Zagrożenia naturalne w zakładach górniczych – zmiany w zakresie kryterium zagrożenia klimatycznego

W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1883 opublikowano rozporządzenie Ministra Środowiska z 16.9.2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych.

Zmiany wprowadzono w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 29.1.2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1702 ze zm.; dalej: rozporządzenie). Zmieniono treść § 21 rozporządzenia, który w nowym brzmieniu stanowi, że podstawowym kryterium oceny zagrożenia klimatycznego jest występowanie:

– na stanowisku pracy w rozumieniu § 2 pkt 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r. poz. 1650 ze zm.), znajdującym się w podziemnym wyrobisku górniczym.

W podziemnych zakładach górniczych wydobywających:

Przed zmianą podstawowym kryterium oceny zagrożenia klimatycznego było występowanie na stanowisku pracy, w podziemnym wyrobisku górniczym temperatury zastępczej klimatu wyższej niż 26°C, którą obliczano według podanego tam wzoru.

Zgodnie z § 22 rozporządzenia w podziemnych zakładach górniczych ustalono trzy stopnie zagrożenia klimatycznego. Zmiany wprowadzono w zakresie zasad ustalania stopni zagrożenia klimatycznego, które uzależniono od tego, co wydobywa się w podziemnych zakładach górniczych. Według zmienionych przepisów § 22 ust. 2‒4 rozporządzenia stanowisko pracy podlega zaliczeniu do jednego z trzech stopni zagrożenia klimatycznego, i tak:

W podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny stanowisko pracy podlega zaliczeniu do:

Natomiast w podziemnych zakładach górniczych wydobywających kopaliny inne niż węgiel kamienny stanowisko pracy podlega zaliczeniu do:

Poprzednio, zaliczenie do poszczególnych stopni zagrożenia klimatycznego, zasadniczo uzależniano od temperatury zastępczej, której limity ustalono na 30°C i 32°C, a w przypadku temperatury powietrza ustalanej za pomocą pomiarów – ustalono 34°C i 35°C.

Do 31 października 2019 r. trzeba dopłacić do zfśs

Konieczność przeliczenia kwoty na zfśs wynika z art. 2 ustawy z 11.9.2019 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2019, ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz ustawy o Karcie Dużej Rodziny (Dz.U. z 2019 r. poz. 1907), który nowelizuje art. 5h ustawy z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1352; dalej: FundŚwSocU). Ustawa zacznie obowiązywać od 23.10.2019 r. Kogo dotyczy ten akt prawny i jak należy zrealizować jego nakazy?

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś w grupie adresatów

Zadania wynikające ze zmienianego art. 5h FundŚwSocU nie są kierowane do wszystkich pracodawców prowadzących zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (dalej: zfśs). Ich adresatami są ci z nich, którzy mają taki obowiązek z powodu:

Dodatkowy warunek w dwóch ostatnich przypadkach to naliczanie odpisów podstawowych i fakultatywnych (zwiększeń) w wysokościach ustawowych, a nie określonych na innym poziomie po uzgodnieniu ze związkami zawodowymi, a gdy ich u pracodawcy nie ma – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów (art. 4 FundŚwSocU).

Z racji odrębnych uregulowań co do wysokości odpisów dodatkowym obowiązkom ze zmodyfikowanego art. 5h FundŚwSocU nie będą podlegać uczelnie wyższe działające na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym i nauce, a także szkoły i placówki oświatowe w stosunku do nauczycieli podlegających Karcie Nauczyciela (art. 5 ust. 8 FundŚwSocU). Zwolnienie dotyczy także pracodawców dobrowolnie prowadzących zfśs, ponieważ oni nie muszą mieć odrębnego rachunku zfśs i tym samym nie obejmuje ich nakaz przestrzegania przelewów transz odpisów w ustawowych terminach (art. 6 ust. 2a FundŚwSocU). Ewentualne przeliczenie odpisów może ich czekać, jeśli korzystają z ustawowych wskaźników ich ustalania (zasadniczo są one maksymalnym pułapem, zgodnie z art. 3 ust. 3 FundŚwSocU), a nie określonych przez siebie.

