Zerowy VAT na żywność do końca 2023 r.

Rząd obniżył do 0% stawkę VAT na podstawowe produkty spożywcze, które wcześniej objęte były 5% stawką VAT. Wśród produktów z zerową stawką VAT znajdują się:

Zerowa stawka podatku będzie obowiązywać przez cały 2023 r.

Źródło: Ministerstwo Finansów

Kolejny pakiet uproszczeń w ramach SLIM VAT już obowiązuje

SLIM VAT 3 – główne kierunki zmian w zakresie podatku od towarów i usług:

Podwyższamy limit wartości sprzedaży małego podatnika do 2 mln euro, co wpłynie na zwiększenie liczby podatników uprawnionych do stosowania metody kasowej oraz rozliczeń kwartalnych w VAT.

Rozszerzamy możliwość dysponowania środkami na rachunku VAT – będzie nimi można opłacić również podatek od wydobycia niektórych kopalin, podatek od sprzedaży detalicznej, tzw. podatek cukrowy, tzw. podatek od produkcji okrętowej, opłatę od „małpek” oraz podatek tonażowy.

Rezygnujemy z wymogu posiadania faktury dot. wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Wprowadzamy przepisy umożliwiające składanie korekt deklaracji poza systemem OSS i IOSS bezpośrednio do Łódzkiego Urzędu Skarbowego.

Doprecyzowujemy zasady wykazywania transakcji (WDT), gdy podatnik z opóźnieniem otrzymuje dokumenty potwierdzające wywóz towarów.

Ujednolicamy z przepisami unijnymi termin płatności podatku w procedurach szczególnych w systemach OSS i IOSS.

Doprecyzowujemy zasady stosowania kursu przeliczeniowego dla faktur korygujących, w przypadku gdy faktura została wystawiona w walucie obcej.

Wprowadzamy możliwość rezygnacji z korekty, jeżeli różnica pomiędzy proporcją wstępną a ostateczną nie przekracza 2 p.p. nawet gdy proporcja ostateczna będzie mniejsza niż wstępna, przy uwzględnieniu, że wartość tak uzyskanego dodatkowego odliczenia nie przekroczy 10 tys. zł.

Likwidujemy obowiązek uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu proporcji do odliczenia podatku naliczonego. Zamiast tego wprowadzamy wymóg zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji.

Zwiększamy kwotę pozwalającą na uznanie, że proporcja odliczenia określona przez podatnika wynosi 100%, w sytuacji gdy proporcja ta przekroczyła u niego 98%, z obecnych 500 zł do 10 tys. zł. Zmiana dotyczy podatników wykonujących w ramach działalności czynności opodatkowane i zwolnione z VAT i umożliwia odliczenie całej kwoty VAT w przypadku podatników, u których znaczną część obrotu stanowią czynności opodatkowane VAT.

 

Nowe rozwiązanie wykorzystywane będzie głównie w sytuacji, w której dochodzi do zmiany podatnika (faktora). Dotychczasowy proces uwolnienia się od odpowiedzialności solidarnej w sytuacji zmiany faktora generował czasochłonne prace techniczne skutkujące wydłużonym przepływem środków VAT i koniecznością zaangażowania dostawcy w ten proces. W celu ułatwienia tego procesu dodajemy nową możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności, zgodnie z którą dotychczasowy podatnik (faktor) będzie uwalniał się od odpowiedzialności poprzez przekazanie kwot VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego podatnika, który nabył wierzytelność (nowego faktora). Dostawca w ogóle nie będzie już angażowany w ten proces, co bezsprzecznie ułatwi całą procedurę.

Druga zmiana dotyczy kwestii „przywilejów” wynikających z zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. Zaproponowaliśmy doprecyzowanie przepisów i jednoznacznie wskazaliśmy, że w sytuacji kiedy płatność za fakturę realizowana przy zaangażowaniu faktora w ramach tzw. faktoringu odwrotnego dokonana zostanie w mechanizmie podzielonej płatności, nabywca (klient faktora) może korzystać z „przywilejów” wynikających z płatności w MPP.

