Dokumentowanie WDT dla celów VAT – objaśnienia podatkowe

W objaśnieniach podatkowych Ministerstwo Finansów przypomniało, że jednym z warunków skorzystania ze zwolnienia (z jednoczesnym prawem do odliczenia VAT) i odpowiednio z prawa do zastosowania stawki 0% (na gruncie przepisów VATU) dla dostawy towarów dokonanej w ramach transakcji wewnątrzwspólnotowej jest zapewnienie, aby towary zostały wysłane lub przetransportowane z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego i dostarczone innemu podatnikowi lub osobie prawnej niebędącej podatnikiem, działających w takim charakterze w państwie członkowskim innym niż państwo rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów.

Od 1.1.2020 r. we wszystkich państwach członkowskich, w tym w Polsce obowiązują przepisy rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/1912 z 4.12.2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi, stanowiące jeden z elementów tzw. pakietu „Quick Fixes”. Rozporządzenie nr 2018/1912 wprowadziło katalog dokumentów, których posiadanie stanowi podstawę do skorzystania przez podatnika ze wzruszalnego domniemania, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wysłane lub przetransportowane z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium, ale na terytorium UE.

Źródło: https://www.gov.pl/web/finanse/objasnienia-podatkowe-z-dnia-17-grudnia-2020-r-w-sprawie-dokumentowania-wdt-dla-celow-vat

Wprowadzenie zmian doprecyzowujących niektóre konstrukcje w VAT

Zmiany w Tax Free

Wprowadzono elektroniczny system rejestracji i obiegu dokumentów w procedurze zwrotu VAT dla podróżnych Ma to przyspieszyć i uprościć zwrot podatku VAT podróżnym. Zmiany te zaczną obowiązywać od 1.1.2022 r.

Zmiany w WIS

Wprowadzono rozszerzenie ochrony związanej z Wiążącą Informacją Stawkową (WIS) dla towarów lub usług identyfikowanych w VAT według PKWiU. Ponadto wprowadzono ograniczenie ochrony WIS, gdy zostanie ona wykorzystana w transakcjach stanowiących nadużycie prawa.

Wydanie WIS zostało wyłączone, gdy zakres wniosku pokrywa się z przedmiotem toczącego się postępowania. Podatnik zostanie poinformowany o tym w trybie decyzji administracyjnej podlegającej kontroli sądowej.

Zmiany w nowym JPK_VAT

Wprowadzone zmiany w nowym JPK_VAT pozwolą na stosowanie przepisów Działu IV ustawy – Ordynacja podatkowa do kar pieniężnych przewidzianych w ustawie o VAT. Za wprowadzeniem w zakresie kar za błędy w ewidencji odesłania do stosowania przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa przemawia celowość zapewnienia jednolitości procedury stosowanej w ramach czynności urzędów skarbowych prowadzonych na nowym JPK_VAT.

Płatność z rachunku VAT na rzecz agencji celnych

Wprowadzono możliwość dokonywania płatności z rachunku VAT kwoty odpowiadającej kwocie podatku z tytułu importu towarów czy też należności celnych na rzecz agencji celnych.

Zmiany w MPP

Dokonano zmiany redakcyjno-doprecyzowującej w zakresie mechanizmu podzielonej płatności (MPP) dotyczącej zdarzających się przypadków dokonywania płatności w MPP na rzecz podmiotów, które nie są podatnikami VAT (np. przy realizacji zajęcia wierzytelności). Przewidziano złożenie wniosku o uwolnienie środków nie tylko przez podatnika, ale również przez inne podmioty niebędące podatnikami podatku VAT, które posiadają na rachunku VAT środki finansowe. Ma to objąć również podmioty nieposiadające siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, które nie są podatnikami VAT.

Zmiany w wykazie podatników VAT

Dokonano zmiany redakcyjno-doprecyzowującej w zakresie wykazu podatników VAT, w tym m.in. z uwagi na pojawiające sią wątpliwości pod kątem zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych – nie ma już konieczności zamieszczania w wykazie nr PESEL.

Zmiany w zakresie definicji w VAT

Wprowadzono zmiany doprecyzowujące w zakresie przepisów dotyczących definicji w VAT, które wpływają na ustalenie stawek VAT (np. w definicji rolnika ryczałtowego, w definicji czasopism regionalnych lub lokalnych, w zapisach załączników nr 3 i nr 10 do VATU).

Doręczenia elektroniczne

W Dz.U. z 2020 r. pod poz. 2320 opublikowano ustawę z 18.11.2020 r. o doręczeniach elektronicznych (dalej: DorElektrU).

Z ustawy wynika m.in., że podmiot publiczny doręcza korespondencję wymagającą uzyskania potwierdzenia jej nadania lub odbioru z wykorzystaniem:

Publiczna usługa hybrydowa to usługa pocztowa, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1041; dalej: PrPoczt), a chodzi o przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej, świadczoną przez operatora wyznaczonego, jeżeli nadawcą przesyłki listowej jest podmiot publiczny.

Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego to usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, o której mowa w art. 3 pkt 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylające dyrektywę 1999/93/WE (Dz.Urz. UE z 28.8.2014 r. L 257/73), świadczoną przez operatora wyznaczonego (chodzi o usługę umożliwiającą przesłanie danych między stronami trzecimi drogą elektroniczną i zapewniającą dowody związane z posługiwaniem się przesyłanymi danymi, w tym dowód wysłania i otrzymania danych, oraz chroniącą przesyłane dane przed ryzykiem utraty, kradzieży, uszkodzenia lub jakiejkolwiek nieupoważnionej zmiany).

Podmiot publiczny to:

Operator wyznaczony to operator wyznaczony, o którym mowa w art. 3 pkt 13 PrPoczt (chodzi o operatora pocztowego obowiązanego do świadczenia usług powszechnych).

Wpis adresu do doręczeń elektronicznych do bazy adresów elektronicznych będzie równoznaczny z żądaniem doręczania korespondencji przez podmioty publiczne na ten adres. Podmiot publiczny będzie miał obowiązek posiadać adres do doręczeń elektronicznych wpisany do bazy adresów elektronicznych, powiązany z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego.

Do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego będą też zobowiązani: adwokat, radca prawny, doradca podatkowa, rzecznik patentowy oraz notariusz, którzy wykonują zawód, radca Prokuratorii Generalnej RP wykonujący czynności służbowe, podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców KRS oraz do CEIDG.

W oddzielnych rozdziałach DorElektrU określa szczegółowe przepisy dotyczące:

DoręczElektrU wprowadza też zmiany w 146 ustawach, w przypadku których wystąpiła konieczność uwzględnienia jej przepisów, tj. m.in. w ustawie z:

DorElektrU wprowadza też przepisy przejściowe, z których wynika m.in., że:

Wsparcie finansowe na produkcję audiowizualną filmów fabularnych w 2021 r.

W Dz.U. z 2020 r. pod poz. 2376 opublikowano rozporządzenie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z 23.12.2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego wykazu polskich kosztów kwalifikowalnych, parametrów utworów audiowizualnych oraz dokumentów związanych z przyznawaniem wsparcia finansowego na produkcję audiowizualną przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Zmiana dotyczy rozporządzenia MKiDN z 11.2.2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu polskich kosztów kwalifikowalnych, parametrów utworów audiowizualnych oraz dokumentów związanych z przyznawaniem wsparcia finansowego na produkcję audiowizualną przez Polski Instytut Sztuki Filmowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 309).

Z § 7 tego rozporządzenia wynika, że wsparcie finansowe na produkcję audiowizualną filmu fabularnego o metrażu nie krótszym niż 70 minut, którego wartość polskich kosztów kwalifikowalnych przekracza kwotę 4 000 000 zł w ramach budżetu produkcji audiowizualnej przyznaje się w przypadku wniosku złożonego w:

Dodano tu punkt 3, w związku z czym opisane tu wsparcie finansowe przyznaje się także w przypadku wniosku złożonego w 2021 r., gdy wartość polskich kosztów kwalifikowalnych tego utworu przekracza kwotę 3 000 000 zł w ramach budżetu produkcji audiowizualnej.

Uproszczenie w dokonywaniu korekty faktur -SLIM VAT

W ustawie z 27.11.2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 2419), która weszła w życie od 1.1.2021 r. wprowadzono m.in. uroszczenia w dokonywaniu korekty faktur.

Faktury korygujące in-minus

Zrezygnowano z formalnego warunku uzyskania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towarów lub usługobiorcę, aby dokonać z niej odliczenia VAT. Podatnik będzie dokonywał obniżenia podstawy opodatkowania i VAT należnego już w okresie wystawienia faktury korygującej, jednak pod warunkiem, że z posiadanej przez niego dokumentacji wynika, iż uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki transakcji.

W tym samym okresie nabywca będzie zobowiązany do odpowiedniej korekty podatku naliczonego, która wynika z uzgodnienia pomiędzy podatnikami – art. 29a ust. 13 VATU.

Faktury korygujące in-plus

Wprowadzono konkretne przepisy wskazujące sposób rozliczenia faktur korygujących in plus (zwiększających podstawę opodatkowania). Rozliczenie z tych faktur będzie dokonywane na bieżąco w okresie wystawienia faktury korygującej (korekta spowodowana przyczynami zaistniałymi po dokonaniu sprzedaży) – art. 29a ust. 17 VATU.

Z przepisów przejściowych wynika, że w przypadku faktur korygujących wystawionych przed dniem 1.1.2021 r. stosuje się przepisy VATU przed nowelizacją.

Ponadto, w przypadku faktur korygujących wystawionych po 31.12.2020 r., w związku z obniżeniem podstawy opodatkowania, o którym mowa w art. 29a ust. 13 lub w związku ze stwierdzeniem pomyłki na fakturze, o którym mowa w art. 29a ust. 14, podatnicy VAT w okresie do 31.12.2021 r. mogą stosować przepisy VATU w dotychczasowym brzmieniu, jeżeli wybór stosowania tych przepisów zostanie uzgodniony na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi a ich nabywcą przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w roku 2021. Rezygnacja z ww. wyboru może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dokonano tego wyboru, pod warunkiem że zostanie ona uzgodniona na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi a ich nabywcą. Do faktur korygujących wystawionych po dniu rezygnacji z wyboru stosuje się przepisy VATU po nowelizacji.

Termin zwiększenia maksymalnej intensywności pomocy inwestycyjnej w celu dostosowania do surowszych norm środowiskowych

Zmiany wprowadzono do rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 5.11.2015 r. w sprawie udzielania pomocy na realizację inwestycji służących podniesieniu poziomu ochrony środowiska w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014–2020 (Dz.U. z 2015 r. poz. 2022). Rozporządzenie to określa szczegółowe przeznaczenie, warunki i tryb udzielania przedsiębiorcom, w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020, pomocy inwestycyjnej:

Przewidziano, że maksymalna intensywność obydwu tych pomocy inwestycyjnych zwiększa się o:

Pierwotnie zwiększenie to miało mieć miejsce do 31.12.2020 r., ale przedłużono je do 31.12.2021 r.

W czasie pandemii pracodawcy chętniej sięgają po szkolenia w wirtualnej rzeczywistości

Na polskim rynku potencjał szkoleń w VR rozwija już Orange – do końca tego roku przeszkoli w ten sposób niemal 200 swoich pracowników, a w przyszłym – kolejny tysiąc osób. Ich efekty są dużo lepsze w porównaniu z tradycyjnymi zajęciami: szkolenia w VR zapewniają lepszą koncentrację, a wyniki testów wiedzy wśród ich uczestników wzrosły z 56 do blisko 90 %.

Pandemia COVID-19 znacznie przyspieszyła wykorzystanie rozwiązań zdalnych i nowych technologii, takich jak wirtualna rzeczywistość, w sektorze edukacji i szkoleń. Dynamiczny wzrost tego rynku był prognozowany jeszcze przed wybuchem pandemii. Z marcowego raportu Technavio wynika, że wartość rynku VR w tym segmencie w latach 2020–2024 może wzrosnąć do 6,34 mld dol. Coraz większa przystępność cenowa sprzętu VR, w połączeniu z dostępnością łatwych w obsłudze platform do tworzenia takich treści, będzie napędzać rynek, którego roczna dynamika wzrostu do 2024 roku wyniesie aż 59 % – wynika z „Virtual Reality Market in Education Sector by Product, Forecast and Analysis 2020–2024”.

Jak wskazuje, szkolenia w VR mają kilka przewag nad tradycyjnymi zajęciami. Po pierwsze, skutecznie odcinają użytkownika od rozpraszającego go otoczenia, zwiększając poziom koncentracji. Po drugie, osoba szkolona wciela się w rolę klienta i patrzy na urządzenie bądź usługę jego oczami: rozpakowuje paczkę, ogląda je, podłącza, konfiguruje, sprawdza różne funkcje. W ten sposób zwraca uwagę na szczegóły, których w standardowym szkoleniu może nie zauważyć. Wyniki testów wiedzy wśród uczestników takich szkoleń wzrosły z 56 do prawie 90 %.

Obecnie szkolenia odbywają się w domach pracowników, co jest związane z czasem pandemii i powszechną pracą zdalną. Uczestnicy otrzymują gogle VR kurierem do domu, a po zakończeniu szkolenia naklejają gotową etykietę zwrotną i odsyłają sprzęt. Cały proces przypomina proces odbioru i zwrotu zakupów zamówionych w sklepie internetowym.

Źródło:

newseria.pl

Zmiany w podatku akcyzowym dotyczące monitorowania dostaw wyrobów akcyzowych zwolnionych z akcyzy

W nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym zamieszczono przepisy dotyczące:

1) utworzenia Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych oraz zasady jego funkcjonowania;

2) zmian w zakresie zasad i trybu postępowania rejestracyjnego podatników lub podmiotów dokonujących czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych (uproszczenie zasad monitorowania dostaw wyrobów akcyzowych na podstawie e-DD, z użyciem Systemu EMCS PL2);

3) modyfikacji warunków zwolnień od akcyzy niektórych wyrobów akcyzowych, w tym określonych wyrobów węglowych;

4) zmian w zakresie organizacji obrotu wyrobami akcyzowymi, w tym uregulowanie problematyki monitorowania sprzedaży wyrobów węglowych z użyciem Systemu EMCS PL2;

5) wprowadzenie centralnej, elektronicznej rejestracji podmiotów akcyzowych, w tym objęcie tym obowiązkiem podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej zużywających wyroby akcyzowe zwolnione od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, m.in. jednostek pożytku publicznego, jednostek samorządu terytorialnego, jednostek organizacyjnych wojska, Straży Granicznej, Policji;

6) umożliwienie dokonania podziału przemieszczenia poza terytorium kraju wyrobów energetycznych przemieszczanych transportem kolejowym z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy.

Ponadto nowelizacja wprowadza zmiany w ordynacji podatkowej w zakresie możliwości dokonywania przez naczelników urzędów skarbowych czynności sprawdzających polegających na weryfikacji danych i dokumentów przedstawionych przez podmioty dokonujące zgłoszenia rejestracyjnego.

Do ustawy o opłacie skarbowej wprowadzono zmianę dotyczącą opłat za zaświadczenie o rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych.

Nowe plany postępowań o udzielenie zamówienia od 1.1.2021 r.

W przypadku gdy inni zamawiający zdecydują się na sporządzenie planu będą także mogli wykorzystać przygotowany wzór.

Wzór planu postępowań o udzielenie zamówień, uwzględniając wymagania odnośnie do jego treści zawarte w art. 23 ust. 3 PZP, opiera się na następującym schemacie zamieszczanych w nim danych: informacje o charakterze ogólnym, w tym przede wszystkim informacje o zamawiającym, a następnie – co niezmiernie istotne – na podziale wzoru na dwie „tabele” odpowiednio ze względu na wartość zamówień, tj. (1) na zamówienia o wartości mniejszej niż progi unijne oraz (2) na zamówienia o wartości równej lub przekraczającej progi unijne. W ramach każdego z wzorów zastosowano podział zgodnie z kryterium rodzaju zamówienia, tj. wyodrębnieniu zamówień na roboty budowlane, dostawy oraz usługi.

Katalog informacji dotyczących zamawiającego wymaganych do podania w planie postępowań obejmuje m.in. nazwę, adres, adres strony internetowej, adres poczty elektronicznej oraz telefon kontaktowy. Zamawiający obok obowiązkowych informacji na temat zamówień ujętych w planie postępowań, których zakres wynika z art. 23 ust. 3 PZP (tj. przedmiot zamówienia, rodzaj zamówienia, przewidywany tryb albo procedura udzielania zamówienia, orientacyjna wartość zamówienia, przewidywany termin wszczęcia postępowania o udzielenie zamówienia), mają zamieszczać w nim informacje dodatkowe (np. dotyczące wstępnych konsultacji rynkowych, innowacyjnych lub zrównoważonych zamówień (uwzględniających aspekty społeczne, aspekty środowiskowe).

Istotnym elementem wzoru planu postępowań o udzielenie zamówień publicznych jest też kolumna z informacją na temat aktualizacji planu. W odnośniku do tabel z wzorami podano, że w kolumnie tej zamawiający należy wskazać, czy aktualizacja polega na zmianie, dodaniu lub rezygnacji z pozycji planu.

W zakresie informacji na temat przewidywanego trybu albo procedury udzielenia zamówienia o wartości mniejszej niż progi unijne uszczegółowiono w odnośniku, że zamawiający powinien wskazać tryb albo procedurę udzielania zamówienia spośród następującej listy:

1) tryb podstawowy – bez negocjacji (art. 275 pkt 1 PZP);

2) tryb podstawowy – negocjacje fakultatywne (art. 275 pkt 2 PZP);

3) tryb podstawowy – negocjacje obligatoryjne (art. 275 pkt 3 PZP);

4) partnerstwo innowacyjne;

5) negocjacje bez ogłoszenia;

6) zamówienie z wolnej ręki;

7) konkurs;

8) umowa ramowa.

Natomiast w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne zamawiający powinien wskazać tryb albo procedurę udzielania zamówienia spośród następującej listy:

1) przetarg nieograniczony;

2) przetarg ograniczony;

3) negocjacje z ogłoszeniem;

4) dialog konkurencyjny;

5) partnerstwo innowacyjne;

6) negocjacje bez ogłoszenia;

7) zamówienie z wolnej ręki;

8) konkurs;

9) umowa ramowa;

10) dynamiczny system zakupów.

We wzorze planu postępowań niezależnie do wartości zamówienia wymaga się od zamawiającego podania w zakresie przewidywanego terminu wszczęcia postępowania – terminu w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym w danym roku kalendarzowym, a w zakresie orientacyjnej wartości zamówienia – kwoty bez VAT.

Od dziś obowiązuje nowe PZP – najważniejsze zmiany

Uczestnicy rynku zamówień publicznych powinni zwrócić uwagę także na fakt, że wraz z PZP od 1.1.2021 r. wchodzą w życie przepisy ustawy z 11.9.2019 r. – Przepisy wprowadzające ustawę Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 2020 ze zm.), które zawierają istotne dla nich przepisy intertemporalne (przejściowe).

Obowiązek użycia środków komunikacji elektronicznej

Nowa PZP wprowadza w zasadzie w pełnym zakresie (poza nielicznymi wyjątkami) wymóg, aby komunikacja w postępowaniu o udzielenie zamówienia i w konkursie, w tym składanie ofert, wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub konkursie, wymiana informacji oraz przekazywanie dokumentów lub oświadczeń między zamawiającym a wykonawcą, z uwzględnieniem wyjątków określonych w ustawie, odbywała się przy użyciu środków komunikacji elektronicznej.

Jednocześnie warto podkreślić, że z uwagi na elektronizację w zamówieniach publicznych, w celu właściwego zrozumienia poszczególnych regulacji PZP (np. zawierających określenie „pisemnie”), niezbędne jest uwzględnienie definicji „pisemności” zawartej w art. 7 pkt 16 PZP słowniczka ustawowego. Według niej, jeżeli w PZP jest mowa o pisemności należy przez to rozumieć sposób wyrażenia informacji przy użyciu wyrazów, cyfr lub innych znaków pisarskich, które można odczytać i powielić, w tym przekazywanych przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Z kolei środki komunikacji elektronicznej to środki komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Nowa forma oświadczenia „wstępnego” wykonawcy i oferty w zależności od wartości zamówienia

Nowością wprowadzoną w PZP jest zróżnicowanie formy oświadczenia „wstępnego” wykonawcy oraz składanej oferty w zależności od wartości zamówienia, którego dotyczy postępowanie o zamówienie publiczne. W postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości równej progom unijnym lub większej oświadczenie na formularzu JEDZ oraz ofertę składa się, pod rygorem nieważności, w formie elektronicznej. Warto wyjaśnić, że użyte określenie „forma elektroniczna” oznacza de facto „postać elektroniczną opatrzoną kwalifikowanym podpisem elektronicznym”. Zgodnie bowiem z art. 78¹ § 1 KC do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Natomiast w postępowaniu o udzielenie zamówienia o wartości mniejszej od progów unijnych oświadczenie „wstępne” (tj. o niepodleganiu wykluczeniu lub spełnianiu warunków udziału w postępowaniu) oraz ofertę składa się, pod rygorem nieważności, w formie elektronicznej (tj. postaci elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym) lub w postaci elektronicznej opatrzonej podpisem zaufanym lub podpisem osobistym.

Dopuszczenie w postępowaniach „krajowych” posługiwaniem się przez wykonawców nie tylko kwalifikowanym podpisem elektronicznym, ale także podpisem zaufanym oraz osobistym stanowi nowe rozwiązanie w zamówieniach publicznych. O ile podpis zaufany jest dość rozpowszechniony w obrocie publicznym, o tyle podpis osobisty dla wielu jest nadal „nieznany”. W celu zrozumienia istoty podpisu osobistego niezbędne jest więc sięgnięcie do ustawy z 6.8.2010 r. o dowodach osobistych (Dz.U. z 2020 r. poz. 332 ze zm.). Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 9 DowodyU podpis osobisty to zaawansowany podpis elektroniczny w rozumieniu art. 3 pkt 11 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.7.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE (tzw. e-IDAS), weryfikowany za pomocą certyfikatu podpisu osobistego.

Tryb podstawowy w zamówieniach „krajowych”

W nowym PZP zrezygnowano z trybu przetargu nieograniczonego przy udzielaniu zamówień o wartości mniejszej od progów unijnych. Zamiast niego przewidziano w art. 275 PZP tryb podstawowy (nazwa „własna” trybu) z trzema możliwymi „wariantami” (tj. bez negocjacji, z możliwością negocjacji albo z obowiązkowymi negocjacjami). Każdy z wariantów rozpoczyna się od ogłoszenia o zamówieniu publikowanego w BZP.

Wariant 1 trybu podstawowego stanowi swego rodzaju odpowiednik przetargu nieograniczonego. Ustawodawca z tego zapewne względu nie reguluje kwestii szczegółowych związanych z jego przebiegiem. Z kolei wariant 2 trybu podstawowego to procedura udzielenia zamówienia, w której w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu w BZP oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy, z którymi zamawiający może prowadzić negocjacje w celu ulepszenia treści ofert, o ile przewidział taką możliwość, a po zakończeniu negocjacji zaprasza wykonawców do składania ofert dodatkowych. Jeżeli zamawiający nie prowadzi negocjacji, dokonuje wyboru najkorzystniejszej oferty spośród niepodlegających odrzuceniu ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu.

Warto zwrócić uwagę, że w wariancie 2 trybu podstawowego zamawiający przed zaproszeniem do negocjacji informuje równocześnie wszystkich wykonawców, którzy w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu złożyli oferty, o wykonawcach:

1. którzy oferty nie zostały odrzucone oraz o punktacji przyznanej ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łącznej punktacji,
2. których oferty zostały odrzucone,
3. którzy nie zostali zakwalifikowani do negocjacji oraz o punktacji przyznanej ofertom w każdym kryterium oceny ofert i łącznej punktacji w przypadku z art. 288 PZP

– podając uzasadnienie faktyczne i prawne.

Co istotne, wykonawca nie musi brać udziału w negocjacjach, a zamawiający zaprasza do składania ofert dodatkowych wszystkich wykonawców, których oferty złożone w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie zostały odrzucone. Zapewne w wielu przypadkach ulepszenie oferty w ramach wariantu 2 będzie polegać jedynie na zmianie ceny. W art. 296 ust. 2 zd. 1 PZP dotyczącym wariantu 2 trybu podstawowego przesądza się, że wykonawca może (ale nie musi) złożyć ofertę dodatkową, która zawiera nowe propozycje w zakresie treści ofert, które podlegają ocenie w ramach kryteriów oceny ofert wskazanych przez zamawiającego w zaproszeniu do negocjacji. Oferta dodatkowa nie może być mniej korzystna w żadnym z kryteriów oceny ofert wskazanych w zaproszeniu do negocjacji niż oferta złożona w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu. Wyjaśniono również status wywołany złożeniem oferty dodatkowej. Otóż oferta przestaje wiązać wykonawcę, w zakresie, w jakim złoży on ofertę dodatkową zawierającą korzystniejsze propozycje w ramach każdego z kryteriów oceny ofert wskazanych w zaproszeniu do negocjacji. W pozostałym zakresie wykonawca jest nadal związany ofertą złożoną w odpowiedzi na ogłoszenie. Dodatkowo unormowano wprost, że oferta dodatkowa, która jest mniej korzystna w którymkolwiek z kryteriów oceny ofert wskazanych w zaproszeniu do negocjacji niż oferta złożona w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu, podlega odrzuceniu.

W wariancie 3 trybu podstawowego ustawodawca wyodrębnia trzy główne etapy. W pierwszym etapie, w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu w BZP oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. W drugim etapie zamawiający prowadzi negocjacje w celu ulepszenia treści ofert, a w trzecim etapie wykonawcy po zakończeniu negocjacji składają oferty ostateczne, spośród których zamawiający dokonuje wyboru oferty najkorzystniejszej. Co istotne, w przypadku wariantu 3 do ofert złożonych w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu nie stosuje się przepisów art. 222 ust. 4 PZP (tj. wymogu zamieszczania przed otwarciem ofert na stronie internetowej prowadzonego postępowania kwoty, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia), art. 224 PZP (tj. badania rażąco niskiej ceny), art. 225 PZP (tj. kwestii podatkowych w ofercie), art. 226 ust. 1 pkt 8–14, 17 i 18 PZP (tj. nie stosuje się znacznej części przesłanek odrzucenia oferty). Niemniej, zamawiający odrzuca oferty, które nie spełniają minimalnych wymagań dotyczących opisu przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia, określonych przez zamawiającego.

Umowa w sprawie zamówienia publicznego

W świetle art. 432 PZP wymaga się dla umowy w sprawie zamówienia publicznego nadal, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej, chyba że przepisy odrębne wymagają formy szczególnej. Poza tym przepisy PZP przewidują wprost szereg nowych obowiązków zamawiającego w zakresie kształtowania postanowień umowy. Dotyczy to przede wszystkim zakazu przewidywania w umowie postanowień mających – zgodnie z art. 433 PZP – charakter klauzul abuzywnych (niedozwolonych). Projektowane postanowienia umowy nie mogą zatem przewidywać np. odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie, chyba że jest to uzasadnione okolicznościami lub zakresem zamówienia, czy też możliwości ograniczenia zakresu zamówienia przez zamawiającego bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron. Warto pamiętać, że na projektowane postanowienie umowy wykonawcy przysługuje odwołanie do Prezesa KIO, co wprost wynika z art. 513 pkt 1 PZP.

Ponadto określa się w art. 436 PZP postanowienia, które obligatoryjnie powinna zawierać każda umowa, takie jak kwestie terminu jej wykonania oraz warunków płatności czy podania łącznej maksymalnej wysokości kar umownych. Nowym rozwiązaniem jest wyraźne zobligowanie zamawiających w art. 436 ust. 1 pkt 1 PZP, aby planowany termin zakończenia oraz w razie potrzeby planowane terminy wykonania poszczególnych części usługi, dostawy lub roboty budowlanej podawali w dniach, tygodniach, miesiącach lub latach. Jedynie wyjątkowo możliwe jest wskazanie przez zamawiającego daty wykonania umowy, gdy jest to uzasadnione obiektywną przyczyną (np. zamówienie jest współfinansowane ze środków europejskich lub z dotacji, których wydatkowanie obwarowane jest ściśle określonymi terminami).

Ogłoszenie o wykonaniu umowy

W art. 448 PZP wprowadzono nowy obowiązek ogłoszeniowy zamawiającego polegający na zamieszczeniu w BZP, w terminie 30 dni od wykonania umowy, ogłoszenia o wykonaniu umowy. Co istotne, obowiązek ten nie dotyczy wyłącznie zamówień o wartości mniejszej od progów unijnych, które „wiąże się” zazwyczaj z zamówieniami ogłaszanymi w BZP, ale także zamówień o wartości równej progom unijnym lub większej. Podobnie jak w odniesieniu do innych ogłoszeń, również w tym przypadku, zakres informacji wymaganych do zamieszczenia w ogłoszeniu o wykonaniu umowy zostaje określony w rozporządzeniu wykonawczym przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Ten nowy obowiązek dotyczący zamieszczenia ogłoszenia o wykonaniu umowy wymaga dokonania odpowiednich ustaleń w instytucji zamawiającej co do tego, kto będzie odpowiadał za jego wypełnienie (np. poprzez postanowienia w regulaminie wewnętrznym), czy będzie to osoba (komórka organizacyjna) merytoryczna, która odpowiada za nadzór nad realizacją umowy, a tym samym ma pełną wiedzę, kiedy umowa została wykonana i jest w stanie dotrzymać ustawowego terminu 30 dni oraz zamieścić samodzielnie ogłoszenie o wykonaniu umowy czy też zostanie ona zobowiązana do przekazania wymaganej informacji osobie zajmującej się zamówieniami publicznymi, która dokona technicznej czynności publikacji takiego ogłoszenia.

Środki ochrony prawnej

Zarówno zamawiający, jak i wykonawcy powinni zwrócić szczególną uwagę na to, że nowe PZP nie różnicuje – tak jak było dotychczas – katalogu możliwych do zaskarżenia czynności (zaniechań) zamawiającego ze względu na wartość zamówienia. Przepis art. 513 PZP stanowi bowiem, że odwołanie do Prezesa KIO przysługuje na:

1. niezgodną z przepisami ustawy czynność zamawiającego, podjętą w postępowaniu o udzielenie zamówienia, o zawarcie umowy ramowej, dynamicznym systemie zakupów, systemie kwalifikowania wykonawców lub konkursie, w tym na projektowane postanowienie umowy;
2. zaniechanie czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia, o zawarcie umowy ramowej, dynamicznym systemie zakupów, systemie kwalifikowania wykonawców lub konkursie, do której zamawiający był obowiązany na podstawie ustawy;
3. zaniechanie przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia lub zorganizowania konkursu na podstawie ustawy, mimo że zamawiający był do tego obowiązany