Ochrona danych osobowych przez komitety wyborcze w toku kampanii wyborczej na Prezydenta RP

W związku z początkiem kampanii wyborczej na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zwraca uwagę, że w czasie tej kampanii komitety wyborcze – które zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego tworzone wyłącznie przez wyborców – będą przetwarzać na dużą skalę dane osobowe, w tym dane szczególnych kategorii, o których mowa w art. 9 RODO, ujawniające poglądy polityczne czy światopoglądowe. Zgodnie bowiem z art. 90 § 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy, zgłoszenie kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej musi być poparte podpisami co najmniej 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. W poprzednich tego typu kampaniach komitety wyborcze poszczególnych kandydatów w praktyce zbierały znacznie większą liczbę podpisów obywateli, sięgającą setek tysięcy, a w niektórych przypadkach przekraczającą nawet półtora miliona.

Niezależnie od zbierania głosów poparcia dla kandydatów, komitety wyborcze prowadzą na zasadzie wyłączności kampanię wyborczą na rzecz kandydatów. Na te potrzeby przetwarzają dane osobowe setek tysięcy obywateli, m.in. w związku z marketingiem politycznym czy pracą wolontariuszy.

Na podstawie art. 140 Kodeksu wyborczego komitety wyborcze są również obowiązane prowadzić rejestry kredytów oraz wpłat na kampanię wyborczą o wartości przekraczającej łącznie od jednej osoby fizycznej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Rejestry te komitety muszą upubliczniać na swojej stronie internetowej i uaktualniać w taki sposób, aby informacje o kredytach i wpłatach ujawniane były w terminie 7 dni od dnia udzielenia kredytu lub dokonania wpłaty.

Kto ma dostęp do danych

Należy podkreślić, że komitety wyborcze mogą przekazywać przetwarzane przez siebie dane osobowe pozyskane bezpośrednio na podstawie przepisów Kodeksu wyborczego (np. dane osobowe z list poparcia) wyłącznie organom wskazanym w przepisach prawa wyborczego. Nie mogą zaś udostępniać ich innym podmiotom, np. partiom politycznym wspierającym kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej czy firmom wynajętym do prowadzenia działań marketingowych.

Warto też pamiętać, że już przy zbieraniu podpisów na listach poparcia danego kandydata, robić to tak, by osoby podpisujące taką listę nie mogły się zapoznać z danymi osób, które uczyniły to wcześniej. Należy więc zasłaniać te dane np. stosując proste nakładki, czy nie chwalić się widocznymi listami w mediach społecznościowych.

Działania marketingowe w sieci – kilka praktycznych wskazówek

Organ nadzorczy zwraca też uwagę na konieczność zachowania szczególnej ostrożności w czasie prowadzenia działań związanych z agitacją wyborczą w Internecie. Wykorzystując w tym celu reklamy internetowe i media społecznościowe konieczne jest, obok stosowania zabezpieczeń, realizowanie obowiązków informacyjnych i sprawne reagowanie na żądania osób, których dane dotyczą.

W tym kontekście warto brać pod uwagę wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 5 czerwca 2018 r. (wyrok w sprawie C-210/16 – Unabhängiges Landeszentrum für Datenschutz Schleswig-Holstein (ULD) przeciwko Wirtschaftsakademie Schleswig-Holstein Gmbh,), w którym wskazano, że administratorzy tzw. fanpage’y prowadzonych na Facebooku ponoszą z Facebookiem wspólną odpowiedzialność za przetwarzanie danych osób odwiedzających ich strony. Jak podkreślano w uzasadnieniu wyroku, okoliczność, iż administrator fanpage’a korzysta z platformy oferowanej przez Facebook i z usług na niej dostępnych, nie zwalnia go z jego obowiązków w dziedzinie ochrony danych osobowych.

Prowadząc fanpage kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w mediach społecznościowych, komitety wyborcze będące administratorami powinny pamiętać, m.in. o konieczności informowania osób o przetwarzaniu ich danych osobowych.

