Zmiany w rozporządzeniach w sprawie cen transferowych

Ustawą z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Polski Ład), znowelizowano m.in. przepisy ustawy o PIT i ustawy o CIT w zakresie cen transferowych.

W szczególności dotyczy to wprowadzenia zwolnienia z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji kontrolowanych objętych porozumieniem podatkowym oraz porozumieniem inwestycyjnym.

Stąd zaistniała konieczność dostosowania do tych zmian rozporządzeń w sprawie cen transferowych.

Wydano: rozporządzenie MF z 22.2.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz.521) i rozporządzenie MF z 28.2.2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie informacji o cenach transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 522).

Zatrudnianie obywateli Ukrainy pomimo braku spełniania wymagań określonych przepisami odrębnymi

Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w swoich zapisach wprowadza szereg ułatwień w zatrudnianiu Ukraińców, którzy wjechali legalnie do Polski od 24.2.2022 r. Takimi ułatwieniami jest możliwość zatrudnienia w konkretnych placówkach samorządowych jako:

1) psycholodzy, pedagodzy, wychowawcy oraz opiekunowie dziecięcy w instytucjonalnych formach pieczy zastępczej; w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej do wychowawców nie stosuje się wymogu posiadania wykształcenia wyższego, zaś do opiekunów dziecięcych nie stosuje się wymogu ukończenia szkoły przygotowującej do pracy w zawodzie opiekuna dziecięcego lub pielęgniarki albo ukończenia studiów pedagogicznych;

2) osoby pracujące z dziećmi w placówce wsparcia dziennego – nie są tutaj stosowane standardowe wymagania posiadania odpowiednich kwalifikacji z ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej, takie jak posiadanie określonego wykształcenia wyższego (w stosunku do wychowawców) lub w przypadku pedagoga – tytuł zawodowy magistra na kierunku pedagogika albo pedagogika specjalna;

3) psycholodzy i pedagodzy w placówce wsparcia dziennego;

4) psycholodzy i pedagodzy u organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.

Do wszystkich powyższych propozycji zatrudnienia nie stosuje się powszechnego wymogu potwierdzania znajomości języka polskiego za pomocą dokumentów:

1) certyfikatu znajomości języka polskiego poświadczającego zdany egzamin z języka polskiego na poziomie średnim ogólnym lub zaawansowanym, wydanego przez Państwową Komisję Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego;

2) dokumentu potwierdzającego ukończenie studiów wyższych prowadzonych w języku polskim;

3) świadectwa dojrzałości uzyskanego w polskim systemie oświaty;

4) świadectwa nabycia uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego wydanego przez Ministra Sprawiedliwości.

Skutki podatkowe przekazania darowizny na rzecz utrzymania osoby z Ukrainy

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 PodSpDarU darowizny podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Należy jednak zauważyć, że w myśl art. 9 ust. 1 pkt 1 PodSpDarU opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, która w przypadku osób zaliczanych do III grupy podatkowej przekracza 4902 zł.

W analizowanym przypadku mamy do czynienia z darowizną o wartości 1500 zł. Darowizna ta zatem, ze względu na fakt, że jej wartość nie przekracza kwoty 4902 zł, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Oznacza to, że darowizna taka nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku od darowizny – nie wygeneruje ona żadnych konsekwencji podatkowych, ani po stronie darczyńcy, ani także obdarowanego.

Wyprawka dla dzieci z Ukrainy a VAT

 

Natomiast zgodnie z art. 5 VATU opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z dostawą towarów mamy do czynienia wtedy, gdy jej skutkiem jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 VATU). Natomiast za świadczenie usług uznaje się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 VATU).

