Bank Światowy: lepsze prognozy dla Polski

Eksperci Banku Światowego zauważają, że polska gospodarka w 2020 r. skurczy się po raz pierwszy od niemal 30 lat. Jeszcze w czerwcu zanosiło się na spadek na poziomie 4,2%, teraz eksperci zakładają, że wyniesie 3,9%. Kolejnym pocieszeniem może być fakt, że Bank Światowy zakłada też szybszy wzrost niż jeszcze kilka miesięcy temu. W 2021 r. polska gospodarka miałaby urosnąć o 3,5% wobec 2,8%, które prognozowano w czerwcu.

Eksperci podkreślają, że polska gospodarka weszła w światowy kryzys, wywołany pandemią COVID-19 silna i odporna na wstrząsy. Polska poradziła sobie lepiej niż większość krajów UE. W pierwszej połowie 2020 r. produkcja spadła o 3,2% w porównaniu ze średnim spadkiem o 6,7% w całej Wspólnocie.

Eksperci Banku Światowego zauważają też, że pakiet stymulacyjny dla gospodarki, przygotowany przez rząd pomógł ochronić miejsca pracy, chociaż szacuje się, że w maju 30% pracowników odnotowało spadki wynagrodzeń i przepracowanych godzin. Do lipca poziom zarejestrowanego bezrobocia zwiększył się do 6,1%. Duży pakiet stymulacyjny spowodował powiększenie deficytu (ma wynieść 7% PKB). Jednocześnie odroczenia płatności podatku i mniejsza aktywność gospodarcza zmniejszyły dochody budżetu o ponad 6,5%. W sierpniu inflacja spadła do 2,9% w porównaniu do 4,7% notowanych w lutym 2020 r., głównie z powodu niższych cen paliw i wolniejszego wzrostu cen żywności.

Najnowsze stanowisko Związku Gmin Wiejskich RP – komentarz eksperta

W swoim stanowisku ZGP RP wskazał, że „Podstawową przyczyną możliwego ubytku dochodów JST jest zmiana przepisów dotycząca podatku ryczałtowego w wyniku których nastąpi średnioroczne obniżenie o 3,4 mld zł dochodów z PIT, w tym o 1,7 mld zł spadek dochodów z PIT dla samorządów. Jednocześnie wzrosną o 2,5 mld zł dochody z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego, który nie podlega dystrybucji do jednostek samorządowych. Związek Gmin Wiejskich RP szacuje, że zmiana przepisów podatkowych pociągnie roczny ubytek w dochodach gmin wiejskich na poziomie 260 mln zł a dla gmin miejsko-wiejskich 244 mln zł, łącznie ponad 0,5 mld zł”. Z treścią stanowiska można zapoznać się na stronie www.zgwrp.pl

Komentarz eksperta

W kontekście sugerowanych rozwiązań legislacyjnych ukierunkowanych na podwyższenie limitu umożliwiającego podatnikom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą – przyjęcie formy opodatkowania w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (z kwoty 250 000,00 EUR do kwoty 2 000 000,00 EUR), obawy prezentowane przez stronę samorządową wydają się być obiektywnie słuszne. Przypomnieć bowiem należy, że w regulacjach art. 4-6 DochSamTerytU określono pewne stałe wskaźniki udziału poszczególnych rodzajów samorządów w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych (np. w przypadku gmin, w pierwszym z podatków – 39,34% , w drugim z podatków – 6,71%). Rzecz jasna, w ostatnich latach istnieje pewien trend wzrostowy udziału kwotowego tych dochodów w budżetach samorządowych.

Należy jednak zauważyć, że zmiana stanu prawnego, w którym dopuszczone zostanie preferencyjne (wyższe limity dostępne dla większej ilości podmiotów) opodatkowanie w ramach wspomnianego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, spowoduje z pewnością większe zainteresowanie tą formą opodatkowania ze strony podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to zresztą całkowicie usprawiedliwione ekonomicznie. Z drugiej jednak strony, korzyść dla jednej grupy podatników, z wysokim prawdopodobieństwem oznaczać będzie niekorzystne skutki dla inne grupy, czyli wspomnianych samorządów. Oczywiście na dzień dzisiejszy trudno realnie oszacować straty poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, to jednak w dłuższej perspektywie czasowej, spadki wpływów z udziału w ww. podatku dochodowym od osób fizycznych wydają się być nieuchronne. W tych okolicznościach wskazane byłoby, aby poszukać jakiegoś mechanizmu wyrównawczego. Takowe mechanizmy w polskim porządku funkcjonują już od wielu lat. Jednym z przykładów może być art. 7 ust. 4 i 5 PodLokU. Tamże postanowiono, że:
„4. Z tytułu zwolnień, o których mowa w ust. 1 pkt 8 oraz ust. 2 pkt 5a, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów za przedmioty opodatkowania, które podlegają opodatkowaniu i nie są z niego zwolnione na podstawie innych przepisów niniejszej ustawy.
5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb zwrotu utraconych dochodów, o których mowa w ust. 4, kierując się potrzebą zabezpieczenia budżetów gmin przed utratą dochodów z tytułu zwolnień w opłatach i podatkach”.