Regulujemy kwestie przekazywania środków między rachunkami VAT w grupie VAT. Z uwagi na fakt, że odpowiedzialnym za zapłatę do urzędu skarbowego należnych podatków w ramach grupy VAT jest przedstawiciel grupy VAT, powstała konieczność wprowadzenia możliwości przepływu środków z rachunku VAT poszczególnych członków takiej grupy na rachunek VAT przedstawiciela grupy VAT. Wprowadzamy zatem nową regulację umożliwiającą przekazywanie środków z rachunku VAT członka grupy na rachunek VAT przedstawiciela tej grupy.

Wprowadzamy uproszczenia w zakresie raportowania rozliczeń dotyczące fakturowania (m.in. dostosowanie warunków wystawienia faktury do e-paragonu) oraz prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (m.in. możliwość rezygnacji z obowiązku drukowania dokumentów fiskalnych przez podatników). Wprowadzamy nowy system dystrybucji paragonów elektronicznych.

Upraszczamy procedurę udzielania przez organ podatkowy zwrotu ulgi na zakup kasy na wniosek podatnika zwolnionego od podatku lub wykonującego wyłącznie czynności zwolnione – jeśli wniosek podatnika nie budzi wątpliwości, organ dokonuje zwrotu kwoty wydanej na zakup kasy rejestrującej bez wydawania decyzji

Konsolidujemy wydawanie wiążących informacji poprzez wyznaczenie jednego organu właściwego do wydawania: wiążącej informacji stawkowej (WIS), wiążącej informacji akcyzowej (WIA), wiążącej informacji taryfowej (WIT) oraz wiążącej informacji o pochodzeniu (WIP) – wszystkie wiążące informacje będzie wydawał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS).

Ujednolicamy przepisy dotyczące wydawania WIS i WIA, czyli wiążących informacji o charakterze krajowym– z zastrzeżeniem specyfiki poszczególnych rodzajów instrumentów. Likwidujemy opłatę za wniosek o wydanie WIS .

Dostosowujemy regulacje krajowe do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sankcje będę wymierzane zgodnie z zasadą proporcjonalności i w sposób zindywidualizowany. Oznacza to, że dotychczasowe stałe wysokości sankcji 30%, 20% i 15% zmieniają się w górną granicę do której organ będzie wymierzał dodatkowe zobowiązanie podatkowe.

Umożliwiamy wcześniejsze odstąpienie pojazdu silnikowego podmiotom nieuprawnionym, gdy 3 letni termin jest niedotrzymany z powodu ważnego interesu służby dyplomatycznej dotyczącego przesiedlenia uprawnionego członka personelu w celu podjęcia pracy w innym państwie, pod warunkiem, że pobyt członka personelu dyplomatycznego będzie nie krótszy niż 2 lata oraz spełnienia zasady wzajemności.

Wprowadzamy do systemu finansów publicznych przegląd wydatków.

Rezygnujemy z obligatoryjnego wydawania przez organy podatkowe postanowień w sprawie zaliczenia wpłaty/nadpłaty/ zwrotu podatku na poczet zaległości podatkowych i odsetek za zwłokę.

Dodatkowo w pakiecie SLIM VAT 3 znalazły się zmiany w zakresie:

O rok przesuwamy terminy wejścia w życie obowiązku prowadzenia elektronicznie ksiąg oraz ich przesyłania do organów podatkowych (JPK_PIT i JPK_CIT). Dzięki temu, podatnicy będą mieli więcej czasu na przygotowanie systemów informatycznych.

Wprowadzamy korzystne zmiany dla podatników w JPK_PIT w odniesieniu do obowiązku ich przekazywania. Po zmianie, podatnik będzie przesyłał informacje tak samo, jak w przypadku JPK_CIT, wyłącznie po zakończeniu roku (a nie – miesięcznie lub kwartalnie).

Z obowiązku prowadzenia elektronicznych ksiąg wyłączamy niektóre grupy podatników, m.in. koła gospodyń wiejskich i organizacje pozarządowe. Minister Finansów będzie miał prawo do rozszerzenia rozporządzeniem grup podatników wyłączonych z tego obowiązku.

Rozszerzamy katalog osób z niepełnosprawnością, który pozwala podatnikowi na odliczenie w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków poniesionych na rzecz bliskiej osoby. Dzięki tej zmianie podatnik będzie mógł skorzystać z ulgi, jeżeli niepełnosprawny wnuczek, wnuczka, babcia lub dziadek pozostaje na jego utrzymaniu. Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie już do rozliczenia za bieżący rok.