Przepisy VATU poza ogólną definicją dostawy towarów i świadczenia usług, nie zawierają dodatkowych, szczegółowych wskazówek, które pomogłyby w ustaleniu, w jakich okolicznościach dana czynność obejmująca dostawę towarów i świadczenie usług może zostać uznana za dostawę towarów, a w jakich – za świadczenie usług.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 VATU, nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a w szczególności:

1. przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2. wszelkie inne darowizny – jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W związku z powyższym przepisem, opodatkowaniu podlega każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jako właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Wyłączeniu z opodatkowania podlegają dwie kategorie nieodpłatnych dostaw towarów (art. 7 ust. 3 VATU):

– jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika. Przez prezenty o małej wartości, rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

1. o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł (wraz z kwotą podatku), jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób;
2. których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru, a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 20 zł.

Tym samym, jeżeli będą prowadzić Państwo ewidencję to możliwe będzie nieopodatkowanie VAT przekazanych wyprawek dla dzieci z Ukrainy. W przeciwnym razie ich przekazanie należy opodatkować.

Oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy a zezwolenie na wykonywanie pracy. Zatrudnianie cudzoziemców

Dokument oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy stanowi wynik uproszczenia przepisów pracowniczych dla obywateli określonej grupy państw. Grupa ta na obecną chwilę stanowi katalog zamknięty, a wśród państw z ułatwioną procedurą uzyskania pozwolenia na pracę znajduje się: Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja oraz w szczególności Ukraina. Oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy jest składane przez pracodawcę do odpowiedniego Powiatowego Urzędu Pracy. Po złożeniu oświadczenia organ ten przeprowadza postępowanie o wpis do ewidencji oświadczeń bez standardowego przeprowadzenia przez Urząd testu rynku pracy, tj. weryfikacji, czy potrzeby kadrowe pracodawcy mogą być zaspokojone na lokalnym rynku pracy, w ramach rekrutacji prowadzonej przez urząd pracy. Stanowi to znaczne przyspieszenie pozwolenia na pracę cudzoziemca, ponieważ – co do zasady – procedura wpisania oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi przez pracodawcę trwa 7 dni. Okres zatrudnienia cudzoziemca w przypadku powierzenia wykonywania pracy przez pracodawcę nie może przekroczyć 24 miesięcy.

Opisywanej wyżej oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy jest dokumentem szczególnym w stosunku do ogólnego i zasadniczego dokumentu – zezwolenia na wykonywanie pracy. Należy wskazać, że drugi z wymienionych jest wydawany nie przez pracodawcę, a przez właściwego wojewodę na wniosek przedsiębiorcy, natomiast osobą, dla której wnioskowane jest zezwolenie, może być obywatel każdego państwa nie należącego do Unii Europejskiej lub do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub państwa innego niż Szwajcaria. Zezwolenie na pracę jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż 3 lata i może być przedłużane.

Ułatwienia dla Podatkowych Grup Kapitałowych (PGK) w Polskim Ładzie

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie podatkowej grupy kapitałowej jest atrakcyjnym modelem biznesowym, którego zaletą jest możliwość wspólnego rozliczania dochodów i strat przez spółki wchodzące w skład grupy. Wprowadzone zmiany w zakresie PGK przyczynią się do upowszechnienia tego rozwiązania podatkowego, które jest dość często stosowane w innych państwach UE.

Minimalny kapitał zakładowy

Dotychczas podatkową grupę kapitałową mogły utworzyć spółki kapitałowe, których przeciętna wysokość kapitału zakładowego wynosiła minimum pół miliona zł. W ramach Polskiego Ładu zmniejszyliśmy tą wartość o połowę, do 250 tys. zł. Dzięki temu możliwość założenia grupy podatkowej jest otwarta dla mniejszych podmiotów.

Powiązania spółek

Wcześniej spółki zależne wchodzące w skład PGK nie mogły posiadać udziału w innych spółkach zależnych tworzących PGK. Polski Ład likwiduje ten warunek. Dopuszczamy również połączenia, przekształcenia oraz podziały spółek w grupie. Pozostawiliśmy jedynie warunek, że w wyniku takich przekształceń w grupie pozostać muszą przynajmniej dwie spółki.

Warunek rentowności

PGK musiały osiągać rentowność na poziomie 2% udziału dochodu w przychodach. Brak rentowności skutkował automatyczną utratą przez grupę statusu podatnika. Zlikwidowanie tego warunku, to odpowiedź na wyzwania, które stanęły przed PGK w trakcie epidemii, kiedy trudno było zagwarantować osiągnięcie takiego poziomu. Teraz chcemy, żeby ten warunek całkowicie zniknął.

Rozliczanie strat

Spółki, które tworzą PGK nie mogły rozliczać strat, które zakumulowały przed wejściem do grupy. Teraz proponujemy im taką możliwości, ale tylko z własnym dochodem, który samodzielnie osiągnęły w trakcie funkcjonowania w PGK.

Źródło: Ministerstwo Finansów

Wysokość kwot jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

W okresie od 1.4.2022 r. do 31.3.2023 r. kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynoszą (dla porównania w nawiasach podajemy kwoty obowiązujące do 31.3.2022 r.):

Nowe kwoty zostały zmienione na podstawie art. 14 ust. 9 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm.).

Źródło: gov.pl

Zapomoga dla pracownika z Ukrainy związana ze śmiercią małżonka

Zgodnie z art. 12 PDOFizU za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednak nie wszystkie wypłaty pieniężne i przekazane świadczenia rzeczowe stanowią przychód pracownika ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu. Niektóre z nich korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 PDOFizU.

I tak, zgodnie z art.21 ust. 1 pkt 26 PDOFizU wolne od podatku są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:

W sytuacji, gdy przyczyną wypłaty zapomogi nie była jedna z wyżej wymienionych okoliczności, wartość zapomogi podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przez zapomogę należy rozumieć jednorazowe świadczenie (najczęściej pieniężne) dla osoby, która wskutek zdarzeń losowych poniosła jakąś stratę lub w inny sposób znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.

W mojej opinii w opisanej sytuacji otrzymana przez pracownika pochodzenia ukraińskiego w związku ze śmiercią męża będzie podlegać zwolnieniu.

Specustawa dotycząca pomocy obywatelom Ukrainy już obowiązuje

Obywatele Ukrainy, którzy na skutek rosyjskiej agresji opuścili swoją ojczyznę, będą mogli legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Będzie to dotyczyć osób, które przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy i zadeklarowały zamiar pozostania na terytorium naszego kraju. W ramach wprowadzonych zmian przewidziano także ścieżkę dalszej legalizacji przebywania w Polsce. Osobom, którym pobyt na terytorium RP jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Będzie ono udzielne jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Ustawa zakłada nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Rozwiązanie to pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób. W tym celu przewidziano specjalny tryb uzyskania numeru PESEL, na wniosek zawierający katalog podstawowych danych. Będzie to odformalizowana procedura umożliwiająca uzyskanie numeru PESEL bez konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania. W celu ułatwienia dostępu do usług publicznych online przewiduje się, że wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany.

Otwarcie polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy

Jedną z najważniejszych zasad jakie wprowadza specustawa, jest dopuszczenie do polskiego rynku pracy osób z Ukrainy, które od 24.2.2022 r. przebywają na terytorium Polski w sposób legalny. Żeby skorzystać z prawa do zatrudnienia, podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiadomić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – www.praca.gov.pl właściwy powiatowy urząd pracy o powierzeniu mu pracy. Pracodawca, który niedokonana zgłoszenia do urzędu pracy nie będzie mógł legalnie zatrudnić takiej osoby. Tego rodzaju obowiązek umożliwi monitorowanie sytuacji na lokalnych rynkach pracy. Zgłaszanie w sposób elektroniczny w ocenie rządu jest najszybszym sposobem na wypełnienie przez pracodawców tego obowiązku.

Treść powiadomienia do powiatowego urzędu pracy

W powiadomieniu skierowanym do powiatowego urzędy pracy, podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy przekazuje:

1) informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy:

2) dane osobowe obywatela Ukrainy:

3) rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;

4) stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy.

Przepisy pozwalają na zarejestrowanie się w powiatowych urzędach pracy obywateli Ukrainy, którzy zdecydują się przybyć do Polski na podstawie omawianej ustawy. Dzięki tym rozwiązaniom obywatele Ukrainy może skorzystać z usług rynku pracy w postaci:

Ustawy przewiduje ponadto możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, na zasadach obowiązujących obywateli polskich, przez obywateli Ukrainy, którzy legalnie przebywają w Polsce.

Pomoc nie tylko dla obywateli Ukrainy

Ustawa z 12.3.2022 r. określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przez obywatela Ukrainy ustawa rozumie także nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

Inna pomoc przewidziana dla osób uciekających przed wojną

Każdy podmiot, w szczególności osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe, która zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną będzie mogła otrzymać świadczenie na podstawie umowy zawartej z gminą. Świadczenie to będzie mogło być wypłacane maksymalnie przez 60 dni, a jego wysokość zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów. Przewiduje się, że będzie to 40 zł dziennie, czyli ok. 1200 zł miesięcznie.

Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Chodzi w szczególności o pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Ustawa została 12.3.2022 r. opublikowana w Dz. U. pod poz. 583.

Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 24.2.2022 r.

Przetwarzanie danych osobowych uchodźców z Ukrainy a RODO

Należy zacząć od zadania pytania – czy powyższe zagadnienie w ogóle regulują przepisy RODO? W opinii autora jak najbardziej tak.

Są przy tym dwa podstawowe zagadnienia w tym względzie. Po pierwsze, przetwarzanie danych osobowych Ukraińców, którzy przyjechali do Polski. Po drugie, dane osobowe Polaków transferowane do Ukrainy.

Dodatkowo należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w tym wypadku dane osobowe Polaków będą transferowane do państwa trzeciego, czyli poza obszar EOG. Jest to również istotne w kontekście działań takich jak zbiórki pieniędzy czy organizowanie pracy wolontariuszy. Chodzi o to, żeby podobne akcje nie były jednak przeprowadzane za pośrednictwem firm niemających serwerów na terenie EOG (np. Google). Autor ma tutaj na myśli orzeczenie Schrems II.

Jak wspomniano, autor stoi na stanowisku, że nie zachodzi żadna z przesłanek RODO, która pozwalałaby stwierdzić, że w opisanej sytuacji RODO nie należy stosować. Zgodnie z art. 2 ust. 2 RODO nie ma zastosowania:

Przede wszystkim należy wskazać, że obywatelki i obywatele Ukrainy przyjeżdżający do Polski przekraczają granicę na podstawie następujących dokumentów:

Ostatni przypadek został uregulowany w art. 32. ust. 1 CudzUst, w którym z kolei znajduje się odesłanie do art. 6 ust. 5 lit. c kodeksu granicznego Schengen. Zgodnie z tymi przepisami obywatele państw trzecich, którzy nie spełniają jednego lub większej liczby warunków wjazdu obywateli państw trzecich (w tym wypadku Ukrainki i Ukraińcy), mogą uzyskać zezwolenie państwa członkowskiego na wjazd na jego terytorium ze względów humanitarnych. W Polsce zezwolenia na taki wjazd udziela komendant placówki Straży Granicznej, po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej.

Wiele osób, które przybyły do Polski z terenów objętych działaniami wojennymi, już złożyło lub w najbliższym czasie złoży wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, czyli np. o nadanie statusu uchodźcy. To zagadnienie jest uregulowane m.in. w Dyrektywie 2011/95/UE.

Przykładów można wskazać więcej: ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje (w zakresie swojej regulacji) wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:

Również i w takich aktach dla Unii, jak: Karta Praw Podstawowych UE zawarto przepisy dotyczące uchodźców. Tak więc stosowanie do art. 18 prawo do azylu gwarantuje, prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej z 28.7.1951 r. i Protokołu z 31.1.1967 r. dotyczących statusu uchodźców oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanych dalej „Traktatami”).

Dalej w art. 19 przewidziano ochronę w przypadku usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub ekstradycji. Tak więc w ust. 1 mowa jest, że wydalenia zbiorowe są zakazane. Ustęp 2 natomiast wskazuje, że nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Nie broni się zatem argument, jakoby wspomniana sytuacja mogła zostać uznana za działalność nieobjętą zakresem prawa Unii Europejskiej.

W związku z powyższym podmioty, które w Polsce będą przetwarzać dane osobowe Ukrainek i Ukraińców, będą administratorami w rozumieniu RODO.

Pytanie jakie może się nasunąć to, czy informacja, że ktoś reprezentuje mniejszość ukraińską lub rosyjską – należy uznać to za szczególne kategorie danych w rozumieniu art. 9 ust. 1 RODO (Zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne). W ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Odpowiedź znajduje się w art. 2 ust. 2 MniejNarodU, gdzie wskazano, że Za mniejszości narodowe uznaje się następujące mniejszości: 1) białoruską; 2) czeską; 3) litewską; 4) niemiecką; 5) ormiańską, 6) rosyjską; 7) słowacką; 8) ukraińską; 9) żydowską. Jak widać ustawa wyraźnie to wskazuje.

Jednakże w tym zakresie sprawa jest bardziej skomplikowana. Autor spotkał się z sytuacją, gdy do ośrodka przyjadą obywatele Ukrainy będący przedstawicielami mniejszości romskiej. Wspomniana wyżej ustawa wskazuje, że art. 2 ust. 3 mniejszość romska stanowi mniejszość etniczną a więc odpowiadać to będzie definicji z art. 9 ust. 1 RODO. Oznacza to, że zbierając takie dane trzeba będzie spełnić przesłanki z art. 9 ust. 2 RODO.

Autor widzi tutaj kolejne argumenty natury funkcjonalnej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że prawo do ochrony danych zostało opracowano ze względu na ograniczoną skuteczność prawa do prywatności oraz problemy w jego dochodzeniu w prawie cywilnych oraz karnym. Autor też nie widzi uzasadnienia, aby skoro OPS miał pozyskać dane kilkudziesięciu lub kilkuset osób i mógł je nie chronić, nie odpowiadać za ich ochronę, udostępniać bez podstawy prawnej, czy upubliczniać. Tzn. ochrona byłaby, ale jako prawo do prywatności.

Warto zadać pytanie o podstawę prawną, na której będą oni opierać wykonywanie operacji na danych. W pierwszym momencie warto przemyśleć art. 6 ust. 1 lit. d) RODO, czyli przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej. Jednakże nie jest do końca jasne, jak należy rozumieć sformułowanie żywotne interesy osoby. Pojawia się pytanie, czy chodzi tu o ujęcie wąskie, obejmujące interesy związane z ochroną życia, czy też należy to pojęcie rozumieć szerzej, jako interesy ważne z punktu widzenia osoby, której dane dotyczą. Trzeba zaznaczyć, że decyzja, czy w danym przypadku zainteresowany nie jest w stanie sam tych interesów w inny sposób chronić, musi być podjęta przez administratora. Ma to jednak zawsze charakter oceny. Ponadto warto uwzględnić motyw 112 RODO, który wskazuje, że Przekazywanie danych osobowych należy uznać za zgodne z prawem również w przypadkach, gdy jest niezbędne w celu ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, w tym integralności fizycznej lub życia, a osoba, której dane dotyczą, nie jest w stanie wyrazić zgody. W razie braku stwierdzenia odpowiedniego stopnia ochrony prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego może z uwagi na ważne względy interesu publicznego wyraźnie nakładać ograniczenia na przekazywanie konkretnych kategorii danych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej. O takich przepisach państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję. Każde przekazanie danych osobowych osoby, której dane dotyczą, będącej fizycznie lub prawnie niezdolną do wyrażenia zgody, do międzynarodowej organizacji humanitarnej, aby mogła wykonać zadanie nałożone na nią konwencjami genewskimi lub by mogła spełnić wymogi międzynarodowego prawa humanitarnego mającego zastosowanie w konfliktach zbrojnych, można uznać za niezbędne z uwagi na ważny wzgląd interesu publicznego lub za leżące w żywotnym interesie osoby, której dane dotyczą. Zgoda zawsze wiąże się ze znaczną ilością problemów praktycznych w codziennej pracy inspektora.

