Nie będzie PIT od niektórych dochodów związanych z kredytami mieszkaniowymi
Rozporządzenie z 27.3.2020 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. poz. 548) obowiązuje do końca 2021 r.
Zaniechanie poboru podatku w praktyce oznacza dla podatników zwolnienie od podatku – umorzonych przez banki:
- kwot spłat wierzytelności z tytułu kredytów hipotecznych zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe lub
- wobec których zastosowano ujemne oprocentowanie kredytu.
PIT-11 od banków
Ponieważ rozporządzenie obowiązuje do końca bieżącego roku, to banki nie będą mieć obowiązku wystawienia za 2021 r. rocznych informacji PIT-11 w odniesieniu do przychodów, objętych zaniechaniem.
Prace nad przedłużeniem korzystnych rozwiązań
Wobec informacji o planowanym przez sektor bankowy masowym zawieraniu ugód z klientami, którzy mają „kredyty frankowe”, w wyniku czego dojdzie do umorzenia części wierzytelności, minister finansów podjął decyzję o przedłużeniu zaniechania poboru PIT na następne lata.
Obecnie trwają wstępne prace koncepcyjne nad projektem przepisów. Podstawę prawną do jego wydania stanowi art. 22 Ordynacji podatkowej.
Źródło: Ministerstwa Finansów
Choroba, kwarantanna lub izolacja dziecka. Kiedy przysługuje zasiłek za opiekę nad dzieckiem?
Opieka nad chorym dzieckiem
Jeśli rodzic musi zaopiekować się chorym dzieckiem i lekarz wystawi mu zaświadczenie lekarskie, to ma prawo do zasiłku opiekuńczego. Liczba dni, za które przysługuje ten zasiłek zależy od wieku i niepełnosprawności dziecka. Zasiłek opiekuńczy można otrzymać maksymalnie przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko (także z niepełnosprawnością) w wieku do 14 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko w wieku powyżej 14 lat,
- 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko z niepełnosprawnością w wieku 14-18 lat.
Opieka w razie kwarantanny lub izolacji dziecka
Rodzic ma prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności opieki nad dzieckiem, które zostało poddane kwarantannie lub izolacji domowej (na podstawie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Konieczność izolacji lub kwarantanny dziecka jest traktowana jak choroba dziecka.
Zasiłek opiekuńczy w razie konieczności izolacji lub kwarantanny dziecka przysługuje w takim samym wymiarze jak w przypadku opieki nad chorym dzieckiem (zależy od wieku i niepełnosprawności dziecka).
Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat
Zasiłek opiekuńczy można również otrzymać w razie konieczności opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat w sytuacjach ściśle określonych w przepisach, m.in. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Zamknięcie placówki jest nieprzewidziane, jeśli ubezpieczony dowiedział się o nim w terminie krótszym niż 7 dni przed jej zamknięciem.
Zasiłek opiekuńczy za opiekę nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 przysługuje maksymalnie przez 60 dni w roku kalendarzowym.
Niezbędny warunek wypłaty zasiłku
Zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeśli nie ma innych osób, które są we wspólnym gospodarstwie domowym i mogą zapewnić opiekę dziecku. Nie dotyczy to jednak opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat – w takiej sytuacji zasiłek przysługuje nawet wtedy, gdy inni członkowie rodziny mogliby zapewnić dziecku opiekę.
Za członka rodziny, który jest we wspólnym gospodarstwie domowym i może zapewnić opiekę dziecku nie uważa się:
- osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
- osoby chorej;
- osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie;
- osoby, która prowadzi gospodarstwo rolne;
- pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie;
- osoby, która prowadzi działalność pozarolniczą;
- osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia tej opieki.
Łączny limit dni zasiłkowych w roku
Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Natomiast gdy opieka dotyczy wyłącznie dzieci z niepełnosprawnością (w wieku od 8 do 18 lat, a gdy są chore – od 14 do 18 lat) i innych chorych członków rodziny (w wieku od 14 lat), łączny okres wypłaty zasiłku wynosi maksymalnie 30 dni.