Krok 2. Przelicz wartość odpisów metodą proporcjonalności

Dotychczasową podstawę odpisów za cały 2019 r., którą stanowiło przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2013 r. (3278,14 zł), trzeba zastosować jedynie do okresu 1.1.–31.7.2019 r. (art. 5h ust. 1 FundŚwSocU po zmianie). Z kolei za okres od 1.8. do 31.12.2019 r. odpisy należy policzyć w odniesieniu do podwyższonej podstawy, tj. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2014 r., czyli 3389,90 zł (art. 5h ust. 2 FundŚwSocU po zmianie). Przeliczeń dokonuje się proporcjonalnie do okresu obowiązywania danej podstawy i wartości odpisu, tj:

Jeśli pracodawca zatrudnia pracowników młodocianych albo pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze, wówczas w stosunku do każdej z tych grup musi dokonać osobnych przeliczeń. Tak samo ma postąpić, jeśli stosuje zwiększenia na pracowników niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym, na emerytów i rencistów albo ze względu na prowadzony zakładowy żłobek lub klub dziecięcy.

Przykład

Planowane przeciętne zatrudnienie na 2019 r. u pracodawcy obowiązkowo prowadzącego zfśs, to 67 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, w tym 11 pracowników młodocianych: 2 w pierwszym roku nauki, 5 – w drugim roku nauki oraz 4 – w trzecim. Suma odpisów ustalona pierwotnie, to 71 069, 95 zł [(56 pracowników w tzw. normalnych warunkach x 1229,30 zł) + (2 młodocianych x 163,91 zł) + (5 młodocianych x 196,69 zł) + (4 młodocianych x 229,47 zł) = 68 840,80 zł + 327,82 zł + 983,45 zł + 917,88 zł]. W październiku dokonywane są następujące przeliczenia:

1) za okres 1.1.–31.7.2019 r.:

– na pracowników zatrudnionych w tzw. normalnych warunkach: 68 840,80 zł x 7/12 = 40 157,13 zł

– na pracowników młodocianych: (327,82 zł + 983,45 zł + 917,88 zł) x 7/12 = 1300,34 zł

– łącznie: 40 157,13 zł + 1300,34 zł = 41 457,47 zł

2) za okres 1.8.–31.12.2019 r.:

– na pracowników zatrudnionych w tzw. normalnych warunkach: (56 pracowników x 1271,21 zł) = 71 187,76 x 5/12 = 29 661,57 zł

– na pracowników młodocianych: (2 młodocianych x 169,50 zł) + (5 młodocianych x 203,39 zł) + (4 młodocianych x 237,29 zł) = 339 zł + 1016,95 zł + 949,16 zł = 2305,11 zł x 5/12 = 960,46 zł

– łącznie: 29 661,57 zł + 960,46 zł = 30,622,03 zł

3) za cały 2019 r. po przeliczeniu:

– 41 457,47 zł + 30,622,03 zł = 72 079,50 zł

4) różnica między uzyskanym wynikiem po przeliczeniu a dokonanymi wpłatami:

– 1009,55 zł (72 079,50 zł – 71 069, 95 zł).

Krok 3. Wpłać różnicę na rachunek zfśs do 31.10.2019 r.

Do 31.5.2019 r. pracodawca musiał przelać na rachunek zfśs co najmniej 75% naliczonych odpisów za 2019 r., a do 30.9.2019 r. – pozostałą kwotę. To są bowiem standardowe terminy i wartości transz w poszczególnych latach, do których powrót nastąpi w 2020 r. (art. 6 ust. 2 FundŚwSocU). Natomiast w 2019 r. został przewidziany wyjątkowo trzeci termin: do 31 października trzeba dokonać przelewu różnicy między wpłaconą a należną po przeliczeniu proporcjonalnym wartością odpisów i zwiększeń (art. 5h ust. 3 FundŚwSocU po zmianie).

Przykład
Pracodawca z poprzedniego przykładu musi wpłacić do 31 października 2019 r. 1009,55 zł.
Ważne

Jeśli wynik korekty dokonywanej w odniesieniu do rzeczywistego średniego stanu zatrudnienia na koniec 2019 r. będzie wyższy niż wartość odpisów po przeliczeniu proporcjonalnym, pracodawca będzie musiał wpłacić tę różnicę.

