Planowane zmiany w funkcjonowaniu spółki cywilnej

Najważniejsze, proponowane zmiany w projekcie ustawy dotyczą:

1. usprawnienia funkcjonowania spółek cywilnych,
2. pełna cyfryzacja zakładania działalności gospodarczej na biznes.gov.pl (odejście od składania wniosków papierowych podczas rejestracji firmy w CEIDG, przy zachowaniu wsparcia Centrum Pomocy Przedsiębiorcy),
3. wzmocnienia i usprawnienia jednego okienka CEIDG,
4. ułatwienia publikacji w CEIDG informacji o pełnomocniku, w szczególności dotyczy to pełnomocników innych niż osoby fizyczne,
5. usprawnienia przepisów dotyczących syndyka, zarządcy sukcesyjnego itd.

Regulacje prawne dotyczące spółek cywilnych zostały zawarte w kodeksie cywilnym. Spółki cywilne są jedną z najczęściej wybieranych przez przedsiębiorców form współpracy, dlatego proponuje się nowe rozwiązania, które usprawniłyby ich działanie.

Zawarte w projekcie zmiany mają na celu zmniejszenie formalności w przypadku rejestracji spółki cywilnej, ograniczenie obciążeń administracyjnych oraz zapewnienie dostępu do szerokiego zakresu wiarygodnych danych o spółce cywilnej. Proponowane rozwiązania w zakresie spółki cywilnej obejmują: uproszczenie procesu i elektronizacja przekazywania informacji o spółce cywilnej i publikację kompleksowej informacji o spółce cywilnej.

Projekt zakłada wprowadzenie możliwości składania wniosków o wpis w CEIDG tylko online i rezygnację z formy papierowej. W celu usprawnienia i poszerzenia zakresu funkcjonowania tzw. „jednego okienka” planowane jest rozszerzenie współpracy z ZUS, KRUS, MF oraz GUS.

Wprowadzenie uniwersalnego wzoru umowy spółki cywilnej

Proponuje się też zawarcie umowy przy wykorzystaniu ustalonego wzoru umowy spółki cywilnej, będzie to wymagało wypełnienia formularza udostępnionego w CEIDG i opatrzenia umowy przez wspólników kwalifikowanym podpisem elektronicznym, zaufanym albo osobistym.

Po 15 latach nastąpi wzrost stawek za kilometrówkę

Projekt rozporządzenia (numer z wykazu RCL: 250) przewiduje zmianę brzmienia § 2 SamOsR, poprzez zmianę wysokości stawek za 1 kilometr przebiegu pojazdu, według których pracodawca pokrywa koszty używania pojazdów prywatnych używanych przez pracowników do celów służbowych.

Obecne stawki

Nowelizowany przepis w swoim obecnym brzmieniu przewiduje, że przedmiotowe stawki nie mogą być wyższe niż:

1) dla samochodu osobowego:

a) o pojemności skokowej silnika do 900 cm3 – 0,5214 zł,

b) o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 – 0,8358 zł;

2) dla motocykla – 0,2302 zł;

3) dla motoroweru – 0,1382 zł.

Proponowana wysokość kilometrówek

Projektowana zmiana przewiduje, że maksymalna wysokość powyższych stawek będzie wynosić: 1) dla samochodu osobowego:

a) o pojemności skokowej silnika do 900 cm3 – 0,89 zł,

b) o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3 – 1,038 zł;

2) dla motocykla – 0,69 zł;

3) dla motoroweru – 0,42 zł.

Ostatnia nowelizacja omawianego rozporządzenia w zakresie wysokości przedmiotowych stawek została dokonana rozporządzeniem Ministra Transportu z 23.10.2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz.U. poz. 1462), przy czym od dnia wejścia w życie ww. rozporządzenia realne koszty eksploatacji pojazdów uległy znaczącemu wzrostowi.

Proponuje się, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.

Międzynarodowy Dzień Mediacji

Mediacja to sposób na wypracowanie przez strony rozwiązania sporu, w drodze dobrowolnych, poufnych rozmów prowadzonych przy udziale bezstronnej osoby – neutralnego mediatora, który wspiera przebieg komunikacji, łagodzi napięcia i pomaga w osiągnięciu porozumienia, a także w zawarciu ugody.

W mediacji nie ma przegranych. Dlaczego warto?

• jest korzystna finansowo,

• oszczędza czas – zwykle nie trwa dłużej niż 3 miesiące,

• strony same decydują o sposobie rozwiązania sporu,

• jest poufna – mediator jest zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się podczas mediacji,

• może odbywać się przy użyciu środków porozumiewania się na odległość. Ugoda zawarta podczas mediacji (w tym mediacji online), zatwierdzona przez sąd, podlega wykonaniu tak, jak orzeczenie sądu.

W Polsce oprócz świętowania Międzynarodowego Dnia Mediacji, organizowany jest również Tydzień Mediacji, w którego część wchodzi MDM. W tym czasie organizowane są konferencje promujące instytucję mediacji, specjalne dyżury mediatorów oraz konkursy mające na celu przybliżenie idei pokojowego rozwiązywania sporów obywatelom.

 

Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości

Wyższe kary za przestępstwa i wykroczenia skarbowe w 2023 roku

Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada jak sprawca podatnik, ale także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną (art. 9 § 3 KKS). W konsekwencji za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia odnośnie prowadzonej działalności w pierwszej kolejności odpowiada przedsiębiorca, a w określonych okolicznościach również księgowa (podmiot prowadzący finanse przedsiębiorcy).

