Zabezpieczenie roszczeń przy magazynowaniu odpadów

1. Cel ustanowienia zabezpieczenia roszczeń

Zabezpieczenie roszczeń, o którym mowa art. 48a ust. 1 OdpadyU, ma na celu zabezpieczenie środków finansowych na ewentualne zastępcze wykonanie działań, do których jest zobowiązany posiadacz odpadów, wynikających z:

1) decyzji nakazującej posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, o której mowa w art. 26 ust. 2 OdpadyU, wydawanej z urzędu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w przypadku nieusunięcia odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania w trybie niezwłocznym. Decyzja taka nie jest wydawana gdy obowiązek usunięcia odpadów jest skutkiem wydania decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami (art. 26 ust. 2 OdpadyU).

2) obowiązku posiadacza odpadów do usunięcia odpadów i negatywnych skutków lub szkód w środowisku, o którym mowa w art. 47 ust. 5 OdpadyU, w związku z wydaniem decyzji o cofnięciu decyzji związanej z gospodarką odpadami.

Zabezpieczenie roszczeń powinno pozwolić na pokrycie kosztów usunięcia odpadów powstałych w ramach prowadzonej działalności polegającej na zbieraniu lub przetwarzaniu odpadów, ich zagospodarowania (łącznie z odpadami stanowiącymi pozostałości z akcji gaśniczej) lub usunięcia negatywnych skutków lub szkód w środowisku w rozumieniu ustawy z 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 954 ze zm.).

O przeznaczeniu środków z zabezpieczenia roszczeń, o ile posiadacz odpadów nie wykonał wszystkich wymaganych działań w całości i na własny koszt, orzeka w drodze decyzji organ prowadzący egzekucję tych obowiązków (art. 48a ust. 17 OdpadyU). W przypadku wykonania przez posiadacza odpadów wszystkich obowiązków związanych z usunięciem oraz zagospodarowaniem odpadów i usunięciem negatywnych skutków lub szkód w środowisku, organ na wniosek posiadacza odpadów orzeka o zwrocie zabezpieczenia roszczeń (art. 48a ust. 18 pkt 3 OdpadyU), w trybie określonym w art. 48a ust. 19 OdpadyU.

Obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń nie dotyczy odpadów obojętnych (art. 48a ust. 2 OdpadyU), czyli takich które zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 9 OdpadyU:

2. Zobowiązanie do ustanowienia zabezpieczenia roszczeń

Zgodnie z treścią art. 48a ust. 1 OdpadyU ustanowienie zabezpieczenia roszczeń jest obowiązkiem posiadacza odpadów zobowiązanego do uzyskania:

Przepisy dotyczące obowiązku ustanowienia zabezpieczenia roszczeń stosuje się także, do:

Wnioskodawca określa proponowaną formę i wysokość zabezpieczenia roszczeń odpowiednio we wniosku o wydanie zezwolenia na zbieranie odpadów (art. 42 ust. 1 pkt 9a OdpadyU) lub przetwarzanie odpadów (art. 42 ust. 2 pkt 13b OdpadyU). Organ wydający decyzję określa formę i wysokość zabezpieczenia w drodze postanowienia , na które służy zażalenie (art. 48a ust. 7 OdpadyU), także w przypadku zmiany okoliczności faktycznych mających wpływ na wysokość określonego zabezpieczenia roszczeń (art. 48a ust. 8 OdpadyU). Faktyczne ustanowienie zabezpieczenia i poinformowanie o tym organu wydającego decyzję musi nastąpić w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia ostatecznego postanowienia (art. 48a ust. 10 OdpadyU). Skutkiem nieprawidłowości dotyczących ustanowienia zabezpieczenia roszczeń jest:

Ustanowione zabezpieczenie roszczeń musi być utrzymywane:

3. Forma i wysokość zabezpieczenia roszczeń

Zabezpieczenie roszczeń może mieć formę:

