Pytania o zastosowane narzędzia oraz środki prawne służące obywatelom w tej sytuacji trafiły do władz Włoch, Hiszpanii, Chorwacji, Węgier, Bułgarii, Litwy, Szwecji, Słowenii oraz Polski.

– Choć nie ulega wątpliwości, że cel ratowania życia i źródeł utrzymania jest godny pochwały, to program masowej inwigilacji jest prawdopodobnie niepotrzebny i zdecydowanie niebezpieczny. Organizacje zajmujące się prawami człowieka muszą się upewnić, że europejskie rządy poważnie podchodzą do odpowiedzialności za skutki wprowadzanych regulacji oraz że żaden rząd europejski nie wykorzystuje pandemii jako pretekstu do szerszego stosowania inwazyjnych technologii cyfrowego nadzoru – mówi Orsolya Reich z sieci Liberties, koordynująca inicjatywę. Jej wypowiedź cytuje Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która ze strony polskiej bierze udział w akcji. Polskie przepisy znacznie poszerzyły możliwości działania władz, wprowadziły też aplikację do monitorowania kwarantanny.

Pytający liczą na odpowiedź w szczególności co do stosowania przez władze krajowe przepisów RODO, które nakazuje, by dane zbierać tylko w niezbędnym zakresie czasowym i przedmiotowym. Nie kryją, że możliwe są dalsze kroki, łącznie z kierowaniem spraw na drogę sądową.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił zgodę na wycinkę trzech drzew: robinii akacjowej oraz dwóch głogów dwuszyjkowych.

Wcześniej zgodę na wycinkę wraził prezydent tego miasta. Powołał się na oględziny drzew. W ich trakcie ustalono, że m.in. akacja jest drzewem suchym. Jednocześnie zobowiązał do posadzenia nowych.

Do samorządowego kolegium odwoławczego wniosła skargę Joanna K. (dane zmienione). Jej zdaniem drzewa są zdrowe. A jedynym powodem wycinki jest fakt, że drzewa przeszkadzają sąsiadowi, a konkretnie zakłócają odbiór programów z anteny satelitarnej.

SKO utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy. Jego zdaniem decyzja o wycince nie naruszała prawa. Joanna K. wniosła więc skargę do WSA. Zarzuciła w niej m.in., że oględziny drzew odbyły się w styczniu 2019 r., a więc poza okresem wegetacji, co podważa rzetelność oceny stanu drzew.

WSA doszukał się wielu uchybień. Decyzję uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd uznał, że z zebranego materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy ani z uzasadnienia decyzji oraz orzeczenia SKO nie wynika, jaki był powód wycięcia drzew oraz czy akacja faktycznie obumarła i nie ma szans na jej przeżycie z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości.

Według WSA rację ma skarżąca, że w okresie zimowym rzetelne ustalenie, czy drzewo obumarło, nie jest takie oczywiste.

Zarzucił też, że do wniosku w sprawie wycinki dołączono mapę, na której zaznaczono odręcznie (czerwonymi krzyżykami) usytuowanie drzew przeznaczonych do usunięcia. Jednakże nie wskazano, które z nich to robinia akacjowa, a które to pozostałe dwa drzewa objęte wnioskiem. Na mapie (ani w żadnym innym dokumencie znajdującym się w aktach sprawy) nie oznaczono choćby przybliżonej odległości akacji od budynku, któremu miałaby zagrażać. WSA miał także zastrzeżenia do dokumentacji fotograficznej wykonanej podczas oględzin. Jego zdaniem nie została właściwie opisana.

Nie oznaczono drzew przeznaczonych do usunięcia. Nie wynika z niej także, aby głogi dwuszyjkowe rosły „w dużym zagęszczeniu drzew”, jak to wskazano we wniosku.

WSA odniósł się również do stwierdzenia zawartego w decyzji prezydenta o „znikomej wartości przyrodniczej” usuniętej akacji oraz stwierdzenia, że organ kierował się przy wydaniu decyzji „interesem społecznym i słusznym interesem obywateli”. Jego zdaniem interes społeczny i interes obywateli jest w tej sprawie tożsamy z zasadami ochrony przyrody i podlega silnej ochronie konstytucyjnej.

Z akt wynika, że akacja była drzewem dużym. W mieście, jakim jest Kraków, o znacznym stopniu zanieczyszczenia powietrza, zgoda na usunięcie każdego drzewa, szczególnie drzewa dużego, którego odtworzenie jest praktycznie niemożliwe w obecnych warunkach przyrodniczo-klimatycznych, powinna być szczególnie ostrożnie wydawana, po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania dowodowego.

Sygnatura akt: II SA/Kr 807/19

Postojowe to świadczenie dla tych, którzy stracili na epidemii koronawirusa. Dostało je już prawie półtora miliona osób. Nie wszyscy jednak na nie zasłużyli.

– Wśród beneficjentów są też firmy, które wcale w czasie epidemii nie ucierpiały. A 15-proc. spadek przychodów, czyli warunek uzyskania postojowego, to efekt zabiegów księgowych – mówi Grzegorz Gębka, doradca podatkowy w kancelarii GTA.

– Wykreowanie spadku przychodów jest dziecinnie proste i niektórzy przedsiębiorcy nie mieli oporów, żeby na epidemii dodatkowo zarobić – potwierdza Tomasz Piekielnik, doradca podatkowy, właściciel kancelarii PBC.

Sposoby są różne

Eksperci podkreślają, że sposoby zaniżania przychodów są bardzo różne.

– Najprostszy to przesunięcie momentu zakończenia usługi na następny miesiąc. Albo aneksowanie umowy i zmiana okresu rozliczenia na dwumiesięczny. Zdarza się też, że wykonawca umawia się z kontrahentem, że wystawi fakturę na niższą kwotę, a potem zrekompensuje to sobie podwyżką. Ewentualnie bierze wysoką zaliczkę, która nie jest przychodem, a ostateczne rozliczenie następuje dopiero za jakiś czas – tłumaczy Tomasz Piekielnik. Dodaje, że niektórzy nie przejmują się stwarzaniem pozorów i po prostu nie fakturują części transakcji.

Będą kontrole

Co na to urzędnicy? Zapytaliśmy Krajową Administrację Skarbową i Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

– Przychody wykazywane przez firmy podlegają weryfikacji w trakcie prowadzonej kontroli lub czynności sprawdzających. Oznacza to, że KAS sprawdza prawidłowość i terminowość wystawiania przez podatnika faktur i ustala, czy dokumentują one faktyczny przebieg i zakres zdarzeń gospodarczych – czytamy w odpowiedzi Krajowej Administracji Skarbowej.

– Warunki postojowego są do sprawdzenia i gdy ustąpi stan epidemii, będziemy je weryfikować we współpracy z KAS – napisał Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dodał, że ma pięć lat na wydanie decyzji o nienależnie pobranym świadczeniu.

– To będą trudne kontrole. Fiskus może wprawdzie, dzięki Jednolitym Plikom Kontrolnym, na bieżąco weryfikować to, co się dzieje w firmie, mamy jednak specyficzny okres i obniżkę przychodów albo przesunięcie ich na następne miesiące da się w wielu sytuacjach racjonalnie wytłumaczyć – podkreśla Grzegorz Gębka.

Eksperci wyraźnie jednak podkreślają, że przedsiębiorcy nie mogą dowolnie żonglować przychodem.

– Ustawa o PIT określa, kiedy powstaje: w momencie wydania rzeczy lub wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury albo uregulowania należności. Tych zasad trzeba przestrzegać. W przeciwnym razie przedsiębiorców czeka nie tylko obowiązek zwrotu nienależnie pobranego postojowego wraz z odsetkami, ale także problemy z fiskusem. Będą musieli zapłacić zaległość podatkową, również z odsetkami, ewentualnie też karę grzywny z kodeksu karnego skarbowego – mówi Tomasz Piekielnik.

Wniosek do ZUS

Świadczenie postojowe wynosi miesięcznie 2080 zł. We wniosku (wzór jest na stronie ZUS) podajemy informacje o swojej firmie. W tym o sytuacji finansowej. ZUS wyjaśnia, że jeśli przedsiębiorca składa wniosek (po raz pierwszy) o świadczenie postojowe w czerwcu, to jego przychód z maja powinien być niższy o 15 proc. od kwietniowego.

Świadczenie można otrzymać maksymalnie trzy razy. Przedsiębiorcy, którzy rozliczają się za pomocą karty podatkowej i są zwolnieni z VAT, dostaną 1300 zł miesięcznie.

Jeśli nie zgadzamy się z odmową postojowego, możemy za pośrednictwem ZUS odwołać się do sądu. Mamy na to miesiąc.

Świadczenie przysługuje też osobom wykonującym umowy cywilnoprawne, np. zlecenia.

Ministerstwo Rozwoju podaje, że do 5 czerwca br. wypłacono prawie 3 mld zł postojowego.