Preferencyjne opodatkowanie małżonków

Podstawową regułą, stosowaną w przypadku rocznych rozliczeń podatku dochodowego dokonywanych przez osoby fizyczne w zakresie dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, jest złożenie indywidualnego zeznania. Jednak niektórym osobom w tam małżonkom ustawodawca dał możliwość skorzystania w zeznaniu rocznym z tzw. preferencyjnego sposobu opodatkowania.

Wybór preferencyjnego rozliczenia w zeznaniu rocznym nie jest skomplikowany. Wystarczy, że osoby uprawnione do tej metody rozliczenia wniosek w tym zakresie wyrażą w zeznaniu podatkowym poprzez zaznaczenie właściwego kwadratu formularza PIT-36 lub PIT-37. Uprawnienie do preferencyjnego opodatkowania nie jest przy tym uwarunkowane terminowym złożeniem zeznania podatkowego. Wniosek o łączne opodatkowanie małżeńskich dochodów może być również wyrażony wyłącznie przez jednego z małżonków. Traktowany jest wówczas na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Zasady i sposób rozliczania małżonków regulują art. 6 oraz 6a PDOFizU. Na podstawie art. 6 ust. 1 PDOFizU małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Art. 6 ust. 2 PDOFizU określają to, kto może z tej preferencji podatkowej skorzystać.

Na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2021 roku aby skorzystać ze wspólnego rozliczenia małżonkowie musieli spełnić szereg warunków:

  • podleganie zasadniczo nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
  • pozostawanie w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
  • istnienie między małżonkami przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej,
  • nieprowadzenie przez małżonków działalności gospodarczej opodatkowanej 19% podatkiem liniowym,
  • brak zastosowania do któregokolwiek z małżonków przepisów ustawy o zryczałtowanym podatku (wyjątek stanowi ryczałt od przychodów uzyskiwanych z prywatnego najmu), ustawy o podatku tonażowym lub ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Warto zwrócić uwagę, iż art. 6 ust. 2a PDOFizU wskazywał, iż wniosek może być wyrażony przez jednego z małżonków i jest on równoznaczny ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Przy czym oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Przykład

Małżeństwo zostało zawarte 8.1.2020 r. skutkiem czego małżonkowie w danym roku nie pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, tym samym nie mogą złożyć wspólnego rozliczenia podatkowego PIT-37 za 2020 r.

Uregulowania wprowadzone Polskim ładem

Prawo do wspólnego opodatkowania mają małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:

  1. przez cały rok podatkowy albo
  2. od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego.

Oznacza to, że prawo do wspólnego rozliczenia małżonków zyskały w 2022 r. również małżeństwa, które zawarły związek małżeński w dowolnym miesiącu 2021 r. i pozostawały w nim do końca roku. Jeżeli jednak w trakcie roku doszło do rozwodu, podatnicy nie będą mogli rozliczać się wspólnie za tę część roku, w którym pozostawali w związku małżeńskim.

Bezpośrednie konsultacje z ekspertami od podatków dzięki poradni eksperckiej. Sprawdź

Nieograniczony obowiązek podatkowy małżonków

W myśl art. 3 ust. 1 PDOFizU osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

  • posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
  • przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Działalność opodatkowana podatkiem liniowym lub ryczałtem a wspólne opodatkowanie

Zgodnie z art. 6 ust. 8 PDOFizU wspólne opodatkowanie nie może być zrobione w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków:

1. stosuje przepisy:

a) art. 30c czyli dotyczące podatku liniowego lub

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a RyczałtU

– w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2. podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z PodTonażU lub AktywPrzemOkrU.

Więcej praktycznych wyjaśnień po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Przetestuj. Sprawdź
Ważne

Tym samym od stycznia nie obowiązują zapisy PDOFizU, które uniemożliwiały dotychczas wspólne rozliczenie małżonkom prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie podatku liniowego bądź ryczałtu. W myśl zmian wspomniani małżonkowie będą mogli rozliczyć się wspólnie pod warunkiem, że w całym roku podatkowym nie osiągną przychodów z tych form działalności i złożą zerową deklarację PIT-36L lub PIT-28.

 

Na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów taka możliwość była wyłączona, nawet jeżeli małżonek miał działalność przez cały rok zawieszoną, ale opodatkowaną podatkiem liniowym czy ryczałtem. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20.4.2015 r., IPPB1/4511-261/15-2/KS1 gdzie możemy przeczytać:

„Jeżeli podatnik posiada zarejestrowaną działalność gospodarczą, opodatkowaną zgodnie ze sposobem, o którym mowa w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mimo zawieszenia tej działalności, jest pozbawiony możliwości wspólnego rozliczenia podatkowego za ten rok, w którym był opodatkowany na ww. zasadach.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawne stwierdzić należy, że Wnioskodawca nie ma możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów osiąganych przez małżonków zgodnie z brzemieniem art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w sytuacji, gdy w roku poprzedzającym rok, którego dotyczy rozliczenie Wnioskodawca zawiesił wykonywaną działalność gospodarczą (opodatkowaną podatkiem liniowym 19%) oraz powiadomił o tym właściwy urząd skarbowy”.

Zagraniczny małżonek

Zasady i sposób opodatkowania dotyczący wspólnego opodatkowania małżonków mają zastosowanie również do:

  • małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
  • małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej

– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych; przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio.

Wspólne rozliczenie po śmierci małżonka

Wspólnego rozliczenia rocznego mogą dokonywać również niektóre wdowy i niektórzy wdowcy, na co wskazuje art. 6a ust. 1 PDOFizU. Zgodnie z tym przepisem wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który pozostawał w związku małżeńskim w roku podatkowym, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego albo zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego za ten rok.

Wniosek ten powinien zostać zawarty, podobnie jak w przypadku typowego małżeńskiego rozliczenia, w rocznym zeznaniu podatkowym.

Szkolenia z zakresu podatków – aktualna lista szkoleń Sprawdź

Dochód zerowy lub strata małżonka

Rozliczenie łączne jest dopuszczalne również w przypadku, gdy jeden z małżonków nie osiągnął w roku podatkowym przychodów lub jeżeli koszty jego przychodów były wyższe od kwoty zarobku.

Stratę należy traktować jak brak dochodów małżonka. Nie można jej odliczać od dochodu drugiego z małżonków, pozostaje ona przyporządkowana wyłącznie małżonkowi, który ją poniósł. Stratę odlicza się tylko u tego podatnika, który ją poniósł i nie można jej kompensować z dochodem małżonka, nawet jeśli pochodzi on z tego samego źródła przychodów.

Sposób wspólnego rozliczenia

W wyniku wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym małżonkowie podlegają opodatkowaniu łącznie od sumy swoich dochodów (po uprzednim dokonaniu odliczeń od dochodu odrębnie przez każdego z nich). W takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Ulga dla klasy średniej a wspólne rozliczenie

Ulga dla klasy średniej to rozwiązanie wprowadzone Polskim ładem pojawiło się w przepisach podatkowych od 1 stycznia. Jej celem est amortyzacja zmian w składce zdrowotnej, czyli likwidacja odliczenia tej daniny od podatku. Ulga obejmuje osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie oraz z działalności gospodarczej w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł, czyli od 5 701 zł do 11 141 zł brutto miesięcznie. Z ulgi mogą skorzystać także małżonkowie przy wspólnym rozliczeniu za 2022 r.

W przypadku wspólnego opodatkowania małżonków, każdy z małżonków może skorzystać z odliczenia, jeżeli spełnia warunki do jego zastosowania (uzyskuje przychody ze wskazanych źródeł i jego roczne przychody mieszczą się w przedziale od 68 412 zł do 133 692).