W związku z tym autor stoi na stanowisku, że w omawianym przypadku zdecydowanie lepiej jest wskazać inną podstawę przetwarzania danych.

Chodzi o art. 6 ust. 1 lit. e) RODO czyli, przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi. W zakresie tego pojęcia mieści się bowiem aktywność wszelkich organów władz publicznych, czyli organów administracji państwowej oraz samorządowej, którym przepisy prawa powierzają realizację spraw publicznych w formach władczych. W opisywanym kontekście interes publiczny należy rozumieć jako ochronę wartości, które są wspólne i ważne dla społeczeństw demokratycznego świata. Chodzi o poszanowanie wolności i sprawiedliwości, zachowanie przyrodzonej godności człowieka, poszanowanie życia, nienaruszalności cielesnej itd.

Jak zatem wskazano, podmioty takie jak urzędy gminy, szkoły, OSP, Powiatowe Urzędy Pracy itd. będą zobligowane do wypełniania wszystkich obowiązków nałożonych na administratora przez RODO. Jednym z nich będzie obowiązek informacyjny, który został uregulowany – w zależności od sytuacji – w art. 13 i 14 RODO.

Administratorzy powinni pamiętać, że przekazanie informacji ma służyć nie tyle wypełnieniu obowiązku nałożonego przepisami prawami, tylko mają stanowić realny sposób udzielenia osobie, której dane są przetwarzane, podstawowych informacji związanych z przetwarzaniem jej danych. Sformułowanie informacji w taki sposób, aby wyjaśnić odbiorcom które dane, na jakiej podstawie przetwarza administrator i jakie prawa w odniesieniu do danych przysługują danej osobie, leży w interesie administratorów również dlatego, aby w oczach klientów i kontrahentów być postrzeganym jako rzetelna firma, która dba o przetwarzane dane osobowe. W tym kontekście warto przemyśleć spełnienie obowiązku informacyjnego w języku ukraińskim lub rosyjskim. Z doświadczenia autora wynika, że każdy Ukrainiec mówi, a w każdym razie rozumie po rosyjsku.

W sytuacji jakieś pomocy, czy współpracy z kolei dane osobowe obywateli ukraińskich będą przekazywane do Ukrainy na podstawie art. 49 ust. 1 lit d) RODO. Stosownie do niego przekazanie jest niezbędne ze względu na ważne względy interesu publicznego. W literaturze wskazuje się, że: Przekazanie danych osobowych do państwa trzeciego jest dopuszczalne, jeżeli jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, których dane dotyczą, lub innych osób, jeżeli osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody. Przez pojęcie żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, należy rozumieć interesy związane z ochroną życia, zdrowia i bezpieczeństwa osobistego podmiotu danych (…) Do przekazania danych nie jest przy tym wymagane istnienie żadnej umowy transferowej, która gwarantowałaby odpowiedni poziom ochrony danych osobowych. Analogicznie do przypadku działania dla dobra publicznego, przekazanie danych osobowych dla ochrony żywotnych interesów podmiotu danych powinno być niezbędne do realizacji tego celu i może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. (Sakowska Baryła, Komentarz 2018, do art. 49).