Wysokość zabezpieczenia roszczeń, zgodnie z art. 48a ust. 3 OdpadyU, oblicza się jako iloczyn:

Wizyjny system kontroli miejsc magazynowania odpadów

1. Podmioty zobowiązane

Nowe przepisy mają na celu umożliwienie sprawowania nadzoru nad działalnością w zakresie gospodarowania odpadami. Do prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsc magazynowania odpadów zostali zobowiązani posiadacze odpadów prowadzący magazynowanie odpadów lub zarządzający składowiskiem odpadów obowiązani do uzyskania:

Wyżej wymienione podmioty są zobowiązane prowadzić przedmiotowy monitoring przy użyciu urządzeń technicznych zapewniających przez całą dobę zapis obrazu i identyfikację osób przebywających w tym miejscu (art. 25 ust. 6d OdpadyU), a utrwalony obraz przechowywać we właściwych warunkach przez miesiąc od daty dokonania zapisu (art. 25 ust. 6b OdpadyU) oraz zabezpieczać go przed dostępem osób nieuprawnionych i jego utratą, w szczególności wskutek zniszczenia lub kradzieży (art. 25 ust. 6e OdpadyU).

2. Udostępnianie zapisu

Utrwalony obraz lub jego kopię udostępnia się na żądanie:

3. Przepisy wykonawcze

Projekt przepisów wykonawczych określających:

opracowany na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 25 ust. 8a OdpadyU, po długotrwałych konsultacjach wkroczył w końcową fazę przygotowania.

Zmiany w składzie rady nadzorczej spółek komunalnych

W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 492 opublikowano ustawę z 21.2.2019 r. o zmianie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa ta wprowadza zmiany m.in. w ustawie z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 827 ze zm.; dalej: GospKomU), do której dodano art. 10c, zgodnie z którym jedna osoba może być członkiem rady nadzorczej tylko w jednej spośród spółek, w których:

1) udział Skarbu Państwa przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji;

2) udział jednostek samorządu terytorialnego przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji;

3) udział państwowej osoby prawnej przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji;

4) udział komunalnej osoby prawnej przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji;

5) łączny udział podmiotów lub spółek, o których mowa w pkt 1-4, przekracza 50% kapitału zakładowego lub 50% liczby udziałów albo akcji.

Ograniczenia powyższe:

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 10a GospKomU, w spółkach z udziałem JST działa rada nadzorcza. Do tych rad nadzorczych stosuje się przepisy Kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem przepisów GospKomU. Kadencja członka rady nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem jednostek samorządu terytorialnego trwa 3 lata.

Od 29.3.2019 r. podmiot reprezentujący JST lub komunalna osoba prawna, w zakresie wykonywania praw z udziałów i akcji przysługujących tym podmiotom:

Ochrona przeciwpożarowa miejsc magazynowania odpadów

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej miejsc magazynowania odpadó

Warunki ochrony przeciwpożarowej instalacji, obiektu lub jego części lub innego miejsca magazynowania odpadów określa operat przeciwpożarowy. Jak wskazano w art. 42 ust. 4e OdpadyU operat przeciwpożarowy stanowi opinię, o której mowa w art. 11n ust. 2 pkt 2 ustawy z 24.8.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 620 ze zm.; dalej: OchrPPożU). Operat jest załącznikiem do wniosku o wydanie zezwolenia na zbieranie odpadów, zezwolenia na przetwarzanie odpadów (art. 42 ust. 4b pkt 1 OdpadyU), a także art. 184 ust. 4 pkt 5 PrOchrŚrod.

Uprawnienia do sporządzenia operatu przeciwpożarowego są powiązane z właściwością organu do wydania zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów (art. 42 ust. 4b pkt 1 lit. a i b OdpadyU). W przypadku gdy organem tym jest:

W przypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 184 ust. 4 pkt 5 PrOchrŚrod), operat przeciwpożarowy powinien być wykonany przez rzeczoznawcę do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych , o którym mowa w rozdziale 2a OchrPPożU, posiadającego kwalifikacje wymagane do wykonywania zawodu inżynier pożarnictwa lub tytuł zawodowy inżynier lub magister inżynier oraz przygotowanie zawodowe potwierdzone egzaminem złożonym z wynikiem pozytywnym (art. 11b ust. 1 pkt 1 i 2 OchrPPożU).