W 2023 r. kwoty grzywien i kar pieniężnych za wykroczenia i przestępstwa skarbowe, które wyznaczane są w oparciu o aktualne minimalne wynagrodzenie będą znacznie wyższe niż w 2022 r. Minimalne wynagrodzenie w 2023 r. będzie podwyższone dwukrotnie.

Od 1 stycznia 2023 r. do 30 czerwca 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosić 3490 zł, a obecnie jest to 3010 zł (wzrośnie zatem o 480 zł). Natomiast od 1 lipca 2023 r. do 31 grudnia 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę będzie wynosić 3600 zł (czyli wzrośnie o 590 zł w stosunku do obowiązującego obecnie). Minimalne wynagrodzenie zostało ogłoszone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 13.9.2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz.U. z 2022 r., poz. 1952).

Kara grzywny za wykroczenia skarbowe

Kara grzywny za wykroczenie skarbowe jest określana kwotowo. Zgodnie z art. 48 KKS, kara grzywny w przypadku wykroczeń skarbowych, może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Wykroczeniem może być czyn zabroniony jeśli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia.

A zatem w okresie od 1.1.2023 r. do 30.6.2023 r. wykroczeniem może być czyn zabroniony jeśli kwota uszczuplenia nie przekracza 17.450 zł (5 x 3490 zł ).

Natomiast w okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. wykroczeniem może być czyn zabroniony jeśli kwota uszczuplenia nie przekracza 18.000 zł (5 x 3600 zł).

Kara grzywny orzeczona za wykroczenie skarbowe w okresie od 1.6.2023 r. do 30.6.2023 r. może być wymierzona od kwoty 349 zł (1/10 minimalnego wynagrodzenia) do kwoty 69.800 zł (20 x minimalne wynagrodzenie).

Natomiast w okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. kara grzywny orzeczona za wykroczenie skarbowe może być wymierzona od kwoty 360 zł (1/10 minimalnego wynagrodzenia) do kwoty 72.000 zł (20 x minimalne wynagrodzenie).

Kara grzywny za przestępstwo skarbowe

W przypadku orzeczenia kary grzywny za przestępstwa skarbowe, zgodnie z art. 23 KKS, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej. Jeżeli kodeks karny skarbowy nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, a najwyższa 720. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Niemniej jednak, stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia.

Zatem stawka dzienna nie może być niższa w okresie od 1.1.2023 r. do 30.6.2023 r. od: 116,33 zł (3490 zł/30 ), a w okresie od 1.7.2023 do 31.12.2023 r. nie może być niższa od: 120 zł (3600 zł/30).

Jednocześnie stawka dzienna nie może przekraczać jej czterystukrotności, czyli w okresie od.1.1.2023 r. do 30.6.2023 r. nie może przekraczać kwoty 46 532 zł (400 x 116,33 zł), a w okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. nie może przekraczać kwoty 48 000 zł (400 x 120 zł).

W rezultacie, stawka dzienna w okresie od 1.1.2023 r. do 30.6.2023 r. mieści się w granicach kwot: od 116,33 zł do 46 532 zł, a w okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. w granicach kwot: od 120 zł do 48 000 zł.

Kara grzywny może być natomiast orzeczona w okresie od 1.1.2023 r. do 30.6.2023 r. w granicach kwot: od 1163,3 zł (10 stawek dziennych x 116,33 zł) do 33 503 040 zł (720 stawek x max stawkę dzienną tj. 46 532 zł). Natomiast w okresie od 1.7.2023 r. do 31.12.2023 r. kara grzywny może być orzeczona w granicach kwot: od 1200 zł (10 stawek dziennych x 120 zł) do 34 560 000 zł (720 stawek x max stawkę dzienną, tj. 48 000 zł).

WYSOKOŚĆ KAR ZA WYKROCZENIA I PRZESTĘPSTWA SKARBOWE W 2023 ROKU
WYKROCZENIA	OD 1.1.2023 DO 30.6.2023	OD 1.7.2023 DO 31.12.2023
Granica między wykroczeniem a przestępstwem skarbowym (5.krotność minimalnego wynagrodzenia)	17 450 zł	18 000 zł
Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez urząd skarbowy mandatem (od 1/10 do 5. krotności minimalnego wynagrodzenia)	od 349 zł do 17 450 zł	od 360 zł do 18 000 zł
Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez sąd wyrokiem (od 1/10 do 20.krotności minimalnego wynagrodzenia)	od 349 zł do 69 800 zł	od 360 zł do 72 000 zł
Grzywna za wykroczenie skarbowe wymierzona przez sąd nakazem od 1/10 do 10.krotności minimalnego wynagrodzenia)	od 349 zł do 34 900 zł	od 360 zł do 36 000 zł
PRZESTĘPSTWA	OD 1.1.2023 DO 30.6.2023	OD 1.7.2023 DO 31.12.2023
Stawka dzienna	od 116,33 zł do 46 532 zł	od 120 zł do 48 000 zł
Grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzona przez sąd wyrokiem	od 1163,3 zł do 33 503 040 zł	od 1200 zł do 34 560 000 zł
Grzywna za przestępstwo skarbowe wymierzona przez sąd nakazem	od 1163,3 zł do 33 503 040 zł	od 1200 zł do 34 560 000 zł