Wymienione limity dni, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy, nie zależą od:
- liczby dzieci i członków rodziny, którzy wymagają opieki;
- liczby osób uprawnionych do tego zasiłku.
Źródło: zus.pl
Rejestracja transakcji na kasie fiskalnej, następnego dnia po wpłacie na rachunek bankowy
W wydanych objaśnieniach podatkowych MF, podzielił stanowisko Rzecznika i wskazał, że jeśli podatnik o dokonanych wpłatach na rachunek bankowy dowiaduje się dopiero z chwilą otrzymania informacji z banku to ewidencjonuje na kasie rejestrującej zapłaty dokonane w dniu poprzednim niezwłocznie dnia następnego (w dniu odczytu płatności w banku).
Dopuszczalne jest zaewidencjonowanie przy zastosowaniu kasy rejestrującej, wpłat dokonywanych za pośrednictwem banku, bezpośrednio po uzyskaniu informacji o ich otrzymaniu, tj. bez zbędnej zwłoki w dniu następnym lub pierwszego dnia pracy następującego po dniach, w których ten podatnik nie wykonuje działalności.
Użyte w przepisie pojęcie „niezwłocznie” należy rozumieć jako najwcześniejszy realny termin na wystawienie i wydanie klientowi paragonu fiskalnego z uwzględnieniem okoliczności, miejsca i czasu dokonania czynności podlegającej obowiązkowi prowadzenia ewidencji.
W praktyce oznacza to, że jeżeli podatnik wydrukował raport fiskalny i zakończył rejestrację na kasie w danym dniu np. o godzinie 18:00, zaś wpłata na rachunek bankowy została zaksięgowana np. o godzinie 21:00, to powinien on dokonać ewidencji na kasie rejestrującej w dniu następnym. Odpowiednio, w przypadku gdy następny dzień jest dniem wolnym od pracy (np. wpłaty dokonano w piątek o 22.00), a przedsiębiorca nie prowadzi działalności w soboty i w niedziele, to powinien on zaewidencjonować tę wpłatę pierwszego dnia roboczego czyli w poniedziałek.
Źródło: Rzecznik MŚP
Dokument elektroniczny TAX FREE będzie musiał zawierać m.in. takie dane jak PESEL
Aby uzyskać taką ulgę konieczne jest spełnienie kilku warunków: podróżny nie może mieć miejsca zamieszkania w UE, towar musi być o wartości większej niż 200 zł, otrzymany paragon oraz dokument TAX Free, a także towar musi w stanie nienaruszonym zostać wywieziony z UE co musi potwierdzić Służba Celno-Skarbowa.
Od kolejnego roku wraz z nowelizacją przepisów o podatku od towarów i usług zostaje wprowadzony nowy dokument elektroniczny TAX FREE, na podstawie tego dokumentu podróżny będzie mógł uzyskać zwrot podatku. Zakres danych, który będzie zawarty na tym dokumencie wzbudza zaniepokojenie. Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów, funduszy i polityki regionalnej z 16 lipca 2021 r. w sprawie wzoru znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, pieczęci organu celnego potwierdzającej wywóz towarów poza terytorium UE oraz danych zawartych w dokumencie elektronicznym TAX FREE oraz jego wydruku (Dz.U. z 2021 r. poz. 1347), dokument TAX FREE będzie musiał zawierać między innymi takie dane jak imię, nazwisko oraz unikalny identyfikator osoby wystawiającej dokument.
Unikalny identyfikator osoby wystawiającej dokument to 17-znakowy identyfikator. Identyfikator ten opiera się o numer NIP o ile osoba go posiada, numer EORI, a jeśli osoba wystawiające nie posiada wymienionych numerów to identyfikator będzie opierał się na numerze PESEL. Dla większości sprzedawców w sklepach lotniskowych będzie to właśnie numer PESEL.
Co ważne dokument TAX FREE nie będzie tylko udostępniany pracownikom Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), ale również każdemu podróżnemu, który będzie chciał skorzystać z tej możliwości. Wobec czego numery PESEL sprzedawców będą szeroko udostępniane. Zdaniem ekspertów takie udostepnienia jest nieuzasadnione i narusza zasady ochrony danych osobowych ujęte w RODO.
Zgodnie z RODO przetwarzanie może być oparte na przepisie prawa, jak ma to miejsce przy formularzu TAX FREE. To przepis prawa – rozporządzenie ministra finansów wskazuje zakres tego dokumentu. Jednak jedna z zasad ochrony danych wskazuje, że zakres przetwarzanych danych powinien być ograniczony ze względu na cel przetwarzania. Zgodnie z zasadą przetwarzać można tylko te dane, które są niezbędne do osiągnięci celu.
Eksperci wskazują, że nie ma potrzeby by osoby podróżujące otrzymywały nr PESEL sprzedawcy. Dlatego postulują by wzór został zmieniony, tak by do numeru PESEL miał dostęp jedynie KAS, a osobom podróżującym dokument TAX FREE był udostępniany bez niego. Indywidualny numer każdego dokumentu powinien wystarczyć do powiązania dokumentu otrzymanego przez podróżnego i będącego w posiadaniu KAS.
Źródło: https://www.prawo.pl/podatki/dane-w-dokumencie-tax-free-od-2022-roku,511129.html
Nowe rozporządzenie w sprawie wystawiania faktur
W resorcie finansów trwają prace związane z wydaniem nowego rozporządzenia w sprawie wystawiania faktur. Rozporządzenie to nie będzie zawierało zmian merytorycznych, będzie miało charakter techniczny, dostosowujący do zmian ustawowych.
Rozporządzenie to określi:
- przypadki, w których faktury mogą zawierać zakres danych węższy niż określony w art. 106e,
- inny sposób przeliczania wykazywanych na fakturach kwot w walutach obcych,
- późniejsze niż określone w art. 106i terminy wystawiania faktur.
Termin obowiązywania nowego rozporządzenia to 1.11.2021 r.
Źródło: Ministerstwo Finansów
Komisja Europejska wyznaczyła zamiennik dla LIBOR CHF
Od 1 stycznia 2022 r. we wszystkich umowach kredytowych, w których stosowane są wskaźniki z grupy LIBOR CHF, będą stosowane wskaźniki referencyjne z grupy SARON. Wprowadzenie SARON do trwających umów kredytowych nie będzie wymagało zmieniania ich treści (aneksowania). Kredytobiorcy będą kontynuować spłatę swoich zobowiązań z zastosowaniem SARON-u, przy zachowaniu pozostałych zasad.
Wskaźniki SARON są zalecanymi m.in. przez Narodowy Bank Szwajcarii następcami wskaźników LIBOR CHF. Są one wpisane na listę wskaźników referencyjnych prowadzoną przez Europejski Urząd Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA). Spełniają wszystkie wymogi prawa europejskiego dotyczące jakości opracowywania wskaźnika referencyjnego.
Szczegóły stosowania zamiennika dla LIBOR CHF w indywidualnej umowie kredytu powinny zostać przekazane kredytobiorcy przez bank.
Źródło: Ministerstwo Finansów
Należy dbać o hasła zabezpieczające
Hasła stanowią nieodzowną część naszego cyfrowego życia. Wiele osób odczuwa frustrację na samo słowo „hasło” jako, że ich ilość nieustannie wzrasta tak samo jak rosną wymagania co do ich długości i znaków z jakich się składają. Co więcej, wiemy, że chronią one przed nieuprawnionym dostępem do naszych pieniędzy czy prywatnych danych, a ich utrata (zapomnieliśmy) może spowodować wiele niedogodności czy zagrożeń.
Niestety ciągle pomimo wzrastającej świadomości, hasła najczęściej są łatwe do odgadnięcia i są stale zagrożone. Jak wynika z przeprowadzonej ankiety ponad połowa partnerów podejmuje próby odgadnięcia hasła swoich ukochanych. W relacjach rodzice – dziecko, około 25% rodziców przyznaje się do takich prób. Co ciekawe, około 40% dzieci próbuje odgadnąć hasła swoich rodziców.
Często tworząc hasło wykorzystujemy słowa, które są dla nas z jakiegoś powodu ważne. Dzięki temu łatwiej je nam zapamiętać, ale również innym je zgadnąć. Około 40% z tych, którzy wskazali, że udało im się uzyskać dostęp do konta przyznało również, że udało się to ze względu na informacje uzyskane od ofiary. Około 18% osób uzyskało dostęp do kont dzięki informacjom zamieszczonym w mediach społecznościowych. Dla 16% osób wystarczyło odnalezienie odpowiedniego pliku tekstowego lub kartki papieru na których były zapisane hasła.
Zbyt proste hasła to tylko jeden z aspektów problematyki hasłowej. Niepokojące również jest to, że duża liczba osób udostępnia hasła innym osobom. Szczególnie dużo osób, bo około połowa udostępnia hasła powiązane z usługami stremingu video, niewiele mniej osób około 45% dzieli się swoimi hasłami do usług stremingu muzyki. Około jednej trzecia osób rezygnuje z zabezpieczenia swojego telefonu kodu PIN. Hasła do bankowości internetowej przekazuje koło 25% osób.
Udostępnianie haseł do portali stremingowych jest często powiązane z chęcią zaoszczędzenia pieniędzy. Jednak straty, które mogą wyniknąć z kradzieży za pomocą bankowości internetowej mogą być niewspółmiernie wyższe niż zaoszczędzone pieniądze.
Jeśli chcemy utrudnić dostęp osobom nieuprawnionym do naszych kont. Warto sprawdzić czy hasło dotychczas przez nas wykorzystywane nie zostało już ujawnione. Przy tworzeniu nowego hasła warto pamiętać by było silne i założone do każdego z kont internetowych z jakiego korzystam. Hasło powinno być długie, zawierać duże i małe litery, cyfry i znaki specjalne. W hasłach nie powinny być wykorzystywane ciągi cyfr lub liter, które są łatwe do zapamiętania. Warto stosować zasadę jedno hasło do jednego konta oraz nie wykorzystywać informacji osobistych do stworzenia hasła. Gdy ilość haseł jest zbyt duża do zapamiętania warto rozważyć skorzystania z menadżera haseł. Jest to narzędzie, które przechowuje hasła w bezpiecznym i zaszyfrowanym skarbcu.
Źródło: https://cybernews.com/security/one-in-three-people-have-tried-guessing-someone-elses-password/
Obniżona stawka VAT dla wyrobów medycznych
Od 26.5.2021 r. stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z 5.4.2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, które ustanowiło nowe przepisy dotyczące wprowadzania do obrotu, udostępniania na rynku lub wprowadzania do używania w Unii Europejskiej wyrobów medycznych stosowanych u ludzi oraz wyposażenia takich wyrobów. Oznacza to, że do wyrobów medycznych wprowadzanych do obrotu po 26.5.2021 r. stosuje się przepisy ww. rozporządzenia. Natomiast w odniesieniu do tych wyrobów, które zostały dopuszczone do obrotu przed 26.5.2021 r. wystarczające jest zastosowanie ustawy z 20.5.2010r. o wyrobach medycznych. Zmiany te wymagają dostosowania przepisów w zakresie VAT odnoszących się do opodatkowania tym podatkiem kategorii towarów związanych z ochroną zdrowia.
W związku z tym do WarObnVATR zaproponowano dodanie w załączniku:
- poz. 6, w której wymienione zostały wyroby medyczne, wyposażenie wyrobów medycznych, systemy i zestawy zabiegowe, w rozumieniu przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z 5.4.2017 r. w sprawie wyrobów medycznych dopuszczone do obrotu na terytorium RP,
- poz. 7, w której wymienione zostały usługi napraw i konserwacji wyrobów z poz. 6 (bez względu na PKWiU),
- poz. 8, w której wymienione zostały usługi udzielenia licencji lub inne usługi o podobnym charakterze w stosunku do wyrobów, o których mowa w poz. 6 (bez względu na PKWiU).
Stawka 8% VAT będzie stosowana dla importu, wewnątrzwspólnotowego nabycia i dostaw towarów oraz świadczenia usług objętych dodawanymi pozycjami załącznika, dokonanych od 26.5.2021 r.
Nowy wzór informacji o pojazdach samochodowych VAT-26
W związku z wprowadzonymi zmianami do VATU konieczne było wydanie nowego wzoru formularza VAT-26. W związku z tym wydano rozporządzenie z 28.9.2021 r. w sprawie wzoru informacji o pojazdach samochodowych wykorzystywanych wyłącznie do działalności gospodarczej (Dz.U. z 2021 r., poz. 1790).
W załączniku do rozporządzenia zawarto aktualny formularz VAT-26, który należy stosować w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności gospodarczej, poniesionych od 1.10.2021 r. Natomiast w odniesieniu do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi wykorzystywanymi wyłącznie do działalności gospodarczej poniesionych przed 1.10.2021 r. podatnicy powinni stosować wcześniej wzór formularza VAT-26 (wersja 1).
Projekt ustawy o ochronie sygnalistów
Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa ma na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.
Przepisy projektowanej ustawy w tym zakresie regulują:
- warunki objęcia ochroną pracowników oraz innych osób zgłaszających lub publicznie ujawniających informacje o naruszeniach prawa, a także środki ochrony tych osób,
- kwestie dotyczące zgłoszeń wewnętrznych i wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa stosowanej przez pracodawcę,
- kwestie dotyczące zgłoszeń zewnętrznych i zewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa organowi publicznemu lub organowi centralnemu,
- zasady publicznego ujawnienia naruszenia prawa.
Zakres ustawy
Projektowana ustawa definiuje naruszenie prawa jako działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące: zamówień publicznych, usług, produktów i rynków finansowych, zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami, bezpieczeństwa transportu, ochrony środowiska, ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego, bezpieczeństwa żywności
i pasz, zdrowia i dobrostanu zwierząt, zdrowia publicznego, ochrony konsumentów, ochrony prywatności i danych osobowych, bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych, interesów finansowych UE, rynku wewnętrznego UE, w tym zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.
Pracodawca będzie mógł jednak dodatkowo ustanowić zgłaszanie w zakładzie pracy także innych naruszeń, w tym dotyczących obowiązujących u tego pracodawcy regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych.
Natomiast zgłaszającym podlegającym ochronie (w praktyce nazywanym obecnie sygnalistą), zgodnie z projektowanymi przepisami, będzie osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Osobą taką będzie mógł być: pracownik, były pracownik, osoba ubiegająca się o zatrudnienie, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej), przedsiębiorca, akcjonariusz lub wspólnik, członek organu osoby prawnej, osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy (w tym na podstawie umowy cywilnoprawnej), stażysta i wolontariusz.
Przepisy tej ustawy nie będą stosowane, jeżeli naruszenie prawa godzi wyłącznie w prawa zgłaszającego lub zgłoszenie naruszenia prawa następuje wyłącznie w indywidualnym interesie zgłaszającego. Przepisy te nie będą także stosowane do sprawcy naruszenia prawa, jeżeli na podstawie przepisów prawa osoba ta korzysta ze zwolnienia z odpowiedzialności lub złagodzenia kary w związku ze swoim zachowaniem po popełnieniu naruszenia prawa, w szczególności dobrowolnym ujawnieniem naruszenia prawa lub współpracą z organami ścigania lub innymi właściwymi organami.