Odpisy na zfśs w 2019 r.

Odpisy podstawowe

Rodzaj odpisu

Od 1.1.2019 do 31.7.2019

Od 1.8.2019 do 31.12.2019

Na jednego zatrudnionego w tzw. normalnych warunkach

1229,30 zł

(37,5% x 3278,14 zł)

1271,21 zł

(37,5% x 3389,90 zł)

Na jednego pracownika młodocianego

w pierwszym roku nauki 163,91 zł

(5% x 3278,14 zł)

w pierwszym roku nauki 169,50 zł

(5% x 3389,90 zł)

w drugim roku nauki

196,69 zł

(6% x 3278,14 zł)

w drugim roku nauki

203,39 zł

(6% x 3389,90 zł)

w trzecim roku nauki

229,47 zł

(7% x 3278,14 zł)

w trzecim roku nauki

237,29 zł

(7% x 3389,90 zł)

Na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych

1639,07 zł

(50% x 3278,14 zł)

1694,95 zł

(50% x 3389,90 zł)

Zwiększenia odpisów podstawowych

Rodzaj zwiększenia

Od 1.1.2019 do 31.7.2019

Od 1.1.2019 do 31.7.2019

Na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności

204,88 zł

(6,25% x 3278,14 zł)

211,87 zł

(6,25% x 3389,90 zł)

Na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej u pracodawcy

204,88 zł

(6,25% x 3278,14 zł)

211,87 zł

(6,25% x 3389,90 zł)

Na każdą zatrudnioną osobę u pracodawcy prowadzącego zakładowy żłobek lub klub dziecięcy oraz przeznaczą na ten cel z odpisu podstawowego kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego tego odpisu

245,86 zł

(7,5% x 3278,14 zł)

254,24 zł

(7,5% x 3389,90 zł)

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych – najczęstsze pytania



Pobierz bezpłatny e-book
Obowiązki pracodawcy w zakresie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Tworzenie. Odpis podstawowy. Zakres danych osobowych →

 

Wzór wniosku o wydanie wiążącej informacji stawkowej

Wiążąca informacja stawkowa (WIS) to nowa instytucja w VAT, która ma zapewnić podatnikom i organom podatkowym większą pewność co do prawidłowości zastosowanych stawek VAT. Zastąpiła dotychczasowe interpretacje wydawane przez GUS, które nie były wiążące dla organów podatkowych. W dziale VIII ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: VATU) dodano Rozdział 1a „Wiążąca informacja stawkowa”. Wiążąca informacja stawkowa wydawana jest na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 42b ust. 1 VATU . W formie decyzji wydawana jest WIS na potrzeby opodatkowania VAT dostawy towarów, importu towarów, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów albo świadczenia usług i zawiera:

1) opis towaru albo usługi będących przedmiotem WIS;

2) klasyfikację towaru według działu, pozycji, podpozycji lub kodu Nomenklatury scalonej (CN) albo według sekcji, działu, grupy lub klasy Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) albo usługi według działu, grupy, klasy, kategorii, podkategorii lub pozycji Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) niezbędną do:

a) określenia stawki podatku właściwej dla towaru albo usługi,

b) stosowania przepisów VATU oraz przepisów wykonawczych wydanych na jej podstawie – w przypadku, o którym mowa w art. 42b ust. 4 VATU (czyli przepisów innych niż dotyczące określenia stawki podatku);

3) stawkę podatku właściwą dla towaru albo usługi.

WIS wydawana jest przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, do tego zatem organu są kierowane wnioski o wydanie WIS. Wnioski składane są w wersji papierowej lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej – za pośrednictwem platformy e-PUAP. Wiążąca informacja stawkowa jest decyzją wydawaną przez Dyrektora KIS zgodnie z przepisami ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.). Wniosek o wydanie WIS musi spełnić wymagania formalne oraz podlega opłacie w kwocie 40 zł. Do wniosku o wydanie WIS można dołączyć dokumenty odnoszące się do towaru albo usługi, w szczególności fotografie, plany, schematy, katalogi, atesty, instrukcje, informacje od producenta lub inne dostępne dokumenty umożliwiające organowi wydającemu WIS dokonanie właściwej klasyfikacji towaru albo usługi. Decyzja wydawana jest bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku o WIS. Podatnik, który uzyskał WIS, ma zapewnioną w jej zakresie ochronę prawną.

WIS w okresie przejściowym

W okresie przejściowym, tj. od 1.11.2019 r. do 31.3.2020 r., nie będą wydawane WIS dotyczące klasyfikowania towarów albo usług według obecnie obowiązującej PKWiU 2008 (z wyjątkiem wskazanym poniżej).

W przypadku wątpliwości dotyczących stosowania przepisów prawa podatkowego – również w zakresie stawek podatku VAT czy MPP – w okresie przejściowym, tj. od 1.11.2019 r. do 31.3.2020 r., można wystąpić o interpretację indywidualną przepisów prawa.

Wyjątek

Od 1.11.2019 r. można wystąpić o wydanie WIS dotyczącej stanu prawnego, który zaczął obowiązywać od tego dnia (tj. 1.11.2019 r.), jednak wyłącznie w odniesieniu do towarów albo usług, wskazanych w art. 8 ust. 1 i 2 ustawie z 9.8.2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1751). tj.:

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, ochrona wynikająca z WIS wydanych w okresie przejściowym (tj. 1.11.2019 r. – 31.3.2020 r.), dotyczących ww. wymienionych wydawnictw książkowych i prasowych, będzie skuteczna w odniesieniu do tych czynności (dostaw towarów i świadczenia usług), które:

Zmiany w zakresie wymiany informacji z innymi państwami

Celem projektowanej ustawy jest wprowadzenie przepisów unijnych, tj. dyrektywy Rady (UE) 2017/952 z 29.5.2017 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich (Dz.Urz. UE L Nr 144, str. 1; dalej: ATAD 2) oraz dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z 25.5.2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych (Dz.Urz. UE L Nr 139, str. 1; dalej: dyrektywa MDR).

Zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych

Projektowana ustawa ma przeciwdziałać rozbieżnościom w kwalifikacji struktur hybrydowych, które są wykorzystywane przez międzynarodowe korporacje do stosowania agresywnej optymalizacji podatkowej. Przepisy ATAD 2 obejmują różnice w relacjach pomiędzy systemami opodatkowania przedsiębiorstw w państwach członkowskich i nakazują wprowadzenie uregulowań, które spowodują odmowę zaliczenia płatności do kosztów uzyskania przychodów lub nakażą zaliczenie kwoty do przychodu. Dodatkowymi zmianami zawartymi w projektowanej ustawie jest wprowadzenie szczególnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania dotyczącej art. 15cb ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; dalej: PDOPrU).

Zmiany w zakresie wymiany informacji podatkowych

Projektowana ustawa nakłada na Szefa KAS obowiązek przekazywania informacji o schematach podatkowych transgranicznych organom podatkowym państw członkowskich, jak również zakres, sposób i termin przekazania tej informacji. Zakres przekazywanych informacji obejmować będzie informacje uzyskiwane na podstawie art. 86a § 1 pkt 5 i 86f § 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.). Informacja ma być przekazywana automatycznie docelowo w przeciągu miesiąca od zakończenia kwartału, w którym organ otrzymał informację od podmiotu obowiązanego. Pierwsza wymiana ma nastąpić do 31.10.2020 r.

Zmiany w Ordynacji podatkowej

Dyrektywa MDR przewiduje obowiązek retrospektywnego raportowania przez „pośrednika” i „właściwego podatnika”, tj. podmioty zdefiniowane w przepisach dyrektywy. Polskie regulacje implementujące unijną definicję „pośrednika” wprowadziły natomiast pojęcia promotora i wspomagającego. Aby zapewnić spójność z celem dyrektywy MDR konieczne jest także uszczegółowienie przesłanek obowiązku przekazywania do Szefa KAS informacji o schemacie podatkowym transgranicznym, który spełnia przesłankę szczególnej cechy rozpoznawczej, tj. schemacie podatkowym, w którym uczestniczy odbiorca płatności z „raju podatkowego”.

Nowa matryca stawek w VAT

Nowa matryca stawek VAT oparta jest w zakresie towarów na Nomenklaturze scalonej (CN). A zatem produkty są przyporządkowane do danego działu w systemie CN i co do zasady tymi samymi stawkami zostały objęte całe działy, a nie poszczególne towary z nich wyodrębnione. W przypadku usług nastąpiła zmiana klasyfikacji dla potrzeb VAT z PKWiU 2008 na nowszą klasyfikację PKWiU 2015.

Założenia, na których została oparta nowa matryca stawek VAT:

1) przyjęciu jednej (takiej samej) stawki VAT dla całych – w miarę możliwości i przy racjonalności systemu – działów CN;

2) przyjęciu generalnej zasady obniżania stawek – w przypadku konieczności zmiany stawki na dane towary.

W konsekwencji powyższych zasad znacznie zmniejszyła się liczba pozycji w poszczególnych załącznikach do ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: VATU) obejmujący towary opodatkowane obniżoną stawką 8% i 5%.

Ponadto wprowadzono nową instytucję – Wiążącą informację stawkową (WIS), której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa podatnikom w zakresie ustalania stawki VAT na sprzedawane towary i usługi. Ma ona podobną rolę do indywidualnych interpretacji podatkowych.

Nową matrycę stawek VAT i nową instytucję – Wiążąca informację stawkową (WIS) wprowadziła ustawa z 9.8.2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1751). Ustawa nowelizująca obowiązuje od 1.11.2019 r., jednak większość zmienionych stawek VAT wchodzi w życie dopiero od 1.4.2020 r. Zatem WIS będą również obowiązywać dopiero od 1.4.2020 r.

Wyłączenie niektórych obowiązków w zakresie zgłoszeń przewozu towarów

W związku ze zmianą art. 7b ust. 2 ustawy z 9.3.2017 r. o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz obrotu paliwami opałowymi przez ustawę z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1556) konieczne było wydanie nowego rozporządzenia, bowiem z 1.9.2019 r. utraciło moc obowiązującą rozporządzenie Ministra Finansów z 19.9.2018 r. w sprawie wyłączenia niektórych obowiązków w zakresie zgłoszeń przewozu towarów (Dz.U. poz. 1839 ze zm.).

Nowe rozporządzenie w znacznej części powiela wcześniejsze regulacje. Rozporządzenie określa: przypadki, w których przewóz towarów jest wyłączony z obowiązku:

a) przesłania zgłoszenia do rejestru zgłoszeń, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego…,

b) o którym mowa w art. 5 ust. 5 oraz art. 10a ust. 1 i 2 ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego.

Z obowiązku przesłania zgłoszenia do rejestru jest wyłączony przewóz towarów objętych:

1) pozycją CN 2710, które są przedmiotem dostawy towarów w rozumieniu VATU, dokonywanej ze stacji paliw ciekłych, jeżeli obrót tymi towarami jest dokonywany na podstawie koncesji na obrót paliwami ciekłymi;

2) pozycją CN 2710 19 81;

3) pozycją CN ex 2917 36 00 ‒ kwas tereftalowy;

4) pozycją CN ex 3403 19 20 ‒ preparaty do smarowania maszyn, urządzeń i pojazdów;

5) pozycją CN ex 3403 19 80 ‒ preparaty do smarowania maszyn, urządzeń i pojazdów. Wyłączenie, o którym mowa w pkt. 1, stosuje się pod warunkiem przewozu towarów bezpośrednio po dokonaniu dostawy towarów udokumentowanej fakturą lub w przypadku częściowej dostawy towarów udokumentowanej innym dokumentem potwierdzającym wydanie towarów w ramach takiej dostawy towarów; a w pkt. 2, 4 i 5, stosuje się pod warunkiem przewozu towarów w opakowaniach jednostkowych, których masa brutto nie przekracza 20 kg lub objętość nie przekracza 20 litrów.

Udział w zgromadzeniu wspólników możliwy na odległość

Zgodnie z art. 234 ustawy z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 505; dalej: KSH), zgromadzenia wspólników spółki z o.o. odbywają się w siedzibie spółki, jeżeli umowa spółki nie wskazuje innego miejsca na terytorium RP. Zgromadzenie wspólników może się odbyć również w innym miejscu na terytorium RP, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą na to zgodę na piśmie.

Natomiast z ze znowelizowanego ustawą z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1543), art. 2341 KSH wynika, że umowa spółki z o.o. może dopuszczać udział w zgromadzeniu wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, co obejmuje w szczególności:

– transmisję obrad zgromadzenia wspólników w czasie rzeczywistym;

– dwustronną komunikację w czasie rzeczywistym, w ramach której wspólnicy mogą wypowiadać się w toku obrad zgromadzenia wspólników, przebywając w miejscu innym niż miejsce obrad zgromadzenia wspólników;

– wykonywanie osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu przed lub w toku zgromadzenia wspólników.

Jeżeli umowa spółki dopuszcza udział w zgromadzeniu wspólników przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, udział wspólników w zgromadzeniu wspólników może podlegać jedynie wymogom i ograniczeniom, które są niezbędne do identyfikacji wspólników i zapewnienia bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej.

Zmieniono też treść art. 248 § 2 KSH, zgodnie z którym w protokole uchwał zgromadzenia wspólników należy stwierdzić prawidłowość zwołania zgromadzenia wspólników i jego zdolność do powzięcia uchwał, wymienić powzięte uchwały, liczbę głosów oddanych za każdą uchwałą i zgłoszone sprzeciwy. Do protokołu należy dołączyć listę obecności z podpisami uczestników zgromadzenia wspólników oraz listę wspólników głosujących przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Podpisy uczestników zgromadzenia wspólników odbytego w trybie art. 2341 KSH nie są wymagane. Dowody zwołania zgromadzenia wspólników zarząd powinien dołączyć do księgi protokołów.

Teraz polskie sądy muszą pokazać, na co je stać

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie kredytów frankowych (C-260/18) sam przez się niczego nie zmienia w istniejących umowach kredytowych. Teraz sądy krajowe jako strażnicy wartości wskazanych w wyroku TSUE muszą wykazać się zrozumieniem zasad ochronnej strategii europejskiej, a także rozwinąć kunszt zawodowy, aby ją za pomocą rodzimego prawa wdrożyć. Sąd sam musi szukać rozwiązania zgodnego z granicami nakreślonymi mu przez TSUE i jego wykładnię prawa europejskiego. Gdyby zaś pojawiły się wątpliwości (zwłaszcza na tle zasady art. 7 dyrektywy 93/13, wymagającej „zapewnienia stosownych i skutecznych środków” ochrony konsumenta przed nieuczciwymi warunkami umów) sądy powinny znów pytać TSUE.

Konsument zdecyduje

Polskim sądom nie wolno tego, co zdarzało się im wcześniej: „poprawiać” umowy, zastępując klauzule indeksacyjne. Wyrok wykluczył tę możliwość, chyba że kredytobiorca to zaakceptował. Nie jest wykluczone „uzłotówkowienie” kredytu przy zachowaniu wysokości oprocentowania (LIBOR). Tyle że sąd musi ocenić, czy po tej operacji umowa (gospodarczo i prawnie) może nadal obowiązywać. Jeżeli nie, jedyną możliwością stanie się unieważnienie umowy – ale jeśli konsument na to się godzi. Brak zgody oznacza trwanie przy tym, co jest.

Rozliczenie nieważnej umowy odbywa się poprzez polskie przepisy o nienależnym świadczeniu. Wedle mojej oceny w grę wchodzi condictio causa finita, a nie – jak się często twierdzi – condictio indebiti. Podstawą rozliczenia będzie więc art. 410 § 2 zd. 2 KC (sytuacja, gdy podstawa prawna nienależnego świadczenia odpadła w czasie trwania umowy). Strony muszą wtedy sobie zwrócić swoje świadczenia (kwotę kredytu i dotychczas wpłacone raty).

W momencie dokonywania świadczeń obecnie zwracanych jako nienależne miały one prawną podstawę w umowie kredytowej. Jej unieważnienie następuje mocą wyroku sądu ze skutkiem od momentu zawarcia umowy. Strony zwracają sobie, co dostały. Wyrok sądu miałby tu charakter konstytutywny. Przemawia też za tym odpowiedź udzielona przez TSUE, że „skutki dla sytuacji konsumenta wynikające z unieważnienia całości umowy należy oceniać w świetle okoliczności istniejących lub możliwych do przewidzenia w chwili zaistnienia sporu”. Przy czym (to wyraźnie zastrzega wyrok TSUE) od konsumenta zależy, czy wybierze unieważnienie umowy, czy jej dalsze trwanie. Zarazem sąd musi dokonać weryfikacji okoliczności umowy, jej treści, informować konsumenta o wariantach i skutkach podejmowanych decyzji (co akcentuje wyrok TSUE). To wszystko przemawia za czynną rolą sądu, która obejmuje konstytutywne unieważnienie umowy. W praktyce rozliczenie nastąpiłoby saldem, choć konstrukcyjnie występują tu dwie kondykcje wzajemne (o zwrot kredytu i suma spłat). Biorąc pod uwagę długoterminowość umów i rozmiar oprocentowania, rozliczenie może okazać się dla konsumenta korzystne.

Jak pogodzić racje

Gdyby natomiast przyjąć, że chodzi tu o condictio indebiti, a zatem, że wyrok sądu orzekającego po TSUE deklaruje nieważność już istniejącą w umowie (z uwagi na obecność w niej klauzuli abuzywnej), powstawałby problem przedawnienia roszczenia zwrotu. W tym wypadku moment spełnienia świadczenia jest równoznaczny z momentem wymagalności zobowiązania zwrotu. Przedawnienie biegłoby zatem od momentu wypłaty sumy kredytu i każdej z rat jego spłaty. Inaczej jest przy condictio ob causam finitam, gdzie przedawnienie zaczyna bieg od momentu unieważnienia umowy w wyroku sądu. Już czytałam (prawda, że tylko w mediach) o pomysłach, aby na tej podstawie kredytobiorca mógł żądać zwrotu spłat, natomiast sam powołał się na przedawnienie, gdyby bank zażądał zwrotu kredytu i odmówił zwrotu pieniędzy (argument, że roszczenie kondykcyjne o zwrot kredytu przedawnia się po sześciu latach, ale kredytobiorca, spłacając raty, świadczy periodycznie). Nie jest to jednak rozumowanie ani prawidłowe, ani sprawiedliwie.

Trudno jednak przewidywać, jak zachowają się sądy. I co będą lansowały kancelarie obsługujące frankowiczów. Przedstawiona propozycja rozliczenia unieważnionej umowy kredytowej jest pragmatyczna (chyba do przyjęcia dla obu stron, dla konsumentów korzystna), w miarę prosta i – jak mogę sądzić – zgodna z prawem UE.

Rozliczenie nieważnej umowy na podstawie przepisów o nienależnym świadczeniu jest restytucyjnym zwrotem tego, co świadczono. Nie ma mowy o jakichś przeliczeniach wynagrodzenia banku, waloryzacji czy miarkowaniu albo nawet uprzywilejowującym kredytobiorcy-konsumenta, stosowaniu art. 5 KC czy art. 1171 § 1 KC Brak jest także podstaw do tego, by kredytobiorca „płacił za korzystanie z pieniędzy”. Roszczenie restytucyjne nie jest „czystym” zobowiązaniem pieniężnym: odsetki nie wchodzą tu w grę. Zobowiązania zwrotu świadczeń obu stron powstają i stają się wymagalne z momentem orzeczenia o nieważności umowy.

Autorka jest sędzią TK w stanie spoczynku, była pierwszym rzecznikiem praw obywatelskich.

Prokuratura wymaga naprawy

Fundacja Batorego przygotowała cykl analiz o tym, jak przywrócić ład w wymiarze sprawiedliwości. Wynika z nich, że wiele do zrobienia jest m.in. w prokuraturze.

Należy precyzyjne określić kompetencje prokuratora generalnego w zakresie kierowania prokuraturą oraz możliwości jego ingerencji w prowadzone postępowania przygotowawcze – to punkt pierwszy na liście zmian. Kolejny to jednoznaczne sprecyzowanie kwalifikacji przyszłego prokuratora generalnego. Trzeba też zapewnić, by jego wybór był apolityczny (powinien to robić Sejm).

Na nowo należy też ustalić relacje zachodzące między prokuratorem generalnym a władzą wykonawczą (m.in. chodzi o samodzielność budżetową, inicjatywę ustawodawczą dotyczącą zadań prokuratury). Zdaniem autorów analizy wprowadzić trzeba również sześcioletnią i nieodnawialną kadencję.

Na liście zaleceń znalazło się też uregulowanie procedury odwołania prokuratora generalnego (z powodu nierealizowania obowiązków przewidzianych w ustawach). Istnieje też potrzeba utworzenia gremium kontrolno-doradczego w postaci rady prokuratury, gdzie uwzględnione zostałyby czynniki: polityczny, społeczny, naukowy oraz środowiskowy.

– W interesie publicznym niezależna i bezstronna prokuratura nie może pozostawać bezczynna wobec szeregu zachodzących w przestrzeni społecznej zjawisk, winna reagować na dynamiczny rozwój przestępczości w różnych dziedzinach życia – uzasadnia swój postulat Fundacja.

Fiskus nie ma jak odzyskać PIT

Sprawa, w której zapadło ważne dla podatników i płatników orzeczenie, była pokłosiem niekonsekwencji, a raczej zmienności, fiskusa. Z wnioskiem o indywidualną interpretację wystąpiła firma, ale wątpliwości dotyczyły opodatkowania jej pracowników. Chodziło o to, że część wynagrodzenia pracowników była finansowana ze środków z bezzwrotnej pomocy unijnej, o którą wystąpił pracodawca. Jako płatnik chciał się upewnić, czy do tej części pensji ma zastosowanie jedno ze zwolnień z ustawy o PIT.

Początkowo fiskus odpowiedział, że tak. W tej sytuacji pracodawca, stosując się do wydanej na jego wniosek interpretacji, przestał potrącać zaliczki na PIT. Po dwóch latach fiskus zmienił jednak zdanie. Z urzędu zmienił interpretację. Gdy stało się jasne, że nieopodatkowanie części pensji pracowników było błędem, powstał problem, kto ma za to zapłacić. Pracodawca zasłonił się ochroną z interpretacji.

Jeden z pracowników uważał, że też nie powinien płacić. We wniosku o własną interpretację powołał się na art. 26a ordynacji podatkowej. Zgodnie z nim podatnik nie ponosi odpowiedzialności za zaniżenia lub nieujawnienia do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany jest płatnik. Fiskus odpowiedział jednak, że ten wyjątkowy przepis nie ma zastosowania w jego przypadku. Zdaniem urzędników uchylenie odpowiedzialności podatnika nie może mieć miejsca, jeśli płatnik nie miał obowiązku poboru zaliczki. A tak było w tym przypadku, bo płatnik miał interpretację, że zaliczek pobierać nie musi. Tak samo uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.

Inaczej do sprawy podszedł NSA. Uznał, że płatnik był zobowiązany do poboru zaliczek. Nie zmienia tego fakt, że powodem niewywiązania się z obowiązku była interpretacja podatkowa. Jak zauważył sędzia NSA Jerzy Płusa, art. 26a ordynacji był częścią pakietu, który miał zwalczać szarą strefę w zatrudnieniu. Sąd zgodził się, że w zestawieniu z przepisem dającym ochronę z interpretacji w praktyce prowadzi on do sytuacji, że fiskus nie może dochodzić zaległej daniny ani od płatnika-pracodawcy, ani od podatnika-pracownika. Zdaniem NSA to ustawodawca powinien mieć świadomość, że nowelizacja może doprowadzić do takiej sytuacji.

Podobne stanowisko NSA zaprezentował w wyrokach z 13 sierpnia (II FSK 3292/17). Oba orzeczenia nie zapadły jednogłośnie. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: II FSK 3349/17