Odpowiedzialność w grupie spółek po nowelizacji KSH

Istota nowelizacji przepisów

Rozwiązanie to pozwala na kierowanie spółkami z grupy przez spółkę dominującą. A bardziej precyzyjne, ustawodawca w ramach nowelizacji KSH przyznał spółce dominującej duże możliwości oddziaływania na działalność grupy spółek wprowadzając instytucję wydawania spółce zależnej wiążących poleceń, czyli poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki, jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Polecenia takie nie zawsze będą musiały być wykonywane, albowiem w ramach wprowadzonych zmian do ustawy przewiduje się, że na spółce zależnej spoczywa obowiązek odmowy wykonania wiążącego polecenia, w przypadku gdy wykonanie prowadziło do niewypłacalności albo zagrożenia niewypłacalnością tej spółki bądź jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że jest ono sprzeczne z interesem tej spółki i wyrządzi jej szkodę, która nie będzie naprawiona przez spółkę dominującą lub inną spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek w okresie najbliższych dwóch lat, licząc od dnia, w którym nastąpi zdarzenie wyrządzające szkodę, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. W przypadku wystąpienia tych przesłanek spółka zależna winna podjąć uchwałę o odmowie wykonania polecenia.

Z kolei w innych przypadkach spółka zależna powinna podjąć uchwałę o wykonaniu polecenia spółki dominującej. Tutaj pojawia się problem odpowiedzialności za wykonanie wiążącego polecenia w sytuacji, gdy wyrządzi ono szkodę, czy to spółce, czy jej wierzycielom. Trzeba przy tym pamiętać, że aby mówić o możliwości odmowy wykonania polecenia spółki dominującej uczestnictwo w grupie spółek musi zostać wcześniej ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Zwolnienie od odpowiedzialności menadżerów spółki zależnej i dominującej

Wchodzący w życie, w wyżej wskazanej dacie, przepis art. 21⁵ § 1 KSH stanowił będzie, że członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator spółki zależnej nie ponosi odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia, w tym na podstawie art. 293 KSH, art. 300¹²⁵ KSH i art. 48 KSH. Przepisy te regulują zasady odpowiedzialności członków organów wobec spółki za szkodę jej wyrządzoną zawinionym działaniem lub zaniechaniem. § 2 stanowi natomiast, że § 1 stosowany będzie odpowiednio do członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i likwidatora spółki dominującej działających w interesie grupy spółek.

Innymi słowy, gdy te przesłanki zostały spełnione, ale pomimo tego spółka zależna wypełniła polecenie, przepis ten nie będzie skutkował wyłączeniem odpowiedzialności członków organu spółki zależnej.

Wykonanie ważnie wydanego wiążącego polecenia, przy braku przesłanek odmowy jego wykonania, wyłącza bezprawność czynu.

 

Odpowiedzialność spółki dominującej

Odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia, wykonanego następnie przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, regulował będzie przepis art. 21¹² KSH. Przewiduje on odpowiedzialność odszkodowawczą za wyrządzoną szkodę, opartą na zasadzie winy. W przypadku szkody wyrządzonej jednoosobowej spółce zależnej jest ona dodatkowo ograniczona, albowiem spółka dominująca odpowiada, tylko jeżeli wykonanie wiążącego polecenia doprowadziło do jej niewypłacalności. W przypadku spółek wieloosobowych odpowiedzialność aktualizuje się, jeżeli szkoda wyrządzona wykonaniem wiążącego polecenia nie została naprawiona w terminie wskazanym w wiążącym poleceniu. Wolą ustawodawcy przy ustalaniu odpowiedzialności spółki dominującej należy uwzględnić obowiązek lojalności wobec spółki zależnej podczas wydawania i wykonania wiążącego polecenia. Brak jednak w ustawie nowelizującej jakichkolwiek wskazań co do tego jak należy oceniać ów obowiązek lojalności wobec spółki zależnej ma się konkretnie przejawiać.

W przypadku bierności spółki zależnej w wytaczaniu powództwa przeciwko spółce dominującej przez okres roku od dnia upływu terminu wskazanego w wiążącym poleceniu, legitymację do jego wytoczenia ustawa przyznaje każdemu ze wspólników/akcjonariuszy spółki zależnej. Jest to zatem rozwiązanie wzorowane na art. 295 KSH.

Odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki dominującej

Przepis art. 21¹⁴ § 1 KSH reguluje odpowiedzialność odszkodowawczą spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, zaś szkoda występująca u wierzycieli spółki zależnej powstała w wyniku stosowania się przez tę spółkę do wiążącego polecenia spółki dominującej oraz wskutek okoliczności, za które spółka dominująca ponosi winę.

Wprowadzane regulacje zawierają także przesłanki uchylenia się spółki dominującej od tejże odpowiedzialności, a mianowicie spółka dominująca nie ponosi odpowiedzialności w czasie, gdy jest prowadzona egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa spółki zależnej uczestniczącej w grupie spółek na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

W tym przypadku legislator nie różnicuje sytuacji w zależności od tego, czy mamy do czynienia z jednoosobowymi, czy wieloosobowymi spółkami zależnymi. Odpowiedzialność ta wygląda tak samo.

 

Odpowiedzialność spółki dominującej wobec wspólników spółki zależnej

Przepis art. 21¹³ § 1 KSH wprowadza przedmiotową odpowiedzialność stanowiąc, iż spółka dominująca, która na dzień wydania wiążącego polecenia spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek, dysponuje, bezpośrednio bądź pośrednio, większością głosów umożliwiającą podjęcie uchwały o uczestnictwie w grupie spółek oraz o zmianie umowy albo statutu spółki zależnej, odpowiada wobec wspólnika albo akcjonariusza tej spółki za obniżenie wartości przysługującego mu udziału albo akcji, jeżeli obniżenie było następstwem wykonania przez spółkę zależną wiążącego polecenia. Jest to zatem odpowiedzialność za obniżenie wartości udziału albo akcji spółki.

Ustawodawca wprowadza tu także szczególne regulacje w zakresie przedawnienia, a precyzyjniej roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się w takim przypadku z upływem trzech lat od dnia, w którym wspólnik albo akcjonariusz dowiedział się o szkodzie. Jednakże w każdym przypadku roszczenie przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

Zleceniobiorcy bez minimalnego wypoczynku. RPO apeluje do resortu pracy

Sygnały z branży filmowej

Do RPO wpłynął wniosek Związku Zawodowego Filmowców (ZZF), w którym zwrócono uwagę na uregulowania norm dotyczących minimalnego czasu wypoczynku osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zdaniem ZZF mamy do czynienia z zaniechaniem ustawodawczym polegającym na niewykonaniu przez ustawodawcę obowiązków wynikających z art. 66 ust. 2 Konst.

Problem filmowców – zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych

Związkowcy zwracają również uwagę na problemy związane z wykonywaniem zatrudnienia przy produkcji audiowizualnej. Wskazują, że filmowcy wykonują pracę zarobkową wyłącznie w ramach zatrudnienia niepracowniczego na podstawie umów prawa cywilnego (umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług, samozatrudnienie). Oprócz osób, które faktycznie przy produkcji audiowizualnej wykonują „dzieło” w rozumieniu Kodeksu cywilnego, większość wykonuje zatrudnienie niepracownicze (w tym w ramach samozatrudnienia) spowodowane brakiem możliwości znalezienia innych źródeł utrzymania niż oferowane przez zleceniodawców zatrudnienie cywilnoprawne.

Dotyczy to również sytuacji, w których sposób wykonywania zatrudnienia (możliwość jednostronnego kształtowania treści zobowiązania) pozwala przyjąć, że mamy do czynienia ze stosunkiem pracy (art. 22 § 1 KP). Zatrudnieni nie podejmują prób kwestionowania zawartych umów cywilnoprawnych poprzez wnoszenie pozwów o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Prawo do odpoczynku również dla zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych

Związkowcy podkreślają, że celem ich działalności nie jest zwalczanie, ani likwidacja zatrudnienia cywilnoprawnego. Postulują natomiast wprowadzenie ochrony ustawowej prawa do odpoczynku w zatrudnieniu cywilnoprawnym stosowanym przy produkcji audiowizualnej na poziomie zbliżonym do gwarantowanego pracownikowi. Chodzi o prawo pracownika do minimalnego odpoczynku dobowego, którego czas powinien wynosić co najmniej 11 nieprzerwanych godzin w okresie każdej doby.

ZZF zauważa, że ten postulat powinien być zrealizowany wobec wszystkich osób wykonujących zatrudnienie cywilnoprawne, znajdujących się w sytuacji podobnej do filmowców.

Czy to zaniechanie ustawodawcze

We wniosku do Rzecznika ZZF wskazują, że prawodawca nie podjął działań w zakresie wprowadzenia minimalnych okresów odpoczynku dla osób świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, pomimo powolnego rozszerzania norm prawa pracy na zatrudnienie niepracownicze.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej poinformowało związkowców, że nie planuje obecnie podejmować prac w tym zakresie.

Dlatego – zdaniem ZFF – mamy do czynienia z niewykonaniem przez ustawodawcę obowiązków wynikających z art. 66 ust. 2 Konst. Zgodnie z tym przepisem pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów. Wskazuje on też, że maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Związek w swoim wniosku przytacza bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i liczne publikacje dotyczące problematyki rozumienia pojęć „praca” i „pracownik”. Zwraca uwagę, że problem sprowadza się do tego, że na poziomie ustawowym regulacja dot. wypoczynku dotyczy (prawie) wyłącznie osoby świadczącej pracę w ramach zatrudnienia pracowniczego.

Wprowadzić normy dotyczące odpoczynku

ZZF uważa, że nie jest konieczne wprowadzenie w ustawie regulacji dotyczących np. urlopów dla osób świadczących pracę na podstawach cywilnoprawnych, koniecznym jednak jest wprowadzenie norm dotyczących odpoczynku (np. poprzez regulację maksymalnych norm pracy).

RPO podziela stanowisko, że naruszeniem istoty konstytucyjnego prawa do odpoczynku w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej jest brak ochrony prawnej takiej jednostki, która nie ma realnej możliwości kształtowania treści zobowiązania do pracy, a jednocześnie dla której zatrudnienie cywilnoprawne stanowi jedyne dostępne źródło utrzymania.

Źródło: https://bip.brpo.gov.pl/pl

Estoński CIT – planowane zmiany od 2023 r.

Przyjęty przez Sejm projekt ustawy z 15.9.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2544) wskazuje na zmianę zasad kwalifikacji wydatków niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej dotyczących składników majątku. Brak stosownych uregulowań powodował wiele obaw i wątpliwości podatników, którzy próbowali uzyskać potwierdzenie w ramach zapytań o interpretacje indywidualne. Wyraźne uregulowanie w ustawie wyłączeń, nawet gdy z punktu widzenia podatnika mogą budzić wątpliwości, należy uznać za zmianę in plus.

Planowane zmiany zakładają ponadto możliwość spełnienia warunku zatrudnienia w odniesieniu do umów innych niż umowy o pracę – może dotyczyć osób, które są zwolnione z PIT lub ubezpieczeń społecznych bądź zdrowotnych.

Nowelizacja wskazuje również moment, w którym powstaje obowiązek zapłaty zaliczek na poczet dywidendy. Usunięty zostaje termin awykonalny dla części podatników – zobowiązanie powstało 20 lipca tego samego roku podatkowego, na rzecz wskazania, iż zobowiązanie będzie powstawać zawsze do końca 3 miesiąca kolejnego roku podatkowego (po roku, w którym podjęto uchwałę o podziale lub – stosując odpowiednio przepisy do zaliczek – uchwałę o wypłacie zaliczki).

Doprecyzowany ma zostać również moment, w którym podatnik zawiadomi organ podatkowy o przejściu na opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek (ZAW-RD). Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu zgłoszenie powinno być złożone do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku opodatkowania estońskim CIT.

W nowelizacji zakłada się też usunięcie wątpliwości w zakresie wygaśnięcia zobowiązania podatkowego z tytułu tzw. korekty wstępnej – zobowiązanie to będzie wygasać w całości po upływie co najmniej jednego pełnego okresu opodatkowania ryczałtem, tj. po czterech latach podatkowych.

Planowane najważniejsze zmiany w zakresie CIT zaprezentowano poniżej odwołując się do zmian treści przepisów szczególnych:

artykuł PDOPrU	aktualnie	planowana zmiana
art. 7aa ust. 5 pkt 1	ust. 4 pkt 1 – podatnik dokonuje zapłaty podatku należnego z końcem pierwszego miesiąca następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, jeżeli podatnik stosował to opodatkowanie krócej niż cztery lata podatkowe, przy czym w przypadku stosowania opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w sposób nieprzerwany przez okres dłuższy niż cztery lata podatkowe zobowiązanie podatkowe wygasa w całości;	ust. 4 pkt 1 – podatnik dokonuje zapłaty podatku należnego z końcem pierwszego miesiąca następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek, jeżeli podatnik stosował to opodatkowanie krócej niż cztery lata podatkowe, przy czym w przypadku stosowania opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek w sposób nieprzerwany przez okres co najmniej czterech lat podatkowych zobowiązanie podatkowe wygasa w całości;
art. 28j ust. 1 pkt 3 lit. b	ponosi miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych, niebędących udziałowcami, akcjonariuszami ani wspólnikami tego podatnika, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń na podatniku ciąży obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek określonych w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych;	ponosi miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych, niebędących udziałowcami, akcjonariuszami ani wspólnikami tego podatnika, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń podatnik jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych lub płatnikiem składek określonych w ustawie z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych lub ustawie z 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych
art. 28j ust. 5	Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 7, może zostać złożone również przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem podatnik zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem.	podatnik może wybrać opodatkowanie ryczałtem również przed upływem przyjętego przez niego roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem. Przepis ust. 1 pkt 7 stosuje się odpowiednio.
art. 28m ust. 4a	obecnie brak regulacji	Do wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie zalicza się wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku: 1) w pełnej wysokości – w przypadku składników majątku wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej; 2) w wysokości 50% – w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej.
art. 28m ust. 5	W przypadku, o którym mowa w ust. 4 pkt 2 lit. a, ciężar dowodu, że składnik majątku jest wykorzystywany wyłącznie na cele działalności gospodarczej, spoczywa na podatniku.	W przypadkach, o których mowa w ust. 4 pkt 2 lit. a oraz ust. 4a pkt 1, ciężar dowodu, że składnik majątku jest wykorzystywany wyłącznie na cele działalności gospodarczej, spoczywa na podatniku.
Art. 28n ust. 1 pkt 1	Podstawę opodatkowania ryczałtem stanowi: 1)suma dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat ustalona w miesiącu, w którym podjęto uchwałę o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto;	Podstawę opodatkowania ryczałtem stanowi: 1)suma dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat ustalona w roku, w którym podjęto uchwałę o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto;
art. 28n ust. 2	Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto podatnika są dokonywane do końca szóstego miesiąca następującego po ostatnim dniu roku podatkowego, za który sporządzone jest sprawozdanie finansowe. Jeżeli uchwała o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto podjęta zostanie w terminie późniejszym, przyjmuje się, że uchwała ta została podjęta ostatniego dnia tego szóstego miesiąca.	Przepis usunięty
art. 28r ust. 3	Podatnik, z zastrzeżeniem art. 28t ust. 2, który osiągnął dochód z tytułu zysku netto i w okresie następującym po zakończeniu stosowania opodatkowania ryczałtem rozdysponuje tym dochodem w całości lub w części, jest obowiązany złożyć do urzędu skarbowego deklarację, o której mowa w ust. 1, i wpłacić ryczałt należny od wartości rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ta dyspozycja została dokonana. Jeżeli rozdysponowanie dochodu z tytułu zysku netto dokonane zostało po upływie szóstego miesiąca roku podatkowego przyjmuje się, że zostało ono dokonane ostatniego dnia tego szóstego miesiąca.	Podatnik, z zastrzeżeniem art. 28t ust. 2, który osiągnął dochód z tytułu zysku netto i w okresie następującym po zakończeniu stosowania opodatkowania ryczałtem rozdysponuje tym dochodem w całości lub w części, jest obowiązany złożyć do urzędu skarbowego deklarację, o której mowa w ust. 1, i wpłacić ryczałt należny od wartości rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto w terminie do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym ta dyspozycja została dokonana.
art. 28t ust. 1 pkt 1-2	Podatnik jest obowiązany do zapłaty: 1) ryczałtu od dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat – do 20. dnia siódmego miesiąca roku podatkowego; 2) ryczałtu od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto – do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano w całości lub w części wypłaty tego dochodu lub rozdysponowano nim w jakiejkolwiek innej formie, nie później niż do 20. dnia siódmego miesiąca roku podatkowego, w którym dokonano tej dyspozycji;	Podatnik jest obowiązany do zapłaty: 1) ryczałtu od dochodu z tytułu podzielonego zysku i dochodu z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat – do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym podjęto uchwałę o podziale lub pokryciu wyniku finansowego netto; 2) ryczałtu od rozdysponowanego dochodu z tytułu zysku netto – do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po roku, w którym dokonano w całości lub w części wypłaty tego dochodu lub rozdysponowano nim w jakiejkolwiek innej formie;

Sejm przyjął ustawę antyzatorową

Najważniejsze rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy

Poprawa sytuacji MŚP

Zwiększenie efektywności postępowań Prezesa UOKiK powinno wpłynąć motywująco na terminowe regulowanie zobowiązań przez dużych przedsiębiorców wobec przedsiębiorców z sektora MŚP. Ponadto korzystnie na płynność finansową MŚP wpłyną zmiany w zakresie bezskuteczności postanowień umownych zakazujących albo ograniczających przelew wierzytelności w przeterminowanych transakcjach handlowych, w których wierzycielem jest MŚP, a dłużnikiem duży przedsiębiorca.

Źródło: Ministerstwo Rozwoju i Technologii

Bieżący przegląd zmian w prawie pracy

Płaca minimalna wzrośnie dwukrotnie w 2023 roku

W związku z wysoką inflacją, a także prognozą inflacji na 2023 r., rząd zgodnie z przepisami o minimalnym wynagrodzeniu, będzie miał obowiązek dokonania dwukrotnej podwyżki płacy minimalnej w przyszłym roku, czyli od 1.1.2023 r. płaca minimalna wyniesie 3490 zł, a 3600 zł od 1.7.2023 r.

Praca zdalna i badanie trzeźwości

Nadal trwają prace legislacyjne dotyczące wpisania do przepisów Kodeksu pracy, regulacji obejmującej pracę zdalną oraz badanie trzeźwości pracowników, to zmiany, na które od dawna czekają pracodawcy i pracownicy. Na samym początku pandemii w 2020 roku została wprowadzono możliwość stosowania pracy zdalnej na podstawie jednej z ustaw covidowych. Obecnie ustawodawca planuje wprowadzenie na stałe takiej możliwości, która ma zastąpić telepracę. Projekt przewiduje zdefiniowanie pracy zdalnej jako pracy, która może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Pracodawca będzie miał prawo, w miejscu wykonywania pracy zdalnej i w godzinach pracy pracownika, przeprowadzać kontrolę wykonywania tej pracy przez pracownika, w tym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegania procedur ochrony danych osobowych, na zasadach określonych w porozumieniu, regulaminie, poleceniu, albo w porozumieniu zawartym z pracownikiem. Kontrolę przeprowadza się w porozumieniu z pracownikiem, w miejscu wykonywania pracy zdalnej, w godzinach pracy pracownika.

W ramach tej samej nowelizacji ustawodawca planuje określić, kiedy i na jakich zasadach pracodawca będzie mógł badać trzeźwość pracowników. Pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, w którego organizmie zostanie stwierdzona obecność alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. Dotyczy to także przypadku, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu bądź spożywał alkohol lub zażywał wymienione środki w czasie pracy. Badanie stanu trzeźwości pracownika oraz badanie na obecność w jego organizmie środków działających podobnie do alkoholu będzie mogła przeprowadzać również Policja. Podobnie jak badanie na obecność innych środków które mają działanie podobne do alkoholu. Ustawodawca przewiduje, że nowe przepisy poprawią bezpieczeństwo pracowników, zakładu pracy. Pracownicy nie będą narażali siebie i innych osób, w sytuacji, kiedy taka osoba będzie wykonywała pracę pod wpływem alkoholu albo innej substancji.

Należy przypomnieć, że obecnie zgodnie z art. 3 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19, pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Dopóki obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego pracodawcy mogą stosować pracę zdalną na podstawie obecnych przepisów. Co oznacza, że tego rodzaju regulacja najprawdopodobniej będzie obowiązywać do końca 2022 r., o ile nie nastąpi nagłe przyspieszenie prac.

Work Life Balance – spóźniona implementacja Dyrektywy

Polska nie wdrożyła w terminie (początek sierpnia) przepisów dotyczących Work Life Balance, a prace nad finalnym projektem nowelizacji Kodeksu pracy w tym zakresie nadal trwają. Można się spodziewać, że najwcześniej na przełomie 2022 i 2023 r. nowe przepisy wejdą w życie. Zmiany obejmują przede wszystkim zwiększenie uprawnień rodzicielskich, więcej dni wolnych z tytułu posiadania dziecka, ale również dla pozostałych pracowników dni wolne z tytułu siły wyższej oraz urlop opiekuńczy. Wdrożenie przepisów w tym zakresie będzie dużym wyzwaniem dla pracodawców, a równolegle trwają prace nad Strategią Demograficzną 2040, która również przewiduje nowe uprawnienia dla pracowników.

PIT 2 w trzech podmiotach

Możliwość składania PIT-2 do więcej niż jednego pracodawcy to zmiana, która była częścią nowelizacji i dużej korekty w Polskim Ładzie, której wejście w życie zostało przesunięte na 2023 r., polega na umożliwieniu podatnikom składania PIT-2 do jednego, dwóch a nawet trzech pracodawców. Dzięki temu osoba, która np. łączy pracę z umową zlecenia, będzie mogła złożyć PIT-2 do obu miejsc i skorzystać z kwoty zmniejszającej podatek w każdym z nich po 1/24 w każdym – czyli po 150 zł. W przypadku trzech podmiotów kwota wolna będzie wynosiła po 100 zł w każdym. Co więcej w ramach konsultowanego w sierpniu 2022 r. nowego druku PIT-2, Ministerstwo Finansów będzie chciało zrealizować zapowiedź dotyczącą umożliwienia składania również innych deklaracji. Będzie to, między innymi, skorzystanie z 0% PIT dla rodzica z co najmniej czwórką dzieci, pracującego seniora w wieku emerytalnym (który nie pobiera świadczenia), czy osoby powracającej z zagranicy, będzie można również określić chęć wspólnego rozliczenia z małżonkiem, czy osoby samotnie wychowującej dziecko. Druki będą miały zastosowanie od 1.1.2023 r.

Ponowny automatyczny zapis do PPK

W kwietniu 2023 r. pracodawców, bez względu na to czy tworzyli PPK w 2019, 2020, czy 2021 r., czeka pierwszy ponowny automatyczny zapis do PPK. Zgodnie z treścią przepisów o PPK podmioty zatrudniające będą miały obowiązek najpierw do końca lutego 2023 r. poinformować, wszystkie osoby, które złożyły deklaracje rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, że zostaną ponownie zapisane do PPK. A następnie począwszy od 1.4.2023 r. rozpocząć dokonywanie wpłat za te osoby.

Odpowiedzialność członków organów spółek kapitałowych

1. Odpowiedzialność wobec spółki

Przesłanki odpowiedzialności

Zgodnie z art. 293 i 483 KSH członkowie zarządu i rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej (art. 300¹²⁵ KSH w przypadku PSA) odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółki, chyba że nie ponoszą winy. Konieczną przesłanką odpowiedzialności osób wchodzących w skład wymienionych organów jest zatem bezprawność ich działania. Odpowiedzialność ta obejmuje zarówno wyrządzoną spółce szkodę, jak i utracone przez spółkę korzyści (tak np. wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 19.11.2020 r., I AGa 67/20, Legalis). Nie ma także znaczenia, to czy członek organu wyrządza szkodę poprzez swoje działanie, jak i zaniechanie.

Warto wspomnieć, że w judykaturze wykrystalizowało się stanowisko, zgodnie z którym przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu bądź rady nadzorczej spółki są: niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków (sprawowania zarządu lub nadzoru), szkoda, związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków a szkodą oraz zawinienie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. Spółka powinna udowodnić szkodę i niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków, a na członku zarządu spoczywa ciężar dowodu braku winy, czyli dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu swych obowiązków. Taki pogląd znajduje odzwierciedlenie w tezie wyroku Sądu Najwyższego z 24.6.2015 r. (II CSK 554/14, Legalis).

Zgodnie z brzmieniem przywołanych na wstępie przepisów członek zarządu czy rady nadzorczej powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Staranność ta musi być zatem wyższa niż można byłoby jej wymagać od przeciętnej dorosłej osoby, a co się z tym wiąże członkowie organu nie mogę się uchylić od odpowiedzialności z uwagi chociażby na podział kompetencji w spółce.

Odpowiedzialność wieloosobowych organów ma charakter solidarny.

Może się również zdarzyć tak, że członek zarządu będzie jednocześnie pracownikiem spółki i w przypadku wyrządzenia szkody w grę będzie wchodzić jego odpowiedzialność jako członka zarządu i jako pracownika. Nie ma sporu co do tego, że odpowiedzialność korporacyjna i pracownicza istnieją niezależnie od siebie, a wybór reżimu odpowiedzialności zależy od kwalifikacji danego roszczenia. W takiej sytuacji od wyboru spółki będzie zatem należało oparcie roszczenie o powołane przepisy bądź przepisy Kodeksu pracy.

Nowelizacja prawa

Z chwilą wejścia w życie nowelizacji KSH, czyli od 13.10.2022 r. do cytowanych przepisów (dot. spółki z o.o. i SA) został dodany kolejny paragraf, który łagodzi odpowiedzialność członków organu. Przepisy wskazują bowiem, że członek zarządu, rady nadzorczej oraz likwidator nie narusza obowiązku dołożenia staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności, jeżeli postępując w sposób lojalny wobec spółki, działa w granicach uzasadnionego ryzyka gospodarczego, w tym na podstawie informacji, analiz i opinii, które powinny być w danych okolicznościach uwzględnione przy dokonywaniu starannej oceny, co ma chronić te osoby przed odpowiedzialnością w zakresie skutków podjętych decyzji, które w świetle dostępnych na moment podjęcia decyzji wskazań i rekomendacji wydawały się być uzasadnione, ale w rezultacie okazały się być zupełnie nietrafione.

 

2. Odpowiedzialność za fałszywe oświadczenia

Art. 291 KSH (odpowiednio także art. 300¹²³ i 479 KSH) stanowi o odpowiedzialności członka zarządu spółki za podanie fałszywych danych w oświadczeniu o pełnym pokryciu kapitału zakładowego. Stosowanie do art. 167 § 1 KSH do zgłoszenia spółki należy dołączyć m.in. oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady zostały wniesione w całości przez wszystkich wspólników. Art. 262 § 2 KSH zawiera analogiczne zobowiązanie w odniesieniu do zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego. Jeżeli zatem oświadczenia te będę fałszywe, co będzie wynikiem celowości działania członków zarządu bądź ich niedbalstwa, aktualizować się będzie odpowiedzialność na kanwie omawianego przepisu. Odpowiedzialność ta nie zmaterializuje się zaś wówczas gdy oświadczenie o pokryciu kapitału zakładowego zostanie złożone w innych celach niż dla potrzeb postępowania rejestrowego w KRS.

Odpowiedzialność ta nie ma charakteru odpowiedzialności odszkodowawczej. Odpowiedzialność członków zarządu jest w tym przypadku solidarna ze spółką i czasowa. Uwalniają się oni od tej odpowiedzialności po upływie trzech lat od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału zakładowego.

3. Odpowiedzialność wobec wierzycieli

Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce

Art. 299 KSH przewiduje odpowiedzialność członków zarządu spółki za jej zobowiązania w sytuacji, gdy ich egzekucja okaże się bezskuteczna. Odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością osobistą, subsydiarną wobec spółki, tzn. zależną od bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Jej przesłanką jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, przy czym wykazanie bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela a więc np. niewyjawienie majątku w specjalnie dla tego celu przewidzianym postępowaniu. Co więcej, wierzyciel nie ma obowiązku prowadzenia egzekucji ze wszystkich możliwych składników majątku spółki.

Możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności

W praktyce postępowania wierzycieli na tej podstawie mają miejsce bardzo często, a pozwanym członkom zarządu trudno jest się od tej odpowiedzialności uwolnić. Jest to możliwe wówczas, gdy pozwany wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Ponadto odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie, gdy prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo przez sprzedaż przedsiębiorstwa, na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstał w czasie prowadzenia egzekucji.

 

Trudno będzie natomiast wykazać brak winy członka zarządu w niezłożeniu wniosku. Będą to dość odosobnione przypadki (ponieważ do oceny działań tych osób należy stosować podwyższony miernik staranności) takie jak np. ciężka lub nagła choroba, która uniemożliwia złożenie wniosku. Jeżeli chodzi o brak szkody po stronie wierzyciela to członek zarządu może wykazywać np. że wierzyciel nie uzyskałby w postępowaniu upadłościowym zaspokojenia poprzez odwołanie się do stanu majątkowego spółki istniejącego w czasie właściwym dla zgłoszenia upadłości i kolejności zaspokajania się z masy upadłości. Podobna regulacja została zawarta w art. 300¹³² KSH w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej. W przepisach dotyczących spółki akcyjnej nie ma odpowiednika omawianego przepisu, a wierzyciel mógłby próbować dochodzić swoich roszczeń na podstawie art. 490 KSH.

4. Odpowiedzialność na zasadach ogólnych

Art. 300 KSH w odniesieniu do członków organów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, art. 490 KSH w przypadku spółek akcyjnych oraz art. 300¹³⁴ KSH w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej przewidują odpowiedzialność członków zarządu i rad nadzorczych wobec wspólników/akcjonariuszy i osób trzecich na zasadach ogólnych za szkody tym osobom wyrządzone. Na podstawie tych przepisów swoich roszczeń nie może względem członków organów dochodzić sama spółka.

Trzeba podkreślić, iż przepisy te nie stanowią samodzielnej podstawy dochodzenia roszczeń i należy je wiązać z regulacjami KC. Najczęściej będzie to odpowiedzialność deliktowa przewidziana art. 415 KC, wydaje się, że rzadziej odpowiedzialność kontraktowa na podstawie art. 471 KC bądź odpowiedzialność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, tj. na podstawie art. 405 i nast. KC. Przykładowo na tej podstawie wspólnicy mogą dochodzić wyrządzonej im szkody wskutek wadliwych decyzji skutkujących upadłością spółki, a tym samym utraty wartości przysługującym ich udziałów/akcji (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 12.4.2011 r., I ACa 719/10, Legalis).

 

5. Odpowiedzialność karna członków zarządu

Tytuł V KSH zawiera szereg przepisów penalizujących zachowania członków zarządów spółek. Będą to czyny takie jak:

Poza tym ustawodawca w art. 594 § 1 KSH przewiduje odpowiedzialność członka zarządu, który, wbrew obowiązkowi: