Zmiany zasad poboru podatku u źródła

Ustawa z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2193) wejdzie w życie od 1.1.2019 r. i znowelizowane przepisy będą dotyczyć dochodów uzyskanych od tej daty. Wprowadzone zmiany dotyczą m.in. zasad poboru podatku u źródła w odniesieniu do płatności przekraczających 2 mln zł rocznie do danego podatnika.

Obecnie, zgodnie z ogólną regułą, płatnicy zobowiązani są pobrać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat określonych przepisami ustaw podatkowych w dniu ich dokonania. Jednak często ma tu zastosowanie obniżona stawka lub zwolnienie z podatku u źródła już w momencie wypłaty należności, a nie stawka krajowa. W takim rozwiązaniu ewentualna kontrola prawidłowości dokonanych przez płatnika rozliczeń następuje już po fakcie.

Zmiana polega na wprowadzeniu, w miejsce preferencyjnej stawki już w momencie wypłaty przez płatnika, obowiązku poboru podatku przez płatnika według stawki krajowej, połączonego z procedurą dokonania zwrotu podatku. Zwrot następować będzie po przeprowadzeniu odpowiedniej weryfikacji prawa do preferencyjnego opodatkowania podatkiem u źródła należności. Ten nowy mechanizm rozliczania podatku u źródła odnosi się do płatności przekraczających 2 mln zł rocznie do danego podatnika. Zatem, jeżeli łączna kwota należności wypłacanych z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22 ust. 1 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1036 ze zm.; dalej PDOPrU) przekracza kwotę 2 mln zł, płatnicy są zobowiązani pobrać w dniu dokonania wypłaty należności zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat według stawki krajowej od nadwyżki ponad kwotę 2 mln zł (art. 26 ust. 2e PDOPrU).

Jednocześnie wprowadzono uproszczenia, dzięki którym nawet w sytuacji przekroczenia progu 2 mln zł płatnik uprawniony będzie do zastosowania preferencyjnego opodatkowanie podatkiem u źródła w momencie wypłaty należności. Jest to możliwe w dwóch sytuacjach:

1) przedłożenia przez płatnika organowi podatkowemu oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, że posiada on dokumenty wymagane przez przepisy prawa podatkowego uprawniające go do zastosowania preferencyjnych zasad opodatkowania (np. obniżonych stawek określonych w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania); oświadczenie takie w odpowiedniej formie elektronicznej składać będzie kierownik jednostki w rozumieniu ustawy z 29.9.1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.), najpóźniej w dniu wypłaty należności (np. dywidend lub odsetek);

2) uzyskania tzw. opinii organu o stosowaniu zwolnienia w podatku u źródła , pozwalającej – w stosunku do pewnej kategorii wypłat (tj. podlegających art. 21 ust. 3 i art. 22 ust. 4 PDOPrU) – na dokonywanie rozliczeń na dotychczasowych, preferencyjnych zasadach.

Obowiązkowe raportowanie schematów podatkowych

W OrdPU dodano rozdział 11a – Informacje o schematach podatkowych, w którym zamieszczono przepisy dotyczące w szczególności: definicji schematu podatkowego oraz przesłanek raportowania; kręgu podmiotów obowiązanych do przekazywania informacji; określenia organu podatkowego, do którego będą kierowane informacje; zakresu raportowanych informacji; sposób i termin raportowania; konsekwencje karne niewypełnienia tego obowiązku przez podmioty obowiązane.

Raportowaniu będą podlegać informacje dotyczące schematu, m.in. jego szczegółowy opis, zastosowane przepisy prawa podatkowego, jak również spodziewana wysokość korzyści podatkowej. Schematom będzie nadawany tzw. NSP – numer schematu podatkowego.

Zostały zdefiniowane najistotniejsze pojęcia, m.in.: promotor, korzystający, wspomagający, schemat podatkowy, ogólna cecha rozpoznawcza, szczególna cecha rozpoznawcza, udostępnianie schematu czy wdrożenie schematu.

