Grzywna za nieprzekazanie skargi do WSA na bezczynność organu w sprawie udostępnienia informacji publicznej

Przypomniał o tym WSA w Łodzi (post. z 11.3.2020 r., II SO/Łd 12/19, Legalis).

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej: PostAdmU). Organ ten przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę, w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania (art. 54 § 2 PostAdmU).

W sprawie rozstrzyganej przez WSA w Łodzi skarga na bezczynność dotyczyła udostępnienia informacji publicznej przez zakład komunikacji miejskiej. Istotny w tym przypadku jest więc przepis art. 21 pkt 1 ustawy z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1429; dalej: DostInfPubU), zgodnie z którym przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w ciągu 15 dni od dnia otrzymania skargi.

Jak podkreślił WSA w Łodzi, przepis art. 21 pkt 1 DostInfPubU stanowi lex specialis w stosunku do przepisu art. 54 § 2 PostAdmU, czyli zastosowanie znajdzie właśnie ten 15-dniowy termin. Zatem obowiązkiem zakładu komunikacji miejskiej było przekazanie do WSA skargi na bezczynność najpóźniej do 29 sierpnia 2019 r., skoro skarga wpłynęła do organu 14 sierpnia 2019 r. W razie niezastosowania się przez organ do obowiązku przekazania w terminie skargi, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6 PostAdmU, czyli do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym (art. 55 § 1 PostAdmU).

Zmiana przepisów dotyczących funkcjonowania jednostek oświaty w okresie epidemii

Wejście w życie przepisów szczególnych

Przypomnijmy, że od 25.3.2020 r. funkcjonuje rozporządzenie MEN z 20.3.2020 r. w sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 493 ze zm., dalej SzczegRozwOśwR) – wydane na podstawie art. 30c PrOśw. Celem rozporządzenia jest wprowadzenie szczególnych rozwiązań prawnych na czas ograniczonego funkcjonowania jednostek oświaty w związku ze zwalczaniem epidemii koronawirusa. Do zmiany nowego rozporządzenia doszło w tym samym dniu – na podstawie rozporządzenia MEN z 25.3.2020 r. zmieniającego rozporządzenie sprawie szczególnych rozwiązań w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 530).

Użyczenie sprzętu przez organy prowadzące

Jednym z argumentów przemawiających przeciwko prowadzeniu nauczania zdalnego na szerszą skalę był problem z dostępem do sprzętu komputerowego, przy pomocy którego nauka ta mogłaby się odbywać. W celu umożliwienia nauki zdalnej wprowadzono przepis, zgodnie z którym organy prowadzące jednostki systemu oświaty mogą użyczyć sprzęt niezbędny do realizacji przez ucznia lub nauczyciela zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub innego sposobu kształcenia, w szczególności komputer (zestaw komputerowy), laptop albo tablet. Do użyczenia stosuje się przepisy art. 710-719 KC. Jednocześnie organ prowadzący może upoważnić do dokonania tej czynności dyrektora dane jednostki systemu oświaty. Pozostaje zatem jedynie pytanie, czy organy prowadzące same dysponują odpowiednią ilością sprzętu, który mógłby zostać użyczony, biorąc zwłaszcza pod uwagę, że znaczna część pracowników JST wykonuje obecnie pracę zdalnie.

Podejmowanie czynności przez organy jednostek oświaty w formie elektronicznej

Nowością jest również umożliwienie wykonywania czynności przez organy jednostek systemu oświaty za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w rozumieniu art. 2 pkt 5 ŚwiadUsłElektU lub za pomocą innych środków łączności, a w przypadku kolegialnych organów jednostek systemu oświaty (a więc np. w przypadku rady pedagogicznej) – także w trybie obiegowym. Treść podjętej w ten sposób czynności powinna zostać utrwalona w formie odpowiednio protokołu, notatki, adnotacji lub w inny sposób. Nowy przepis § 11a ust. 1 SzczegRozwOśwR stosuje się także do rodziców, uczniów, absolwentów i innych osób realizujących swoje prawa i obowiązki wynikające z przepisów oświatowych, w szczególności w zakresie składania wniosków i innych dokumentów.

Wyniki postępowania rekrutacyjnego

Rozporządzanie zmieniające wprowadziło również § 11b SzczegRozwOśwR, zgodnie z którym w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty, o których mowa w art. 158 PrOśw, wyniki postępowania rekrutacyjnego w formie list kandydatów zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych oraz przyjętych i nieprzyjętych, o których mowa w art. 158 ust. 1 i 3 PrOśw, podaje się do publicznej wiadomości także na stronach internetowych tych jednostek.

Termin złożenia wniosku o wyrażenie zgody na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego

Co do zasady, zgodnie z art. 45 ust. 9 PrOśw, dyrektor szkoły lub placówki, na podstawie uchwały rady pedagogicznej i po uzyskaniu opinii rady rodziców, występuje do ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, a w przypadku szkoły artystycznej – do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, z wnioskiem o wyrażenie zgody na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego w szkole lub placówce, w terminie do dnia 31 marca roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie tego eksperymentu. W związku z trwającą epidemią w SzczegRozwOśwR dodano § 11c, zgodnie z którym w przypadku eksperymentu pedagogicznego, który ma rozpocząć się w szkole lub placówce w roku szkolnym 2020/2021, wniosek o wyrażenie zgody na prowadzenie tego eksperymentu może być złożony w terminie do 30.4.2020 r.

Regulaminy konkursów

Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 8 OświatU zostało wydane KonkTurnOlimpR. Nowy § 11d ust. 1 SzczegRozwOśwR zakłada, że w roku szkolnym 2019/2020 regulaminy konkursów, o których mowa w KonkTurnOlimpR, mogą być zmienione w ciągu roku szkolnego, w szczególności w zakresie liczby stopni konkursu, warunków uzyskania wyróżnień i tytułów laureata lub finalisty konkursu. W przypadku dokonania zmian w regulaminach konkursów na podstawie tego przepisu, kurator oświaty powinien niezwłocznie przekazać uczestnikom konkursów informacje o zmianach.

Organizacja olimpiad i turniejów

Z kolei zgodnie z § 11e ust. 1 SzczegRozwOśwR w roku szkolnym 2019/2020 olimpiady, o których mowa w KonkTurnOlimpR, są organizowane jako dwustopniowe zawody wiedzy. W regulaminach tych olimpiad zostaną dokonane zmiany, w szczególności w zakresie:

1. warunków uzyskania tytułu finalisty olimpiady,
2. warunków kwalifikowania finalistów olimpiady do udziału w olimpiadzie międzynarodowej.

Zmiana w regulaminach zgodnie z tymi zasadami powinna nastąpić do 10.4.2020 r.

Tytułu finalisty olimpiad przeprowadzanych w roku szkolnym 2019/2020 otrzymają uczestnicy zakwalifikowani do zawodów trzeciego stopnia. W olimpiadach przeprowadzonych w roku szkolnym 2019/2020 nie wyłania się laureatów.

Przepisy § 11e ust. 1 SzczegRozwOśwR stosuje się odpowiednio do turniejów przeprowadzanych w roku szkolnym 2019/2020.

Jednakże, powyższe regulacje nie znajdą zastosowania do olimpiad i turniejów, w których zawody trzeciego stopnia w części lub całości odbyły się przed 26.3.2020 r. Regulaminy tych olimpiad i turniejów mogą być zmieniane (§ 11g ust. 2 SzczegRozwOśwR).

Konkursy na stanowisko dyrektora

Przepis § 11h ust. 1 SzczegRozwOśwR przewiduje, że w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty nie ogłasza się i nie przeprowadza się konkursów na stanowiska dyrektorów tych jednostek. Natomiast w przypadku konieczności obsadzenia stanowiska dyrektora jednostki w tym okresie, organ prowadzący będzie powierzał pełnienie obowiązków dyrektora jednostki wicedyrektorowi, a w jednostce, w której nie ma wicedyrektora – nauczycielowi tej jednostki, jednak nie dłużej niż do 31.8.2020 r.

W przypadku powierzenia przed 26.3.2020 r. wicedyrektorowi, a w jednostce oświaty, w której nie ma wicedyrektora, nauczycielowi tej jednostki, pełnienia obowiązków dyrektora jednostki, organ prowadzący może przedłużyć powierzenie pełnienia tych obowiązków, jednak nie dłużej niż do 31.8.2020 r. W tym przypadku łączny okres pełnienia obowiązków dyrektora jednostki nie może być dłuższy niż 10 miesięcy.

Jednocześnie na podstawie § 11h ust. 3 SzczegRozwOśwR organ prowadzący powinien unieważnić konkurs na stanowisko dyrektora jednostki systemu oświaty ogłoszony i niezakończony przed 26.3.2020 r. Do kandydatów wyłonionego konkursu przeprowadzonego przed 26.3.2020 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.

Wszczęcie postępowania wobec SGGW

Skradziony laptop, na którym były dane kandydatów na studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, należał do pracownika uczelni. Wykorzystywał go do celów prywatnych, jak i służbowych – na laptopie przetwarzane były dane osobowe w związku z rekrutacją kandydatów na studia. To jednak nie wszystkie ustalenia poczynione w związku z kontrolą Prezesa UODO przeprowadzoną po naruszeniu, do którego doszło na SGGW.

Kontrola wykazała wyraźne dysfunkcje systemu ochrony danych na uczelni – zarówno od strony technicznej, jak i organizacyjnej. Stwierdzono naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych odnoszących się do obowiązków ciążących na administratorze m.in. z art. 24 ust. 1 RODO w kontekście braku aktualizacji i przeglądów polityk bezpieczeństwa przyjętych na uczelni. W toku kontroli stwierdzono, że administrator nie poddawał należytym przeglądom procesu przetwarzania danych osobowych kandydatów na studia. W związku z tym nie posiadał dostatecznej wiedzy o ryzyku związanym z tym przetwarzaniem i nie podejmował właściwych działań wynikających m.in. z art. 25 ust. 1 czy 32 ust. 1 lit. b i d RODO. Działania kontrolne wykazały również uchybienia związane ze sposobem sprawowania funkcji inspektora ochrony danych, który m.in. nie wypełniał swoich zadań zgodnie z art. 39 ust. 2 RODO tj. z należytym uwzględnianiem ryzyka związanego z operacjami przetwarzania.

Celem postępowania administracyjnego jest przywrócenie u administratora stanu zgodnego z prawem. Kiedy dochodzi do naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych, Prezes UODO reaguje odpowiednio do wagi konkretnego naruszenia, korzystając z licznych uprawnień, jakie mu przysługują na podstawie RODO. Dlatego Prezes UODO może skorzystać ze środków, jakie daje mu RODO. Mogą to być np. upomnienia, ostrzeżenia, nakazy dostosowania operacji przetwarzania do przepisów o ochronie danych osobowych. Prezes UODO może też nałożyć administracyjną karę pieniężną w zależności od oceny okoliczności konkretnej sprawy. Warto przypomnieć, że nałożenie administracyjnej kary pieniężnej lub wydanie ostrzeżenia nie wpływa na możliwość zastosowania przez Prezesa UODO innych uprawnień, czy też sankcji.

Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/1464

Utworzenie sołectwa bez konsultacji społecznych

Taki wniosek płynie z wyroku WSA w Krakowie z 10.3.2020 r. (III SA/Kr 1/20, Legalis).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506 ze zm.; dalej: SamGminU), gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Co ważne w tym przypadku, jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.

Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami (art. 35 ust. 1 SamGminU).

A zatem, uchwałę dotyczącą statutu jednostki pomocniczej rada gminy powinna podjąć dopiero po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami tej jednostki pomocniczej, której samorząd pomocniczy ma regulować statut. Aby spełnić wymóg, o którym mowa w art. 35 ust. 1 SamGminU, konieczne jest więc uprzednie przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami tego sołectwa, któremu statut ma być nadany (por. m.in. wyr. WSA w Gdańsku z 19.10.2012 r., II SA/Gd 458/12, Legali; wyr. WSA w Krakowie z 10.10.2013 r., III SA/Kr 66/13, Legalis; wyr. NSA z 3.9.2013 r., II OSK 652/13, Legalis).

WSA w Krakowie podkreślił, że wynik konsultacji w sprawie statutu nie jest wprawdzie wiążący dla rady gminy, ale ich brak należy ocenić jako istotne naruszenie prawa, które powinno skutkować stwierdzeniem nieważności uchwał rady gminy podjętych w sprawie określenia statutów jednostek pomocniczych. A zatem, pomijając takie konsultacje rada gminy podjęła uchwałę z istotnym naruszeniem prawa, powodującym jej nieważność, tj. z naruszeniem przepisów regulujących procedurę jej podejmowania (art. 91 ust. 1 i 4 SamGminU).

Zmiany w podatkach dochodowych dostosowujące przepisy do PKWiU 2015

Zmiany proponowane w ustawie zmieniającej dotyczą przede wszystkim:

1) dostosowania z 1.1.2021 r. przepisów o podatku dochodowym od obecnie obowiązującej o PKWiU2015;

2) ograniczenia liczby rocznych obliczeń (PIT-40A) sporządzanych przez organy rentowe; kompleksowego uregulowania kwestii wnioskowania przez podatnika do organu rentowego o niepomniejszanie o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek;

3) wprowadzenia szczególnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w zakresie regulacji dotyczącej zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztów hipotetycznych odsetek; wprowadzenia zmian o charakterze doprecyzowującym obowiązujące przepisy

Ponadto, planuje się zmiany polegające na:

1) umożliwieniu niestosowania przepisów dotyczących zwiększania przychodów lub wyłączania z kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych oraz dotyczących odpowiedzialności solidarnej w VAT, w przypadku dokonania przez podatników zapłaty należności na rachunki, niezamieszczone w wykazie podatników VAT, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.; dalej: VATU);

2) doprecyzowaniu przepisów dotyczących preferencyjnego opodatkowania dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (tzw. IP Box);

3) doprecyzowanie art. 44 ust. 17 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.; dalej: PDOFizU) określającego zasady ustalania zaliczek w przypadku zatorów płatniczych;

4) wprowadzenie podstawy do korygowania zeznania za pośrednictwem usługi polegającej na udostępnianiu przez organy podatkowe podatnikom wstępnie wypełnionych zeznań podatkowych – art. 45cd PDOFizU i art. 21c ustawy z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 43 ze zm.; dalej: RyczałtU);

5) rozszerzenie definicji deklaracji w art. 3 pkt 5 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.; dalej: OrdPU) o sprawozdania składane na podstawie art. 107 ustawy 16.10.2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2200);

6) doprecyzowanie przepisów o indywidualnych rachunkach podatkowych (art. 61b OrdPU);

7) wprowadzeniu możliwości przesyłania paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej do klienta, za jego zgodą i w uzgodniony z nim sposób;

8) wprowadzenie możliwości wyboru opodatkowania 3% zryczałtowanym podatkiem dochodowym przychodów z odsetek i dyskonta od emisji obligacji dokonanej przez spółkę celową, z której zobowiązania zostały przejęte przez podatnika, na zasadach określonych w art. 21 ustawy z 23.10.2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 2193).

Większość zmian miałoby zacząć obowiązywać od 1.4.2020 r., jednak zmiany dostosowujące do PKWiU 2015 miałyby wejść w życie 1.1.2021 r.

Przedłużenie terminu na złożenie zeznania CIT-8 dla niektórych podatników

Na podstawie art. 50 ustawy Ordynacja podatkowa Minister Finansów w projektowanym rozporządzeniu wydłuża termin do złożenia zeznania CIT-8 i wpłaty należnego podatku dochodowego do 31 lipca 2020 r. Obejmuje to podatników, których rok podatkowy rozpoczął się po dniu 31 grudnia 2018 r. i zakończy się przed dniem 1 kwietnia 2020 r.

Rozporządzenie będzie mieć zastosowanie do podatników osiągających wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 PDOPrU, a także tych podatników, którzy są podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dla których przychody z działalności pożytku publicznego, o której mowa w art. 4 tej ustawy stanowią co najmniej 80% wszystkich przychodów.

Rozporządzenie wejdzie w życie dzień po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Udzielenie zaległego urlopu na czas zawieszenia działalności z powodu zagrożenia epidemiologicznego

Zdaniem autora, wstrzymanie pracy zakładu z powodu zagrożenia epidemiologicznego nie może być samodzielnym uzasadnieniem jednostronnego kierowania pracowników na zaległe urlopy wypoczynkowe. Nie można jednak wykluczyć wykorzystywania urlopów zaległych w okresie wstrzymania pracy zakładu z wymienionego powodu, jeśli taki termin zostanie ustalony w trybie przyjętym w zakładzie do określania terminów korzystania z urlopów wypoczynkowych.

Obowiązki pracodawcy w sferze urlopu wypoczynkowego podsumował Sąd Najwyższy w wyroku z 7.7.2008 r. (II PK 313/07I, Legalis), stwierdzając co następuje:

Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego to prawa pracownik nie może się zrzec (art. 152 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy; t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.; dalej: KP); pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 KP); urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów ustalonym przez pracodawcę z uwzględnieniem wniosków pracowników i konieczności zapewnienia normalnego toku pracy, a w razie nieustalenia planu urlopów w określonych okolicznościach – termin urlopu ustala pracodawca po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 § 1 i 1¹ KP); urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 KP należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca września następnego roku kalendarzowego (art. 168 KP), w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny (art. 171 § 1 KP).

Z przytoczonych przepisów wynika, że urlop wypoczynkowy – ze względu na cel jakiemu służy – powinien być udzielany w naturze, a zasada ta dotyczy także urlopów zaległych. Z art. 168 KP wynika obowiązek pracodawcy udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego w terminie w przepisie tym określonym, a udzielenie urlopu we wskazanym terminie nie wymaga od pracodawcy uzyskania zgody pracownika i jest dla niego wiążące. Pracodawca może więc w czasie udzielonego urlopu nie dopuścić pracownika do pracy, a przejawiana przez pracownika gotowość do pracy nie może prowadzić do nabycia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy (por. także wyrok SN z 2.9.2003 r., I PK 403/02, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z 24.1.2006 r., I PK 124/05, Legalis). W uzasadnieniu drugiego z przytoczonych wyroków Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że z regulacji art. 161, a następnie art. 165–167 KP, wynika zasada udzielania urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo i przypadki, w których ta zasada doznaje odstępstw. Przepis art. 168 KP dopełnia regulację kodeksową co do czasu, w jakim urlopy powinny być udzielane, nie obwarowując swego postanowienia, że ma to nastąpić „(…) najpóźniej do końca września następnego roku kalendarzowego” żadnymi warunkami i nie przewidując żadnych wyjątków. Ustawodawca zapewnia w ten sposób normatywnie określoną gwarancję urlopu wypoczynkowego, który – żeby spełniał swą właściwość – musi być udzielany w czasie sprzężonym relewantnie z procesem pracy – najlepiej w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 KP), a jeżeli było to niemożliwe, to najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego (art. 168 KP).

Przepisy art. 161, 163, 168 KP odnoszą się do wszystkich urlopów, czyli także do urlopów zaległych, co oznacza, że urlop zaległy również powinien być ujęty w planie urlopów (z uzasadnienia wyr. SN z 9.5.2013 r., II PK 199/12, Legalis). Pracodawca powinien zaległy urlop uwzględnić w planach, tak aby jego wykorzystanie w pierwszych 3 kwartałach kolejnego roku było realne. W takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystywania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w przywołanym przepisie (z uzasadnienia wyr. SN z 2.9.2003 r., I PK 403/02, Legalis). Przepis art. 168 KP dopełnia regulację kodeksową, co do czasu, w jakim urlopy powinny być udzielane, nie uzależniając swego postanowienia, że ma to nastąpić „(…) najpóźniej do końca września następnego roku kalendarzowego” żadnymi warunkami i nie przewidując żadnych wyjątków. Ustawodawca zapewnia w ten sposób normatywnie określoną gwarancję urlopu wypoczynkowego, który – żeby spełniał swą właściwość – musi być udzielony w czasie sprzężonym relewantnie z procesem pracy – najlepiej w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo (art. 161 KP), a jeżeli było to niemożliwe, to najpóźniej do końca września następnego roku kalendarzowego (z uzasadnienia wyr. SN z 24.1.2006 r., I PK 124/05).

Ważne
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, można stwierdzić, że w opinii SN zastosowanie przez pracodawcę art. 168 KP nie wymaga zgody pracownika. Jednak nie oznacza to przyjęcia stanowiska, że urlop zaległy stanowi dla pracodawcy bufor bezpieczeństwa na wypadek nagłego przestoju w pracy zakładu, a pracodawca może arbitralnie kierować pracowników na urlop zaległy, gdy pracownicy są mu zwyczajnie niepotrzebni.

Byłoby to przerzucenie na pracownika ryzyka gospodarczego prowadzonej działalności, a jednocześnie premiowanie niewykonywania przez pracodawcę obowiązku udzielania urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo. Samo istnienie urlopu zaległego oznacza bowiem, że wystąpiły wyjątkowe okoliczności, które uniemożliwiły wykorzystanie urlopu w danym roku, przez co urlop ten został przesunięty do wykorzystania w pierwszych trzech kwartałach kolejnego roku kalendarzowego. Taka sytuacja może dotyczyć tylko niektórych pracowników i wynikać z konkretnych przeszkód w wykorzystaniu urlopu, np. w związku z chorobą pracownika. Istnienie urlopów zaległych u wszystkich pracowników zakładu świadczyłoby o patologii w tym zakresie.

Stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy

Stanowisko w sprawie zasad wykorzystywania przez pracowników zaległego urlopu wypoczynkowego zajął Główny Inspektorat Pracy, który opublikował je na www.pip.gov.pl w sekcji porad prawnych. Zdaniem GIP pracodawca może kierować pracownika na zaległy urlop, przy czym najpóźniejszy termin jego wykorzystania to 30 września. Poniżej cała treść stanowiska:

W myśl art. 161 KP pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Stosownie do art. 163 KP urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Jeżeli pracodawca nie sporządza planu urlopu – a jest to możliwe w sytuacji, gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa albo gdy zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę – wówczas pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Ustalając termin wykorzystania urlopu w tym trybie pracodawca, analogicznie jak w przypadku ustalania planu urlopu, obowiązany jest wziąć pod uwagę wniosek pracownika i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.

Zgodnie z art. 168 KP urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym w myśl art. 163 KP (czyli w terminie ustalonym w planie urlopów bądź po porozumieniu z pracownikiem) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Zdaniem Sądu Najwyższego w takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystania urlopu, lecz musi udzielić mu urlopu w terminie określonym w powołanym przepisie (w brzmieniu poprzednio obowiązującym), tj. do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego. Udzielenie na podstawie art. 186 KP urlopu wypoczynkowego za poprzednie lata w pierwszym kwartale następnego roku nie wymaga zgody pracownika także wówczas, gdy w tym samym czasie biegnie okres wypowiedzenia umowy o pracę (wyrok z SN z 2.9.2003 r., I PK 403/02, Legalis).

W wyroku z 25.1.2005 r. (I PK 124/05, Legalis) Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca może pracownika wysłać na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. W uzasadnieniu Sąd zwrócił uwagę, że przepis art. 168 KP dopełnia regulację kodeksową, co do czasu, w jakim urlopy powinny być udzielane nie uzależniając swego postanowienia, że ma to nastąpić „(…) najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego” żadnymi warunkami i nie przewidując żadnych wyjątków. Zdaniem Sądu z uwagi na przedmiot, cel i zakres art. 168 KP nie da się wywieść warunku, że zastosowanie art. 168 KP zależne jest od zgody pracownika. Warunek taki nie został wyrażony w powołanym przepisie (…). Sąd podkreślił, że prawo do urlopu wypoczynkowego określone jest przepisami o charakterze bezwzględnie obowiązującym i to w odniesieniu do obu stron stosunku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w określonym rozmiarze i terminie określonym według ustalonych zasad, a z drugiej strony pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu (por. art. 152 § 2 KP) i nie może odmówić wykorzystania urlopu udzielonego zgodnie z przepisami prawa pracy.

Ponadto nieudzielanie pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie przewidzianym w art. 168 KP w większości przypadków (poza przypadkami losowymi, np. chorobą pracownika) stanowić będzie wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w art. 282 § 1 pkt 2 KP, zagrożone karą grzywny.

Jednak należy zaznaczyć, że w kwestiach spornych dotyczących wykorzystania przez pracownika zaległego urlopu wypoczynkowego, jednoznaczne rozstrzygnięcie może wydać sąd pracy.

 

MR: Pakiet dot. tarczy antykryzysowej przyjęty przez rząd

Ochrona zatrudnienia i zachowanie płynności finansowej w firmach to główne cele pakietu projektów ustaw, które składają się na tarczę antykryzysową.

Przewiduje on m.in.:

Pakiet, który ma przeciwdziałać gospodarczym skutkom pandemii koronawirusa, przyjął rząd.

Na pakiet składają się: projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (specustawa); projekt ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (polityka nowej szansy); projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (PFR).

Projekty te opracowały: Ministerstwo Rozwoju; MRPiPS; Ministerstwo Finansów; ZUS; KNF; PFR; Ministerstwo Sprawiedliwości; MSWiA, pod nadzorem KPRM i we współpracy z innymi ministerstwami oraz instytucjami publicznymi.

Pakiet przewiduje również m.in.:

Szczegóły wybranych rozwiązań

Przejęcie przez państwo opłacania składek ZUS przez 3 miesiące

Państwo – na 3 miesiące – przejmie opłacanie składek do ZUS za osoby pracujące w ok. 700 tys. mikrofirm zatrudniających do 9 osób, założonych przed 1 lutego 2020 r. Dofinansowanie będzie pochodzić z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Dzięki temu pracodawcom spadną koszty osobowe o 35 proc. Koszt tego rozwiązania dla finansów publicznych szacujemy na 3,4 mld zł miesięcznie przy 1,7 mln pracowników. W sumie daje to 10,2 mld zł za okres 3 miesięcy. Ze zwolnienia ze składek będą mogli skorzystać również samozatrudnieni o przychodzie w lutym br. poniżej 15 681 zł (3-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na 2020 r.), zarejestrowani przed 1 lutego 2020 r., jeżeli prowadzili działalność przed 1 lutego 2020 r. Samozatrudnieni również zachowają prawo do świadczeń zdrowotnych i z ubezpieczeń społecznych za okres zwolnienia ze składek.

Świadczenie postojowe dla zleceniobiorców i samozatrudnionych

Wypłata przez ZUS świadczenia postojowego – nieoskładkowanego i nieopodatkowanego – w związku z przestojem spowodowanym epidemią koronawirusa. Świadczenie co do zasady w wysokości 2080 zł (80% minimalnego wynagrodzenia). W przypadku zleceniobiorców, których wynagrodzenie zapisane w umowie nie przekracza 1300 zł miesięcznie (50% minimalnego wynagrodzenia), świadczenie postojowe wyniesie kwotę osiągniętego wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku. Z kolei samozatrudnieni rozliczający się w formie karty podatkowej otrzymają świadczenie postojowe w wysokości 1300 zł. Warunkiem uzyskania świadczenia jest, aby przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie przekraczał 15 681 zł (3-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na 2020 r.). Poza tym rozpoczęcie działalności lub zawarcie umowy musi nastąpić przed 1 lutego br. W przypadku osób samozatrudnionych przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku musi spaść o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego. Nie trzeba zawieszać działalności, ale świadczenie przysługuje także samozatrudnionym, którzy zawiesili ją po 31 stycznia br.

Dofinansowanie zatrudnienia

Pomoc ze środków FGŚP przysługuje przedsiębiorcy w okresie wprowadzonego przez przedsiębiorcę przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu, w przypadku spadku obrotów gospodarczych:

W związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dzięki środkom z FGŚP pracodawca otrzyma dofinansowanie do wynagrodzenia w okresie przestoju w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia plus składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń, czyli 1 533,09 zł, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Przedsiębiorca, który obniżył wymiar czasu pracy w związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, może obniżyć wymiar czasu pracy pracownika o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Przy tak obniżonym wymiarze czasu pracy Fundusz dofinansuje maksymalnie do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego plus składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń. tj. 2 452,27 zł.

Oba świadczenia przysługiwać będą przez łączny okres 3 miesięcy od dnia podpisania umowy o wypłatę świadczeń. Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania skutkom gospodarczym COVID-19, w drodze rozporządzenia, przedłużyć ten okres, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Wnioski mogą być składane elektronicznie. Wnioski są składane do Dyrektorów Wojewódzkich Urzędów Pracy.

Uelastycznienie czasu pracy

Pracodawca dotknięty skutkami epidemii koronawirusa będzie mógł skrócić dobowy czas nieprzerwanego odpoczynku dla pracownika z obecnych 11 godzin do 8 (z gwarancją oddania pracownikowi równoważnego odpoczynku w okresie 8 tygodni), a tygodniowy czas takiego odpoczynku – z 35 do 32 godzin. W porozumieniu ze związkami zawodowymi albo gdy nie ma związków z przedstawicielami pracowników – będzie mógł też wydłużyć dobowy wymiar czas pracy do 12 godzin (równoważny system czasu pracy) oraz okres rozliczeniowy do maksymalnie 12 miesięcy.

Brak kar za opóźnienia w przetargach publicznych

Wprowadzenie mechanizmu wydłużania terminów realizacji zamówień publicznych. Służyć temu będzie procedura zwalniająca z naliczania kar umownych za – związane z epidemią – opóźnienia w realizacji przetargów. Jednocześnie nienaliczenie kar umownych w tej procedurze nie będzie stanowić naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Dodatkowo wprowadzony będzie przyspieszony tryb lub niestosowanie przepisów Prawa zamówień publicznych w przypadku zamówień niezbędnych do walki z koronawirusem.

Ułatwienia dla branży turystycznej

Przedłużenie terminu na zwrot wpłat klienta w przypadku niemożności zorganizowania wydarzenia z powodu epidemii (dot. organizacji wystaw i kongresów lub działalności kulturalnej, rozrywkowej, rekreacyjnej, sportowej, organizującej wystawy tematyczne lub imprezy plenerowe) do 180 dni od rozwiązania umowy. Dziś jest to 14 dni.

Możliwość skorzystania przez klientów z voucherów na realizację imprezy turystycznej w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza odwołana w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Rozliczenie całej tegorocznej straty w przyszłym roku

Umożliwienie podatnikom CIT i PIT, którzy ponoszą negatywne konsekwencje COVID-19, odliczenia straty poniesionej w 2020 r., od dochodu z działalności, uzyskanego w 2019 r. Warunek to osiągnięcie w 2020 r. – w porównaniu do 2019 r. – przychodów niższych o co najmniej 50 proc..

Przedłużenie bankowych kredytów obrotowych

Umożliwienie obliczania zdolności kredytowej w oparciu o dane finansowe na koniec 2019 r. Towarzyszyć temu będą rekomendacje w zakresie sposobu liczenia rezerw na kredyty. Sektor bankowy zadeklarował gotowość do przedłużenia kredytów obrotowych przy zmianie regulacji. Rozwiązanie to umożliwia wydłużenie kredytów obrotowych – o wartości ok. 150 mld zł – dla sektora przedsiębiorstw.

Przedłużenie legalnego pobytu  i zezwoleń na pracę dla obcokrajowców

Wydłużenie wiz pobytowych i zezwoleń na pobyt czasowy cudzoziemców. Wydłużenie terminu składania wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych, przedłużenie wizy oraz przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli wypadałby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Wydłużenie z mocy prawa okresów ważności zezwoleń na pobyt czasowy oraz wiz krajowych (do 30 dni od dnia odwołania tego stanu).

Polityka drugiej szansy

W sytuacji kryzysu makroekonomicznego duża liczba firm może być zmuszona do restrukturyzacji. Zwłaszcza małe i średnie firmy mają problem ze skutecznym przejściem przez proces restrukturyzacji i wiele z nich kończy się upadłością lub likwidacją. Dlatego możliwa będzie pomoc dla małych i średnich przedsiębiorstw, które przechodzą proces restrukturyzacji. Cel to ułatwienie im ponownego startu działalności gospodarczej. Rozwiązanie ma minimalizować przyszłe skutki gospodarcze pandemii.

Odroczenie niektórych obowiązków, m.in.:

Co to jest tarcza antykryzysowa?

Celem rządu w obliczu pandemii koronawirusa jest ochrona miejsc pracy i zapewnienie bezpieczeństwa finansowego oraz zdrowotnego naszych obywateli i firm. Koszty związane z obecną sytuacją gospodarczą powinny być rozłożone pomiędzy sektor przedsiębiorstw, pracowników, system finansowy i sektor publiczny w sposób solidarny i adekwatny do możliwości, z dbałością o bezpieczeństwo wszystkich sfer życia społecznego i gospodarczego w Polsce.

Osiągnięciu tego celu służyć ma właśnie tarcza antykryzysowa. Szacowana całkowita wartość tego pakietu to co najmniej 10% PKB.

Źródło: https://www.gov.pl/web/rozwoj/pakiet-dot-tarczy-antykryzysowej-przyjety-przez-rzad

Kiedy 10% amortyzacji przy wynajmie mieszkania?

Właściciel mieszkania chciał rozszerzyć działalność gospodarczą o wynajem i zarządzanie nieruchomościami. Mieszkanie, kupione w 2011 r., chciał wprowadzić do ewidencji środków trwałych. Poprzedni właściciel użytkował je krócej niż 60 miesięcy. Obecny właściciel zapytał, czy przysługuje mu indywidualna stawka amortyzacji? Było to o tyle ważne, że właściciele mieszkań mogą obniżyć podatek od najmu dzięki amortyzacji. Standardowa stawka wynosi 1,5%, jednak dla pewnej grupy środków trwałych możliwe jest zastosowanie indywidualnych stawek amortyzacji. Można by wtedy odliczyć rocznie nawet 10%.

Dyrektor Izby Skarbowej orzekł, że nie ma podstaw do takiego odliczenia. Zwrócił uwagę, że środki na nabycie i ulepszenie środków trwałych nie mogą być odliczane jednorazowo, ale w formie amortyzacji.

Na podstawie art. 22j ust. 3 pkt 1 PDOFizU można by w tym przypadku zastosować indywidualną stawkę amortyzacji, jeśli przed nabyciem lokal byłby używany przez sprzedawcę przez 60 miesięcy – w tym stanie faktycznym jednak tak nie było.

Nie ma znaczenia, że obecny właściciel wykorzystywał lokal przez taki okres. Według Dyrektora KIS nie można zaliczyć mieszkania do kategorii środków trwałych, którym przysługuje indywidualna stawka amortyzacji.

Odliczenia wynoszącego do 10% wartości lokalu w skali roku mogą dokonać także właściciele nieruchomości, którzy rozliczają najem prywatny, czyli zawierają stosowną umowę poza działalnością gospodarczą i wybrali opodatkowanie na zasadach ogólnych, według stawek 17% i 32%.

W zakresie najmu prywatnego możliwe jest też rozliczanie się innym sposobem, czyli ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych – tutaj stawki wynoszą 8,5% oraz 12,5%. W tym przypadku nie odlicza się żadnych kosztów.

Nowe matryce VAT dopiero od 1 lipca

Nowa matryca stawek VAT zacznie obowiązywać 1.7.2020 r., podał na swojej stronie resort. Jak zaznacza minister finansów ta decyzja ma pomóc firmom tak, by nie musiały się martwić nowymi, dodatkowymi obowiązkami. Wprowadzenie nowej matrycy stawek podatku od towarów i usług oznaczałoby zaktualizowanie danych księgowych oraz magazynowych

Dzięki przesunięciu terminu, jak podaje Ministerstwo Finansów, do 30.6.2020 r. będą stosowane dotychczasowe przepisy VATU i przepisy wykonawcze do tej ustawy dotyczące stawek tego podatku, do celów opodatkowania VAT będzie stosowana Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008), natomiast wydane do 30.6.2020 r. wiążące informacje stawkowe (WIS) będą zapewniały podatnikom ochronę dla czynności podlegających opodatkowaniu wykonywanych od 1.7.2020 r.

Nowa matryca stawek VAT została przyjęta w lipcu 2019 r., a dzięki nowelizacji uproszczone zostaną stawki na niektóre grupy produktów, m.in. e-booki, e-prasę, pieczywo, produkty dla niemowląt i dzieci (takie jak smoczki, foteliki, pieluszki), produkty higieniczne dla kobiet czy cytrusy.

Przy pracach nad nowymi przepisami szacowano, że po wprowadzeniu nowej matrycy stawek VAT wpływy do budżetu spadną o 328 000 000 zł.