Obowiązek dokonania oceny skutków dla ochrony danych

Komitety wyborcze muszą też pamiętać, że w związku z tym, iż przetwarzają na dużą skalę dane osobowe szczególnych kategorii, mają obowiązek przeprowadzenia oceny skutków dla ochrony danych. Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 1 RODO, jeżeli dany rodzaj przetwarzania – w szczególności z użyciem nowych technologii – ze względu na swój charakter, zakres, kontekst i cele z dużym prawdopodobieństwem może powodować wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych, administrator przed rozpoczęciem przetwarzania dokonuje oceny skutków planowanych operacji przetwarzania dla ochrony danych osobowych. Dla podobnych operacji przetwarzania danych wiążących się z podobnym wysokim ryzykiem można przeprowadzić pojedynczą ocenę.

Jak stanowi art. 35 ust. 2 RODO, dokonując oceny skutków dla ochrony danych, administrator konsultuje się z inspektorem ochrony danych, jeżeli został on wyznaczony.

Warto mieć IOD

Dobrym i rekomendowanym przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych postępowaniem jest powołanie przez komitet wyborczy inspektora ochrony danych, który będzie wspierał go jako administratora w wypełnieniu jego obowiązków w zakresie ochrony danych osobowych wynikających z RODO.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 lit. c RODO, administratorzy wyznaczają inspektora ochrony danych zawsze, gdy główna działalność administratora lub podmiotu przetwarzającego polega na przetwarzaniu na dużą skalę szczególnych kategorii danych osobowych, o których mowa w art. 9 RODO.

Komitety wyborcze powinny więc dokonać oceny, czy spełniają przesłanki z art. 37 ust. 1 lit. c RODO. Wskazano w nich, że w sytuacji, gdy z przepisów nie wynika obowiązek wyznaczenia inspektora ochrony danych, zaleca się administratorom i podmiotom przetwarzającym udokumentowanie wewnętrznej procedury przeprowadzonej w celu ustalenia obowiązku bądź braku obowiązku wyznaczenia inspektora ochrony danych, celem wykazania, iż stosowne czynniki zostały uwzględnione. Ta procedura powinna zostać częścią dokumentacji, tworzonej zgodnie z zasadą rozliczalności, o której stanowi art. 5 ust. 2 RODO.

W ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, powołanie przez komitety wyborcze inspektorów ochrony danych zmniejsza ryzyko naruszenia przepisów RODO przez te podmioty. Fachowa pomoc wyspecjalizowanego eksperta z zakresu ochrony danych pozwoli administratorowi wypracować standardy działań komitetu wyborczego pozwalające w sposób prawidłowy przetwarzać dane obywateli w kampanii wyborczej.

Inspektor ochrony danych może też m.in. wspierać administratora w podnoszeniu świadomości osób zaangażowanych w pracę komitetu wyborczego – zarówno pracowników, jak i wolontariuszy. Wiedzę na temat przepisów dotyczących ochrony danych osobowych powinny mieć wszystkie osoby zaangażowane w proces przetwarzania danych, takie jak np. zbierające podpisy pod listami poparcia dla kandydata, prowadzące działania medialne czy odpowiedzialne za aktywność komitetu wyborczego w sieci, w tym administrujące stronami internetowymi czy mediami społecznościowymi.

Pomocne wyjaśnienia i poradniki

Prezes UODO zachęca komitety wyborcze powołane na czas trwania kampanii wyborczej na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, do zapoznania się z innymi pomocnymi materiałami organu nadzoru.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/1444

Jakie stawki i świadczenia będą wyższe od 1 marca 2020 r.?

Wynagrodzenie młodocianych

Stawki minimalne dla pracowników młodocianych zmieniają się każdego roku od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia. Są bowiem ustalane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale. W czwartym kwartale 2019 r. przeciętne wynagrodzenie wyniosło 5198,58 zł, a zatem wynagrodzenie młodocianych od 1 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r. ma być wypłacane co najmniej w wysokości:

Kwoty wolne od potrąceń z zasiłków

Potrąceń ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa dokonuje się według przepisów o egzekucji z emerytur i rent. Stąd konieczne jest m.in. pozostawienie kwoty wolnej od potrąceń. Jej wysokość jest rokrocznie podwyższana od 1 marca przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji emerytur i rent ogłoszonego na dany rok kalendarzowy. W 2020 r. wynosi on 103,56%. W konsekwencji od 1 marca 2020 r. do 28 lutego 2021 r. kwoty wolne od potrąceń z zasiłku chorobowego, opiekuńczego, wypadkowego i macierzyńskiego oraz ze świadczenia rehabilitacyjnego są wyższe niż 2019 r. – parz tabela 1.

