Bieżący przegląd zmian w prawie pracy

Płaca minimalna wzrośnie dwukrotnie w 2023 roku

W związku z wysoką inflacją, a także prognozą inflacji na 2023 r., rząd zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu, będzie miał obowiązek dokonania dwukrotnej podwyżki płacy minimalnej w przyszłym roku, czyli od 1.1.2023 r. płaca minimalna wyniesie 3490 zł, a 3600 zł od 1.7.2023 r.

Praca zdalna i badanie trzeźwości

Nadal trwają prace legislacyjne dotyczące wpisania do przepisów Kodeksu pracy, regulacji obejmującej pracę zdalną oraz badanie trzeźwości pracowników, to zmiany, na które od dawna czekają pracodawcy i pracownicy. Na samym początku pandemii w 2020 roku została wprowadzono możliwość stosowania pracy zdalnej na podstawie jednej z ustaw covidowych. Obecnie ustawodawca planuje wprowadzenie na stałe takiej możliwości, która ma zastąpić telepracę. Projekt przewiduje zdefiniowanie pracy zdalnej jako pracy, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Pracodawca będzie miał prawo, w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, przeprowadzać kontrolę wykonywania tej pracy przez pracownika, w tym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegania procedur ochrony danych osobowych, na zasadach określonych w porozumieniu, regulaminie, poleceniu, albo w porozumieniu zawartym z pracownikiem. Kontrolę przeprowadza się w porozumieniu z pracownikiem, w miejscu wykonywania pracy zdalnej, w godzinach pracy pracownika.

W ramach tej samej nowelizacji ustawodawca planuje określić, kiedy i na jakich zasadach pracodawca będzie mógł badać trzeźwość pracowników. Pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, w którego organizmie zostanie stwierdzona obecność alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Dotyczy to także przypadku, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu bądź spożywał alkohol lub zażywał wymienione środki w czasie pracy. Badanie stanu trzeźwości pracownika oraz badanie na obecność w jego organizmie środków działających podobnie do alkoholu będzie mogła przeprowadzać również Policja. Podobnie jak badanie na obecność innych środków które mają działanie podobne do alkoholu. Ustawodawca przewiduje, że nowe przepisy poprawią bezpieczeństwo pracowników, zakładu pracy. Pracownicy nie będą narażali siebie i innych osób, w sytuacji, kiedy taka osoba będzie wykonywała pracę pod wpływem alkoholu albo innej substancji.

Należy przypomnieć, że obecnie zgodnie z art. 3 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19, pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Dopóki obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego pracodawcy mogą stosować pracę zdalną na podstawie obecnych przepisów. Co oznacza, że tego rodzaju regulacja najprawdopodobniej będzie obowiązywać do końca 2022 r., o ile nie nastąpi nagłe przyspieszenie prac.

Work Life Balance – spóźniona implementacja Dyrektywy

Polska nie wdrożyła w terminie (początek sierpnia) przepisów dotyczących Work Life Balance, a prace nad finalnym projektem nowelizacji Kodeksu pracy w tym zakresie nadal trwają. Można się spodziewać, że najwcześniej na przełomie 2022 i 2023 r. nowe przepisy wejdą w życie. Zmiany obejmują przede wszystkim zwiększenie uprawnień rodzicielskich, więcej dni wolnych z tytułu posiadania dziecka, ale również dla pozostałych pracowników dni wolne z tytułu siły wyższej oraz urlop opiekuńczy. Wdrożenie przepisów w tym zakresie będzie dużym wyzwaniem dla pracodawców, a równolegle trwają prace nad Strategią Demograficzną 2040, która również przewiduje nowe uprawnienia dla pracowników.

PIT 2 w trzech podmiotach

Możliwość składania PIT-2 do więcej niż jednego pracodawcy to zmiana, która była częścią nowelizacji i dużej korekty w Polskim Ładzie, której wejście w życie zostało przesunięte na 2023 r., polega na umożliwieniu podatnikom składania PIT-2 do jednego, dwóch a nawet trzech pracodawców. Dzięki temu osoba, która np. łączy pracę z umową zlecenia, będzie mogła złożyć PIT-2 do obu miejsc i skorzystać z kwoty zmniejszającej podatek w każdym z nich po 1/24 w każdym – czyli po 150 zł. W przypadku trzech podmiotów kwota wolna będzie wynosiła po 100 zł w każdym. Co więcej w ramach konsultowanego w sierpniu 2022 r. nowego druku PIT-2, Ministerstwo Finansów będzie chciało zrealizować zapowiedź dotyczącą umożliwienia składania również innych deklaracji. Będzie to, między innymi, skorzystanie z 0% PIT dla rodzica z co najmniej czwórką dzieci, pracującego seniora w wieku emerytalnym (który nie pobiera świadczenia), czy osoby powracającej z zagranicy, będzie można również określić chęć wspólnego rozliczenia z małżonkiem, czy osoby samotnie wychowującej dziecko. Druki będą miały zastosowanie od 1.1.2023 r.