2. Uzgodnienie warunków ochrony przeciwpożarowej w miejscach magazynowania odpadów

Warunki ochrony przeciwpożarowej instalacji, obiektu lub jego części lub innego miejsca magazynowania odpadów określone w operacie przeciwpożarowym podlegają obowiązkowi uzgodnienia z komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej (art. 42 ust. 4b pkt 1 OdpadyU). Uzgodnienie to następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie (art. 42 ust. 4c OdpadyU). Postanowienie o uzgodnieniu warunków ochrony przeciwpożarowej stanowi załącznik do wniosku o wydanie zezwolenia na zbieranie oraz zezwolenia na przetwarzanie odpadów (art. 42 ust. 4b pkt 2 OdpadyU) i analogicznie – do wniosku o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 184 ust. 4 pkt 6 PrOchrŚrod).

Uzgadniając warunki ochrony przeciwpożarowej komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej:

1) wyraża zgodę na ich zastosowanie albo

2) wyraża zgodę na ich zastosowanie pod warunkiem spełnienia dodatkowych wymagań, albo

3) nie wyraża zgody na ich zastosowanie (art. 42 ust. 4d OdpadyU).

3. Kontrola przeciwpożarowa miejsc magazynowania odpadów

Zgodnie z art. 41a ust. 1a OdpadyU następujące decyzje oraz ich istotne zmiany (art. 41a ust. 6 OdpadyU):

są wydawane po przeprowadzeniu przez komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej kontroli instalacji, obiektu budowlanego lub jego części lub miejsc magazynowania odpadów, w których ma być prowadzone:

w zakresie spełniania wymagań określonych w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz w zakresie zgodności z warunkami ochrony przeciwpożarowej (określonymi w operacie przeciwpożarowym i jego uzgodnieniu).

Takie same wymagania w zakresie kontroli przeciwpożarowej wyprzedzają wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 183 c ust. 1 PrOchrŚrod).

Z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli występuje organ prowadzący postępowanie w sprawie wydania decyzji, odpowiednio zezwolenia na zbieranie lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów (art. 41a ust. 2 OdpadyU) oraz pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 183c ust. 2 PrOchrŚrod). Organ wnioskujący o wydanie opinii przekazuje kopię dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia kontroli, w szczególności:

Po przeprowadzeniu kontroli komendant powiatowy (miejski) Państwowej Straży Pożarnej wydaje postanowienie w przedmiocie spełnienia wymagań określonych w przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz w zakresie zgodności z warunkami ochrony przeciwpożarowej , na które nie służy zażalenie (art. 41a ust. 3a OdpadyU i art. 183c ust. 3 PrOchrŚrod). W przypadku postanowienia opiniującego negatywnie właściwy organ odmawia wydania decyzji odpowiednio:

Do kontroli stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 24.8.1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t.j. Dz.U. z 2018 poz. 1313 ze zm.) dotyczące czynności kontrolno-rozpoznawczych (art. 41a ust. 7 OdpadyU, art. 183c ust 5 PrOchrŚrod).

Do kontroli nie stosuje się art. 48 ustawy z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.).

4. Określenie wymagań wynikających z warunków ochrony przeciwpożarowej w decyzji

Obowiązujące przepisy przeciwpożarowe określone w OdpadyU wskazują, że instalacje, obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów są projektowane, wykonywane, wyposażane, uruchamiane, użytkowane i zarządzane w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru, a w razie jego wystąpienia zapewniający:

Delegacja ustawowa do wydania rozporządzenia określającego wymagania w zakresie ochrony przeciwpożarowej, jakie mają spełniać obiekty budowlane lub ich części oraz inne miejsca przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów, kierując się możliwością wdrożenia wymagań z zakresu bezpieczeństwa pożarowego oraz ryzykiem związanym z zagrożeniem pożarowym wejdzie w życie 22.9.2019 r. (art. 43 ust. 8 OdpadyU).

Wymagania wynikające z warunków ochrony przeciwpożarowej instalacji, obiektu budowlanego lub jego części lub innego miejsca magazynowania odpadów określa się w:

W pozwoleniu na wytwarzanie odpadów określa się natomiast warunki przeciwpożarowe wynikające z operatu przeciwpożarowego (art. 188 ust. 2b pkt 8 PrOchrŚrod).

Nowe zadania rolników lub zarządców w zakresie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych

W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 495 opublikowano rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 6.3.2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Zmiany wprowadzono w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18.3.2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz.U. z 2015 r. poz. 415 ze zm.; dalej: rozporządzenie).

Jak wynika z art. 28 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z 17.12.2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.Urz. UE z 20.12.2013 r. L 347/487), płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych udziela się rolnikom, grupom rolników lub grupom rolników i innych zarządców gruntów, którzy dobrowolnie podejmują się przeprowadzenia operacji obejmujących jedno lub większą liczbę zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych dotyczących gruntów rolnych, które mają zostać określone przez państwa członkowskie, w tym dotyczących, ale nie tylko, użytków rolnych określonych w art. 2 tego rozporządzenia . W należycie uzasadnionych przypadkach, aby osiągnąć cele środowiskowe płatności te mogą być udzielane innym zarządcom gruntów lub grupom takich osób.

Zgodnie z § 30 ust. 1 rozporządzenia, rolnik lub zarządca, któremu przyznano wspomniana wyżej płatność, który zobowiązał się do kontynuowania realizacji wspomnianego wyżej zobowiązania podjętego przez innego rolnika lub zarządcę, realizuje przejęte zobowiązanie do końca objętego nim okresu.

Od 15.3.2019 r. taki rolnik lub zarządca zmienia, przy udziale odpowiednio doradcy rolno-środowiskowego lub eksperta przyrodniczego, plan działalności rolno-środowiskowej w celu dostosowania tego planu do przejętego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego przed upływem 25 dni od dnia, w którym upływa termin składania wniosków o przyznanie płatności bezpośredniej w rozumieniu przepisów o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w roku następującym po roku, za który rolnikowi lub zarządcy została przyznana płatność.

Wspomniany wyżej rolnik lub zarządca składa do kierownika biura powiatowego ARiMR do 15 lipca roku następującego po roku, za który przyznano mu płatność, kopie stron planu działalności rolnośrodowiskowej, zmienionego w powyższy sposób. Natomiast w przypadku zmiany w takim informacji, o których mowa w ust. 1 pkt 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia (chodzi o wykaz pakietów lub wariantów, w ramach których rolnik lub zarządca realizuje zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne), w ramach realizowanego zobowiązania lub zmiany w tym planie wynikającej z podjęcia nowego zobowiązania, rolnik lub zarządca składa do kierownika biura powiatowego ARiMR do 15 lipca roku, w którym nastąpiła ta zmiana, kopie stron tego planu.

Czynność złożenia tych dokumentów przez rolnika lub zarządcę dokonaną do dnia wydania decyzji w sprawie o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej za dany rok, uważa się za dokonaną w terminie.

Magazynowanie i zagospodarowanie odpadów z zatrzymanych pojazdów

 

1. Przesłanki do zatrzymania pojazdu z odpadami

Zatrzymanie pojazdu z odpadami uzasadnia (art. 24a ust. 1 ustawy z 14.12.2012 r. o odpadach [t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 992 ze zm.; dalej: OdpadyU]):

1) naruszenie szczegółowych wymagań dla transportu odpadów , tj. określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Środowiska z 7.10.2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla transportu odpadów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1742),

2) przemieszczanie odpadów do nieuprawnionego odbiorcy, tj. niespełniającego kryteriów uznania go za odbiorcę, który posiada decyzję wymienioną w ust. 2 pkt 1 lub 2 OdpadyU albo wpis do rejestru w zakresie, o którym mowa w art. 50 ust. 1 pkt 5 lit. a OdpadyU,

3) naruszenie przepisów o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów , ujętych w ustawie z 29.6.2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 296 ze zm.) m.in. w zakresie wymaganych art. 4 zezwoleń na przywóz odpadów na teren kraju, wywóz odpadów poza teren kraju, tranzyt odpadów przez teren kraju.

Badanie ww. przesłanek następuje w trakcie kontroli transportu odpadów, prowadzonej przez Krajową Administrację Skarbową, Straż Graniczną, Policję, Inspekcję Transportu Drogowego oraz organy Inspekcji Ochrony Środowiska (art. 24a ust 1 OdpadyU). Zatrzymanie transportu z odpadami skutkuje skierowaniem go, na koszt podmiotu wykonującego transport odpadów, na wyznaczone w WPGO miejsce spełniające warunki magazynowania odpadów (art. 24a ust. 2 OdpadyU).

2. Wskazanie i utworzenie miejsc magazynowania odpadów w zatrzymanych pojazdach

Realizacja przepisów określających zatrzymanie pojazdów transportujących odpady wymaga wyznaczenia miejsc spełniających warunki magazynowania odpadów . Wyznaczenia tych miejsc dokonuje się w WPGO, po zaopiniowaniu przez właściwych starostów, na terenie działania których mają zostać wyznaczone (art. 24 a ust 2 OdpadyU). Liczba miejsc wyznaczonych na terenie województwa, zgodnie z art. 24a ust. 3 OdpadyU, zależy od liczby jego mieszkańców (jedno miejsca na 1 mln mieszkańców, lecz nie więcej niż 3). Miejsca te tworzy starosta, w terminie 6 miesięcy od uchwalenia WPGO (art. 24a ust. 4 OdpadyU).

Zgodnie z IOŚUZm wprowadzającą nowy obowiązek, odpowiednie organy samorządu województwa zobowiązano do:

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska został uprawniony do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej:

3. Zagospodarowanie odpadów z zatrzymanych pojazdów

Pojazdy w wyznaczonych miejscach spełniających warunki magazynowania odpadów są zatrzymane do czasu:

Do zagospodarowania zatrzymanych odpadów na własny koszt są zobowiązani:

Obowiązek zagospodarowania zatrzymanych odpadów na podmiot zobowiązany nakłada, w drodze decyzji podlegającej natychmiastowemu wykonaniu, starosta właściwy ze względu na miejsce, na które został skierowany zatrzymany transport odpadów (art. 24b ust. 3 i 4 OdpadyU).

Obowiązek informacyjny po zmianach w KPA

Ochrona danych osobowych w ogólnym postępowaniu administracyjnym jest przedmiotem ustawy z 21.2.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: RODO). Wprowadza ona szereg zmian w ustawie z 14.6.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: KPA). Jedną z nich jest dodanie art. 2a, który wskazuje, że w KPA zostaje unormowany obowiązek informacyjny z art. 13 ust. 1 i 2 RODO a jednocześnie realizacja tego obowiązku nie może wpływać na tok i wynik postępowania. Oznacza to, że organ administracji publicznej powinien prowadzić postępowanie w sposób wynikający m.in. z zasad ogólnych i równolegle dbać o realizację uprawnień stron i uczestników postępowania wynikających bezpośrednio z RODO. Obowiązek informacyjny wprowadzany analizowaną ustawą nie może być przy tym utożsamiany z wynikającą z art. 9 KPA zasadą udzielania informacji, która odnosi się do okoliczności faktycznych i prawnych wpływających na ustalenie praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Ten ostatni obowiązek dotyczy więc wyłącznie kwestii merytorycznych rozstrzyganych w postępowaniu administracyjnym.

W przypadku osoby wezwanej do udziału w podejmowanych czynnościach, złożenia wyjaśnień lub zeznań na mocy dodanego § 1a do art. 54 KPA w treści wezwania należy zrealizować obowiązek informacyjny wynikający z art. 13 ust. 1 i 2 RODO, chyba że wzywany posiada już te informacje a ich zakres lub treść nie uległy zmianie. Z powyższego wynika ogólny wniosek, że organ prowadzący postępowanie ma co do zasady zrealizować obowiązek informacyjny RODO wyłącznie raz. Jeśli zatem do udziały w podejmowanych czynnościach zostałaby wezwana strona, to zapewne nie będzie potrzeby realizowania obowiązku informacyjnego, ponieważ został on już na poprzednich etapach postępowania zrealizowany w oparciu o dodany do art. 61 § 5 KPA. Wynika z niego, że strona, której dane zostały pozyskane, powinna zostać poinformowana o tym fakcie oraz wynikających z RODO uprawnieniach przy pierwszej czynności do niej skierowanej. W praktyce będzie oznaczało to konieczność zawarcia stosownych informacji w piśmie zawiadamiającym o wszczęciu postępowania. Jeśli jednak wniosek będący podstawą takiego wszczęcia zostałby skierowany do niewłaściwego organu, to organ ten informując wnioskodawcę w trybie art. 65 § 1 KPA o braku swojej właściwości i przekazaniu sprawy do organu właściwego powinien również na podstawie dodanego § 1a zrealizować obowiązek informacyjny RODO. Podobnie obowiązek ten należy zrealizować, jeśli podanie dotyczy kilku spraw podlegających rozpoznaniu przez różne organy. Wymagane informacje są wtedy przekazywane w piśmie zawiadamiającym wnioskodawcę, że tylko jedna bądź niektóre sprawy mogą być załatwione zgodnie z właściwością adresata wniosku, a pozostałe z nich powinny być przedmiotem odrębnych wniosków skierowanych do właściwych organów.

Inaczej wygląda realizacja obowiązku informacyjnego z art. 13 ust. 1 i 2 RODO w przypadku spraw załatwianych milczącą zgodą. W takim przypadku stosowne informacje należy zamieścić w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej organu prowadzącego postępowanie, na własnej stronie internetowej (niebędącej stroną BIP) oraz w widocznym miejscu w siedzibie organu. Jeśli jednak w sprawie załatwianej w trybie milczącej zgody miałoby dojść do podjęcia jakiejkolwiek czynności bezpośrednio względem konkretnej strony, np. doręczenia wymaganego przepisami szczególnymi, to przy tej czynności na podstawie dodanego art. 122h KPA należy zrealizować opisywany obowiązek informacyjny. Na powyższe nie ma wpływu wcześniejsze zamieszczenie wymaganych informacji na stronach BIP.

Zmiany w zakresie gospodarowania nieruchomościami w razie wygaśnięcia trwałego zarządu oraz przejęcia nieruchomości

W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 492 opublikowano ustawę z 21.2.2019 r. o zmianie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz niektórych innych ustaw.

Zmiany wprowadzono m.in. w ustawie 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2204 ze zm.; dalej: GospNierU).

Zgodnie z art. 46a GospNierU, wojewoda lub minister budownictwa może z urzędu wydać decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu w odniesieniu do nieruchomości lub jej części. Dodano przepis, zgodnie z którym uprawnienia przysługujące Skarbowi Państwa do nieruchomości, w odniesieniu do których trwały zarząd wygasł w ten sposób, do czasu rozstrzygnięcia o sposobie ich zagospodarowania przez organ, który wydał decyzję o wygaśnięciu trwałego zarządu, wykonuje ten organ .

Natomiast z art. 55a ust. 1 GospNierU wynika, że minister budownictwa może nieodpłatnie przejąć na rzecz Skarbu Państwa prawa do nieruchomości państwowej osoby prawnej, która nie jest spółką, za jej zgodą, i przekazać je na rzecz innej państwowej osoby prawnej (wykreślono zastrzeżenie, że nie może to być spółka) lub na potrzeby jednostek, o których mowa w art. 60 ust. 1 GospNierU (m.in. Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta RP, TK, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa UODO, Sądu Najwyższego, NSA i WSA, NIK, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Rządowego Centrum Legislacji, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad itd.). Zgodnie z dodanym ust. 1a, uprawnienia przysługujące Skarbowi Państwa do nieruchomości przejętych w ten sposób, do czasu rozstrzygnięcia o sposobie ich zagospodarowania, wykonuje minister budownictwa. O sposobie zagospodarowania nieruchomości tak przejętych rozstrzyga również minister budownictwa.

Uchwała zarządu spółdzielni mieszkaniowej o określeniu przedmiotu odrębnej własności lokali – możliwości zaskarżenia

 

Stan faktyczny

Pani P. była posiadaczką spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej „F.” (dalej: SM) w W. Prawo to otrzymała jako darowiznę od swojej babki w roku 2010 i od tego czasu była członkiem spółdzielni.

Jeszcze w 2008 r. spółdzielnia podjęła uchwałę określającą zasady ustanawiania odrębnych praw własności lokali spółdzielczych. Oznaczyła ona m.in. nieruchomości należące do SM – w tym budynki wraz z gruntami przynależnymi do tych budynków, lokale (ich rodzaj, położenie i powierzchnie) oraz wielkości udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu. Wskazywała także osoby, którym przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali.

Babka pani P. zaskarżyła tą uchwałę twierdząc, że ustalenie udziałów w gruntach ogranicza się wyłącznie do jednej z działek wchodzących w skład nieruchomości należącej do spółdzielni, za to nie określa udziałów przypadających w pozostałych działkach gruntu. Pozostałe działki miały pozostawać w gestii wyłącznie spółdzielni, co zdaniem skarżącej, było sprzeczne z prawem i niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Skarga ta została jednak prawomocnie oddalona przez sąd.

W tej sytuacji już po uzyskaniu darowizny pani P. samodzielnie wytoczyła powództwo przeciwko spółdzielni, żądając unieważnienia uchwały z 2008 r. Pozew złożyła do sądu w 2013 r.

Stanowisko sądu I i II instancji

Sąd I instancji powództwo oddalił, uznając, że zostało złożone po terminie. Zgodnie z art. 43 ust. 5 SpMieszkU, zgodnie z którym osoby zainteresowane mogą, w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały SM, zaskarżyć tą uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub jeśli uchwała ta narusza ich interes prawny lub uprawnienia. Jednak tym razem sąd uznał również, że z racji złożenia pozwu po terminie, nie można go rozpatrzyć także w trybie art. 189 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 845 ze zm.; dalej: KPC), który stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

To wzbudziło wątpliwości sądu II instancji, który skierował do SN pytanie prawne, dotyczące kwestii, czy po upływie 30-dniowego terminu z art. 43 ust. 5 SpMieszkU możliwe jest ustalenie przez sąd nieważności uchwały podjętej w trybie art. 43 ust. 3 tej ustawy na podstawie art. 189 KPC .

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi negatywnej, wskazując, że uchwała dotycząca określenia odrębnej własności lokali może być zaskarżona z powodu jej niezgodności z prawem tylko na podstawie art. 43 ust. 5 SpMieszkU.

Wprowadzenie takiego terminu zawitego było uzasadnione tym, by roszczenia uprawnionych ulegały zaspokojeniu w sposób sprawny i na jednolitych zasadach oraz szanujący równość wszystkich osób uprawnionych do nabycia tego lokalu.

Sąd Najwyższy wskazał, że uchwały te ustalają istotne elementy prawa własności lokali. Wobec tego ich wiążący skutek jest istotny także dla bezpieczeństwa obrotu. Stąd wykluczono powództwo oparte o art. 189 KPC.

Wywłaszczenie nieruchomości na inny cel – bieg terminu przedawnienia decyzji

Stan faktyczny

W 1957 r. decyzją ówczesnej rady narodowej miasta K. wywłaszczono kilkoro współwłaścicieli nieruchomości. Upaństwowiona działka miała być przeznaczona na budowę zakładu opiekuńczego – domu matki i dziecka, ale nigdy nie został on zbudowany.

Po ponad 20 latach po wywłaszczeniu, grunt został wykorzystany pod budowę jednej z głównych ulic miasta – ważnej arterii komunikacyjnej. O tym nie powiadomiono nigdy byłych właścicieli, nie mieli też oni wcześniej możliwości odzyskania utraconej nieruchomości.

Kiedy na początku ubiegłej dekady spadkobiercy byłych właścicieli wszczęli postępowanie dotyczące zwrotu nieruchomości, powoływali się na fakt, iż cel wywłaszczenia działki nie został zrealizowany, a grunt wykorzystano na inny cel. Mimo to, decyzją prezydenta miasta K. odmówiono zwrotu działki, argumentując, że jest to niedopuszczalne, gdyż grunt jest zajęty na potrzeby pasa drogi publicznej. Te zaś nie mogą być zwrócone.

Ostateczna decyzja odmowna zapadła 30.11.2009 r. Po tym spadkobiercy zażądali wypłaty odszkodowania. Tego również im odmówiono.

Postępowanie przed sądem I instancji

Sprawa trafiła do sądu, gdzie następcy właścicieli wywłaszczonej działki zażądali kwoty wynoszącej około 5,5 mln zł – równej wartości rynkowej działki po waloryzacji wraz z odsetkami.

W procesie Prokuratoria Generalna (reprezentująca Skarb Państwa, jako że grunt był wywłaszczony na cele publiczne i jest własnością państwową) podniosła od razu zarzut przedawnienia roszczeń, wskazując, że budowa ulicy zakończyła się w latach 1980-tych, a to oznacza, że termin przedawnienia roszczeń zwrotowych i powiązanych z nimi roszczeń odszkodowawczych należy liczyć najpóźniej od końca roku 1989 r. Tym samym termin do wytoczenia powództwa upłynął z końcem 1999 r.

Sąd I instancji uwzględnił jednak częściowo powództwo, ale wyrok ten zmienił sąd apelacyjny, oddalając pozew w całości. Z kolei SN uchylił wyrok apelacyjny i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

Stanowisko Sądu Najwyższego

Zdaniem SN najważniejsze było ustalenie początku biegu terminu przedawnienia, na który mogła powoływać się Prokuratoria Generalna. Zgodnie z art. 442¹ § 1 ustawy z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.; dalej: KC), roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Decyzję o odmowie zwrotu prezydent miasta K. wydał 30.11.2009 r. i od tego dnia należy liczyć termin maksymalny 10-letni termin przedawnienia, gdyż to jest data zdarzenia skutkującego szkodą u wywłaszczonych właścicieli i ich spadkobierców. Natomiast drugi, krótszy, 3-letni termin liczy się od daty powzięcia wiadomości o szkodzie, który należy liczyć od daty doręczenia decyzji prezydenta miasta K., co nastąpiło w grudniu 2009 r.

Spadkobiercy natomiast jeszcze 22.11.2012 r., złożyli w sądzie zawezwanie Skarbu Państwa do próby ugodowej, zaś pozew – wobec braku reakcji na zawezwanie – złożony został w marcu 2013 r.

Sąd Najwyższy wskazał, że w tej sytuacji zachowane zostały terminy. Ewentualny 3-letni termin przedawnienia roszczeń zakończyłby się w grudniu 2012 r., jednak wcześniej złożono zawezwanie do próby ugodowej. To przerwało bieg przedawnienia.