Tabela 1. Kwoty wolne od potrąceń z zasiłków od 1 marca 2020 r. do 28 lutego 2021 r.

Rodzaj potrącenia	Wysokość kwoty wolnej
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi	532,61 zł
Należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi	878,81 zł
Należności o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1, 2 i 6-9 ustawy emerytalnej, tj. m.in. świadczeń wypłaconych zaliczkowo lub nienależnie pobranych	703,05 zł
Należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno- opiekuńczych – na wniosek dyrektorów tych placówek	213,04 zł

Kwotę wolną od potrąceń zmniejsza się proporcjonalnie, jeśli świadczenie z ubezpieczenia społecznego przysługuje tylko za część miesiąca. Trzeba podzielić pełną kwotę wolną przez 30, a uzyskany wynik pomnożyć przez liczbę dni, za które świadczenie jest wypłacane.

Waloryzacja emerytur i rent

Od 1 marca 2020 r. emerytury i renty pobierane przed tą datą idą w górę o 3,56%. Emerytury wstrzymane z powodu osiągania przychodu przekraczającego 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia lub nierozwiązania stosunku pracy przed emeryturą, zostaną podniesione, gdy ZUS zacznie je wypłacać. Podwyżka wyniesie co najmniej:

Z początkiem marca wyższe będą również dodatki (patrz tabela 2) i świadczenia wypłacane wraz z emeryturą lub rentą albo niezależnie od nich a także kwoty zmniejszające emeryturę lub rentę w razie osiągania przychodu z działalności zarobkowej (patrz tabela 3). Wzrosną także najniższe emerytury i renty – patrz tabela 4.

Tabela 2. Wysokość dodatków i świadczeń do emerytury i renty od 1 marca 2020 r.

Rodzaj dodatku	Wysokość dodatku
Za tajne nauczanie	229,91 zł
Kombatancki	229,91 zł
Pielęgnacyjny	229,91 zł
Dla sierot zupełnych	432,12 zł

Tabela 3. Kwoty maksymalnych zmniejszeń́ emerytury lub renty od 1 marca 2020 r. w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ale nie wyższej niż 130% tego wynagrodzenia

Rodzaj świadczenia	Maksymalna wysokość zmniejszenia
Emerytura lub renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy	620, 37 zł
Renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy	465,31 z
Renta rodzinna, do której uprawniona jest jedna osoba	527,35 zł

Tabela 4. Wysokość najniższych emerytur i rent od 1 marca 2020 r.

Rodzaj świadczenia	Wysokość świadczenia
Emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renta rodzinna	1200 zł
Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy	900 zł
Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa	1440 zł
Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową.	1080 zł

PIT-28 można złożyć jeszcze tylko do 2 marca

Zeznanie PIT-28 za rok podatkowy 2019 można złożyć poprzez usługę Twój e-PIT, e-Deklaracje lub papierowo w urzędzie skarbowym.

Jeśli podatnik obliczający ryczałt wybierze do rozliczenia Twój e-PIT, to musi pamiętać, żeby samodzielnie zaakceptować PIT-28, bowiem to zeznanie nie zostanie automatycznie zaakceptowane.

Ministerstwo finansów informuje, że w przygotowanym rozliczeniu PIT-28 przez usługę Twój e-PIT – np. z umów najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, podatnik znajdzie np. dane z ubiegłorocznych zeznań, a także dane, które ma urząd np. wpłacane przez podatnika zaliczki na podatek za najem czy dochody z emerytur i rent z zagranicy. Wówczas należy sprawdzić swoje dane i uzupełnić swoje rozliczenie PIT-28 o brakujące dane, a następnie zaakceptować uzupełnione zeznanie. Ważne jest, żeby pobrać UPO będący potwierdzeniem złożenia zeznania.