Ponowny automatyczny zapis do PPK

W kwietniu 2023 r. pracodawców, bez względu na to czy tworzyli PPK w 2019, 2020, czy 2021 r., czeka pierwszy ponowny automatyczny zapis do PPK. Zgodnie z treścią przepisów o PPK podmioty zatrudniające będą miały obowiązek najpierw do końca lutego 2023 r. poinformować, wszystkie osoby, które złożyły deklaracje rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, że zostaną ponownie zapisane do PPK. A następnie począwszy od 1.4.2023 r. rozpocząć dokonywanie wpłat za te osoby.

Odpowiedzialność członków organów spółek kapitałowych

1. Odpowiedzialność wobec spółki

Przesłanki odpowiedzialności

Zgodnie z art. 293 i 483 KSH członkowie zarządu i rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej (art. 300¹²⁵ KSH w przypadku PSA) odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy. Konieczną przesłanką odpowiedzialności osób wchodzących w skład wymienionych organów jest zatem bezprawność ich działania. Odpowiedzialność ta obejmuje zarówno wyrządzoną spółce szkodę, jak i utracone przez spółkę korzyści (tak np. wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 19.11.2020 r., I AGa 67/20, Legalis). Nie ma także znaczenia, to czy członek organu wyrządza szkodę poprzez swoje działanie, jak i zaniechanie.

Warto wspomnieć, że w judykaturze wykrystalizowało się stanowisko, zgodnie z którym przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu bądź rady nadzorczej spółki są: niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków (sprawowania zarządu lub nadzoru), szkoda, związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków a szkodą oraz zawinienie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. Spółka powinna udowodnić szkodę i niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków, a na członku zarządu spoczywa ciężar dowodu braku winy, czyli dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu swych obowiązków. Taki pogląd znajduje odzwierciedlenie w tezie wyroku Sądu Najwyższego z 24.6.2015 r. (II CSK 554/14, Legalis).

Zgodnie z brzmieniem przywołanych na wstępie przepisów członek zarządu czy rady nadzorczej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Staranność ta musi być zatem wyższa niż można byłoby jej wymagać od przeciętnej dorosłej osoby, a co się z tym wiąże członkowie organu nie mogę się uchylić od odpowiedzialności z uwagi chociażby na podział kompetencji w spółce.

Odpowiedzialność wieloosobowych organów ma charakter solidarny.

Może się również zdarzyć tak, że członek zarządu będzie jednocześnie pracownikiem spółki i w przypadku wyrządzenia szkody w grę będzie wchodzić jego odpowiedzialność jako członka zarządu i jako pracownika. Nie ma sporu co do tego, że odpowiedzialność korporacyjna i pracownicza istnieją niezależnie od siebie, a wybór reżimu odpowiedzialności zależy od kwalifikacji danego roszczenia. W takiej sytuacji od wyboru spółki będzie zatem należało oparcie roszczenie o powołane przepisy bądź przepisy Kodeksu pracy.

Nowelizacja prawa

Z chwilą wejścia w życie nowelizacji KSH, czyli od 13.10.2022 r. do cytowanych przepisów (dot. spółki z o.o. i SA) został dodany kolejny paragraf, który łagodzi odpowiedzialność członków organu. Przepisy wskazują bowiem, że członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny, co ma chronić te osoby przed odpowiedzialnością w zakresie skutków podjętych decyzji, które w świetle dostępnych na moment podjęcia decyzji wskazań i rekomendacji wydawały się być uzasadnione, ale w rezultacie okazały się być zupełnie nietrafione.

 

2. Odpowiedzialność za fałszywe oświadczenia

Art. 291 KSH (odpowiednio także art. 300¹²³ i 479 KSH) stanowi o odpowiedzialności członka zarządu spółki za podanie fałszywych danych w oświadczeniu o pełnym pokryciu kapitału zakładowego. Stosowanie do art. 167 § 1 KSH do zgłoszenia spółki należy dołączyć m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników. Art. 262 § 2 KSH zawiera analogiczne zobowiązanie w odniesieniu do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego. Jeżeli zatem oświadczenia te będę fałszywe, co będzie wynikiem celowości działania członków zarządu bądź ich niedbalstwa, aktualizować się będzie odpowiedzialność na kanwie omawianego przepisu. Odpowiedzialność ta nie zmaterializuje się zaś wówczas gdy oświadczenie o pokryciu kapitału zakładowego zostanie złożone w innych celach niż dla potrzeb postępowania rejestrowego w KRS.

Odpowiedzialność ta nie ma charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej. Odpowiedzialność członków zarządu jest w tym przypadku solidarna ze spółką i czasowa. Uwalniają się oni od tej odpowiedzialności po upływie trzech lat od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

3. Odpowiedzialność wobec wierzycieli

Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce

Art. 299 KSH przewiduje odpowiedzialność członków zarządu spółki za jej zobowiązania w sytuacji, gdy ich egzekucja okaże się bezskuteczna. Odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością osobistą, subsydiarną wobec spółki, tzn. zależną od bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Jej przesłanką jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, przy czym wykazanie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela a więc np. niewyjawienie majątku w specjalnie dla tego celu przewidzianym postępowaniu. Co więcej, wierzyciel nie ma obowiązku prowadzenia egzekucji ze wszystkich możliwych składników majątku spółki.

Możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności

W praktyce postępowania wierzycieli na tej podstawie mają miejsce bardzo często, a pozwanym członkom zarządu trudno jest się od tej odpowiedzialności uwolnić. Jest to możliwe wówczas, gdy pozwany wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Ponadto odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

 

Trudno będzie natomiast wykazać brak winy członka zarządu w niezłożeniu wniosku. Będą to dość odosobnione przypadki (ponieważ do oceny działań tych osób należy stosować podwyższony miernik staranności) takie jak np. ciężka lub nagła choroba, która uniemożliwia złożenie wniosku. Jeżeli chodzi o brak szkody po stronie wierzyciela to członek zarządu może wykazywać np. że wierzyciel nie uzyskałby w postępowaniu upadłościowym zaspokojenia poprzez odwołanie się do stanu majątkowego spółki istniejącego w czasie właściwym dla zgłoszenia upadłości i kolejności zaspokajania się z masy upadłości. Podobna regulacja została zawarta w art. 300¹³² KSH w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej. W przepisach dotyczących spółki akcyjnej nie ma odpowiednika omawianego przepisu, a wierzyciel mógłby próbować dochodzić swoich roszczeń na podstawie art. 490 KSH.

4. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych

Art. 300 KSH w odniesieniu do członków organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, art. 490 KSH w przypadku spółek akcyjnych oraz art. 300¹³⁴ KSH w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej przewidują odpowiedzialność członków zarządu i rad nadzorczych wobec wspólników/akcjonariuszy i osób trzecich na zasadach ogólnych za szkody tym osobom wyrządzone. Na podstawie tych przepisów swoich roszczeń nie może względem członków organów dochodzić sama spółka.

Trzeba podkreślić, iż przepisy te nie stanowią samodzielnej podstawy dochodzenia roszczeń i należy je wiązać z regulacjami KC. Najczęściej będzie to odpowiedzialność deliktowa przewidziana art. 415 KC, wydaje się, że rzadziej odpowiedzialność kontraktowa na podstawie art. 471 KC bądź odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, tj. na podstawie art. 405 i nast. KC. Przykładowo na tej podstawie wspólnicy mogą dochodzić wyrządzonej im szkody wskutek wadliwych decyzji skutkujących upadłością spółki, a tym samym utraty wartości przysługującym ich udziałów/akcji (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12.4.2011 r., I ACa 719/10, Legalis).

 

5. Odpowiedzialność karna członków zarządu

Tytuł V KSH zawiera szereg przepisów penalizujących zachowania członków zarządów spółek. Będą to czyny takie jak:

Poza tym ustawodawca w art. 594 § 1 KSH przewiduje odpowiedzialność członka zarządu, który, wbrew obowiązkowi:

Rozliczenie różnic kursowych w przypadku zaciągnięcia i spłaty kredytu

Przy wycenie dla celów bilansowych operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych trzeba kierować się regułami wskazanymi w art. 30 ust. 2 RachunkU. Przepis ten określa, że wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze przelicza się w ciągu roku na złote i wprowadza do ksiąg rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia (o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu UE i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej) odpowiednio po kursie:

1. faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
2. średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu wskazanego w pkt a), a także w przypadku pozostałych operacji.

Istnieje pewna grupa operacji przeprowadzanych na rachunku walutowym, które mogą prowadzić do pojawienia się różnic kursowych od własnych środków pieniężnych. Powstają one w wyniku zastosowania (zgodnie z przepisami) różnych kursów walut z chwilą wpływu waluty na konto walutowe oraz z chwilą jej rozchodu z tego konta. Różnice kursowe na rachunku walutowym mogą wystąpić w przypadku:

1. zapłaty zobowiązań z tytułu dostaw i usług czy zobowiązań kredytowych,
2. odsprzedaży waluty do banku bądź do kantoru,
3. pobrania przez bank z rachunku walutowego różnych prowizji, np. za prowadzenie konta czy przelewy walutowe.

Te różnice będą właśnie w przypadku spłaty kredytu.

Przy przeprowadzaniu pewnych transakcji za pośrednictwem rachunku walutowego nie powstają różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Są to operacje związane z rozchodem waluty z konta walutowego, przy wycenie których stosowany jest kurs historyczny, tj. kurs, po jakim nastąpiło przeliczenie waluty na złote w dniu jej wpływu na rachunek. Kurs historyczny przyjmuje się przede wszystkim przy wszelkich operacjach dotyczących przemieszczania waluty wewnątrz jednostki. Korzysta się z niego m.in. przy wycenie operacji:

Aby przy przemieszczaniu waluty wewnątrz jednostki ustalić kolejność wyceny rozchodu waluty z rachunku walutowego, można korzystać z jednej z metod określonych w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 RachunkU. Możliwość taką przewiduje art. 35 ust. 8 RachunkU. Są to metoda FIFO („pierwsze weszło – pierwsze wyszło”), LIFO („ostatnie weszło – pierwsze wyszło”) lub kursów średnioważonych (przeciętnych). Wyboru metody stosowanej do wyceny rozchodu waluty z konta walutowego dokonuje kierownik jednostki. Zapisuje się go w przyjętych w danym podmiocie zasadach (polityce) rachunkowości.

MF po raz kolejny przesuwa termin wejścia w życie obowiązku instalacji kas rejestrujących w myjniach samoobsługowych

14.9.2022 r. opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (nr w wykazie prac legislacyjnych Ministra Finansów: 617 – dalej jako „Projekt”). Projekt dotyczy zmiany terminu wejścia w życie regulacji skutkujących obligatoryjną ewidencją sprzedaży dokonywanej przy pomocy urządzeń służących do samodzielnego mycia i czyszczenia pojazdów i podobnych usług.

Nowym terminem wejścia w życie omawianego obowiązku ewidencji sprzedaży jest 1.4.2023 r.

Instalowanie przy każdym stanowisku myjni kasy fiskalnej jest nieracjonalne: trudne technicznie i kosztowne. Rzecznik MŚP będzie wnosił do Ministra Finansów o rozważenie zmiany sposobu uszczelniania płacenia podatku od myjni samochodowych. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem opodatkowania myjni samoobsługowych byłoby, zamiast instalowania kas rejestrujących, wprowadzenie opłaty od ilości zużytej wody poprzez odczyty z wodomierzy lub, jako alternatywa wybierana przez przedsiębiorcę, podatek ryczałtowy od stanowiska skalkulowany według liczby samochodów zarejestrowanych w powiecie, w którym znajduje się myjnia.

Źródło: Rzecznik MŚP

Pracodawca informuje o pracowniku wyznaczonym do udzielania pierwszej pomocy

Obowiązki pracodawcy i pracowników funkcyjnych

Przepisem art. 207¹ § 1 KP, w związku z realizacją prawa Unii Europejskiej, zobowiązuje się pracodawcę do przekazywania pracownikom informacji o pracownikach wyznaczonych do:

Podobnie żadnymi szczególnymi kwalifikacjami nie musi wykazywać się osoba wyznaczona do udzielania pierwszej pomocy. Wystarczy, aby ukończyły one obowiązkowe szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w którego programie została uwzględniona problematyka ochrony przeciwpożarowej i pierwszej pomocy. Należy podkreślić, że na pracodawcy ciąży obowiązek zapewnienia realnych bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Z tego względu przed wyznaczeniem pracownika do udzielania pierwszej pomocy należy upewnić się, czy rzeczywiście posiada on odpowiednią wiedzę, umiejętności i predyspozycje do pełnienia takiej funkcji.

UWAGA! Obowiązek poinformowania o wyznaczonych pracownikach ma bez wyjątku każdy pracodawca, nawet taki, który zatrudnia tylko jednego pracownika. Informację na ten temat należy przekazać wszystkim pracownikom, niezależnie od rodzaju wykonywanej przez nich pracy, wymiaru czasu pracy czy rodzaju umowy o pracę.

Omawiany obowiązek wynika z konieczności wdrożenia dyrektywy Rady 89/391/EWG z 12.6.1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz.Urz. UE L Nr 183, s. 1). Jest to o tyle istotne, że z przepisów tej dyrektywy wynikają kolejne powinności związane z wyznaczeniem pracowników do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

Zwracamy także uwagę, że dyrektywa ma zastosowanie we wszystkich sektorach działalności, zarówno w sektorze publicznym, jak też prywatnym (w przemyśle, rolnictwie, handlu, administracji, usługach, szkolnictwie, oświacie i kulturze, działalności rozrywkowej i innych niewymienionych tu branżach).

Wyznaczenie pracowników funkcyjnych nie jest jedynym obowiązkiem pracodawcy w tym zakresie. Pracodawca dodatkowo ma obowiązek podjąć odpowiednie środki, aby pracownicy funkcyjni mieli dostęp i możliwość wykonywania swoich funkcji. Oznacza to, że rola wyznaczonego pracownika nie sprowadza się tylko do przyjęcia funkcji, oczekiwania na polecenia pracodawcy oraz działalności w sytuacji, do jakiej został wyznaczony. Z przepisów dyrektywy Rady należy wywnioskować, że pracownik funkcyjny powinien:

oceniać stopnie zagrożenia i podjąć działania zapobiegawcze oraz decydować w sprawie zastosowania odpowiednich środków ochronnych i, jeśli to konieczne, odpowiednich urządzeń ochronnych,

współpracować przy kontrolach związanych z przestrzeganiem zasad i przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgoda pracownika na wyznaczenie i podanie danych osobowych

Wątpliwości może budzić kwestia, czy potrzebne są zgody pracownika na wyznaczenie go do pełnienia ww. funkcji oraz podanie jego danych osobowych.

Przy udzielaniu pierwszej pomocy potrzebna jest nie tylko wiedza i umiejętności, które pracownik może nabyć przez odpowiednie szkolenie, ale także odpowiednie cechy charakteru, takie jak:

Taka wyznaczona do udzielania pierwszej pomocy osoba nie może np. mdleć na widok krwi. Dlatego zasadniczo pracownik powinien taką zgodę wyrazić. Wyjątkowo brak zgody nie stoi na przeszkodzie wyznaczenia podwładnego, jeżeli wiadomo, że ma on wszelkie predyspozycje i kompetencje do udzielania pierwszej pomocy, albo w przypadku pracodawcy zatrudniającego kilka osób ten akurat pracownik jest jedyną osobą, którą można wyznaczyć (pozostali zdecydowanie się nie nadają).

Po wyznaczeniu zgoda pracownika na przetwarzanie jego danych osobowych nie jest konieczna, ponieważ wskazanie danych w informacji jest realizacją obowiązku z art. 207¹ KP.

 

Treść i forma informacji

Treść informacji o wyznaczonym pracowniku, jaką należy przekazać pozostałym zatrudnionym, wskazano w art. 207¹ § 2 KP. Informacja o pracownikach funkcyjnych powinna zawierać koniecznie:

Pracodawca jest obowiązany każdorazowo aktualizować informację na temat pracownika funkcyjnego w razie zmiany jednego z elementów zapisanych w tabeli.

Zmiany w KSH: Komitety rady nadzorczej

1. Komitety rady nadzorczej w polskim porządku prawnym

Podstawy prawne tworzenia komitetów rady nadzorczej

Regulacja komitetów rady nadzorczej została wprowadzona do KSH w art. 219¹ (w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz w art. 390¹ (w odniesieniu do spółki akcyjnej) ustawą z 9.2.2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807). Instytucja ta weszła do polskiego porządku prawnego pod wpływem zachodnich praktyk nadzorczych i należy spodziewać się, że w miarę rozwoju i upowszechniania najlepszych zasad ładu korporacyjnego, jej rola będzie wyłącznie wzrastać.

Przepisy nowelizacji przewidują, że rada nadzorcza może ustanawiać doraźny lub stały komitet rady nadzorczej, składający się z jej członków, do pełnienia określonych czynności nadzorczych. Ciała tego rodzaju funkcjonowały w praktyce, jednak dopiero 13 października br. otrzymają wyraźną regulację w ustawie określającej ustrój spółek kapitałowych.

Zasadność tworzenia stałych i doraźnych komitetów rady nadzorczej

Jak wskazano w uzasadnieniu nowelizacji, w jej przepisach „określono zasady tworzenia stałych i doraźnych komitetów rady nadzorczej, wpływ ich utworzenia na odpowiedzialność całej rady nadzorczej oraz kompetencje przysługujące komitetom rady nadzorczej. Wprowadzenie w tym zakresie regulacji jest uzasadnione potrzebą zapewnienia komitetom rady nadzorczej możliwości efektywnego funkcjonowania. Jednocześnie za szczegółowym uregulowaniem kwestii odpowiedzialności członków rad nadzorczych w sytuacji powołania komitetów rady nadzorczej przemawiała doniosłość tej kwestii z punktu widzenia spółek oraz piastunów ich organów” (Uzasadnienie projektu – druk sejmowy 1515, str. 40).

Komitety rady nadzorczej w ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym

Komitety rady nadzorczej były dotychczas przedmiotem szczątkowej regulacji ustawy z 11.5.2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1302; dalej: BiegRewU) ustanawiającej obowiązek utrzymywania przez jednostki zainteresowania publicznego funkcjonującego komitetu audytu, składającego się z przynajmniej 3 członków.

Spółki publiczne a powinność utrzymywania komitetów

W odniesieniu do spółek publicznych powinność utrzymywania komitetów przewidują Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW, w tym w szczególności w wersji z 2021 r. Regulacja ta ma charakter soft law, opierając się na zasadzie „dostosuj się lub wyjaśnij”. Zgodnie z § 29 ust. 3 regulaminu GPW, „emitent (spółka) publikuje informację, w której wskazuje, które zasady są przez niego stosowane, a których zasad w sposób trwały nie stosuje. W odniesieniu do zasad, które nie są przez emitenta stosowane, informacja zawiera szczegółowe wyjaśnienie okoliczności i przyczyn niestosowania danej zasady”.

Dyrektorzy niewykonawczy lub będący członkami rady nadzorczej spółek giełdowych

Na poziomie europejskim, do komitetów odnosi się zalecenie Komisji Europejskiej z 15.2.2005 r. dotyczące roli dyrektorów niewykonawczych lub będących członkami rady nadzorczej spółek giełdowych. W tym przypadku, dokument wspomina nie tylko o strukturze odpowiadającej konstrukcji komitetu audytu, ale również o komitecie do spraw nominacji oraz komitecie do spraw wynagrodzeń.

2. Cele tworzenia komitetów rady nadzorczej

Analiza wskazanych powyżej regulacji pozwala na określenie podstawowych celów, którym służyć ma omawiana instytucja.

Po pierwsze: zasadniczym celem tworzenia komitetów jest zbudowanie eksperckiej struktury doradczej, realizującej przede wszystkim zadania o charakterze merytorycznym. I tak, na gruncie prawa spółek głównym celem funkcjonowania komitetów jest usprawnienie prac rady nadzorczej przy jednoczesnym zachowaniu odpowiedniego poziomu rzetelności, tak aby decyzje były podejmowane po należytym rozpatrzeniu sprawy.

Wymagane umiejętności członków komitetu audytu

Jak stanowi art. 129 ust. 1 BiegRewU „przynajmniej jeden członek komitetu audytu posiada wiedzę i umiejętności w zakresie rachunkowości lub badania sprawozdań finansowych”. Do ustawowych zadań tego komitetu należy bowiem między innymi monitorowanie procesu sprawozdawczości finansowej czy opracowywanie polityki wyboru firmy audytorskiej do przeprowadzania badania. Z kolei w pkt. 3.9 Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW, wskazuje się, że w jeżeli w spółce działa komitet audytu, monitoruje on skuteczność systemów i funkcji audytu wewnętrznego, kontroli wewnętrznej, zarządzania ryzykiem oraz nadzoru zgodności działalności z prawem (compliance). Do innych, występujących w praktyce komitetów, takich jak komitet wynagrodzeń czy komitet nominacji, odnieść należy analogiczne uwagi.

Powołanie komitetu a odpowiedzialność rady nadzorczej

Zgodnie z właściwymi przepisami nowelizacji skorzystanie przez radę nadzorczą z uprawnienia do powołania komitetu nie zwalnia jej członków z odpowiedzialności za sprawowanie nadzoru w spółce, również w tym obszarze, który powierzony został danemu komitetowi. Komitet rady nie jest organem spółki, a określonym, specyficznym ciałem doradczym. Spółka jako osoba prawna działa przez swoje organy, czyli m.in. przez radę nadzorczą, tak ze skutkiem „wewnętrznym”, jak i „zewnętrznym”, a komitet ma za zadanie przygotowywać i wspierać realizację powierzonych jej zadań. Nie oznacza to jednak, że komitet nie będzie mógł samodzielnie realizować jakichkolwiek czynności nadzorczych – zgodnie z wyraźnymi przepisami znowelizowanego KSH, będzie on miał możliwość badania wszystkich dokumentów spółki, dokonywania rewizji stanu jej majątku oraz żądania od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w celu zapewnienia sobie należytej bazy wiedzy do pracy merytorycznej.

Po drugie, należy zaznaczyć, że istotnym celem funkcjonowania komitetów jest również zapobieganie konfliktom interesów lub ich łagodzenie. Przenosząc powyższe na grunt prawa spółek, problem ten aktualizuje się w szczególności w spółkach o rozproszonym składzie wspólniczym i przyjmuje najczęściej postać konfliktu o charakterze pionowym (zarząd – wspólnicy mniejszościowi). W polskich warunkach powszechne są także konflikty w spółkach kontrolowanych przez dominującego wspólnika, które przeważają zarówno wśród małych i średnich przedsiębiorstw, jak i spółek giełdowych czy z sektora finansowego. Wspólnik większościowy w praktyce jest władny samodzielnie powoływać członków organów spółki, przez co ma zarówno pełną informację o jej funkcjonowaniu, jak i niemal pełną nad nią kontrolę. W tego rodzaju spółkach głównym problemem jest ochrona mniejszościowych wspólników oraz osób trzecich (tzw. interesariuszy – stakeholders) i to zadanie realizować ma rada nadzorcza i jej komitety.

Niezależność członków komitetu

Zgodnie z art. 129 ust. 3 BiegRewU „większość członków komitetu audytu, w tym jego przewodniczący, jest niezależna od danej jednostki zainteresowania publicznego”, przy czym za niezależnego uznaje się takiego członka komitetu audytu, który w szczególności nie reprezentuje podmiotów sprawujących kontrolę nad daną jednostką zainteresowania publicznego. Dobre Praktyki idą w tym zakresie jeszcze dalej – wymagając, by niezależny członek rady nie miał rzeczywistych i istotnych powiązań z akcjonariuszem posiadającym choćby 5% ogólnej liczby głosów w spółce.

Członkowie rady nadzorczej, a w szczególności jej komitetów, mają działać w interesie spółki, który – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego – nie sprowadza się do interesu dominującego wspólnika, a „odpowiada interesom wszystkich grup wspólników z uwzględnieniem wspólnego celu określonego w statucie spółki” (wyrok SN z 5.11.2009 r., I CSK 158/09, Legalis). Realizacja tego celu jest możliwa na dużą skalę tylko przy zapewnieniu niezależności piastunów organów.

Po trzecie, na giełdzie jak i w sektorze finansowym, funkcjonowanie komitetów rady nadzorczej ma wymiar makro-ostrożnościowy. Komitety, w tym w szczególności komitet audytu, stanowią pierwszy bastion obrony przed ryzykiem systemowym i pierwszy organ zdolny do wykrycia nieprawidłowości w sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W przywołanym powyżej zaleceniu Komisji Europejskiej, kładzie się na tę kwestię szczególny nacisk – „zapewnienie, by sprawozdania finansowe i inne powiązane informacje, ogłaszane przez spółkę, przedstawiały rzetelny i kompletny obraz sytuacji spółki oraz monitorowanie procedur ustanowionych w celu oceny i zarządzania ryzykiem zwykle postrzega się jako dwa główne zadania rady nadzorczej; w tym kontekście większość kodeksów ładu korporacyjnego przyznaje komitetowi audytu zasadniczą rolę organu [ciała] pomagającego radzie nadzorczej w wykonywaniu tych zadań”.

Brak motywacji o charakterze finansowym dla członków komitetu

W tym miejscu powraca kwestia zarówno odpowiednich kompetencji merytorycznych członków komitetu, jak i ich niezależności. Jak wskazuje się w tym przedmiocie w pkt. 3.4 Dobrych Praktyk, „wynagrodzenie osób odpowiedzialnych za zarządzanie ryzykiem i compliance oraz kierującego audytem wewnętrznym powinno być uzależnione od realizacji wyznaczonych zadań, a nie od krótkoterminowych wyników spółki”. Istotne jest nietworzenie dla członków komitetu motywacji o charakterze finansowym, mogącej doprowadzić do zachowania nieetycznych lub oportunistycznych.

„Aspekt psychologiczny” funkcjonowania komitetów

Należy także zwrócić uwagę na „aspekt psychologiczny” funkcjonowania komitetów w ramach organu rozumianego jako zbiór jego członków. Powołanie komitetu i przekazanie mu przez radę nadzorczą określonych zadań z zakresu kontroli działalności spółki spowoduje, że odpowiedzialność za powierzony komitetowi obszar nadzoru będzie odczuwana silniej przez konkretnych członków rady (tworzących komitet), a nie „rozłoży się” na cały organ. Może to przyczynić się do zwiększenia poziomu rzetelności i efektywności działań poszczególnych członków rady i mieć pozytywny wpływ na działalność rady jako całości.

Podsumowanie

Podsumowując należy stwierdzić, że komitety rady nadzorczej mają do odegrania istotną rolę w budowaniu właściwego ładu korporacyjnego w polskim sektorze finansowym. W związku z uregulowaniem tej kwestii w KSH i wraz z rozwojem tego sektora, należy spodziewać się wzrostu częstotliwości ustanawiania tego rodzaju ciał doradczych, a tym samym wzrostu praktycznego znaczenia ich regulacji. Będzie to szczególnie istotne w dużych podmiotach o rozbudowanej strukturze korporacyjnej – spółkach publicznych oraz innych jednostkach zainteresowania publicznego.

Nowe wzory dokumentów elektronicznych TPR-C(4) i TPR-P(4) za 2021 r.

Na stronach Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Finansów opublikowane zostały nowe wzory dokumentów elektronicznych:

Czego dotyczą zmiany?

Opublikowane wzory stosuje się do informacji o cenach transferowych składanych za rok podatkowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2020 r.

Najistotniejsze zmiany dotyczą m.in.:

Wysyłanie struktur TPR

Wzory dokumentów elektronicznych informacji o cenach transferowych zostały opublikowane w dniu 16 września 2022 r. w Centralnym Repozytorium Wzorów Dokumentów Elektronicznych:

Korzystanie ze zmienionych wzorów (tj. przesyłanie przez bramkę eDeklaracje) jest już możliwe.

Źródło: Ministerstwo Finansów

Wypłata zaliczki na poczet zysku komplementariusza spółki komandytowej

Możliwość wypłaty zaliczki na poczet zysku w pierwszym roku działania spółki komandytowej

Na gruncie KSH spółka komandytowa jest spółką osobową. W spółce komandytowej wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona, co wynika z brzmienia art. 102 KSH.

Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Równocześnie w art. 123 KSH zastrzeżono, iż zysk przypadający komandytariuszowi za dany rok obrotowy jest przeznaczany w pierwszej kolejności na uzupełnienie jego wkładu rzeczywiście wniesionego do wartości umówionego wkładu.

W zakresie zysku komplementariusza mają zastosowanie przepisy dotyczące spółki jawnej, zgodnie z którymi każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Jeżeli jednak wskutek poniesionej przez spółkę straty udział kapitałowy wspólnika został uszczuplony, to zysk przeznacza się w pierwszej kolejności na uzupełnienie udziału wspólnika. Powyższe zasady znajdą zastosowanie, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej.

Brak włączeń co do wysokości wypłaty zaliczki w przepisach KSH, jak ma to miejsce w odniesieniu do spółki z o.o., daje prawo do wypłaty zaliczek na poczet zysku w spółce komandytowej w pierwszym roku jej funkcjonowania.

Opodatkowanie zysku komplementariusza

Z art. 30a ust. 6a PDOFizU wynika przy tym, że zryczałtowany podatek od przychodów uzyskiwanych przez komplementariusza z tytułu udziału w zyskach spółki komandytowej pomniejsza się o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku tej spółki i podatku należnego od dochodu tej spółki, za rok podatkowy, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został uzyskany.

Zdaniem organów podatkowych odliczenie to można jednak stosować dopiero po zakończeniu roku podatkowego, którego dotyczy zysk. W konsekwencji organy podatkowe uważają, że od wypłacanych komplementariuszom zaliczek na poczet zysku zryczałtowany podatek w wysokości 19% spółki komandytowe obowiązane są pobierać bez dokonywania takiego odliczenia.

Planowane zmiany w Ordynacji podatkowej

Z przedstawionych przez ministerstwo informacji wynika, że wśród propozycji zmian istnieje istotna kwestia dotycząca zawieszenia biegu terminu przedawnia zobowiązań podatkowych. Planuje się, że wszczęcie postępowania skarbowego nie będzie zawieszać biegu przedawnienia. Wówczas nie będzie już możliwości wykorzystywania zawieszenia biegu terminu przedawnienia instrumentalnie w celu nie przedawnia postępowania podatkowego i wszczynania postępowań karnych skarbowych.

Ponadto, planuje się inne pozytywne dla podatników rozwiązania:

1) zniesienie obowiązku składania dodatkowego wniosku o stwierdzenie nadpłaty wynikającej ze skorygowanej deklaracji;

2) wprowadzenie uproszczonego postępowania skarbowego dla spraw, w których zobowiązanie podatkowe we wniosku podatnika nie budzi wątpliwości (takie postępowanie ma być wszczynane na wniosek podatnika i trwać maksymalnie 14 dni);

3) ma zostać podniesiony limit podatku, który może zostać opłacony za podatnika przez inną osobę, z 1000 zł do 5000 zł.

Nie wszystkie rozwiązania będą korzystne dla podatników. W projekcie mowa jest o:

1) możliwości zablokowania przez organy skarbowe nie tylko firmowego rachunku bankowego, ale też oszczędnościowego rachunku przedsiębiorcy (blokada ma potrwać dłużej- 96 godzin, obecnie są to 72 godziny);

2) możliwości żądania przez organy podatkowego od banku wstrzymania przelewu budzącego podejrzenia;

3) braku możliwości odzyskania nadpłaty w przypadku stosowania wyższej stawki podatku, jeśli organ wykaże, że podatnik nie poniósł z tego tytułu uszczerbku;

4) zaostrzenie przepisów o odpowiedzialności członków zarządu spółki kapitałowej;

5) zwiększeniu kar porządkowych.

Więcej informacji na temat planowanych zmian będzie dostępnych po opublikowaniu projektu nowelizacji.

Zmiany w przepisach dotyczących zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC)

W projekcie nowelizacji w zakresie zmian dotyczących CFC:

1. doprecyzowano sposób ustalania dochodu CFC (art. 24a ust. 6c PDOPrU) w zakresie uwzględniania przychodów i kosztów spółek niebędących osobami prawnymi oraz braku stosowania ulg i zwolnień wynikających z PDOPrU, z wyjątkiem określonych w przepisach o CFC;
2. doprecyzowano jedną z przesłanek konstytuujących CFC, określonych w art. 24a ust. 3 pkt 5 PDOPrU (tj. przesłanki dotyczącej wysokiej rentowności zagranicznej jednostki w stosunku do posiadanych aktywów) w przypadku potencjalnego zbycia aktywów w trakcie roku (art. 24a ust. 3f PDOPrU),
3. doprecyzowano definicję jednostki zależnej (art. 24a ust. 2 pkt 3 PDOPrU), którą będzie zagraniczna jednostka nie spełniająca przesłanek zagranicznej jednostki kontrolowanej wskazanych w art. 24a ust. 3 pkt 3, 4 lub 5 PDOPrU,
4. zmiany art. 24a ust. 3a PDOPrU, dotyczącego sposobu wyliczania różnicy pomiędzy faktycznie zapłaconym przez CFC a podatkiem, który byłby zapłacony przez polskiego podatnika – zmiana ma na celu uzupełnienie przepisu o dodatkowe przesłanki konstytuujące CFC wprowadzone ustawą z 21.10.2021 r.

Analogiczne zmiany przepisów są przewidziane odnośnie CFC w art. 30f PDOFizU.

W projekcie nowelizacji przewidziano, że pomniejszenie od podatku stosować się będzie do podatku od dochodów zależnej zagranicznej jednostki kontrolowanej, osiągniętych od roku podatkowego tej zależnej jednostki, w którym obowiązują zmienione zasady.

W przypadku, gdy rok podatkowy zagranicznej jednostki jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczął się przed 1.1.2023 r., a zakończy się po 31.12.2022 r., zmienione przepisy ustaw o CIT i PIT stosować się będzie począwszy od następnego roku podatkowego.