Zakaz działań odwetowych i środki ochrony
Ustawa wprowadza zakaz podejmowania działań odwetowych wobec zgłaszającego. Przez działanie odwetowe należy rozumieć bezpośrednie lub pośrednie działanie lub zaniechanie, które jest spowodowane zgłoszeniem lub ujawnieniem publicznym, i które narusza lub może naruszyć prawa zgłaszającego lub wyrządza lub może wyrządzić szkodę zgłaszającemu.
Zgłaszający naruszenia prawa będzie podlegał ochronie przed działaniami odwetowymi, pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy sądzić, iż będąca przedmiotem zgłoszenia lub ujawnienia publicznego informacja o naruszeniu prawa jest prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, i że informacja taka stanowi informację o naruszeniu prawa.
Jeżeli praca jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, zgłaszający nie będzie mógł być niekorzystnie traktowany z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Za niekorzystne traktowanie uważane będzie w szczególności:
- odmowa nawiązania stosunku pracy, wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy,
- nie zawarcie umowy o pracę na czas określony po rozwiązaniu umowy o pracę na okres próbny, nie zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony lub nie zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony, po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony – w sytuacji gdy pracownik miał uzasadnione oczekiwanie, że zostanie z nim zawarta taka umowa,
- obniżenie wynagrodzenia za pracę, wstrzymanie awansu albo pominięcie przy awansowaniu oraz przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą,
- przeniesienie pracownika na niższe stanowisko pracy, zawieszenie w wykonywaniu obowiązków pracowniczych lub służbowych, przekazanie innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków pracowniczych,
- niekorzystna zmiana miejsca wykonywania pracy lub rozkładu czasu pracy,
- negatywna ocena wyników pracy lub negatywna opinia o pracy,
- nałożenie lub zastosowanie środka dyscyplinarnego, w tym kary finansowej, lub środka o podobnym charakterze,
- wstrzymanie udziału lub pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe,
- nieuzasadnione skierowanie na badanie lekarskie, w tym badania psychiatryczne, o ile przepisy odrębne przewidują możliwość skierowania pracownika na takie badanie,
- działanie zmierzające do utrudnienia znalezienia w przyszłości zatrudnienia w danym sektorze lub branży na podstawie nieformalnego lub formalnego porozumienia sektorowego lub branżowego
– chyba że pracodawca udowodni, iż kierował się obiektywnymi powodami.
Za niekorzystne traktowanie z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego będzie uważana także groźba lub próba zastosowania ww. środka.
Wymienione regulacje będą stosowane także do osoby pomagającej w dokonaniu zgłoszenia oraz osoby powiązanej ze zgłaszającym, jeżeli również pozostają w stosunku pracy z pracodawcą zatrudniającym zgłaszającego.
Projekt przewiduje, że do roszczeń zgłaszającego w sprawach dotyczących niekorzystnego traktowania będzie stosowany odpowiednio art. 183d KP, co oznacza, że osoba taka będzie miała prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Projektowana ustawa wprowadza zakaz niekorzystnego traktowania z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, także jeżeli praca jest, lub ma być świadczona na podstawie stosunku prawnego innego niż stosunek pracy.
Zgłoszenia wewnętrzne
Projektowana ustawa reguluje szczegółowo kwestie związane ze zgłoszeniami wewnętrznymi. Obowiązki w tym zakresie będą dotyczyć, co do zasady, tylko pracodawcy zatrudniającego co najmniej 50 pracowników, z tym, że:
- próg ten nie będzie miał zastosowania do pracodawców wykonujących działalność
w zakresie usług, produktów i rynków finansowych oraz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska, objętych zakresem stosowania aktów prawnych UE wymienionych
w części I.B i II załącznika do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, - pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników będzie mógł (dobrowolnie) ustalić regulamin zgłoszeń wewnętrznych,
- realizacja obowiązku ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przez podmioty w sektorze prywatnym zatrudniające co najmniej 50 i mniej niż 250 pracowników ma nastąpić dopiero do 17.12.2023 r. (a nie po wejściu w życie ustawy).
Po wejściu w życie przepisów projektowanej ustawy pracodawca (z uwzględnieniem ww. zastrzeżeń) będzie miał obowiązek ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określającego wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych, zgodnego z wymogami określonymi w ustawie.
Regulamin zgłoszeń wewnętrznych pracodawca będzie ustalał po konsultacji z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – po konsultacji z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy. Regulamin ten będzie wchodził w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Pracodawca będzie miał obowiązek zapoznania pracownika z treścią regulaminu zgłoszeń wewnętrznych przed dopuszczeniem go do pracy.
Zgodnie z projektowanymi przepisami regulamin zgłoszeń wewnętrznych będzie musiał określać w szczególności:
- podmiot wewnętrzny upoważniony przez pracodawcę do przyjmowania zgłoszeń,
- sposoby przekazywania zgłoszeń (muszą one objąć przynajmniej możliwość dokonywania zgłoszeń na piśmie lub ustnie),
- informację, czy wewnętrzna procedura obejmuje przyjmowanie zgłoszeń anonimowych (przyjmowanie takich zgłoszeń nie będzie obowiązkowe dla pracodawcy),
- niezależny organizacyjnie podmiot, upoważniony do podejmowania działań następczych, włączając w to weryfikację zgłoszenia i dalszą komunikację ze zgłaszającym, w tym występowanie o dodatkowe informacje i przekazywanie zgłaszającemu informacji zwrotnej,
- obowiązek potwierdzenia zgłaszającemu przyjęcia zgłoszenia w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, chyba że zgłaszający nie podał adresu, na który należy przekazać potwierdzenie,
- obowiązek podjęcia, z zachowaniem należytej staranności, działań następczych przez upoważniony podmiot,
- działania następcze podejmowane przez pracodawcę w celu zweryfikowania informacji o naruszeniach prawa oraz środki, jakie mogą zostać zastosowane w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa,
- maksymalny termin na przekazanie zgłaszającemu informacji zwrotnej, nieprzekraczający 3 miesięcy od potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia lub, w przypadku nieprzekazania potwierdzenia zgłaszającemu, 3 miesięcy od upływu 7 dni od dokonania zgłoszenia (informacja zwrotna musi obejmować w szczególności informację o stwierdzeniu bądź braku stwierdzenia wystąpienia naruszenia prawa i ewentualnych środkach, które zostały lub zostaną zastosowane w reakcji na stwierdzone naruszenie prawa),
- zrozumiałe i jednoznaczne informacje na temat trybu dokonywania zgłoszeń zewnętrznych do organów publicznych oraz, w stosownych przypadkach, do instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych UE.
Projektowana ustawa określa także dodatkowe elementy, które może objąć taki regulamin.
Organizacja przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń, podejmowania działań następczych oraz związanego z tym przetwarzania danych osobowych ma uniemożliwiać uzyskanie dostępu do informacji objętej zgłoszeniem nieupoważnionym osobom oraz zapewniać ochronę poufności tożsamości osoby dokonującej zgłoszenia i osoby, której dotyczy zgłoszenie.
Do przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń, podejmowania działań następczych oraz przetwarzania danych osobowych z tym związanych będą mogły być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające pisemne upoważnienie pracodawcy; będą one obowiązane do zachowania tajemnicy.
Przez działanie następcze należy rozumieć działanie podjęte przez pracodawcę lub organ publiczny w celu oceny prawdziwości zarzutów zawartych w zgłoszeniu oraz, w stosownych przypadkach, w celu przeciwdziałania naruszeniu prawa będącemu przedmiotem zgłoszenia, w tym przez dochodzenie wewnętrzne, postępowanie wyjaśniające, wniesienie oskarżenia, działanie podjęte w celu odzyskania środków finansowych lub zamknięcie procedury przyjmowania i weryfikacji zgłoszeń.