Likwidujemy limit dochodowy dla rodziców wychowujących jedno dziecko z niepełnosprawnością. W ten sposób, umożliwimy skorzystanie z ulgi na dzieci tym podatnikom, którzy do tej pory, z uwagi na przekroczenie limitów dochodowych, z ulgi tej nie mogli korzystać. Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie już do rozliczenia za bieżący rok.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników, zmieniamy zasady opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przychodów osiąganych przez małżonków z tzw. najmu prywatnego. Po zmianie, małżonkowie będą stosować wyższą stawkę ryczałtu 12,5% przychodów dopiero po przekroczeniu limitu 200 tys. zł (obecnie limit wynosi 100 tys. zł) bez względu na to, czy będą rozliczać te przychody odrębnie, czy zdecydują o opodatkowaniu ich w całości przez jednego z nich. Dzięki temu małżonkowie zapłacą niższy ryczałt. Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie już do rozliczenia za bieżący rok.

Umożliwiamy udostępnienie usługi Twój e-PIT również do rozliczenia dochodów z działalności gospodarczej. Doprecyzowujemy przepisy w zakresie podatku u źródła. Wprowadzamy zmiany realizujące podatkowe rozwiązania SRRK, m.in. te, które umożliwiają kompensatę dochodów i strat z inwestycji w fundusze kapitałowe z dochodami i stratami uzyskanymi z innych inwestycji kapitałowych. Dodatkowo, zmieniamy obowiązujące zasady opodatkowania odsetek od obligacji w sposób, który zapewni analogiczny poziom opodatkowania niezależnie od tego, czy inwestor nabywa obligacje na rynku pierwotnym, czy wtórnym.

Podwyższamy kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn. Od 1 lipca 2023 r. wolne od podatku będą kwoty do wartości majątku:

Kwoty są znacznie wyższe w kręgu bliższej i dalszej rodziny, a jedynie nieco wyższe w przypadku osób obcych – z uwagi na ryzyko nadużyć podatkowych oraz unikanie opodatkowania, zarówno w podatku od spadków i darowizn, jak i w podatku dochodowym od osób fizycznych (rozszerzenie szarej strefy w gospodarce, np. przez powoływanie się na fikcyjne darowizny).

Źródło: Ministerstwo Finansów

 

Od 1 lipca 2023 roku płaca minimalna wynosi 3600 zł

Dwukrotna podwyżka płacy minimalnej wynika z wysokiej inflacji. Zgodnie z art. 3 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu, jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105%, to ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej – od 1 stycznia i od 1 lipca. Prognozowana inflacja na 2023 r. wynosi 9,8%, co powoduje, że mamy dwukrotną podwyżkę płacy minimalnej w 2023 r.

Płaca minimalna w 2023 r. wynosi:

Minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych wynosi:

Dodatek za pracę w nocy

Podniesienie wysokości płacy minimalnej oznacza, że w 2023 r. wzrośnie również wysokość dodatku za pracę w godzinach nocnych.

Tabela 1. Dodatek za pracę w godzinach nocnych

Miesiąc	Wysokość dodatku za jedną godzinę pracy w porze nocnej
Styczeń 2023	4,15 zł
Luty 2023	4,36 zł
Marzec 2023	3,79 zł
Kwiecień 2023	4,59 zł
Maj 2023	4,15 zł
Czerwiec 2023	4,15 zł
Lipiec 2023	4,29 zł
Sierpień 2023	4,09 zł
Wrzesień 2023	4,29 zł
Październik 2023	4,09 zł
Listopad 2023	4,50 zł
Grudzień 2023	4,74 zł

I połowa 2023 r. zgodnie z wynagrodzeniem minimalnym na poziomie 3490 zł, II połowa 2023 r. zgodnie z wynagrodzeniem minimalnym na poziomie 3600 zł.

Obniżenie wpłaty podstawowej uczestnika PPK

Uczestnik PPK, który otrzymuje łącznie wynagrodzenie nie większe niż 120% minimalnego wynagrodzenia, zgodnie z treścią art. 27 ustawy o PPK ma możliwość obniżenia swojej wpłaty podstawowej z 2% do co najmniej 0,5%. Jest to korzystne rozwiązanie dla uczestnika, ponieważ pracodawca nadal finansuje uczestnikowi PPK w pełnej 1,5% swojej wpłacie, a uczestnik może wnosić do PPK mniej środków. W pierwszej połowie 2023 r. wynosił on 4188 zł. W okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. limit ten będzie wynosił 4320 zł.

Tabela 2. Płaca minimalna w wybranych latach 2005–2024

Rok	Wynagrodzenie minimalne	Minimalna stawka godzinowa zleceniobiorców
2005	849 zł	–
2010	1 317 zł	–
2015	1 750 zł	–
2019	2 250 zł	14,70 zł
2020	2 600 zł	17,00 zł
2021	2 800 zł	18,30 zł
2022	3 010 zł	19,70 zł
2023	3490 zł – od 1 stycznia oraz 3600 zł – od 1.7.2023 r.	22,80 zł – od 1 stycznia oraz 23,50 zł – od 1.7.2023 r.
2024 r. propozycja RM, ostateczną wysokość poznamy we wrześniu	4242 zł – od 1 stycznia oraz 4300 zł – od 1.7.2024 r.	27,70 zł – od 1 stycznia oraz 28,10 zł – od 1.7.2024 r.

Przywrócenie obowiązku składania krajowych schematów podatkowych

Od 16.6.2023 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 14.6.2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1118). Na jego podstawie z 1 lipca 2023 r. odwołuje się na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stan zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Jednocześnie z 1.7.2023 r. traci moc rozporządzenie Ministra Zdrowia z 12.5.2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1028).

Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego ma wpływ m.in. na przywrócenie obowiązku składania krajowych schematów podatkowych. Zgodnie bowiem z art. 31y ust. 1 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 2095 ze zm.) – terminy raportowania krajowych schematów podatkowych zostały zawieszone od dnia 31 marca 2020 r. do 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19.

W konsekwencji odwołania stanu zagrożenia epidemicznego z 1.7.2023 r. zawieszenie obowiązku raportowania krajowych schematów podatkowych obowiązuje wyłącznie do końca lipca 2023 r. Zatem od 1.8.2023 r. raportowanie krajowych schematów podatkowych znów będzie obowiązkowe.

 

Kolejny raz pracodawcy będą raportować poziom partycypacji w PPE

Obowiązek informowania PFR o poziomie partycypacji w PPE

W lipcu 2022 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, która obejmuje przede wszystkim nowelizacje ustawy z 20.4.2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych. W ramach tej nowelizacji pojawił się nowy obowiązek dla pracodawców prowadzących PPE, czyli raportowanie poziomu partycypacji w PPE.

Nowy obowiązek poinformowania PFR o poziomie partycypacji w PPE, oznacza przekazywanie do PFR dwa razy w roku informacji o poziomie partycypacji w PPE – do 31 lipca i 31 stycznia, według stanu odpowiednio na dzień 1 lipca i 1 stycznia. Poziom partycypacji jest ważny przede wszystkim dla pracodawców korzystających ze zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK.

W tym celu został stworzony specjalny formularz, w którym pracodawcy mogą w sposób elektroniczny przekazać dane. PFR powinien przekazać w postaci elektronicznej (podobnie jak w poprzednich weryfikacjach) link do strony, na której pracodawcy prowadzący PPE po uwierzytelnieniu będą przekazywać informacje o poziomie partycypacji.

 

Oświadczenie pracodawcy

Oświadczenie pracodawcy będzie musiało zostać przekazane w postaci papierowej albo elektronicznej do 31.7.2023 r. według stanu na 1.7.2023 r. Ustawa wprost wskazuje, że ostatni dzień, w którym należy przekazać dane to 31 lipca. W praktyce to oznacza, że już do 31.7.2023 r. pracodawcy prowadzący PPE będą mieli po raz trzeci obowiązek przekazania do PFR danych dotyczących poziomu partycypacji w PPE.

Oświadczenie dotyczące poziomu partycypacji w PPE pracodawcy mogą przekazywać, zgodnie z informacją PFR na dwa sposoby:

Wskazane dane będą niezbędne do zweryfikowania czy poziom partycypacji w PPE uprawnia pracodawcę do korzystania ze zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK. PFR sprawdzi, czy pracodawcy prowadzący PPE i nie posiadający PPK spełniają ustawowe przesłanki uprawniające ich do niewdrażania PPK – wśród tych przesłanek jest m.in. zapewnienie partycypacji w PPE na poziomie co najmniej 25% (art. 133 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych).