W usłudze Twój e-PIT nie rozliczysz działalności gospodarczej

Podatnik PIT-28 wypełnia zeznanie indywidualnie. Składając go nie może skorzystać z preferencji podatkowych, takich jak wspólne rozliczenie z małżonkiem lub jako rodzic samotnie wychowujący dziecko. Zeznanie składa do urzędu skarbowego, zgodnie z ich miejscem zamieszkania.

Zautomatyzowane rozpoznawanie twarzy narusza przepisy RODO

Zgodnie z treścią art. 9 RODO zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne (…) oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej (…). Włączenie danych biometrycznych w poczet danych wrażliwych sprawia, że do ich przetwarzania wymagana jest zgoda podmiotu danych, bądź wystąpienie jednej z pozostałych przesłanek wymienionych w art. 9 ust. 2 RODO. Fakt ten został wykorzystany przez brytyjskiego ustawodawcę, który umożliwił dokonywanie takiego przetwarzania przez policję z uwagi na „niezbędność ze względów związanych z interesem publicznym”.

Problem wykorzystywania automatycznego rozpoznawania twarzy zostanie zbadany przez Komisję Europejską. Organ rozstrzygnie o legalności implementacji ww. technologii oraz, w przypadku jej akceptacji, określi okoliczności, w ramach których będzie ona mogła zostać użyta.

Raport NBP: duży popyt na nieruchomości, ceny rosną

Dane o cenach i sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych w III kwartale 2019 r., które opublikował Narodowy Bank Polski potwierdzają, że na rynku trwa hossa. Popyt na nieruchomości ciągle jest duży, jednak autorzy Raportu zaznaczają, że liczba sprzedanych kontraktów na budowę mieszkań na największych rynkach pierwotnych, jest niższa w porównaniu do tych samych okresów w roku 2018. Ceny mieszkań na rynku pierwotnym oraz wtórnym ciągle idą do góry.

Według danych zebranych przez NBP rosły średnie ceny ofertowe i transakcyjne za metr kwadratowy mieszkań na obu rynkach pierwotnych i wtórnych. Autorzy opracowania zauważają, że ceny ofertowe rosły szybciej niż transakcyjne, „co oznacza, że sprzedający spodziewali się szybszego wzrostu cen”, a utrzymująca się różnica średnich cen transakcyjnych i ofertowych może wskazywać na to, że kupujący nie godzą się na takie podejście ze strony sprzedających.

Ciekawie przedstawiają się dane dotyczące wartości udzielonych kredytów mieszkaniowych w złotówkach (bez umów renegocjowanych). W III kwartale 2019 r. wartość kredytów wyniosła ok. 14,4 mld złotych, co oznaczało spadek o 1,9% wobec danych z II kwartału. Jeśli jednak porówna się dane rok do roku, to zauważalny jest znaczący wzrost – aż o 10,4% względem III kwartału 2018 roku.

Optymistycznie wyglądają informacje dotyczące mieszkań oddanych do użytku, jak też rozpoczętych budów. W III kwartale 2019 r. w obu przypadkach notowano historycznie wysokie dane. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w III kw. 2019 r. w Polsce oddano do użytkowania ok. 50,9 tys. mieszkań, czyli około 3,5 tys. więcej niż w okresie od kwietnia do czerwca 2019 roku. To oznacza także wzrost o około cztery tysiące względem III kwartału 2018 roku. Podaż nowych mieszkań powinna się utrzymać co najmniej na tym samym poziomie. W okresie od początku lipca do końca września 2019 r. w Polsce rozpoczęto budowę ok. 63,1 tysiąca mieszkań – to wzrost o ok. 2,8 tysiąca lokali względem III kwartału 2018 r. oraz więcej o ok. 1,5 tysiąca mieszkań w porównaniu do poprzedniego kwartału roku 2019.

Sąd: Pracodawca musi zawsze powołać zespół powypadkowy – nie może sam oceniać zdarzenia

Sprawa zaczęła się od nieszczęśliwego zdarzenia – mężczyzna doznał urazu schodząc po schodach w siedzibie ZUS, gdzie załatwiał sprawy zawodowe dla swojego pracodawcy. Powiadomił telefonicznie swojego przełożonego oraz główną księgową, zgłaszając sytuację jako wypadek przy pracy. Ponieważ nie doczekał się reakcji pracodawcy, zgłosił władzom spółki sprawę na piśmie. W odpowiedzi został poinformowany, że zdarzenie nie zostało uznane za wypadek przy pracy. Przełożeni mężczyzny na obronę swojego stanowiska przytaczali kilka argumentów: pracownik przebywał wtedy na urlopie wypoczynkowym, a oddział ZUS, w którym doszło do zdarzenia nie był właściwy miejscowo dla spółki. Poszkodowany mężczyzna miał się udać do urzędu z własnej inicjatywy – menedżer i główna księgowa zaprzeczyli, jakoby mieli polecać załatwianie jakichkolwiek spraw.

Odmiennie na sprawę patrzył mężczyzna, który w oddziale ZUS chciał zasięgnąć wiedzy o składkach na ubezpieczenie społeczne podległych mu pracowników ochrony. Dodał także, że w jego przekonaniu kwestia urlopu była dopiero ustalana.

Inspektor okręgowego inspektoratu pracy uznał, że pracodawca nie dopełnił obowiązku powołania zespołu wypadkowego, a ponieważ okręgowy inspektor pracy utrzymał w mocy sporny nakaz – sprawa trafiła do sądu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że do obowiązków pracodawcy należy – i to za każdym razem, niezależne od skali zaistniałego zdarzenia – powołanie zespołu powypadkowego. Dopiero taki zespół ustala przyczyny i okoliczności zaistniałego zdarzenia oraz ocenia, czy można je uznać za wypadek przy pracy. Przepisy prawa pracy (Kodeks pracy oraz Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy) jest tutaj jednoznaczne i nie przewiduje jakiegokolwiek wyjątku. Nie ma też żadnych okoliczności, które uzasadniałyby zwolnienie pracodawcy od ciążącego na nim obowiązku.

„Sąd nie kwestionuje, iż ewentualne zdarzenie wypadkowe zaistniałe w czasie odsunięcia pracownika od świadczenia pracy z uwagi na jego niezdolności do pracy z przyczyn zdrowotnych, czy też w trakcie korzystania przez pracownika z wszelkich form urlopowych, nie może zostać automatycznie uznane za wypadek przy pracy. Jednakże tego rodzaju zdarzenia nie mogą niejako z góry być klasyfikowane do zdarzeń pozostających bez jakiegokolwiek związku z wykonywaną pracą. Ustalenie istnienia tego rodzaju związku bądź jego braku stanowi właśnie przedmiot i zakres postępowania prowadzonego przez zespół powypadkowy, w trybie określonym przepisami powołanego rozporządzenia z 2009 r.”.

Niekorzystne przepisy dla rodzinnych placówek

Dom w jednej gminie, umowa z inną – do Sejmu wpłynęła petycja w sprawie zmiany przepisów w sprawie uelastycznienia zasad funkcjonowania rodzinnych domów pomocy (RDP).

Są to placówki zapewniające całodobowe usługi opiekuńcze i bytowe dla nie miej niż trzech, ale nie więcej niż dla ośmiu osób, które wymagają wsparcia z powodu wieku lub niepełnosprawności. RDP może być prowadzony przez osobę fizyczną lub organizację pożytku publicznego. Jednocześnie art. 52 ust. 2a ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.) przewiduje, że wspomniane podmioty mogą prowadzić placówkę na podstawie umowy zawartej z gminą właściwą ze względu na miejsce jej położenia. Takie brzmienie przepisów zostało wprowadzone na mocy ostatniej nowelizacji ustawy. Autor petycji zwraca uwagę na problem związany z ich obecną treścią obowiązującą od października 2019 r.

Założył on RDP, umowę na świadczenie usług opiekuńczych dla zamieszkujących w niej seniorów ma podpisaną z prezydentem miasta, jednak siedziba placówki znajduje się dwa kilometry dalej, na terenie innej gminy. Autor petycji wyjaśnia, że samorząd, na terenie którego znajduje się dom, nie był zainteresowany oferowanym przez placówkę wsparciem. Dlatego właśnie zwrócił się do posłów o zmianę art. 52 ust. 2a, w taki sposób, który pozwoli na zawieranie umowy z jakąkolwiek gminą, a nie obowiązkowo tym samorządem, na terenie którego jest zlokalizowany RDP. Bez tej nowelizacji prowadzona przez niego placówka będzie musiała zostać zamknięta z końcem 2020 r., kiedy wygaśnie umowa z prezydentem miasta. Jest to związane z przepisami przejściowymi, zgodnie z którymi umowy na prowadzenie rodzinnej placówki zawarte przed październikiem ubiegłego roku zachowują moc do czasu w nich określonego (ale nie dłużej niż przez dwa lata). Podpisanie kolejnej umowy z prezydentem miasta nie będzie więc możliwe.

Autor petycji zwraca uwagę, że obecne przepisy doprowadzą do likwidacji RDP, co jest o tyle nieuzasadnione, że taka placówka jest świetną alternatywą dla przeznaczonych dla dużej liczby osób domów pomocy społecznej, ponieważ zapewnia przebywającym w nim seniorom warunki pobytu bardziej zbliżone do domowych. ©℗

Michalina Topolewska

Zmiana „prozdrowotna” w przepisie nowej PZP

W projekcie ustawy zaproponowano między innymi wspieranie zachowań prozdrowotnych obywateli przez uwzględnienie także aspektów zdrowotnych w polityce zakupowej państwa, o której mowa w art. 21 ust. 1 PZP. W konsekwencji w projekcie przewidziano zmianę przepisu PZP. Polega ona na dodaniu w art. 21 w ust. 1 w pkt 5 PZP po wyrazie „społecznych” wyrazów „i zdrowotnych”. Planuje się, że zmiana w PZP wejdzie w życie tak jak PZP, tj. 1.1.2021 r., choć projektowana ustawa ma wchodzić w życie już 1.7.2020 r.

Warto wskazać, że art. 21 ust. 1 PZP dotyczy nowej instytucji w zamówieniach publicznych, a mianowicie polityki zakupowej państwa, która określa priorytetowe działania Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze zamówień publicznych, a także pożądany kierunek działań zamawiających w zakresie udzielanych zamówień, który obejmuje w szczególności zakup innowacyjnych lub zrównoważonych produktów oraz usług, z uwzględnieniem:

1) aspektów normalizacyjnych,

2) kalkulacji kosztów w cyklu życia produktów,

3) społecznej odpowiedzialności przedsiębiorców,

4) upowszechniania dobrych praktyk i narzędzi zakupowych,

5) stosowania aspektów społecznych.

Polityka zakupowa państwa ma stanowić średniookresową strategię opracowywaną raz na 4 lata. W związku z Polityką zakupową państwa trzeba przy okazji zwrócić uwagę na dodatkowy obowiązek nałożony na zamawiających będących centralnymi organami administracji rządowej. Podmioty te w art. 22 PZP zobowiązane zostały bowiem do sporządzenia strategii zarządzania dla poszczególnych kategorii zakupowych, zgodnej z polityką zakupową państwa. W strategii będą określane zamówienia o charakterze kluczowym dla realizacji polityki zakupowej państwa.

Nieruchomości ‒ co nowego w judykaturze: decyzja o ustaleniu odszkodowania za nieruchomość (wyr. WSA w Poznaniu)

Na gruncie GospNierU operat szacunkowy pełni kluczową rolę w takich postępowaniach, które dotyczą np. aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego lub ustalania wielkości odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Choć jeżeli istnieje potrzeba określenia wartości nieruchomości (art. 7), GospNierU narzuca przymus sporządzania operatu szacunkowego przez rzeczoznawcę majątkowego, w formie jego opinii, to w praktyce stosowania właściwych przepisów organy każdorazowo stają przed dylematem, w jakim zakresie są uprawnione do tego, by dokonywać oceny sporządzonego operatu, skoro same nie mając wiedzy specjalistycznej właśnie po to powołały biegłego, jakim jest rzeczoznawca.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 12.2.2020 r. (II SA/Po 725/19) dokonał wykładni przepisów w tym zakresie i stwierdził, co następuje:

Operat szacunkowy jest opinią biegłego w rozumieniu art. 84 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 265 ze zm.; dalej: KPA) i podlega ocenie organu prowadzącego postępowanie lub ocenie sądu. Jak przyjmuje się w judykaturze, operat szacunkowy jest opinią biegłego, która podlega nie tylko ocenie pod względem formalnym, ale również pod względem materialnym ‒ uwzględnienia wartości przyjętych w GospNierU i przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

To bowiem na organach administracji publicznej ciąży obowiązek dokładnego wyjaśnienia sprawy i podjęcia niezbędnych działań dla prawidłowego ustalenia wartości nieruchomości, a co za tym idzie, także obowiązek oceny wiarygodności sporządzonej w toku postępowania opinii, gdyż to one, a nie rzeczoznawca, w sposób władczy kształtują stosunek administracyjnoprawny, a więc ustalają prawa i obowiązki stron.

Organ administracji publicznej ma zatem nie tylko prawo, ale i obowiązek zbadać sporządzony w toku postępowania administracyjnego operat pod względem jego zgodności ze stosownymi przepisami, jak i ocenić jego kompletność, logiczność i zupełność, jak i aktualność. Granice badania operatu zakreślają jedynie wiadomości specjalne, którymi dysponuje biegły. W tym bowiem zakresie organy nie są władne ingerować w wybory rzeczoznawcy. Czym innym jest bowiem ocena „specjalistyczna” operatu, sporządzona przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych na podstawie art. 157 § 1 GospNierU, a czym innym ocena „procesowa” operatu, a więc ocena wiarygodności, jako dowodu w toczącym się postępowaniu.

Procesowa ocena operatu szacunkowego musi obejmować jego zgodność z obowiązującymi przepisami prawa. Z całą też pewnością weryfikowana powinna być warstwa merytoryczna operatu, ale tylko w takim zakresie, w jakim pozwalają na to inne dowody oraz wskazania wiedzy ogólnej, doświadczenia życiowego i zdrowego rozsądku. W tym sensie organ może przykładowo zakwestionować prawidłowość wyceny metodą korygowania ceny średniej z uwagi na niewystarczającą ilość transakcji porównawczych (sprzeczność z przepisami prawa). Organ procesowy może też zakwestionować trafność opisu wycenianej nieruchomości, o ile nie jest on zgodny z ustaleniami wynikającymi z innych dowodów (sprzeczność z innymi dowodami). Organ procesowy może zakwestionować wiarygodność wyceny z uwagi na znajdujące się tam błędy rachunkowe (sprzeczność z wiedzą ogólną). Organ procesowy może wreszcie zakwestionować operat szacunkowy w przypadku stwierdzenia w nim wewnętrznych sprzeczności, niespójności, czy wręcz nonsensów (sprzeczność z zasadami zdrowego rozsądku).

W żadnym wypadku nie można oczekiwać od organu procesowego weryfikacji operatu w zakresie doboru przez biegłego nieruchomości do porównań (ocena podobieństwa), właściwego wychwycenia cech różniących nieruchomości podobne od nieruchomości wycenianej, czy właściwego ustalenia współczynników korygujących. Są to bowiem już czynności stricte specjalistyczne, wymagające wiedzy fachowej, i o ile ich wynik nie koliduje z kryteriami swobodnej oceny dowodów, są procesowo nieweryfikowalne. Skorzystanie przez organ procesowy lub przez stronę z oceny operatu, dokonywanej przez stowarzyszenie rzeczoznawców na podstawie art. 157 ust. 1 GospNierU powinno mieć miejsce wówczas, gdy wątpliwości dotyczą właśnie materii specjalistycznej, aczkolwiek zakres przedmiotowy oceny specjalistycznej jest oczywiście nieograniczony. Wprowadzony przez ustawodawcę mechanizm oceny operatu szacunkowego przez innych specjalistów ma wyraźną dedykację. Ustawodawca świadomy jest, że operat szacunkowy zawiera również takie elementy treściowe, które wymykają się kryteriom procesowej oceny dowodów, stąd też możliwość skorzystania z oceny specjalistycznej.

0114-KDIP1-2.4012.722.2019.3.RM – Interpretacja indywidualna z dnia 24-02-2020

Opodatkowanie dostawy Nieruchomości, przyznanie prawa do odliczenia podatku naliczonego