W swoim stanowisku ZGP RP wskazał, że „Podstawową przyczyną możliwego ubytku dochodów JST jest zmiana przepisów dotycząca podatku ryczałtowego w wyniku których nastąpi średnioroczne obniżenie o 3,4 mld zł dochodów z PIT, w tym o 1,7 mld zł spadek dochodów z PIT dla samorządów. Jednocześnie wzrosną o 2,5 mld zł dochody z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego, który nie podlega dystrybucji do jednostek samorządowych. Związek Gmin Wiejskich RP szacuje, że zmiana przepisów podatkowych pociągnie roczny ubytek w dochodach gmin wiejskich na poziomie 260 mln zł a dla gmin miejsko-wiejskich 244 mln zł, łącznie ponad 0,5 mld zł”. Z treścią stanowiska można zapoznać się na stronie www.zgwrp.pl

Komentarz eksperta

W kontekście sugerowanych rozwiązań legislacyjnych ukierunkowanych na podwyższenie limitu umożliwiającego podatnikom prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą – przyjęcie formy opodatkowania w postaci ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (z kwoty 250 000,00 EUR do kwoty 2 000 000,00 EUR), obawy prezentowane przez stronę samorządową wydają się być obiektywnie słuszne. Przypomnieć bowiem należy, że w regulacjach art. 4-6 DochSamTerytU określono pewne stałe wskaźniki udziału poszczególnych rodzajów samorządów w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych (np. w przypadku gmin, w pierwszym z podatków – 39,34% , w drugim z podatków – 6,71%). Rzecz jasna, w ostatnich latach istnieje pewien trend wzrostowy udziału kwotowego tych dochodów w budżetach samorządowych.

Należy jednak zauważyć, że zmiana stanu prawnego, w którym dopuszczone zostanie preferencyjne (wyższe limity dostępne dla większej ilości podmiotów) opodatkowanie w ramach wspomnianego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, spowoduje z pewnością większe zainteresowanie tą formą opodatkowania ze strony podatników podatku dochodowego od osób fizycznych. Jest to zresztą całkowicie usprawiedliwione ekonomicznie. Z drugiej jednak strony, korzyść dla jednej grupy podatników, z wysokim prawdopodobieństwem oznaczać będzie niekorzystne skutki dla inne grupy, czyli wspomnianych samorządów. Oczywiście na dzień dzisiejszy trudno realnie oszacować straty poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, to jednak w dłuższej perspektywie czasowej, spadki wpływów z udziału w ww. podatku dochodowym od osób fizycznych wydają się być nieuchronne. W tych okolicznościach wskazane byłoby, aby poszukać jakiegoś mechanizmu wyrównawczego. Takowe mechanizmy w polskim porządku funkcjonują już od wielu lat. Jednym z przykładów może być art. 7 ust. 4 i 5 PodLokU. Tamże postanowiono, że:
„4. Z tytułu zwolnień, o których mowa w ust. 1 pkt 8 oraz ust. 2 pkt 5a, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje z budżetu państwa zwrot utraconych dochodów za przedmioty opodatkowania, które podlegają opodatkowaniu i nie są z niego zwolnione na podstawie innych przepisów niniejszej ustawy.
5. Minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb zwrotu utraconych dochodów, o których mowa w ust. 4, kierując się potrzebą zabezpieczenia budżetów gmin przed utratą dochodów z tytułu zwolnień w opłatach i podatkach”.

Rzecz jasna, ww. mechanizm wyrównawczy dotyczy m.in. rekompensaty za zwolnienia ustawowe dla szeroko pojętych nieruchomości związanych z parkami narodowymi, jednakże warto wdrożyć podobne rodzajowo rozwiązania, związane ze spodziewanym ubytkiem kwotowym w dochodach jednostek samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Można nawet rozważyć stopniowe wprowadzenie mechanizmu wyrównawczego w perspektywie długoletniej, aby wypośrodkować interesy fiskalne zarówno Skarbu Państwa, jak i samorządów. W każdym razie, w aktualnej trudnej sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego, pogłębionej jeszcze znacznym ubytkiem dochodów z powodu epidemii COVID-19, wprowadzenie pewnych mechanizmów „zabezpieczających” stabilność budżetów ww. jednostek wydaje się być tym bardziej usprawiedliwione, a nawet konieczne. Z tych względów, obawy zgłaszane przez stronę samorządową, co do zasady, mogą być uzasadnione. Wskazane jest więc wypracowanie pewne wspólnej koncepcji, która uwzględniałaby stan finansów Skarbu Państwa i samorządów.