Ponadto pracodawca będzie obowiązany do prowadzenia rejestru zgłoszeń wewnętrznych, będzie on administratorem danych zgromadzonych w tym rejestrze. W rejestrze tym będą musiały być gromadzone następujące dane: numer sprawy, przedmiot naruszenia, data dokonania zgłoszenia wewnętrznego, informacja o podjętych działaniach następczych, data zakończenia sprawy. Dane w rejestrze mają być przechowane przez okres 5 lat od dnia przyjęcia zgłoszenia.
Zgłoszenia zewnętrzne i ujawnienia publiczne
Projektowana ustawa reguluje także kwestię dokonywania zgłoszeń zewnętrznych (tj. zgłoszeń do organu centralnego albo publicznego) i ujawnień publicznych (tj. podaniu informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej). Gwarantuje ona zgłaszającemu możliwość dokonania zgłoszenia zewnętrznego bez wymogu uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego. Takie zgłoszenie będzie mogło zostać skierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich (jako organu centralnego), Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (jako organu publicznym przyjmującego zgłoszenia w zakresie zasad konkurencji i ochrony konsumentów) albo do innych organów publicznych, tj. organów przyjmujących zgłoszenia zewnętrzne dotyczące naruszeń w dziedzinach należących do zakresu działania tych organów.
Zgłaszający dokonujący ujawnienia publicznego zgodnie z projektem będzie podlegał ochronie, jeżeli:
- dokona zgłoszenia wewnętrznego, a następnie zgłoszenia zewnętrznego i w terminie na przekazanie informacji zwrotnej ustalonym w regulaminie zgłoszeń wewnętrznych, następnie w terminie na przekazanie informacji zwrotnej ustalonym w procedurze zgłaszania naruszeń prawa organowi publicznemu pracodawca, a następnie organ publiczny nie podejmą odpowiednich działań następczych lub nie przekażą zgłaszającemu informacji zwrotnej, lub
- dokona od razu zgłoszenia zewnętrznego i w terminie na przekazanie informacji zwrotnej ustalonym w procedurze zgłaszania naruszeń prawa organowi publicznemu organ publiczny nie podejmie odpowiednich działań następczych lub nie przekaże zgłaszającemu informacji zwrotnej.
Powyższe wymogi nie będą jednak miały zastosowania, gdy zgłaszający ma uzasadnione podstawy, by sądzić, że:
- naruszenie może stanowić bezpośrednie lub oczywiste zagrożenie dla interesu publicznego, w szczególności istnieje ryzyko nieodwracalnej szkody, lub
- dokonanie zgłoszenia zewnętrznego narazi zgłaszającego na działania odwetowe, lub
- w przypadku dokonania zgłoszenia zewnętrznego istnieje niewielkie prawdopodobieństwo skutecznego przeciwdziałania naruszeniu z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, takie jak możliwość ukrycia lub zniszczenia dowodów lub możliwość istnienia zmowy między organem publicznym a sprawcą naruszenia lub udziału organu publicznego w naruszeniu.
Przepisy karne
Z projektowanych przepisów wynika, że utrudnianie dokonanie zgłoszenia, podejmowanie działań odwetowych wobec osoby, która dokonała zgłoszenia lub ujawnienia publicznego, naruszanie obowiązku zachowania poufności tożsamości osoby, która dokonała zgłoszenia, nie ustanowienie wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych albo ustanowienie procedury naruszającej wymogi ustawy, ale także dokonanie zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.
Stan prac
Projektowane przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Obecnie trwają uzgodnienia międzyresortowe, opiniowanie przez partnerów społecznych i konsultacje publiczne tego projektu. Ze względu na krótkie vacatio legis warto, aby pracodawcy już obecnie – na razie na bazie projektowanych przepisów – rozpoczęli prace nad procedurami wewnętrznych zgłoszeń.