Preparaty smarowe objęte pozycją CN 3403 opodatkowane akcyzą od 1.11.2019 r.

Procedura zawieszenia poboru akcyzy do wyrobów akcyzowych spoza zał. nr 2 AkcyzU

Ustawa nowelizująca w części dotyczącej ustawy z 6.12.2008 r. (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 864; dalej: AkcyzU) zawiera odwołanie do wprowadzonego do ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: VATU) katalogu wyrobów, co do których podatnik jest obowiązany bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot VAT na rachunek urzędu skarbowego właściwego w zakresie wpłat podatku akcyzowego. Taka zmiana ma rozwiać wątpliwości w zakresie stosowania przepisów AkcyzU w odniesieniu do produktów ropopochodnych, które mogą być zastosowane zarówno do napędu pojazdów, jak i stanowić surowiec do produkcji innych wyrobów.

W przypadku przemieszczania na terytorium kraju w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych niewymienionych w zał. nr 2 do AkcyzU (tj. oleje smarowe) objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa, warunkiem zastosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy będzie dołączenie do tych wyrobów dokumentów handlowych (zamiast e-AD) i złożenie zabezpieczenia akcyzowego.

W przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego tych wyrobów akcyzowych, dodatkowo warunkiem objęcia ich procedurą zawieszenia poboru akcyzy na terytorium kraju będzie złożenie przez podatnika zgłoszenia o planowanym nabyciu wewnątrzwspólnotowym do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Zamiarem tej zmiany ma być uszczelnienie obrotu oraz wyeliminowanie nieprawidłowości występujących w obrocie wyrobami akcyzowymi niewymienionymi w zał. nr 2 do AkcyzU, objętymi stawką akcyzy inną niż stawka zerowa (art. 41 ust. 4 AkcyzU).

Z przepisów przejściowych wynika, że do przemieszczeń wyrobów akcyzowych innych niż określone w zał. nr 2 AkcyzU oraz preparatów smarowych objętych pozycją CN 3403, rozpoczętych przed 1.11.2019 r. i do tego dnia niezakończonych, stosuje się przepisy ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 1.11.2019 r.

Z przepisów przejściowych wynika także, że do przemieszczeń olejów smarowych klasyfikowanych do kodu CN 2710 20 90, rozpoczętych przed 1.9.2019 r. i do tego dnia niezakończonych, stosuje się przepisy AkcyzU w brzmieniu obowiązującym przed 1.9.2019 r. Podmiot, który posiada zezwolenie w zakresie olejów smarowych klasyfikowanych do kodów CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, wydane na podstawie ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 1.9.2019 r., może po 31.8.2019 r. prowadzić na podstawie tego zezwolenia działalność również w zakresie olejów smarowych o kodzie CN 2710 20 90, jednak nie dłużej niż do 1.11.2019 r.

Wyroby objęte zmianą

Zmiany odnoszą się do wyrobów niewymienionych w zał. nr 2 do AkcyzU, objętych stawką akcyzy inną niż stawka zerowa (są to oleje smarowe i pozostałe oleje, które są klasyfikowane do kodów CN 2710 19 71 -2710 19 99). Po zmianie, takimi wyrobami będą także preparaty smarowe klasyfikowane w ramach pozycji CN 3403 oraz oleje smarowe o kodzie CN 2710 20 90 (oleje zawierające co najmniej 0,5% monoalkilowych estrów kwasów tłuszczowych FAMAE). Zgodnie z nowym brzmieniem art. 89 ust. 1 pkt 11 AkcyzU będą one opodatkowane stawką 1180 zł/1000 l. Zmiany nie obejmą dwóch kategorii wyrobów, które nadal pozostaną opodatkowane zerową stawką akcyzy: (1) oleju białego i parafiny ciekłej klasyfikowanych do kodu CN 2710 19 85 oraz (2) smarów plastycznych klasyfikowanych do pozycji CN 3403 lub do kodu CN 2710 19 99. Przy czym także preparaty smarowe klasyfikowane w ramach pozycji CN 3403 będą opodatkowane od 1.11.2019 r., a pozostałe od 1.9.2019 r.

Warunkiem zastosowania po 31.10.2019 r. zerowej stawki podatku akcyzowego do preparatów smarowych objętych pozycją CN 3403, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed 1.11.2019 r. i które przed tym dniem nie znajdowały się w sprzedaży hurtowej lub detalicznej, jest przekazanie do 10.11.2019 r. właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przez podmioty, które posiadają te wyroby, informacji o tych wyrobach. Informacje te powinny zawierać: imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres miejsca zamieszkania lub siedziby podmiotu, jego NIP oraz wskazanie ilości posiadanych preparatów smarowych w litrach.

Wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich

W wyniku nowelizacji, pełną odpowiedzialność za funkcjonowanie systemu nadzoru publicznego nad firmami audytorskimi i biegłymi rewidentami będzie ponosić nowo powołana Polską Agencję Nadzoru Audytowego. Natomiast Polska Izba Biegłych Rewidentów zachowa prawo ustanawiania krajowych standardów wykonywania zawodu biegłego rewidenta, zasad etyki zawodowej oraz kontroli doskonalenia zawodowego, a także realizowania zadań dotyczących zatwierdzania i rejestracji biegłych rewidentów.

Dotychczasowy organ nadzoru publicznego – Komisję Nadzoru Audytowego – przekształcono w odrębną instytucję – Polską Agencję Nadzoru Audytowego, wchodzącą w skład sektora finansów publicznych. Instytucja ta wyposażona została w osobowość prawną, będzie organem właściwym do sprawowania nadzoru publicznego nad audytem w Polsce. Polska Agencja Nadzoru Audytowego ma rozpocząć funkcjonowanie 1.1.2020 r.

Agencja, jako organ nadzorczy, wyposażona zostanie w nowe narzędzia dochodzeniowe i sankcyjne w odniesieniu do usług objętych standardami wykonywania zawodu, świadczonych przez biegłego rewidenta w imieniu firmy audytorskiej. Do kompetencji Agencji będzie należeć zarówno nadzór nad działalnością jednostek zainteresowania publicznego, jak i podmiotów nie będących jednostkami zainteresowania publicznego. Agencja będzie odpowiedzialna za kontrole poprawności usług objętych krajowymi standardami wykonywania zawodu, innymi niż badania ustawowe. Będzie miała uprawnienia do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec wszystkich biegłych rewidentów, którzy dopuścili się przewinienia dyscyplinarnego w związku ze świadczonymi usługami, objętymi standardami wykonywania zawodu. Wyłączną kompetencją Agencji będzie również prowadzenie postępowań administracyjnych i nakładanie kar na wszystkie firmy audytorskie za przewinienia popełnione w związku ze świadczeniem przez nie usług atestacyjnych i pokrewnych.

W kompetencji Polskiej Izby Biegłych Rewidentów pozostanie ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu, krajowych standardów kontroli jakości oraz zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, kontrola wypełniania przez biegłych rewidentów obowiązków z zakresu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów, a także wykonywanie zadań z zakresu zatwierdzania i rejestracji biegłych rewidentów.

Ponadto głównymi przychodami Agencji będą opłaty za nadzór, pobierane od firm audytorskich, a zadaniem agencji ma być kontrolowanie wszystkich firm audytorskich przez prowadzenie kontroli planowych, doraźnych i tematycznych. Dotychczas opłaty od przychodów osiąganych w związku z wykonywaniem czynności rewizji finansowej w jednostkach innych niż jednostki zainteresowania publicznego były wnoszone do Polskiej Izby Biegłych Rewidentów. Po nowelizacji, opłata ta będzie wnoszona wyłącznie do organu nadzoru publicznego, a samorząd będzie otrzymywał środki na pokrycie kosztów realizacji zadań wykonywanych w ramach nadzoru publicznego bezpośrednio od Agencji.

Nowe rozporządzenie w sprawie dofinansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli

Nowy akt wykonawczy, obok regulowania kwestii rodzaju wydatków związanych z organizacją i prowadzeniem doskonalenia zawodowego nauczycieli, warunków, trybu i kryteriów przyznawania dofinansowania, będzie również określał szczegółowe cele szkolenia branżowego oraz tryb i warunki kierowania nauczycieli na szkolenia branżowe.

Z nowych rozwiązań przyjętych w rozporządzeniu warto zwrócić uwagę na rezygnację z przepisu zawężającego możliwość ubiegania się o dofinansowanie opłat za formy doskonalenia zawodowego nauczycieli tylko do przypadku, gdy na taką formę nauczyciel jest kierowany przez dyrektora szkoły. W ten sposób zapewni się zgodność z przepisami rozporządzenia MEN z 19.12.2000 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania nauczycielom urlopów dla dalszego kształcenia się, dla celów naukowych, artystycznych, oświatowych innych ważnych przyczyn oraz ulg i świadczeń związanych z tym kształceniem, a także organów uprawnionych do ich udzielania (Dz.U. z 2001 r. Nr 1 poz. 5). Przepisy rozporządzenia z 2000 r. dają dyrektorowi szkoły możliwość (ale nie obowiązek) dofinansowania, w ramach posiadanych na ten cel środków finansowych, kosztów kształcenia nauczycielowi, który kształcenie realizuje bez skierowania uzyskanego od dyrektora szkoły. W porównaniu do aktualnie obowiązującego rozporządzenia projekt wprost przewiduje, że dofinansowanie kosztów związanych z podróżą służbową będzie się odbywało według zasad określonych w rozporządzeniu MPiPS z 29.1.2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. poz. 167).

Szkolenie branżowe

Stosownie do art. 3 ust. 7 KN szkolenie branżowe jest obowiązkową formę doskonalenia zawodowego nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, placówkach i centrach mającą na celu doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych potrzebnych do wykonywania pracy i realizowaną odpowiednio u pracodawców lub w indywidualnych gospodarstwach rolnych, których działalność jest związana z nauczanym zawodem. Celem szkolenia branżowego jest:

1. aktualizowania wiedzy zawodowej i specjalistycznej w zakresie nowych technologii stosowanych w branży związanej z nauczanym zawodem, sprzętu technicznego, w tym maszyn, urządzeń i narzędzi, a także materiałów stosowanych w procesach produkcyjnych lub usługach oraz specyfiki pracy w danej branży związanej z nauczanym zawodem;
2. nabycia nowych umiejętności związanych z nauczanym zawodem;
3. poznawania systemu zapewniania jakości produkcji lub usług, a także bezpieczeństwa i higieny pracy u pracodawców związanych z nauczanym zawodem;
4. doskonalenia umiejętności interpersonalnych w bezpośrednim kontakcie z osobami zatrudnionymi u pracodawcy lub w indywidualnym gospodarstwie rolnym;
5. doskonalenia umiejętności zastosowania posiadanej wiedzy zawodowej i specjalistycznej w praktyce;
6. rozpoznawania potrzeb i możliwości zatrudnienia absolwentów na regionalnym lub lokalnym rynku pracy;
7. nawiązywania kontaktów zawodowych umożliwiających rozwijanie i doskonalenie współpracy z pracodawcami lub osobami prowadzącymi indywidualne gospodarstwa rolne w procesie kształcenia zawodowego (§ 7 projektu).

Nauczyciele mają obowiązek odbywać szkolenia branżowe odpowiednio u pracodawców lub w indywidualnych gospodarstwach rolnych, prowadzących działalność związaną z nauczanym zawodem. Pracodawca lub osoba prowadząca indywidualne gospodarstwo rolne przyjmuje nauczyciela na szkolenie branżowe na podstawie skierowania wydanego odpowiednio przez dyrektora szkoły, placówki lub centrum. Skierowanie powinno zawierać nazwę i adres odpowiednio szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe, placówki kształcenia ustawicznego lub centrum kształcenia zawodowego, imię i nazwisko nauczyciela, dane adresowe pracodawcy lub osoby prowadzącej indywidualne gospodarstwo rolne, zakres przedmiotowy szkolenia branżowego oraz datę rozpoczęcia i zakończenia oraz liczbę godzin szkolenia branżowego. Skierowanie na szkolenie branżowe powinno być przekazywane nauczycielowi nie później niż na 14 dni przed planowanym rozpoczęciem tego szkolenia (§ 11 projektu rozporządzenia). W przypadku, gdy nauczyciel ubiega się o skierowanie na szkolenie branżowe z własnej inicjatywy, jest zobowiązany złożyć dyrektorowi szkoły wniosek o skierowanie na szkolenie branżowe. Na wniosku będzie musiał się podpisać przedstawiciel pracodawcy lub osoby prowadzącej indywidulane gospodarstwo rolne przyjmujących nauczyciela na szkolenie branżowe.