Aktywa PPK zbliżają się do 16 mld zł

W Pracowniczych Planach Kapitałowych według danych na dzień 31.5.2023 r. uczestniczy 3,31 mln osób, na łącznie 3,78 mln aktywnych rachunkach PPK. To oznacza, że część osób uczestniczących w PPK posiada więcej niż jeden rachunek PPK. Wartość aktywów PPK na koniec maja 2023 r. wynosiła 15,68 mld zł. Ponad 312 tys. pracodawców utworzyło PPK. Częściej uczestnikami PPK są mężczyźni, których jest w programie 1,52 mln, a 1,42 mln uczestników PPK stanowią kobiety. Nie ma danych co do płci wśród 0,36 mln osób uczestniczących w PPK. Średnia wieku uczestników PPK wynosi 39 lat, a największą grupę stanowią osoby w wieku 30–54 lata, to łącznie 2,39 mln osób. Największa partycypacja w ramach PPK jest w województwie mazowieckim, dolnośląskim oraz wielkopolskim, a najniższa w województwie świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim. Grupa stanowiąca 94,33 % oszczędzających w PPK to Polacy (3,11 mln osób), wśród osób innej narodowości dominuje narodowość ukraińska (113,27 tys. osób).

Wytyczne Europejskiej Rady Ochrony Danych w sprawie wysokości administracyjnych kar pieniężnych

W najnowszych Wytycznych EROD znajdują się tak zwane „starting points” będące punktami wyjścia dla organów wymierzających administracyjne kary pieniężne. Organ nakładając karę powinien postępować zgodnie z opisaną w dokumencie metodą. Po pierwsze, należy zidentyfikować operacje, których dokonał podmiot i jego ewentualne naruszenia. Następnie, powinno się określić punkt wyjścia do dalszego obliczania administracyjnej kary pieniężnej poprzez zastosowanie artykułu 83 RODO, ocenę wagi naruszenia w świetle okoliczności sprawy i obrotów przedsiębiorstwa. W kolejnym, trzecim kroku należy wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności obciążające i łagodzące. Czwarty etap wymierzania wysokości kary polega na określeniu maksymalnych ustawowych ram kar pieniężnych. Na samym końcu trzeba zaś sprawdzić, czy obliczona w ten sposób grzywna na pewno spełnia wymogi skuteczności, odstraszającego charakteru i proporcjonalności. W Wytycznych podkreślono także, że ostateczna wysokość grzywny musi zawsze zależeć od wszystkich okoliczności sprawy. Z punktu widzenia wysokości administracyjnej kary pieniężnej ważne są także charakter naruszenia, jego waga oraz ogólne obroty przedsiębiorstwa.

Do Wytycznych, po przeprowadzeniu w tej sprawie konsultacji publicznych, dodano tabelę wraz z praktycznymi przykładami wdrażania wskazówek w konkretnych przypadkach. Zarówno tabelę, jak i przykłady mają charakter dodatkowy i należy czytać je wyłącznie w połączeniu z całością Wytycznych.

Należy dodać, że wydane w maju Wytyczne mają charakter uzupełniający w stosunku do uprzednio przyjętych Wytycznych w sprawie stosowania i ustalania wysokości administracyjnych kar pieniężnych do celów Rozporządzenia 2016/679 (WP253). Wcześniejsze wytyczne opracowują temat okoliczności, w których powinna zostać nałożona grzywna.

Źródła:

https://edpb.europa.eu/news/news/2023/edpb-adopts-final-version-guidelines-calculation-administrative-fines-following_en

https://edpb.europa.eu/system/files/2023-06/edpb_guidelines_042022_calculationofadministrativefines_en.pdf

 

Konsultacje podatkowe w sprawie zmian w Ordynacji podatkowej

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw z 13.6.2023 r. przewiduje szereg zmian przede wszystkim w OrdPU. Jak wynika z uzasadnienia do tego projektu, celem proponowanych zmian jest uproszczenie procedur podatkowych, zwiększenie efektywności działania organów podatkowych, poprawa relacji między podatnikami i organami podatkowymi oraz doprecyzowanie przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości.