Rzecz jasna, ww. mechanizm wyrównawczy dotyczy m.in. rekompensaty za zwolnienia ustawowe dla szeroko pojętych nieruchomości związanych z parkami narodowymi, jednakże warto wdrożyć podobne rodzajowo rozwiązania, związane ze spodziewanym ubytkiem kwotowym w dochodach jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Można nawet rozważyć stopniowe wprowadzenie mechanizmu wyrównawczego w perspektywie długoletniej, aby wypośrodkować interesy fiskalne zarówno Skarbu Państwa, jak i samorządów. W każdym razie, w aktualnej trudnej sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, pogłębionej jeszcze znacznym ubytkiem dochodów z powodu epidemii COVID-19, wprowadzenie pewnych mechanizmów „zabezpieczających” stabilność budżetów ww. jednostek wydaje się być tym bardziej usprawiedliwione, a nawet konieczne. Z tych względów, obawy zgłaszane przez stronę samorządową, co do zasady, mogą być uzasadnione. Wskazane jest więc wypracowanie pewne wspólnej koncepcji, która uwzględniałaby stan finansów Skarbu Państwa i samorządów.

Projekt ustawy o doręczeniach elektronicznych

Do obowiązkowego posiadania adresu do doręczeń będą zobowiązane podmioty publiczne oraz min. adwokat, radca prawny, notariusz wykonujący zawód; przedsiębiorcy; podmioty wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców, o którym mowa w przepisach ustawy o Krajowym Rejestrze Gospodarczym. Minister właściwy do spraw informatyzacji będzie tworzył adres do doręczeń elektronicznych powiązany z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego na wniosek podmiotu niepublicznego skierowany do tego ministra. Ponadto Minister będzie odpowiedzialny za zapewnienie, utrzymanie i rozwój bazy adresów elektronicznych.

Za publiczną usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego będzie odpowiedzialny tzw. operator wyznaczony. Operator wyznaczony w ramach świadczenia publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego wystawia dowody wysłania i dowody otrzymania.

Dostarczanie korespondencji będzie możliwe także w ramach publicznej usługi hybrydowej, która ma polegać na przekształceniu dokumentu elektronicznego nadanego przez podmiot publiczny w przesyłkę listową w celu doręczenia korespondencji do adresata. Przekształcenie ma następować w sposób zautomatyzowany.

Podmiot publiczny doręcza korespondencję wymagającą uzyskania potwierdzenia jej nadania lub odbioru z wykorzystaniem publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego na adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych

W zakresie przepisów KPA zakłada ona, że każdy będzie posiadał adres elektroniczny do doręczeń, który zostanie umieszczony w bazie adresów elektronicznych adresu do doręczeń elektronicznych.

Sprawy będą mogły być prowadzone i załatwiane w postaci papierowej lub elektronicznej. Ponadto w postępowaniu administracyjnych sprawy będzie można załatwiać z wykorzystaniem pism generowanych automatycznie i opatrzonych kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną organu.

Organ administracji prowadzący sprawy na gruncie postępowania administracyjnego będzie miał obowiązek prowadzenia korespondencji ze stroną za pomocą adresu do doręczeń elektronicznych, publicznej usługi hybrydowej, poprzez doręczenie przez operatora pocztowego, za pośrednictwem pracowników.

Różnicowanie płac ze względu na płeć pracowników ma być mobbingiem

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy jest w pracach sejmowych (druk nr 463). Jego autorami jest grupa posłów, która w uzasadnieniu podkreśla, że mimo obowiązującej zasady niedyskryminacji płacowej ze względu na płeć (por. art. 18^3a § 1 i art. 18^3c KP), rozdźwięk w wysokości uzyskiwanych zarobków jest wciąż wysoki. Według danych GUS za październik 2018 r. (ostatnie dostępne informacje z uwagi na dwuletnią cykliczność ich przygotowywania) przeciętne wynagrodzenie mężczyzn było wyższe o 19,9% niż kobiet.

Żeby przeciwdziałać skuteczniej takiemu zjawisku, posłowie proponują rozszerzyć definicję mobbingu, zawartą w art. 94³ § 2 KP, o różnicowanie wysokości wynagrodzenia ze względu na płeć pracownika. Miałaby ona brzmieć następująco: „Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu albo różnicowaniu wysokości wynagrodzenia ze względu na płeć pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub majce na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.”

Taka zmiana prowadzi do przyznania pracownikowi niżej wynagradzanemu tylko z powodu płci uprawnienie do:

Projekt przewiduje, że nowa definicja mobbingu miałaby obowiązywać po upływie 30 dni od ogłoszenia.

Zostało jeszcze kilka dni na złożenie sprawozdania do PFRON

Taki obowiązek spoczywa na podmiotach, wymienionych w art. 2 ust. 1 RachunkU. Są to m.in.:

Obowiązek przedstawiania sprawozdań finansowych ciąży na średnich i dużych przedsiębiorstwach. Jeżeli beneficjent pomocy nie sporządza takiego sprawozdania, to składa odpowiednie oświadczenie. Mikro- lub małe przedsiębiorstwa, starające się o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych nie muszą przekazywać sprawozdań finansowych i oświadczeń. Także pomoc przekazana w postaci refundacji składek na ubezpieczenia społeczne jest zwolniona z tego obowiązku.

Sprawozdanie finansowe w formie elektronicznej lub skan oświadczenia za 2019 r., podpisane kwalifikowanym certyfikatem CK lub profilem zaufanym PZ przesyła się na skrzynki e-mail właściwych terytorialnie Oddziałów PFRON.

Warto pamiętać, że przedsiębiorcy, którzy złożą do KRS elektroniczne sprawozdania finansowe, nie muszą ich składać do PFRON, bo jak poinformował Fundusz „(…) złożone w KRS sprawozdania finansowe będą weryfikowane przez Fundusz pod kątem braków formalnych/błędów finansowych i w razie stwierdzenia nieprawidłowości, PFRON ma prawo wezwać wnioskodawcę do ich uzupełnienia.

Wyższe kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe w 2021 r.

Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca podatnik, ale także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 9 § 3 KKS). W konsekwencji za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia odnośnie prowadzonej działalności w pierwszej kolejności odpowiada przedsiębiorca, a w określonych okolicznościach również księgowa (podmiot prowadzący finanse przedsiębiorcy).

W 2021 r. kwoty grzywien i kar pieniężnych za wykroczenia i przestępstwa skarbowe, które wyznaczane są w oparciu o aktualne minimalne wynagrodzenie, będą wyższe. Bowiem rozporządzeniem Rady Ministrów z 15.9.2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1596) minimalne wynagrodzenie zostało podwyższone na 2021 r. do kwoty 2800 zł (w 2020 r. była to kwota 2600 zł).

Kara grzywny za wykroczenia skarbowe

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe jest określana kwotowo. Zgodnie z art. 48 KKS kara grzywny w przypadku wykroczeń skarbowych może być wymierzona w granicach od 1/10 do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Wykroczeniem może być czyn zabroniony, jeśli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

A zatem w 2021 r. wykroczeniem może być czyn zabroniony jeśli kwota uszczuplenia nie przekracza 14 000 zł (5 x 2800 zł).

Natomiast kara grzywny orzeczona za wykroczenie skarbowe może być wymierzona od kwoty 280 zł (1/10 minimalnego wynagrodzenia) do kwoty 56 000 zł (20 x minimalne wynagrodzenie).

Kara grzywny za przestępstwo skarbowe

W przypadku orzeczenia kary grzywny za przestępstwa skarbowe, zgodnie z art. 23 KKS, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli kodeks karny skarbowy nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Niemniej jednak stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia (2800 zł / 30 = 93,33 zł), ani też przekraczać jej 400-krotności (400 x 93,33 zł = 37 333,33 zł).

A zatem, w 2021 r. stawka dzienna mieści się w granicach kwot: od 93,33 zł do 37 333,33 zł. Kara grzywny może być natomiast orzeczona w granicach kwot: od 933,33 zł (10 stawek dziennych x 93,30 zł) do 26 880 000 zł (720 stawek x max stawkę dzienną, tj. 37 333,33 zł).

Europejski Inspektor Ochrony Danych wypowiedział się w kwestii biometrii

W pierwszej części swojej wypowiedzi Wojciech Wiewiórowski wskazał na rosnącą liczbę urządzeń przetwarzających dane biometryczne. Jako przykład powołane zostały m.in. smartfony, które wykorzystują wizerunki twarzy oraz odciski palców w celu umożliwienia uwierzytelniania użytkowników. Dane głosowe są z kolei wykorzystywane przez wirtualnych asystentów (np. Siri).

Szeroki wachlarz danych osobowych przetwarzany jest także przez urządzenia typu opaski fitness czy inteligentne zegarki (smartwatch), które zbierają m.in. informacje o tętnie, czy nawyki dotyczące snu użytkowników.

Na rozpowszechnienie oraz rozwój technologii wykorzystującej dane biometryczne duży wpływ miała pandemia COVID-19. Na szeroką skalę rozpoczęło się m.in. monitorowanie dystansowania się społecznego oraz prawidłowego używania masek przy użyciu sztucznej inteligencji oraz technologii rozpoznawania twarzy. Do użytku weszły także wrażliwe na temperaturę kamery służące identyfikacji potencjalnie zainfekowanych osób.

Odbiór i zaufanie

Wraz z popularyzacją wykorzystywania danych biometrycznych pojawia się coraz więcej nieporozumień dotyczących używania tej technologii. Z tego właśnie powodu, jak podkreślił Wojciech Wiewiórowski, pojawia się konieczność zwiększenia świadomości. Kluczowa jest również weryfikacja uzyskiwanych informacji przed przyjęciem ich za pewnik.

Wychodząc naprzeciw temu zadaniu Europejski Inspektor Ochrony Danych Osobowych opracował wraz z hiszpańskim organem nadzoru dokument o nazwie „14 nieporozumień dotyczących identyfikacji oraz uwierzytelniania biometrycznego”. Został on skierowany do ogółu społeczeństwa.

Nowe technologie mogą być także nadużywane. Clearview AI po zebraniu 3 miliardów danych pochodzących m.in. z portali społecznościowych takich jak Facebook czy Twitter, sprzedaje organom ścigania swoje usługi. Podobne działania podjęło PimEyes, które jest polską platformą. Z jej pomocą można wgrać do systemu zdjęcie dowolnej osoby i wyszukać miejsca, w których można ją znaleźć w Internecie.

Biorąc pod uwagę wzrost niepokojów dotyczących bezpieczeństwa danych biometrycznych, pozytywnie należy ocenić rozwój międzynarodowych standardów tj. ISO/IEC 24745 oraz mechanizmów BTP, mających na celu zapewnienie nieodwracalności referencji biometrycznych.

Wrażliwy charakter danych biometrycznych podlega szczególnej ochronie. Przetwarzanie takich danych jest zabronione i istnieje ograniczona liczba wyłączeń od tej zasady. Z tego względu EIOD w ramach swoich zadań w zakresie nadzoru przeprowadza regularne audyty unijnych systemów informatycznych. Zapewnia on także wsparcie w zakresie zgodności
z prawem przetwarzania danych biometrycznych przez Unię Europejską.

Jak podkreśla EIOD – jeżeli celem danej organizacji jest rozwój przetwarzania danych biometrycznych, konieczna będzie inwestycja w zaufanie publiczne. Tym, co może zapewnić zaufanie społeczeństwa do wykorzystywania tego typu technologii i systemów jest transparentność w zakresie m.in. potencjalnych zagrożeń.

Klarowność i konkretność komunikatów sprawia, że chociaż użytkownicy dobrowolnie decydują się na przetwarzanie swoich danych biometrycznych w celu uwierzytelniania np.
w trakcie logowania do smartfonów, przy jednoczesnym spadku zaufania do takiej technologii w przestrzeni publicznej.

Podsumowanie

Europejski Inspektor Ochrony Danych deklaruje śledzenie postępów w kwestiach związanych z wykorzystaniem biometrii. Jak twierdzi, w przyszłości nawiąże również większą liczbę kontaktów z ekspertami w tej dziedzinie. EIOD wskazał na wykonaną przez Instytut Biometrii pracę m.in. w zakresie publikacji takich jak „Ramy dobrych praktyk” czy „Trzy prawa biometrii”, a co za tym idzie dużego wkładu w popularyzację etycznego i odpowiedzialnego korzystania z danych biometrycznych.

Wojciech Wiewiórowski w podsumowaniu podkreśla także konieczność ochrony osób, a nie tylko danych osobowych.

Źródło:

https://edps.europa.eu/sites/edp/files/publication/20-10-07_edps_biometrics_speech_en.pdf

Bilans Ministerstwa Rozwoju: tarcza antykryzysowa, Mały ZUS Plus, Polityka Nowej Szansy, bon turystyczny, tarcza turystyczna, pakiet mieszkaniowy

Tarcza antykryzysowa, Polityka Nowej Szansy, bon turystyczny, tarcza turystyczna, pakiet mieszkaniowy, nowelizacja Prawa budowlanego, w tym cyfryzacja procesu budowlanego, czy Mały ZUS Plus – to niektóre ustawy przeprowadzone w tej kadencji przez Ministerstwo Rozwoju.

Pozwolenie na wznowienie robót jest ważne dłużej niż przez trzy lata

Właściciele domu jednorodzinnego chcieli rozbudować swoją nieruchomość i jednocześnie zmienić konstrukcję dachu oraz wybudować kanalizację sanitarną. W 1999 r. starosta zatwierdził projekt budowlany i udzielił im pozwolenia na budowę. Prace trwały, a w maju 2012 r. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego stwierdził odstępstwa od pozwolenia na budowę. Nakazał wstrzymanie robót i przedstawienie projektu zamiennego. Ponieważ inwestorzy wypełnili nałożone na nich obowiązki, to w styczniu 2013 r. PINB zatwierdził projekt zamienny i udzielił pozwolenia na wznowienie robót budowlanych.

Znów minęło kilka lat i w marcu 2017 r. do PINB trafił wniosek o przeprowadzenie oględzin oraz wydanie zakazu budowy. Powiatowy inspektor stwierdził, że budowa się nie rozpoczęła, nie ma kierownika, ani nawet dziennika budowy. Ponieważ minęły trzy lata od wydania decyzji (styczeń 2013 r.) zatwierdzającej projekt budowlany zamienny, to w kwietniu 2017 r. PINB stwierdził wygaśnięcie własnej decyzji ze stycznia 2013 r., powołując się przy tym na art. 37 ust. 1 PrBud.

Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego uznał z kolei decyzję PINB „o wygaśnięciu” za nieważną, bo wydaną bez podstawy prawnej. Jego zdaniem art. 37 ust. 1 PrBud odnosi się tylko do decyzji o pozwoleniu na budowę, a podstawą do wydania decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót jest art. 51 ust. 4 PrBud. Tak samo sprawę potraktował GINB, który podkreślił, że w obowiązującym stanie prawnym brak jest podstaw do stosowania instytucji wygaśnięcia z art. 37 ust. 1 PrBud do decyzji o „wznowieniu” robót budowlanych.

Odmienne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny. Jego zdaniem, jeśli po trzech latach nie wygasałaby decyzja o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych, to powodowałoby to rażące uprzywilejowanie inwestorów, wyposażonych w taką decyzję. Grupa inwestorów, mająca tylko decyzję o pozwoleniu na budowę, miałaby jedynie trzy lata na rozpoczęcie prac.

Sprawa trafiła w końcu do NSA, który zaznaczył, że istota sporu sprowadza się do ustalenia, czy art. 37 ust. 1 PrBud (instytucja wygaśnięcia) można zastosować do decyzji wydanej na podstawie art. 51 ust. 4 PrBud. Sąd zaznaczył, że rozpoczęcie robót i ich wznowienie występują w PrBud w postaci alternatywy rozłącznej. Nie można mówić o tożsamości tych dwóch decyzji, bo – jak stwierdził Sąd – pozwolenie na budowę wydaje się, gdy roboty nie zostały jeszcze rozpoczęte, a pozwolenie na wznowienie robót uzyskuje się, gdy już rozpoczęte zostały.

NSA stwierdził ponadto, że „Gdyby wolą ustawodawcy było, aby do decyzji wydanej w oparciu o art. 51 ust. 4 ustawy – Prawo budowlane miała zastosowanie instytucja wygaśnięcia decyzji przewidziana w art. 37 ust. 1 tej ustawy, zawarłby w przepisach ustawy stosowne odesłanie, tak jak to uczynił chociażby w art. 30 ust. 4b, ust. 4c i ust. 5aa, art. 35a ust. 4, art. 36a ust. 3, art. 37a ust. 1 ustawy – Prawo budowlane”.

Przypomniał też, że podstawy prawnej nie można domniemywać – musi istnieć w przepisach obowiązującego prawa.