Nowa dyrektywa rodzicielska

Jak wynika z preambuły do tej dyrektywy, polityki dotyczące równowagi między życiem zawodowym a prywatnym powinny przyczyniać się do osiągnięcia równości płci przez wspieranie uczestnictwa kobiet w rynku pracy, równego podziału obowiązków opiekuńczych między mężczyzn i kobiety oraz zmniejszania różnić w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn. W politykach tych powinno uwzględniać się zmiany demograficzne, w tym skutki starzenia się społeczeństwa. Obecne unijne ramy prawne zapewniają ograniczone środki zachęcające mężczyzn do równego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi.

Zgodnie z art. 1 tej dyrektywy ustanawia się minimalne wymagania mające na celu osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy przez ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunom godzenia życia zawodowego z rodzinnym. W tym celu dyrektywa przewiduje indywidualne prawa związane z:

1. urlopem ojcowskim, rodzicielskim i opiekuńczym;
2. elastyczną organizacją pracy dla pracowników będących rodzicami lub opiekunów.

Urlop ojcowski

Dyrektywa przewiduje zapewnienie ojcom prawa do urlopu ojcowskiego w wymiarze 10 dni roboczych, przysługującego z okazji narodzin dziecka. Do państw członkowskich należy decyzja, czy z urlopu tego będzie można korzystać częściowo przed narodzinami dziecka, czy tylko po narodzinach dziecka i czy możliwe jest wykorzystanie tego urlopu na elastycznych zasadach. Prawo do tego urlopu nie może być uzależnione od wcześniejszego okresu pracy ani stażu pracy, ponadto musi być ono przyznawane niezależnie od stanu cywilnego lub rodzinnego pracownika.

Za czas tego urlopu pracownik mieć zagwarantowane wynagrodzenie lub świadczenie – w wysokości co najmniej odpowiadającej dochodom, które dany pracownik otrzymałby w przypadku przerwy związanej ze swoim stanem zdrowia. Prawo do tego wynagrodzenia lub świadczenia może być uzależnione od okresu wcześniejszego zatrudnienia (nie może on jednak przekroczyć 6 miesięcy bezpośrednio przed przewidywana data narodzin dziecka).

Urlop rodzicielski

Państwa członkowskie muszą także zapewnić, aby każdy pracownik miał indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 4 miesięcy do wykorzystania przed osiągnięciem przez dziecko określonego wieku – maksymalnie 8 lat (wiek ten ma być określony tak, aby każde z rodziców mogło wykonywać swoje prawo do tego urlopu skutecznie i na równych zasadach).

Musi być zapewnione, aby 2 miesiące tego urlopu nie podlegały przeniesieniu – zatem każdy z rodziców musi mieć zapewnione prawo do 2 miesięcy tego urlopu. W przypadku tych 2 nieprzenoszalnych miesięcy urlopu pracownik ma mieć zagwarantowane wynagrodzenie lub świadczenie – muszą one zostać ustalone w taki sposób, aby ułatwić korzystanie z tego urlopu przez oboje rodziców.

Państwa członkowskie są uprawnione do ustalenia rozsądnego terminu, w jakim pracownik ma wystąpić do pracodawcy o udzielenie tego urlopu, ponadto muszą zapewnić, aby pracownik wskazał w swoim wniosku zamierzony początek i koniec urlopu. W świetle dyrektywy dopuszczalne jest uzależnienie przyznania prawa do tego urlopu przez państwa od wcześniejszego okresu pracy lub stażu pracy (nie mogą one jednak przekroczyć jednego roku).

Państwa są obowiązane wprowadzić niezbędne środki w celu zapewnienia, aby pracownicy mieli prawo do korzystania z tego urlopu na elastycznych zasadach.

Urlop opiekuńczy

Dyrektywa nakłada na państwa także obowiązek zapewnienia, aby każdy pracownik miał prawo do urlopu opiekuńczego – w wymiarze 5 dni roboczych w roku; skorzystanie z tego prawa może być uzależnione od odpowiedniego uzasadnienia. Państwa mogą także przyznawać ten urlop w oparciu o okres rozliczeniowy inny niż rok, na osobę potrzebującą opieki lub wsparcia, bądź na konkretny przypadek.

Dyrektywa nie nakłada jednak na państwa obowiązku zapewnienia pracownikom wynagrodzenia ani innego świadczenia za czas tego urlopu.

Czas wolny od pracy z powodu działania siły wyższej

Państwa członkowskie mają zapewnić, aby każdy pracownik miał prawo do czasu wolnego z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Dopuszczalne jest jednak ograniczenie prawa pracownika do czasu wolnego do określonej ilości czasu przypadającej na rok lub na konkretny przypadek.

Również w tym przypadku dyrektywa nie nakłada na państwa obowiązku zapewnienia pracownikom wynagrodzenia ani innego świadczenia za taki czas wolny.

Elastyczna organizacja pracy

Państwa członkowskie mają zapewnić, aby pracownicy posiadający dzieci do określonego wieku – co najmniej 8 lat – oraz opiekunowie mieli prawo występowania z wnioskiem o elastyczną organizację pracy w celu sprawowania opieki. Czas trwania takiej organizacji pracy może być przy tym w rozsądny sposób ograniczony.

Dyrektywa przewiduje, że pracodawcy w rozsądnym terminie rozpatrują wnioski o elastyczną organizację pracy i odpowiadają za nie, uwzględniając potrzeby zarówno pracodawcy, jak i pracownika; pracodawcy muszą przedstawić uzasadnienie odmowy udzielenia zgody na taki wniosek lub odroczenia takiej organizacji pracy. Dyrektywa gwarantuje pracownikowi:

1. prawo powrotu do poprzedniej organizacji pracy po zakończeniu uzgodnionego okresu – jeżeli ta elastyczna organizacja jest ograniczona w czasie,
2. prawo wystąpienia z wnioskiem o powrót do poprzedniej organizacji pracy przed końcem uzgodnionego okresu – gdy uzasadnia to zmiana okoliczności. Rozpatrując wnioski w tych sprawach pracodawca ma uwzględniać potrzeby zarówno swoje jak i pracownika.

Państwa członkowskie mogą uzależnić przyznanie prawa do występowania z wnioskiem o elastyczną organizację pracy od wcześniejszego okresu pracy lub stażu pracy, przy czym nie mogą one przekroczyć 6 miesięcy.

Prawo powrotu do pracy po urlopach

Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby po zakończeniu urlopu ojcowskiego, rodzicielskiego, opiekuńczego, pracownicy byli uprawnieni do powrotu na swoje stanowisko pracy lub na równorzędne stanowisko na warunkach nie mniej korzystnych i do korzystania z wszelkiej poprawy warunków pracy, do której byliby uprawnieni, gdyby nie skorzystali z urlopu. Państwa muszą również zapewnić utrzymanie stosunku pracy w okresie tych urlopów, a także w okresie korzystania przez pracownika z czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej.

Zakaz dyskryminacji

Państwa członkowskie muszą także wprowadzić niezbędne środki w celu zakazania mniej korzystnego traktowania pracowników z powodu wystąpienia przez nich z wnioskiem o urlop ojcowski, rodzicielski lub opiekuńczy lub skorzystania z takiego urlopu lub wystąpienia przez pracowników z wnioskiem o udzielenie im czasu wolnego od pracy z powodu działania siły wyższej lub skorzystania z takiego czasu lub skorzystania przez nich z prawa do elastycznej organizacji pracy.

Inne kwestie

Dyrektywa reguluje także kwestie ochrony pracowników przed zwolnieniem z pracy i ciężaru dowodu, sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie tej dyrektywy, ochrony przed negatywnym traktowaniem pracowników lub negatywnymi konsekwencjami wynikającymi ze skargi złożonej przez pracownika w celu wyegzekwowania zgodności z wymogami przewidzianymi w tej dyrektywie oraz rozpowszechniania informacji dotyczących sposobów o krajowych środkach wdrażania tej dyrektywy.

Podstawa prawna

Nowa dyrektywa o warunkach zatrudnienia

Obecnie jeszcze wciąż obowiązuje dyrektywa Rady 91/533/EWG z 14.10.1991 r. sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dz.Urz. UE L Nr 288, str. 32). Jednak jak stwierdzono w preambule do nowej dyrektywy, od czasu przyjęcia dyrektywy 91/533/EWG na rynkach pracy doszło do głębokich przemian spowodowanych zmianami demograficznymi i cyfryzacją, co doprowadziło do stworzenia nowych form zatrudnienia, które wzmocniły innowacje, tworzenie nowych miejsc pracy i rozwoju rynku pracy. Niektóre nowe formy zatrudnienia różnią się znacznie od tradycyjnych stosunków pracy pod względem przewidywalności, co powoduje niepewność odnośnie do praw i ochrony socjalnej przysługujących pracownikom, których dotyczą te formy zatrudnienia. W tym zmieniającym się świecie pracy istnieje zatem większa potrzeba, by pracownicy byli w pełni informowani o podstawowych warunkach ich pracy, w stosownym terminie i w formie pisemnej, w sposób łatwo dla nich dostępny.

Celem nowej dyrektywy jest poprawa warunków pracy poprzez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, równocześnie zapewniając zdolność adaptacyjną rynku pracy.

Artykuł 3 nowej dyrektywy nakłada na pracodawcę obowiązek przekazania każdemu pracownikowi na piśmie informacji wymaganych zgodnie z tą dyrektywą. Informacje te mają być podawane i przekazywane w formie papierowej lub elektronicznej – jednak w tej drugiej formie tylko pod warunkiem, że:

1. będą one dostępne dla pracownika; 
2. będą mogły być przechowywane i wydrukowane;  
3. pracodawca zachowa dowód przekazania informacji pracownikowi lub otrzymania informacji przez pracownika.

Obowiązek informowania

Dyrektywa ta nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia, aby pracodawcy informowali pracowników o zasadniczych aspektach stosunku pracy, określając jednocześnie minimalny katalog tych informacji. Katalog ten został znacznie rozbudowany – obejmuje on ok. 20 różnych informacji. W przypadku części z nich dopuszczalne będzie ich przekazanie w formie odniesienia m.in. do przepisów ustawowych lub wykonawczych.

Część z tych informacji będzie musiała być przekazana pracownikowi nie później niż 7. dnia kalendarzowego liczonego od pierwszego dnia pracy, a pozostałe w ciągu jednego miesiąca od pierwszego dnia pracy. Zmiana w zakresie tych informacji ma być także przekazywana pracownikowi w formie dokumentu najpóźniej w dniu, w którym staje się ona skuteczna.

Dodatkowe informacje trzeba będzie przekazywać pracownikom wysyłanym do innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, a szczególny zakres informacji będzie dotyczył pracowników delegowanych objętych dyrektywą 96/71/WE – w zakresie określonym przez nową dyrektywę.

Minimalne wymogi dotyczące warunków pracy

Niniejsza dyrektywa zawiera także regulacje dotyczące warunków pracy, tj.:

1. maksymalnej długości każdego okresu próbnego – państwa mają zapewnić, aby okres ten nie przekraczał, co do zasady, 6 miesięcy; dyrektywa ogranicza także dopuszczalność ponownego zatrudnienia pracownika na okres próbny;
2. zatrudnienia równoległego – państwa mają zapewnić, aby pracodawca nie zabraniał pracownikowi podejmowania pracy u innych pracodawców, ani nie poddawał pracownika niekorzystnemu traktowaniu z tego powodu, jednak państwa mogą ze względów określonych dyrektywą (np. ochrona tajemnicy handlowej, unikanie konfliktu interesów) ustanowić warunki dotyczące stosowania przez państwa ograniczeń w łączeniu stanowisk;
3. minimalnej przewidywalności pracy – jeżeli schemat pracy pracownika jest całkowicie lub w dużej mierze nieprzewidywalny, państwa mają zapewnić, aby pracodawca nie wymagał od pracownika wykonania pracy, chyba że praca ma miejsce we wcześniej ustalonych godzinach i dniach oraz pracownik został poinformowany przez pracodawcę o przydziale pracy w rozsądnym wcześniejszym terminie, ustalonym zgodnie z prawem krajowym;
4. przejścia do innych form zatrudnienia – państwa mają zapewnić, aby pracownik, który przez minimum 6 miesięcy świadczył pracę u tego samego pracodawcy, a który zakończył swój ewentualny okres próbny, mógł wystąpić o formę zatrudnienia z bardziej przewidywalnymi lub bezpieczniejszymi warunkami pracy, jeżeli jest ona dostępna, i otrzymać pisemną odpowiedź na ten wniosek wraz z uzasadnieniem;
5. szkolenia obowiązkowego – państwa mają zapewnić, aby w przypadku gdy na mocy prawa UE lub krajowego lub umów zbiorowych pracodawca był zobowiązany do zapewnienia pracownikowi szkolenia dla celów wykonywania pracy, do której został zatrudniony, szkolenie takie zapewnione mu zostało nieodpłatnie, liczyło się jako czas pracy i w miarę możliwości odbywało się w godzinach pracy.  

Dyrektywa przewiduje jednak możliwość niestosowania pewnych jej postanowień do określonych kategorii pracowników, m.in. do urzędników służby cywilnej, publicznych służb ratunkowych oraz osób fizycznych w gospodarstwach domowych będących pracodawcami.

Ponadto dyrektywa określa kwestie dotyczące prawnego domniemania i mechanizmu wczesnego rozstrzygania sporów, prawa do dochodzenia roszczeń, ochrony przed niekorzystnym traktowaniem lub negatywnymi konsekwencjami, ochrony przed zwolnieniem i ciężaru dowodu.

Państwa członkowskie są obowiązane ustanowić przepisy o sankcjach mających zastosowanie, gdy naruszone zostaną krajowe przepisy przyjęte na podstawie tej dyrektywy – mają być one skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Podstawa prawna

Dane indentyfikujące uczestnika pracowniczych planów kapistałowych

Zgodnie z ustawą pracodawca zobowiązany jest w umowie o prowadzenie PPK zawieraną z instytucją finansową wskazać dane identyfikujące uczestnika PPK (art. 20 PPKU).
Dane identyfikujące zostały zdefiniowane w art. 3 PPKU, zgodnie z którym dane identyfikujące uczestnika PPK to:

W świetle obowiązujących przepisów z zakresu prawa pracy nie ma regulacji, które nakazałaby pracodawcy zbierać od pracowników takie dane osobowe jak: seria i numer dowodu osobistego w przypadku osoby posiadającej numer PESEL.
Z kolei w zakresie danych: numer telefonu i adres poczty elektronicznej – takie dane zbierane są tylko w zakresie w jakim dana osoba sama je wskaże.
Mając na uwadze powyższe, pojawiły się wątpliwości, czy i w jakim momencie pracodawca może zbierać dane dotyczące dowodu tożsamości oraz czy powinien wymagać wskazania od pracownika na potrzeby PPK wszystkich danych kontaktowych wskazanych w PPKU tj. nr telefonu i adres e-mail, skoro traktuje o tym ustawa.

Nasze stanowisko wynika z analizy celu w jakim wskazane dane identyfikacyjne mają być zebrane przez instytucję finansową i czemu jej one służą. Umowa o prowadzenie PPK jest umową, do której ma zastosowanie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z tą ustawą instytucja finansowa powinna zidentyfikować w sposób prawidłowy beneficjenta rzeczywistego (tu uczestnika PPK) i to do instytucji finansowej należy zebranie danych, które pozwolą jej na jednoznaczną identyfikację beneficjenta. Pracodawca winien zatem w naszej ocenie przekazać tylko te dane osobowe, które sam posiada. Pozostałe dane powinny być zebrane przez samą instytucję finansową, jeśli wg niej jest taka konieczność.

W zakresie nr telefonu i adresu e-mail również uznać należy, że podanie tych danych nie jest obowiązkiem pracodawcy. Jeśli pracownik z własnej woli w tym celu przekaże te dane pracodawcy wówczas pracodawca winien wskazać je w umowie o prowadzenie PPK.
W tym duchu wypowiedzieli się również eksperci rządowego portalu PPK – według nich adres poczty elektronicznej i numer telefonu nie stanowią obligatoryjnych danych uczestnika PPK, których podanie jest niezbędne do zawarcia w jego imieniu i na jego rzecz umowy o prowadzenie PPK.
Z drugiej strony należy pamiętać, że jeśli pracownik udostępni pracodawcy takie dane kontaktowe do celów PPK, to pracodawca nie będzie mógł tych danych wykorzystać do innych celów np. do celów związanych z relacjami pracowniczymi.
W kontekście udostępniania przez pracodawcę danych osobowych w postaci wysokości wpłaty na PPK do ZUS, na stronie ZUS w dniu 11.7.2019 r. pojawił się komunikat dotyczący PPK i obowiązku wykazywania przez pracodawcę kwoty wpłat pracodawcy, które płatnik będzie wnosił do PPK za uczestników planów kapitałowych na druku ZUS RCA w polu 27. W naszej opinii co najmniej wątpliwe jest czy na aktualny stan prawny ZUS ma uprawnienia do otrzymywania takiej informacji od pracodawcy. Aktualne brzmienie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13.10.1998 r. oraz aktualne rozporządzenie ministra do spraw pracy z 20.12.2018 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego itd. (które to określa wzór druku ZUS RCA), nie przewidują aby pracodawca miał obowiązek takie dane przekazywać do ZUS, a zatem brak jest podstawy prawnej do udostępniania przez pracodawcę danych osobowych w postaci wysokości wpłaty na PPK do ZUS, będącego odrębnym administratorem danych.
W tej chwili trwają dopiero prace nad zmianą ww rozporządzenia.
Prócz tego pragniemy zwrócić także uwagę, że:

Zmiany w VAT od 1 września 2019 r.

Przewidywane zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: VATU) przede wszystkim dotyczą:

1) wyłączenia możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego przez podatników: dokonujących dostaw na odległość (sprzedaż internetowa) niektórych towarów wrażliwych na oszustwa – tj. towarów sklasyfikowanych w grupowaniach PKWiU 20.42.1.26 – 28 (m.in. preparaty kosmetyczne i toaletowe, sprzęt elektroniczny i elektryczny, RTV i AGD), dokonujących sprzedaży hurtowej i detalicznej części do pojazdów samochodowych i motocykli, świadczących usługi ściągania długów;

2) doprecyzowania zakresu obowiązku rozliczania podatku VAT w obrocie produktami ropopochodnymi (wyroby objęte pakietem paliwowym) poprzez wprowadzenie do VATU katalogu wyrobów co do których podatnik jest obowiązany bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot podatku na rachunek urzędu skarbowego właściwego w zakresie wpłat podatku akcyzowego, co wyeliminuje wątpliwości odnośnie do zakresu stosowania ww. przepisów;

3) zmian w zakresie zasad wystawiania faktur, których podstawą jest paragon fiskalny oraz korzystania z takich faktur;

4) zastąpienia deklaracji VAT-7 i VAT-7K nowym przekształconym plikiem JPK_VAT;

5) wprowadzenia nowej definicji pierwszego zasiedlenia – modyfikacja przesłanek stosowania zwolnienia dla dostaw budynków, budowli i ich części, poprzez likwidację warunku, że ich zasiedlenie nastąpiło w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu – stanowi to realizację wyroku TSUE z 16.11.2017 r. w sprawie Kozuba Premium Selection (C-308/16);

6) wyłączenia z opodatkowania VAT importu towarów w przypadku zawarcia umów między Polską a państwem trzecim dotyczących budowy lub utrzymania mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg;

7) umożliwienie podatnikom obliczenia i wykazania kwoty podatku VAT z tytułu importu towarów w dokumencie rozliczenia zamknięcia, o którym mowa w art. 175 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2015/2446, w przypadkach określonych w art. 324 i art. 325 rozporządzenia 2015/2447 oraz zniesienie obowiązku zawiadamiania organów o zamiarze lub rezygnacji z rozliczania VAT bezpośrednio w deklaracji podatkowej;

8) dostosowanie zwolnienia od podatku dla gier hazardowych do nowych przepisów ustawy o grach hazardowych;

9) doprecyzowanie zasad dokonywania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w przyspieszonym – 25-dniowym terminie – w zakresie dokumentowania zapłaty należności za nabyte towary lub usługi;

10) zmiana zakresu danych umieszczanych na dokumentach wystawianych przy nabywaniu produktów rolnych i usług rolniczych od rolników ryczałtowych (fakturach VAT RR);

11) modyfikacja warunków odliczenia zryczałtowanej kwoty podatku przez nabywców produktów rolnych i usług rolniczych od rolników ryczałtowych;

12) modyfikacja systemu korekt w przypadku, gdy podatnicy VAT czynni podejmą decyzję o ponownym skorzystaniu ze zwolnień, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 albo art. 113 ust. 1 VATU;

13) obniżenie wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego do 15% w przypadku, gdy podatnik złoży korektę deklaracji podatkowej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej.

Ponadto wprowadzono zmiany w ustawie z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.; dalej: OrdPU), które wiążą się z uwzględnieniem Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w katalogu podmiotów, którym mogą być udostępniane informacje objęte tajemnicą skarbową.

Został także dodany art. 61b OrdPU dotyczący płatności podatków na rachunek urzędu skarbowego przy użyciu indywidualnego rachunku podatkowego identyfikującego podatnika lub płatnika (indywidualny rachunek podatkowy). Numer tego rachunku podatkowego jest udostępniany, po podaniu identyfikatora podatkowego, w BIP na stronie ministerstwa finansów.

Ustawa nowelizującą odnosi się również do ustawy z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 755; dalej: PrEnerg) i zawiera doprecyzowanie definicji paliw ciekłych poprzez wskazanie, że określone wyroby stanowią paliwa bez względu na różne możliwe ich zastosowania. W konsekwencji rozszerzeniu ulegnie katalog podmiotów zobowiązanych do uzyskania koncesji (zmiany zakresu posiadanej koncesji) lub obowiązanych do uzyskania wpisu do rejestru podmiotów przywożących, o którym mowa w art. 32a PrEnerg. W tym zakresie może zmniejszyć się szara strefa w obszarze przedsiębiorstw działających na rynku paliw ciekłych.

Regulacje dotyczące prostej spółki akcyjnej

Zmiany wprowadzono przede wszystkim w ustawie z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.; dalej: KSH). Dodano przepisy dotyczące prostej spółki akcyjnej (w tytule III po dziale I dodano dział Ia, art. 300¹ – 300¹³³). Uregulowano w nim kwestię:

– powstania prostej spółki akcyjnej (PSA) – może ją założyć jedna lub więcej osób na podstawie zawartej umowy w formie aktu notarialnego, a kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 zł; przewidziano też m.in. działanie PSA w organizacji; warto zwrócić uwagę, że wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług; akcje PSA nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne;

– akcji i uprawnień indywidualnych akcjonariuszy – zasady wypłat dywidendy oraz zaliczek na poczet dywidendy, a także emisji akcji (w tym uprzywilejowanych), ponadto na pokrycie strat trzeba będzie zasilić kapitał akcyjny, przeznaczając na ten cel co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał ten nie osiągnął 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, a także przewidziano możliwość przyznania oznaczonemu akcjonariuszowi uprawnień indywidualnych, w szczególności uprawnienia do powołania lub odwołania członków zarządu lub rady nadzorczej;

– formy akcji – akcje nie będą miały formy dokumentu i będą podlegały rejestracji w rejestrze akcjonariuszy;

– przeniesienia akcji – zbycie lub obciążenie akcji powinno być dokonane w formie dokumentowej pod rygorem nieważności;

– umorzenia akcji i nabycia własnych akcji – uregulowano zasady umorzenia kacji za zgodą akcjonariusza (umorzenie dobrowolne) oraz bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe);

– wyłączenia, ustąpienia akcjonariusza oraz unieważnienia akcji – na żądanie akcjonariusza lub akcjonariuszy posiadających akcje reprezentujące więcej niż połowę ogólnej liczby głosów sąd, z ważnych przyczyn dotyczących danego akcjonariusza, będzie mógł orzec jego wyłączenie ze spółki; mowa spółki może ograniczyć to uprawnienie do akcjonariusza lub akcjonariuszy posiadających akcje reprezentujące większą liczbę głosów;

– organów spółki – przewidziano, że PSA ma posiadać zarząd albo radę dyrektorów, a także może powołać radę nadzorczą; natomiast uchwały akcjonariuszy będą podejmowane na walnym zgromadzeniu albo poza walnym zgromadzeniem: na piśmie albo przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej;

– zmian umowy spółki i emisji akcji – zmiana umowy spółki wymaga uchwały walnego zgromadzenia i wpisu do rejestru; zmianę umowy spółki zarząd zgłasza do sądu rejestrowego; zgłoszenie zmiany umowy spółki nie może nastąpić po upływie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały walnego zgromadzenia; emisja nowych akcji stanowi zmianę umowy spółki, przy czym zachowanie przepisów o zmianie umowy spółki nie jest wymagane, jeżeli emisja akcji następuje uchwałą akcjonariuszy podejmowaną na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki przewidujących maksymalną liczbę akcji i termin ich emisji; ponadto: umowa spółki może upoważnić zarząd, na okres nie dłuższy niż pięć lat, do emisji nowych akcji, walne zgromadzenie może uchwalić emisję akcji, z zastrzeżeniem że osoby, którym przyznano prawo do objęcia akcji, wykonają je na warunkach określonych w odpowiedniej uchwale;

– rozwiązania i likwidacji spółki;

– odpowiedzialności cywilnoprawnej – z tej części wynika m.in., że Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania; roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym spółka dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem dziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

W uzasadnieniu do nowelizacji projektodawcy zmian stwierdzili, że kształtując przepisy dotyczące PSA wzięli pod uwagę fakt, że coraz ważniejszym elementem współczesnej gospodarki stają się przedsięwzięcia oparte o nowoczesne technologie. Dlatego też coraz większe znaczenie we współczesnym obrocie gospodarczym ma kapitał ludzki – nowatorskie rozwiązania technologiczne na wczesnych etapach rozwoju, innowacyjność i przedsiębiorczość. Są to cechy, które, zdaniem twórców nowych przepisów: „(…) współcześnie są jednym z najważniejszych motorów wzrostu gospodarczego. Jednocześnie te właściwości przedsiębiorców niezwykle trudno precyzyjnie wycenić – zwłaszcza na wczesnych etapach rozwoju działalności. Dlatego też w PSA zezwolono na wnoszenie wkładów w postaci świadczenia pracy lub usług, a także innego rodzaju wkładów, które nie poddają się łatwej rynkowej wycenie. Jest to podyktowane także niskim poziomem oszczędności oraz akumulacji kapitału inwestycyjnego w polskim społeczeństwie, przy wysokim poziomie wiedzy i doświadczenia polskich specjalistów – np. z zakresu informatyki.”. PSA ma też stworzyć korzystne warunki dla startupów.

Nowe rozporządzenie dotyczące egzaminów eksternistycznych

Nowe rozporządzenie będzie zatem musiało uregulować sposób przeprowadzania egzaminu eksternistycznego z zakresu ośmioletniej szkoły podstawowej dla dorosłych. Projekt rozporządzenia przewiduje również zmiany w przeprowadzaniu egzaminu eksternistycznego z zakresu branżowej szkoły I stopnia, branżowej szkoły II stopnia oraz egzaminu eksternistycznego zawodowego przeprowadzanego w zakresie jednej kwalifikacji.

Czas trwania egzaminu eksternistycznego

W § 18 projektu nowego rozporządzenia ujednolicono czas trwania egzaminu eksternistycznego z danych zajęć edukacyjnych w przypadku egzaminu z zakresu:

1. obowiązkowych zajęć edukacyjnych określonych w ramowym planie nauczania szkoły podstawowej dla dorosłych,
2. obowiązkowych zajęć edukacyjnych określonych w ramowym planie nauczania liceum ogólnokształcącego dla dorosłych,
3. wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej,
4. wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia,
5. wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej
6. szkoły II stopnia. 

Z uwagi na fakt, że egzamin z zakresu ośmioletniej szkoły podstawowej dla dorosłych zawiera więcej zadań otwartych (wymagających krótkiej odpowiedzi) oraz zadań wymagających zredagowania dłuższej pisemnej wypowiedzi na określony temat, w porównaniu do egzaminu z zakresu sześcioletniej szkoły podstawowej, który trwał 90 minut, projekt zakłada wydłużenie czasu trwania tego egzaminu. Wszystkie egzaminy eksternistyczne będą trwały od 120 do 150 minut.

Wynagrodzenie dla egzaminatorów

Projekt przewiduje w § 35 ustalenie nowej stawki wysokości wynagrodzenia dla egzaminatorów sprawdzających i oceniających arkusze egzaminacyjne i karty odpowiedzi z egzaminu eksternistycznego z zakresu obowiązkowych zajęć edukacyjnych określonych w ramowych planach nauczania szkoły podstawowej dla dorosłych. Egzamin z zakresu szkoły ośmioletniej podstawowej jest bardziej rozbudowany i zawiera więcej zadań otwartych oraz wymagających dłuższej pisemnej wypowiedzi niż egzamin ze szkoły 6-letniej. Egzaminatorzy muszą zatem poświęcić więcej czasu na jego sprawdzenie. Nową stawkę ustalono na poziomie 0,40% stawki, czyli 0,40% minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplomowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym, określonego na podstawie art. 30 ust. 5 pkt 1 KartaNauczU.

Zawody, w zakresie których nie przeprowadza się egzaminów eksternistycznych

Załączniki do rozporządzenia zawierają wykaz zawodów, w zakresie których nie przeprowadza się egzaminu eksternistycznego zawodowego oraz egzaminu eksternistycznego potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie. W stosunku do rozporządzenia z 2012 r. w projekcie rozporządzenia w załączniku z wykazu zawodów usunięto zawody ratownik medyczny i dietetyk, ponieważ od roku szkolnego 2013/2014 nie prowadzi się już naboru do szkół kształcących w tych zawodach.

Wniosek o dopuszczenie do egzaminów eksternistycznych

W § 9 projektu określa się tryb wnoszenia wniosku o dopuszczenie do egzaminów eksternistycznych i egzaminów eksternistycznych zawodowych oraz określa dokumenty, które należy złożyć, by zostać dopuszczonym do egzaminu. W stosunku do rozporządzenia z 2012 r. w treści wniosku trzeba będzie podać nie, jak dotychczas, adres zamieszkania, ale dane kontaktowe: adres korespondencyjny, adres poczty elektronicznej oraz – jeśli osoba ubiegająca się do dopuszczenie do egzaminów posiada – numer telefonu.

Stosownie do § 4 projektu rozporządzenia do egzaminów eksternistycznych z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły II stopnia dopuszcza się m.in. osobę, która:

1. ukończyła branżową szkołę I stopnia, albo
2. ukończyła zasadniczą szkołę zawodową, albo
3. zdała egzaminy eksternistyczne z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, albo
4. zdała egzaminy eksternistyczne z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej.

Dzięki projektowanemu rozwiązaniu szkołę branżową II stopnia będą mogły ukończyć osoby, które ukończyły zasadniczą szkołę zawodową, albo zdały egzaminy eksternistyczne z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej i z różnych przyczyn nie podjęły dalszej nauki. Z kolei do egzaminu eksternistycznego zawodowego (dotychczas egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie) w zakresie kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie dopuszcza się osobę, która:

1. ukończyła gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową oraz
2. co najmniej dwa lata kształciła się lub pracowała w zawodzie, w którym wyodrębniono daną kwalifikację, zgodnie z klasyfikacja zawodów szkolnictwa branżowego.

Budowa drogi publicznej przez gminę a odliczenie VAT – wyrok NSA

Jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność gospodarczą i występować jako podatnicy VAT. Poza sytuacjami jednoznacznymi mogą zdarzyć się też takie, w których ciężko rozstrzygnąć, czy dana czynność była wykonywana w ramach wykonywania zadań własnych.

Dlatego gmina wystąpiła do Dyrektora Izby Skarbowej o wydanie interpretacji w sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług. We wniosku wskazała, że przeprowadziła inwestycję – budowę odcinka drogi oraz oświetlenia na osiedlu domków jednorodzinnych. Co ważne w tym miejscu, nie istniała wcześniej żadna droga dojazdowa, a wybudowany odcinek miał zapewnić dojazd do sprzedawanych przez jednostkę samorządu terytorialnego działek budowlanych – podnieść ich atrakcyjność. Działki (które też przylegają do drogi) sprzedawane były w dłuższym okresie – część została sprzedana jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji, część podczas trwania budowy, a część w dalszym ciągu, w momencie składania wniosku, była oferowana do sprzedaży.

Gmina stanęła na stanowisku, że możliwe jest odliczenie podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z realizacją inwestycji, bo budowa drogi była nierozerwalnie związana z chęcią sprzedaży działek. Co także ważne, zdaniem gminy, z wybudowanych dróg korzystają głównie obecni właściciele działek. Bez tego gmina nie podjęłaby się budowy drogi w tym miejscu.

Dyrektor Izby Skarbowej nie zgodził się z takim stanowiskiem gminy. W uzasadnieniu wskazał, że gmina nie wybudowała tych dróg działając na podstawie zawartych z nabywcami umów cywilnoprawnych, ale wykonując zadania własne z zakresu działania jednostek samorządu terytorialnego. Na poparcie swojego stanowiska organ przywołał treść art. 86 ust. 1, ust. 2 pkt 1 lit. a, art. 15 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.). Wywiódł z tych przepisów, że organ władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy (…) będzie uznany za podatnika podatku od towarów i usług w dwóch przypadkach, tj. gdy wykonuje czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach jego zadań oraz, gdy wykonuje czynności mieszczące się w ramach jego zadań, ale czyni to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Dlaczego Dyrektor IS uznał, że jednostka samorządu terytorialnego zbudowała drogę, działając w ramach swoich zadań? O publicznym charakterze działania gminy zadecydowało to, że w tym przypadku proces budowy drogi odbywał się na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, a co więcej, przez te działania zaspokajane były zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Do takiej kategorii spraw należy zaliczyć budowę drogi publicznej, co jest zgodne z treścią art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 506). Przebudowa drogi gminnej odbywa się w ramach władztwa publicznego i gmina wykonując zadanie działa jako administracja publiczna i może korzystać ze środków prawnych o charakterze władczym. Świadczy o tym fakt, że gmina nie budowała tych dróg na podstawie umów cywilnoprawnych z nabywcami działek. Bez dostępu do drogi publicznej działki nie mogłyby mieć charakteru budowlanego – budowa w tym przypadku jest przejawem realizacji celu publicznego.

Gmina odwołała się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej uznał za prawidłowe (sygn. III SA/Gl 771/16) – gminie nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Świadczy o tym fakt, że czynności te zostały wykonane w imieniu gminy i na jej odpowiedzialność. Ważne jest też źródło, którym nie była umowa cywilnoprawna, lecz obowiązki nałożone przepisami ustaw właściwych dla publicznych podmiotów prawa. Droga publiczna zaspokaja potrzeby wspólnoty samorządowej, a nie stron konkretnej umowy cywilnoprawnej.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił złożoną przez gminę skargę kasacyjną. W ustnym uzasadnieniu wyroku wskazał, że wykonywanie przez gminę zadań własnych nie przesądza o tym, czy gmina działa jako podatnik VAT, czy też nie. Decyduje fakt, czy podejmowane przez nią działania należą do sfery władztwa publicznego. Sąd stanął na stanowisku, że tak właśnie jest w przypadku drogi gminnej. Zadanie to gmina wykonała działając jako administracja publiczna.