Zaproponowano zmiany w 52 obszarach procedury podatkowej, czyli m.in.:

Konsultacje są otwarte są dla wszystkich podmiotów. Opinię z uzasadnieniem należy przesłać na adres: konsultacje.ordynacja@mf.gov.pl

Przesłanie opinii oznacza zgodę na publikację zarówno samej opinii, jak i danych podmiotu ją zgłaszającego, z wyjątkiem danych osobowych. W przypadku osób fizycznych koniecznym warunkiem uwzględnienia ich opinii w toku konsultacji podatkowych jest wyrażenie zgody na przetwarzanie danych osobowych.

Pozostałe szczegóły dotyczące konsultacji, a także treść samego projektu nowelizacji oraz uzasadnienia do niego udostępniono na stronie:

https://www.gov.pl/web/finanse/konsultacje-podatkowe-w-sprawie-zmian-w-ordynacji-podatkowej

 

Szkolenia w dziedzinie bhp po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego

Szkolenie w dziedzinie bhp

Organizację szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określa Kodeks pracy oraz rozporządzenie MGiP z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.). Wspomniane rozporządzenie normuje m.in. zakres i częstotliwość organizowania takich szkoleń, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania takich szkoleń, a także formę, w jakiej szkolenia w dziedzinie bhp powinny się odbywać. W okresie stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego wspomniane przepisy zostały czasowo zmodyfikowane w ten sposób, że zawieszono obowiązek szkoleń okresowych, a szkolenia wstępne można było (i póki co jeszcze można) prowadzić w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego.

W związku z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego z dniem 1.7.2023 r. organizacja szkoleń w dziedzinie bhp powinna powrócić do kształtu sprzed pandemii, a pracodawcy będą mieli 60 dni na organizację szkoleń (art. 12e KoronawirusU).

 

Forma szkolenia okresowego

Wspomniane rozporządzenie MGiP z 27.7.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określa m.in. formy, w których szkolenia okresowe mogą być organizowane. Są to:

1) instruktaż – czyli forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;

2) kurs – czyli forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;

3) samokształcenie kierowane – czyli forma szkolenia umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców;

4) seminarium – czyli forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiająca uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szkolenie okresowe bhp dla pracowników na stanowiskach robotniczych powinno być prowadzone w formie instruktażu (§ 15 ust. 1 SzkolBHPR). Szczegółowe „wytyczne” do każdego ze szkoleń bhp, określające m.in. formę, w jakiej ma być prowadzone, zawiera załącznik nr 1 do SzkolBHPR. „Wytyczne” te potwierdzają, że szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być zorganizowane w formie instruktażu, na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia. Szkolenie powinno być realizowane przez instruktaż na stanowisku pracy, a także wykład, pogadankę, film, omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych (dla prac wykonywanych przez uczestników szkolenia) wypadków przy pracy oraz wniosków profilaktycznych (pkt.V.3. załącznika nr 1 do SzkolBHPR). Dla pozostałych grup pracowników dopuszcza się zorganizowanie szkolenia w formie samokształcenia kierowanego, które może być przeprowadzone on-line (§ 15 ust. 2 SzkolBHPR).

 

Dodatek za szczególne warunki pracy

Dodatki niewliczane do płacy minimalnej

Już za kilka dni, od pierwszego lipca 2023 r., czeka nas druga w tym roku podwyżka płacy minimalnej, z 3490 zł do 3600 zł. W RDS trwają rozmowy na temat rządowej propozycji podwyżki płacy minimalnej w 2024 r., również podwójnej, do 4242 zł od 1.1.2024 r. oraz 4300 zł od 1.7.2024 r. Tymczasem, w Sejmie trwają prace mające na celu dokonanie zmian związanych z dodatkami, które już od 1 stycznia mają nie być wliczane do płacy minimalnej. Celem wprowadzenia zmian jest przede wszystkim zapewnienie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę, poprawa sytuacji pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie, a także ochrona osób najniżej zarabiających.

Poprzednie zmiany mające na celu wyłączenie części dodatków, miały miejsce już kilka lat temu. Pierwszym etapem było wyłączenie 1.1.2017 r. z zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej (w ramach ustawy z 22.7.2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. z 2016 r. poz. 1265 ze zm.), a następnie od 1.1.2020 r. dodatku za staż pracy (w ramach ustawy z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę; Dz.U. z 2019 r. poz. 1564).

Jak wskazują autorzy zmian, minimalne wynagrodzenie za pracę pełni funkcję ochronną, gwarantując minimalny poziom wynagrodzenia każdemu pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, a także na zasadzie proporcjonalności – pracownikom zatrudnionym w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy. W związku z tym, wprowadzane zmiany są niezbędne, żeby faktyczna wysokość minimalnego wynagrodzenia nie była łączona z pozostałymi dodatkami.

 

Zgodnie z art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:

1) nagrody jubileuszowej;

2) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;

3) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;

4) dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej;

5) dodatku za staż pracy;

6) dodatku za szczególne warunki pracy (nowy punkt zaproponowany w drodze nowelizacji).

Zgodnie z konstrukcją ustawową minimalne wynagrodzenie za pracę nie ma charakteru jedynie wynagrodzenia zasadniczego. Jest to łączne wynagrodzenie pracownika za nominalny czas pracy w danym miesiącu, a więc poza wynagrodzeniem zasadniczym obejmuje również inne składniki wynagrodzenia i świadczenia pracownicze zaliczone do wynagrodzeń osobowych (z zastrzeżeniem art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu), w tym również dodatki.

Nowy dodatek za szczególne warunki pracy

Przepisy Kodeksu pracy poza obowiązkowymi składnikami wynagrodzenia przewidują także możliwość wypłacania pracownikom składników dodatkowych. Zgodnie z art. 78 § 2 Kodeksu pracy w celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się, w trybie przewidzianym w art. 77¹–77³ Kodeksu pracy, wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania określonej pracy. Jednym z takich dodatkowych składników płacowych może być dodatek za szczególne warunki pracy przysługujący pracownikowi z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej.

Podkreślić należy, że przedmiotowy dodatek nie ma charakteru powszechnego. Pracodawcy prowadzący samodzielną gospodarkę finansową we własnym zakresie ustalają warunki wynagradzania pracowników (w tym wypłacania określonych składników wynagrodzenia), stosownie m.in. do rodzaju prowadzonej działalności i możliwości finansowych. Zasady wynagradzania pracowników zatrudnionych u tych pracodawców regulują przede wszystkim przepisy zakładowe, tj. ponadzakładowe i zakładowe układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania, a w przypadku pracodawcy niezobowiązanego do wydania regulaminu wynagradzania – postanowienia umów o pracę (art. 77¹, art. 77² i art. 29 KP). Jeżeli obowiązujące u danego pracodawcy regulacje płacowe przewidują taki składnik wynagrodzenia, jak dodatek za szczególne warunki pracy przysługujący pracownikowi z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej, to wskazują też jego wysokość i zasady przyznawania.

Dodatek za szczególne warunki pracy w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu

W ustawie o minimalnym wynagrodzeniu, zostanie zdefiniowane pojęcie dodatku za szczególne warunki pracy. Przedmiotowy dodatek definiowany jest jako dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej, przysługujący pracownikowi na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

Jednocześnie należy wskazać na regulacje Kodeksu pracy zawarte w art. 145 § 1, art. 148 pkt 1 oraz 151⁷ § 3, które związane są ze uprawnieniami i ochroną pracownika oraz odnoszą się odpowiednio do pracowników zatrudnionych:

Każdorazowo wykaz takich prac jest ustalany przez pracodawcę. Obowiązek pracodawcy sporządzenia wykazu prac wykonywanych przez pracowników w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, prac szczególnie niebezpiecznych, prac związanych z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym wynika z art. 145 § 2 KP.

Należy podkreślić, że dodatek za szczególne warunki pracy (tj. dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej) jest uprawnieniem fakultatywnym. Może być przewidziany przez konkretnego pracodawcę np. w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania. Zatem prawo pracownika do tego dodatku, jego wysokości oraz zasady ustalania i wypłacania, należy rozpatrywać w kontekście przepisów obowiązujących u danego pracodawcy.

Uwzględnianie dodatku za szczególne warunki pracy (tj. dodatku do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej) w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, powoduje, że w niektórych przypadkach przyznanie pracownikowi tego dodatku w praktyce nie skutkuje zwiększeniem otrzymywanego przez niego wynagrodzenia.

Od 1.7.2023 r. wyższe kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn