Uchwała zarządu spółdzielni mieszkaniowej o określeniu przedmiotu odrębnej własności lokali wydana na podstawie art. 42 ust. 2 ustawy z 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 845 ze zm.; dalej: SpMieszkU), może być zaskarżona z powodu jej niezgodności z prawem tylko na podstawie art. 43 ust. 5 tej ustawy – czyli w terminie 30 dni od jej doręczenia (uchw. Sądu Najwyższego z 8.3.2019 r., III CZP 88/18).

Stan faktyczny

Pani P. była posiadaczką spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej „F.” (dalej: SM) w W. Prawo to otrzymała jako darowiznę od swojej babki w roku 2010 i od tego czasu była członkiem spółdzielni.

Jeszcze w 2008 r. spółdzielnia podjęła uchwałę określającą zasady ustanawiania odrębnych praw własności lokali spółdzielczych. Oznaczyła ona m.in. nieruchomości należące do SM – w tym budynki wraz z gruntami przynależnymi do tych budynków, lokale (ich rodzaj, położenie i powierzchnie) oraz wielkości udziałów we współwłasności nieruchomości wspólnej związanych z odrębną własnością każdego lokalu. Wskazywała także osoby, którym przysługuje prawo żądania przeniesienia na nich własności poszczególnych lokali.

Babka pani P. zaskarżyła tą uchwałę twierdząc, że ustalenie udziałów w gruntach ogranicza się wyłącznie do jednej z działek wchodzących w skład nieruchomości należącej do spółdzielni, za to nie określa udziałów przypadających w pozostałych działkach gruntu. Pozostałe działki miały pozostawać w gestii wyłącznie spółdzielni, co zdaniem skarżącej, było sprzeczne z prawem i niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Skarga ta została jednak prawomocnie oddalona przez sąd.

W tej sytuacji już po uzyskaniu darowizny pani P. samodzielnie wytoczyła powództwo przeciwko spółdzielni, żądając unieważnienia uchwały z 2008 r. Pozew złożyła do sądu w 2013 r.

Stanowisko sądu I i II instancji

Sąd I instancji powództwo oddalił, uznając, że zostało złożone po terminie. Zgodnie z art. 43 ust. 5 SpMieszkU, zgodnie z którym osoby zainteresowane mogą, w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały SM, zaskarżyć tą uchwałę do sądu z powodu jej niezgodności z prawem lub jeśli uchwała ta narusza ich interes prawny lub uprawnienia. Jednak tym razem sąd uznał również, że z racji złożenia pozwu po terminie, nie można go rozpatrzyć także w trybie art. 189 ustawy z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 845 ze zm.; dalej: KPC), który stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

To wzbudziło wątpliwości sądu II instancji, który skierował do SN pytanie prawne, dotyczące kwestii, czy po upływie 30-dniowego terminu z art. 43 ust. 5 SpMieszkU możliwe jest ustalenie przez sąd nieważności uchwały podjętej w trybie art. 43 ust. 3 tej ustawy na podstawie art. 189 KPC .

Stanowisko Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy udzielił odpowiedzi negatywnej, wskazując, że uchwała dotycząca określenia odrębnej własności lokali może być zaskarżona z powodu jej niezgodności z prawem tylko na podstawie art. 43 ust. 5 SpMieszkU.

Zdaniem SN art. 43 ust. 5 SpMieszkU ustanawia 30-dniowy termin zawity prawa materialnego do zaskarżenia tej uchwały, i to zarówno gdy podstawą powództwa jest niezgodność tej uchwały z prawem, jak i wtedy kiedy podstawą powództwa jest zarzut, że uchwała narusza interes prawny lub uprawnienia osoby zainteresowanej. Jeżeli uchwała ta nie zostanie w terminie zaskarżona, staje się wiążąca tak dla samej spółdzielni i jej organów, jak też jej członków.

Ważne

Wprowadzenie takiego terminu zawitego było uzasadnione tym, by roszczenia uprawnionych ulegały zaspokojeniu w sposób sprawny i na jednolitych zasadach oraz szanujący równość wszystkich osób uprawnionych do nabycia tego lokalu.

Sąd Najwyższy wskazał, że uchwały te ustalają istotne elementy prawa własności lokali. Wobec tego ich wiążący skutek jest istotny także dla bezpieczeństwa obrotu. Stąd wykluczono powództwo oparte o art. 189 KPC.

Ważne
Zdaniem SN przyjęcie odmiennego poglądu i dopuszczenie zaskarżania po terminie na mocy art. 189 KPC prowadziłoby w istocie do ominięcia przepisu art. 43 ust. 5 SpMieszkU, a to już mogłoby zagrażać bezpieczeństwu prawnemu oraz gwarancjom prawnym innych osób zainteresowanych w uzyskaniu własności lokalu.