Obowiązek raportowania spoczywa przede wszystkim na promotorze, którym jest każdy, kto opracowuje, oferuje, udostępnia, wdraża lub zarządza wdrażaniem uzgodnienia – w szczególności doradca podatkowy, radca prawny czy adwokat. W określonych sytuacjach obowiązek raportowania spoczywa na korzystającym (tj. osobie, której udostępniany jest schemat, która jest przygotowana do jego wdrożenia lub dokonała czynności służącej wdrożeniu). W sytuacji niezaraportowania schematu przez promotora lub korzystającego, obowiązek zaraportowania może ciążyć również na wspomagającym, którym może być np. dyrektor finansowy, księgowy, pracownicy działów finansowych, notariusze czy też pracownicy banków obsługujących dany podmiot.

Zasady raportowania są inne dla tzw. schematów standaryzowanych (powtarzalnych, możliwych do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego korzystającego bez konieczności zmiany istotnych założeń) a inne dla schematów niestandaryzowanych.

Za niedopełnienie obowiązków w zakresie raportowania schematów podatkowych grozić będzie kara grzywny.

Przepisy dotyczące raportowania wejdą w życie z 1.1.2019 r., przy czym obowiązek raportowania będzie częściowo działał wstecz, bowiem raportowane będą także schematy, jeżeli pierwszej czynności związanej z ich wdrażaniem dokonano:

1) w przypadku schematów krajowych – po 1 listopada 2018 r.,

2) w przypadku schematów transgranicznych – po 25 czerwca 2018 r.

Informacje o schematach raportowanych wstecz będą musiały zostać przekazane do końca czerwca 2019 r. (jeżeli raportującym będzie promotor) lub do końca września 2019 r. (jeżeli raportującym będzie korzystający).

Zbycie pomieszczenia przynależnego do lokalu we wspólnocie mieszkaniowej – uchwała SN

Stan faktyczny

Kamila L., właścicielka mieszkania na nowym osiedlu w mieście W. nabyła od dewelopera – spółki A. własność mieszkania w budynku, w którym znajdowały się również pomieszczenie wspólne – piwnica.

Piwnica ta była podzielona na tzw. komórki lokatorskie, przypisane do poszczególnych lokali i użytkowane przez właścicieli mieszkań. Formalnie nie były one jednak własnością poszczególnych właścicieli mieszkań.

Kamila L. postanowiła formalnie załatwić kwestię własności swojej komórki lokatorskiej i w tym celu zawarła z deweloperem umowę sprzedaży komórki lokatorskiej, a następnie złożyła wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wpis zmian w strukturze, powierzchni, wartości lokalu oraz zmianę wielkości udziału w nieruchomości wspólnej.

Stanowisko sądu I instancji

Sąd oddalił jednak wniosek o wpis z przyczyn formalnych – wskazał, że doszło do rozporządzenia fragmentem części wspólnej nieruchomości mieszkaniowej (wspomnianą komórką lokatorską), ale bez zgody wspólnoty mieszkaniowej. W dodatku sąd podniósł wątpliwości co do możliwości obrotu takimi częściami budynków mieszkalnych – jest to wszak pomieszczenie przynależne do lokalu wspólnego (piwnicy) w budynku.

Apelację złożył deweloper, ale Sąd Okręgowy we W., rozpatrujący sprawę w II instancji uznał, że w sprawie istnieją poważne problemy prawne, które wymagają rozstrzygnięcia przez SN. Zadał więc dwa pytania prawne:

1) czy dopuszczalne jest zbycie pomieszczenia przynależnego do samodzielnego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość (wraz z określonym przez strony czynności udziałem w częściach wspólnych nieruchomości „związanym” z tym pomieszczeniem), na rzecz właściciela innego samodzielnego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w granicach tej samej wspólnoty mieszkaniowej, w sytuacji, gdy tego rodzaju czynność rozporządzająca dokonana zostaje bez udziału innych właścicieli lokali w tej wspólnocie mieszkaniowej i bez ich zgody wyrażonej w formie uchwały, o której mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o własności lokali i z zastrzeżeniem, że w wyniku umowy zbywana izba stanowić będzie pomieszczenie przynależne do lokalu nabywcy,

2) w wypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie powyższe – czy dla skutecznego złożenia wniosku o wpis na podstawie umowy dokumentującej obrót tego rodzaju pomieszczeniem wystarczające jest odpowiednio precyzyjne (zgodne z treścią wpisów w odpowiedniej księdze wieczystej) oznaczenie izby, której dotyczy czynność rozporządzająca, czy też warunkiem koniecznym jest każdorazowe oznaczenie podlegającej podziałowi nieruchomości zbywcy, poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej prowadzonej dla tego lokalu?

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy udzielił ogólnie odpowiedzi pozytywnej, według uchwały możliwe jest nabycie takiej komórki przez właściciela mieszkania, ale tylko za zgodą wspólnoty wyrażonej w uchwale.

Zdaniem SN części składowe zgodnie z art. 47 § 1 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) nie mogą być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Ale w tym wypadku mamy do czynienia z obrotem częścią lokalu, gdzie mają zastosowania przepisy ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 716 ze zm.; dalej: WłLokU). Można więc dokonywać podziału lokalu wspólnego i dołączyć jego część do lokalu mieszkalnego, mającego już swojego właściciela. Taki obrót wydzieloną częścią lokalu wspólnego ma charakter wewnętrzny i jako taki jest dopuszczalny – uznał SN. Ale wówczas dochodzi do zmiany sytuacji prawnej lokalu wspólnego w budynku mieszkalnym, także, gdy dotyczy to lokalu przeznaczonego na cele niemieszkalne. Mówi o tym art. 2 ust. 2 WłLokU. Do dokonania w ten sposób podziału prawnego lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość wymagana jest zgoda właścicieli lokali wyrażona w formie uchwały, o której stanowi art. 22 ust. 4 WłLokU.

Sąd Najwyższy podkreślił, że wszelki tego typu obrót oznacza podział lokalu wspólnego, a następnie połączenie jego części z innym lokalem mieszkalnym w sensie prawnym.

Projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami

Przede wszystkim wskazać należy zmiany dotyczące użytkowania wieczystego. Proponuje się, by stawkę procentową opłaty rocznej zmieniać w sytuacji, gdy nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z nieruchomości, powodująca zmianę celu podstawowego zmieniać stosownie do tego celu, z urzędu albo na wniosek użytkownika wieczystego. Wnioskodawca ustanawia także przepis umożliwiający już bez żadnych wątpliwości pobierać opłatę jednorazową za zmianę stawki na rzecz właściciela nieruchomości nie wyższą niż dwukrotność dotychczasowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Wnioskodawca na zasadzie przykładowego wyliczenia wskazuje, co należy rozumieć pod pojęciem trwałej zmiany sposobu korzystania z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste. Za trwałą zmianę sposobu korzystania z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste należy rozumieć zmianę zgodną, w szczególności:

1) z przeznaczeniem nieruchomości ustalonym w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,

2) z decyzją o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego,

3) ze zgłoszeniem budowy lub przebudowy, wobec którego organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu.

Zmiana stawki ma się odbywać w drodze pisemnego oświadczenia. Jeżeli użytkownik wieczysty nie zgadza się z proponowaną zmianą stawki procentowej lub nie przedstawił stanowiska, właściwy organ może wnieść powództwo do sądu cywilnego.

Projekt znajduje się obecnie w Stałym Komitecie Rady Ministrów.

Projekt nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego

Minister Rolnictwa i Rozwoju Rolnego przygotował projekt zmiany ustawy z 11.4.2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1405 ze zm.). Obecnie jest on na etapie konsultacji. Najbardziej istotnymi zmianami są zamiany w zakresie wyłączenia dotyczącego ograniczeń w obronie ziemią rolną. Dotychczasowe obostrzenia, związane z obrotem nieruchomosciami rolnymi mają zostać złagodzone poprzez wprowadzenie kolejnych wyłączeń w stosowaniu przepisów ustawy. Nie będzie się ich stosować do nowych przypadków. Chodzi o następujące nieruchomości:

a) rolne położone w granicach administracyjnych miast,

b) rolne, gdzie grunty pod stawami rybnymi stanowią 70% powierzchni nieruchomości,

c) na których położone są: ogródki przydomowe na obszarach przeznaczonych na cele rolne i garaże

– osobom, które z nich korzystają.

Ponadto przepisy ograniczające obrót nieruchomosciami rolnymi nie będą stosowane do nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 1 ha

Projekt znajduje się obecnie w Stałym Komitecie Rady Ministrów.

Dochodzenie przez właściciela wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości – uchwała SN

Stan faktyczny

Wiesław K. był jednym następców prawnych, wywłaszczonych tzw. dekretem Bieruta właścicieli kamienicy na warszawskim Śródmieściu. Będąc spadkobiercą, wytoczył przeciwko zajmującemu tą kamienicę Muzeum Zoologii PAN, żądając wydania części nieruchomości i zapłaty za bezumowne korzystanie z niej. Sprawa do SN trafiła już po raz drugi. Tym razem ze względu na problem prawny, który przedstawił do rozstrzygnięcia stołeczny Sąd Apelacyjny.

Wiesław K., następca prawny dawnych właścicieli, sam nie dysponował całością praw do spornej kamienicy. Miał jedynie 1/2 udziału w nieruchomości, taki zakres praw wynikał m.in. z prawomocnej decyzji reprywatyzacyjnej. W dodatku, wkrótce po uzyskaniu decyzji, zbył część swoich praw, pozostawiając dla siebie jedynie 4/10 udziału w nieruchomości. Zgodnie zaś z art. 209 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.; dalej: KC), każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.

Powstał więc problem – czy jeden ze współwłaścicieli nieruchomości, którą dysponuje inny posiadacz samoistny, niebędący właścicielem, ma prawo do dochodzenia całości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy? Takie zaś powództwo wytoczył Wiesław K., żądając całości wynagrodzenia, niezależnie od posiadanego udziału.

Kwestię tą przedstawił Sąd Apelacyjny do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w odpowiedzi wydał uchwałę, zgodnie z którą dochodzenie przez jednego ze współwłaścicieli nieruchomości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości nie jest czynnością zmierzającą do zachowania wspólnego prawa w rozumieniu art. 209 KC.

Umowa użyczenia lokalu a prawo lokatora do lokalu socjalnego – uchwała SN

Stan faktyczny

Pan B. był najemcą lokalu komunalnego – mieszkania w budynku przy ul. Zwycięstwa w mieście S. Z dniem 31.8.2015 r. umowa ta została rozwiązana za porozumieniem stron. Problem polegał na tym, że najemca pozwolił na bezpłatne użytkowanie wynajmowanego przez siebie lokalu rodzinie N. Rodzina wprowadziła się za zgodą najemcy mieszkania, ale także o nowych lokatorach poinformowany został właściciel lokalu – gmina miasta S. Jednak miasto nie wyraziło nigdy formalnej zgody na zajęcie mieszkania przez inne osoby, niż wskazany w umowie najemca. W praktyce rodzina N. zajmowała więc lokal bez konkretnego tytułu prawnego, poza ustną umową zawartą z najemcą.

Mimo to, po rozwiązaniu najmu między miastem S. a najemcą – panem B., miasto nie zgodziło się na kontynuowanie użytkowania przez rodzinę N., tym razem już jako formalnych najemców. Urząd miasta S. odmówił uwzględnienia wniosku rodziny o wynajem lokalu, który zajmowali, twierdząc że samowolnie zajęli lokal.

Stanowisko sądu I i II instancji

Miasto skierowało potem pozew przeciwko państwu N., żądając opróżnienia mieszkania. Sąd I instancji uwzględnił to powództwo, ale zarazem uznał, że rodzinie przy przysługuje prawo do lokalu socjalnego. W efekcie wykonanie wyroku zostało wstrzymane do czasu zaoferowania przez miasto S. takiego lokalu. Sąd wskazał bowiem, że wprawdzie rodzina N. zajmuje mieszkanie bez tytułu prawnego i miasto ma prawo odzyskać swoją własność, ale zarazem pod opieką państwa N. jest dwójka ich małoletnich dzieci. W tej sytuacji, zgodnie z art. 14 ust. 4 pkt 2 ustawy z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1234 ze zm.; dalej: OchrLokU), rodzinie musi przysługiwać lokal socjalny.

Od tego wyroku odwołało się miasto S., ale rozpatrujący sprawę w II instancji Sąd Okręgowy w S. wskazał, że istnieje w sprawie problem prawny -kwestia, czy osoba, której najemca oddał lokal mieszkalny do bezpłatnego używania bez zgody wynajmującego, jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 punkt 1 OchrLokU.

Stanowisko Sądu Najwyższego

To pytanie prawne przedstawiono do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, który w odpowiedzi wydał uchwałę, w myśl której osoba korzystająca z lokalu mieszkalnego na podstawie umowy użyczenia, zawartej z najemcą lokalu bez zgody wynajmującego wymaganej w art. 688[2] KC, jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust 1 pkt 1 OchrLokU.

W uzasadnieniu SN wskazał, że pojęcie lokatora z OchrLokU jest rozumiane bardzo szeroko. Wynika to m.in. z faktu, że przepisy tej ustawy mają przede wszystkim charakter ochronny, socjalny. Mają zapobiegać bezdomności i wykluczeniu społecznemu.

Zgodnie z art. 688[2] 1 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.) bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części do bezpłatnego używania ani go podnająć. Jednak brak wskazanej zgody nie oznacza nieważności ani bezskuteczności czynności, ponieważ w takim przypadku sankcją przewidzianą dla wynajmującego (osoby, która zawarła umowę dającą tytuł pośredni do lokalu) jest możliwość wypowiedzenia umowy podstawowej – podkreślił SN. Decyzja co do umowy przysługuje jednak właścicielowi, może on rozwiązać umowę i żądać opróżnienia lokalu. Ale gmina ma obowiązek dostarczyć lokatorom, nawet zajmującym mieszkanie za zgodą najemcy, ale bez zgody wynajmującego właściciela, lokal socjalny.

Zmiany powierzchni lokalu i stosunków własnościowych a wpis tych zmian do księgi wieczystej – wyrok SN

Stan faktyczny

Zarządzająca budynkiem wspólnota mieszkaniowa zajmująca kamienicę w Warszawie i wszyscy właściciele mieszkań zdecydowali – przy okazji remontu – o nadbudowie strychu kamienicy. Poddasze miało być odnowione, następnie podzielone na mniejsze pomieszczenia, które później miały zostać nabyte przez właścicieli mieszkań znajdujących się na ostatnich piętrach kamienicy. Przebudowane pomieszczenia na poddaszu miały być oddzielone od całości strychu, a następnie przyłączone – w sensie prawnym – do tych mieszkań.

Przebudowa została wykonana, strych podzielony, a nowe pomieszczenia na poddaszu – przydzielone poszczególnym właścicielom mieszkań.

Jednak sąd wieczystoksięgowy odmówił wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla kamienicy zmian w części wspólnej – podziału strychu na poszczególne lokale i wykazania w księdze ich nabycia przez poszczególnych lokatorów. Główną przyczyną odmowy był fakt, że przedmiotem wpisu w tym wypadku była część wspólna nieruchomości, która była – zdaniem sądu – wyłączona z obrotu. Miało to wynikać z art. 3 ust. 1 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 716 ze zm.; dalej: WłLokU), zgodnie z którym w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nie można zarazem żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej, dopóki trwa odrębna własność lokali.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy rozpatrujący skargę kasacyjną mieszkańców uchylił wszystkie wcześniejsze postanowienia sądów niższych instancji i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Zdaniem SN WłLokU przewiduje odrębną własność poszczególnych lokali mieszkalnych oraz współwłasność części wspólnej budynku, współwłasność części wspólnej ma charakter przymusowy i dopóki trwa własność lokali dopóty nie można jej znieść. Wynika to z faktu, iż część wspólną użytkują wszyscy właściciele lokali. Jednak nie oznacza to, że w żadnym przypadku nie można z części wspólnej budynku, w którym znajdują się lokale będące przedmiotem odrębnej własności dokonywać przesunięć na rzecz właścicieli lokali. Przyjmuje się, bowiem że niektóre elementy części wspólnej nieruchomości lokalowej mogą wejść w skład istniejących już lokali mieszkalnych. Dotyczy to w szczególności przypadków przebudowy, czy nadbudowy istniejącego budynku, w wyniku której dochodzi do zajęcia fragmentu nieruchomości wspólnej przez właścicieli lokali.

Fundusz Dróg Samorządowych

W Dz.U. z 2018 r. pod poz. 2161 opublikowano ustawę z 23.10.2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (dalej: FDSU).

FDS, którego dysponentem jest minister transportu, gromadzi środki finansowe na:

1) zadania powiatowe, czyli polegające na budowie, przebudowie lub remoncie dróg powiatowych, lub zadania gminne, tj. polegające na budowie, przebudowie lub remoncie dróg gminnych;

2) zadania mostowe, czyli polegające na budowie mostów lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych;

3) zadania obronne, czyli polegające na budowie, przebudowie lub remoncie dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych o znaczeniu obronnym.

Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, sposób podziału środków FDS na zadania powiatowe oraz zadania gminne na poszczególne województwa, mając na uwadze:

1) długość sieci dróg powiatowych i dróg gminnych w województwie;

2) liczbę ludności i powierzchnię województwa;

3) wartość produktu krajowego brutto województwa.

Jednostka Samorządu Terytorialnego może otrzymać ze środków FDS dofinansowanie zadania powiatowego, zadania gminnego albo mostowego w wysokości do 80% kosztów realizacji tego zadania. Natomiast na zadanie obronne JST otrzymuje dofinansowanie całości wartości takiego zadania.

Nabór wniosków na dofinansowanie zadań powiatowych oraz zadań gminnych ogłasza i przeprowadza wojewoda dla JST znajdujących się na terenie danego województwa. Nabór przeprowadza się przynajmniej raz w roku kalendarzowym, po otrzymaniu przez wojewodę informacji od ministra transportu o wysokości środków FDS, chyba że kwota przewidziana na dane województwo w celu realizacji zadań powiatowych oraz zadań gminnych została wyczerpana ze względu na zobowiązania wynikające z umów, na podstawie których udzielono dofinansowania na zadania wieloletnie.

Spełniający wymogi z art. 21 ust. 7 pkt 2 FDSU (podane w ogłoszeniu o naborze) wniosek o dofinansowanie zadania powiatowego albo zadania gminnego składa właściwy zarządca drogi powiatowej albo drogi gminnej. We wniosku określa się przewidywany koszt i czas realizacji zadania oraz termin dokonywania wypłat na rzecz wykonawcy zadania. Wnioski o dofinansowanie składa się w terminie 30 dni od dnia udostępnienia ogłoszenia o naborze. Wnioski złożone po tym terminie pozostawia się bez rozpatrzenia.

Jeżeli wniosek o dofinansowanie nie spełnia wymogów formalnych, albo zawiera oczywiste omyłki, powołana przez wojewodę komisja wzywa wnioskodawcę, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku, do jego uzupełnienia lub poprawienia w nim oczywistych omyłek, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia .

Komisja dokonuje oceny wniosków o dofinansowanie mając na celu wyrównywanie potencjału społeczno-gospodarczego, poprawę jakości życia mieszkańców i zapewnienie spójności terytorialnej na obszarze województwa i biorąc pod uwagę:

1) poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego;

2) zapewnienie spójności sieci dróg publicznych;

3) podnoszenie standardów technicznych dróg powiatowych i dróg gminnych oraz zachowanie jednorodności sieci dróg powiatowych i dróg gminnych pod względem spełniania tych standardów;

4) zwiększenie dostępności transportowej jednostek administracyjnych;

5) poprawę dostępności terenów inwestycyjnych.

Oceny dokonuje się w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie, albo jego uzupełnienia lub poprawienia. Na podstawie tej oceny komisja ustala listę zadań powiatowych oraz zadań gminnych rekomendowanych do dofinansowania ze środków FDS. Komisja informuje wnioskodawcę o umieszczeniu jego zadania na liście.

Na podstawie listy zadań powiatowych oraz zadań gminnych przeznaczonych do dofinansowania w danym województwie wojewoda zawiera umowy z wnioskodawcami o udzielenie dofinansowania zadania powiatowego albo zadania gminnego. Umowa stanowi zapewnienie dofinansowania określonego w niej zadania powiatowego albo zadania gminnego oraz oznacza zaciągnięcie przez wojewodę zobowiązania do wysokości wskazanej w umowie.

Wnioskodawca, któremu udzielono dofinansowanie, ma obowiązek:

1) prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej otrzymanych środków FDS oraz wydatków dokonywanych z tych środków;

2) przekazania rozliczenia dofinansowania w zakresach rzeczowym i finansowym w terminie określonym w umowie.

Zatwierdzenie przez właściwego wojewodę rozliczenia powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia jego przekazania przez wnioskodawcę.

Wojewoda kontroluje sposób i terminowość wykonania zadania, na które udzielono dofinansowania, mając na uwadze postanowienia umowy, a także obowiązków nałożonych na JST. Przedmiotem tej kontroli jest prawidłowość wykorzystania dofinansowania środków z FDS, pod względem zgodności z przeznaczeniem oraz wysokości wykorzystanego dofinansowania a stopniem realizacji zadania, na które udzielono dofinansowania, oraz termin oddania do użytkowania efektu tej realizacji.

Dofinansowanie:

1) wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,

2) pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości

– podlega zwrotowi do FDS wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w terminie 15 dni od dnia stwierdzenia tych okoliczności.

Zwrotowi do FDS podlega ta część dofinansowania, która została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem, nienależnie pobrana lub pobrana w nadmiernej wysokości. Odsetki od dofinansowania podlegającego zwrotowi nalicza się, począwszy od dnia:

1) przekazania dofinansowania wykorzystanego niezgodnie z przeznaczeniem;

2) stwierdzenia nienależnego pobrania dofinansowania lub pobrania go w nadmiernej wysokości.

W razie niedokonania zwrotu dofinansowania w terminie albo w przypadku stwierdzenia na podstawie rozliczenia, że dofinansowanie wykorzystano w części lub całości niezgodnie z przeznaczeniem albo pobrane niezależnie lub pobrane w nadmiernej wysokości właściwy wojewoda wydaje decyzję określającą kwotę przypadającą do zwrotu i termin, od którego nalicza się odsetki. O wydaniu decyzji wojewoda informuje dysponenta FDS. Zwrotu dofinansowania dokonuje się wówczas na rachunek bankowy urzędu obsługującego wojewodę, który wydał decyzję. Wojewoda przekazuje zgromadzone środki do Funduszu w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania. Odwołanie od tej decyzji rozpatruje minister transportu.

Nabór wniosków o dofinansowanie zadań mostowych przeprowadza minister transportu na zasadach określonych w przepisach art. 33-38 FDSU. Minister informuje o naborze za pośrednictwem BIP urzędu go obsługującego, wskazując w szczególności miejsce i sposób składania wniosków o dofinansowanie zadań mostowych oraz wzór tego wniosku.

Decyzja o czasowym zajęciu części gruntu pod budowę urządzeń i instalacji elektrycznych – wyrok SN

Stan faktyczny

Właścicielka nieruchomości położonej w okolicach miasta W. otrzymała działkę gruntu wraz z domem jako darowiznę od swojego dziadka. Tuż obok domu, na działce znajdowała się stacja transformatorowa i instalacje energetyczne należące do spółki T., a wcześniej do miejscowego państwowego zakładu energetycznego, który zbudował je blisko 40 lat temu.

Właścicielka zażądała ustanowienia na rzecz spółki T. służebności na jej działce za jednorazową zapłatą kwoty 81 tys. zł. Jednak spółka T. jako właściciel urządzeń zgłosiła wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności.

Powstał spór, czy termin zasiedzenia został dochowany i jaki charakter ma ta służebność. W toku procesu ustalono, że wejście na nieruchomość dziadka właścicielki i budowa urządzeń i instalacji nastąpiły na mocy decyzji budowlanej o czasowym zajęciu gruntu i zezwoleniu na budowę. Nie było jednak innych decyzji, tak wywłaszczeniowych, jak i zezwalających na korzystanie z gruntu przez jednostkę państwową. Na tej podstawie pełnomocnik wnioskodawczyni wywodził, że zakład energetyczny, a potem spółka T. pozostali w złej wierze, a to oznacza, iż termin zasiedzenia służebności powinien wynosić 15 lat (połowę 30-letniego okresu zasiedzenia w złej wierze praw rzeczowych na nieruchomości).

Stanowisko sądu I instancji

Mimo to sąd I instancji stwierdził zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu już w 2002 roku, w dobrej wierze. Apelacja i skarga kasacyjna wnioskodawczyni zostały oddalone.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu swojego postanowienia wskazał, że państwowy zakład energetyczny dysponował już w 1980 r. decyzją upoważniającą do zajęcia określonej części nieruchomości na cele budowlane. Była więc podstawa prawna do obciążenia gruntu. To zaś oznacza, że zakład energetyczny działał na wskazanej w decyzji podstawie prawnej i pozostawał w dobrej wierze, zarówno w czasie prowadzenia inwestycji budowlanej, jak i później, eksploatując instalacje i urządzenia elektryczne. To że zaniechano późniejszych działań legitymizujących obciążenie spornej nieruchomości nie oznacza, że objęcie gruntu nastąpiło w złej wierze.