PIT-11 za 2023 rok

1. Wstęp

Przypomnijmy, że dokładnie tak samo jak w minionych latach informacja PIT-11 przekazywana jest do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, a przy obcokrajowcach do urzędu skarbowego właściwego w sprawie opodatkowania osób zagranicznych, w terminie do końca stycznia. Oczywiście, płatnik składa taką informację organowi podatkowemu wyłącznie w formie elektronicznej (e-deklaracje). Jeżeli płatnik jest osobą fizyczną, wówczas składając taką informację organowi może „podpisać” go posługując się danymi autoryzującymi. W pozostałych przypadkach należy zastosować e-podpis.

Informacja taka przekazywana jest również podatnikom, jednak tutaj płatnik ma więcej czasu, gdyż winno to być dokonane do końca lutego. Podatnikowi informacja może, ale nie musi być przekazana w formie elektronicznej (również przesyłając go za pośrednictwem e-maila). Cały czas możliwe jest wydanie pracownikowi PIT-11 w formie papierowej.

Oczywiście, prawodawca przewidział szczególny termin na przekazanie PIT-11, gdy w trakcie roku ustał obowiązek poboru zaliczki, jak również sam PIT-11 może pełnić funkcję informacyjną w odniesieniu do przychodów, dla których wypłacający nie był płatnikiem (kiedyś PIT-8C), jednak te zagadnienia nie są przedmiotem niniejszego opracowania.

2. PIT-11 to informacja, a nie rozliczenie podatkowe

Niezwykle ważnym i jako takie zasługujące na wyraźne podkreślenia jest to, że podobnie jak w minionych latach PIT-11 nie stanowi rozliczenia podatkowego, nie może też być traktowany jako narzędzie do korekty dokonanych w trakcie roku rozliczeń płatniczych. PIT-11 to cały czas jedynie informacja o naliczeniach płatniczych dokonywanych w trakcie roku. Płatnik wskazuje w nim kwoty przychodu uzyskane przez podatnika w związku z uzyskiwanymi od niego świadczeniami, zastosowane koszty, naliczone zaliczki czy składki odprowadzone do ZUS.

Wypełniając PIT-11 płatnik wskazuje swój numer podatkowy, którym oczywiście najczęściej jest NIP. Gdyby PIT-11 był sporządzany za przedsiębiorstwo w spadku, w tej części należy powołać NIP zmarłego przedsiębiorcy. Ponadto, płatnik musi wskazać, za który rok składana jest informacja. Oczywiście przygotowując obecnie informacje PIT-11 płatnik wskazuje rok 2023. Informacja o numerze PIT-11 jest istotna z tego względu, że możliwe jest, chociaż cały czas wyjątkowe, iż dla danego roku była już przygotowana informacja PIT-11 i nie była to korekta, wówczas w pozycji 5 obecnie składana informacja byłaby opisana właściwym jej kolejnym numerem, w innym razie możemy wskazać „1”, chociaż z przypisu nr 3 można wnioskować, że pole jest uzupełniane wyłącznie wówczas, gdy faktycznie jest to kolejna dla danego roku informacja PIT-11.

Przygotowując PIT-11 należy ustalić, naczelnik którego urzędu skarbowego jest właściwy dla podatnika, pamiętając że istotne jest miejsce jego zamieszkania, a nie zameldowania. Składając, a nie korygując PIT-11 w pozycji 7 odznaczamy kratkę przy „1”.

Dalej, w bloku danych B płatnik szerzej nieco (powyżej wskazał swój numer podatkowy) „przedstawia się” adresatowi oznaczając czy jest osobą fizyczną czy innym podmiotem oraz podając, odpowiednio, swoje imię (pierwsze) i nazwisko oraz datę urodzenia lub nazwę pełną (oczywiście takie oczekiwanie prawodawcy nie stoi na przeszkodzie temu by wskazana była skrócona forma prawna, np. sp. z o.o.).

3. Prezentacja danych podatnika

Oczywiście, w PIT-11 należy wskazać dane podatnika, pamiętając o tym, że dla niektórych jest to PESEL, dla innych NIP, a dla obcokrajowców jeszcze inny numer (podatkowy lub dowodu tożsamości wraz z jego nazwą).

Warto również przypomnieć, że fiskusa interesuje adres zamieszkania podatnika, a nie to gdzie one jest zameldowany, przy czym miejscem zamieszkania, w pewnym uproszczeniu, jest to, w którym podatnik przebywa z zamiarem stałego pozostania, gdzie znajduje się centrum jego interesów życiowych.

4. Dane kwotowe w PIT-11

W bloku E płatnik prezentuje informacje o uzyskanych przez podatnika przychodach, kosztach, które rozliczył płatnik i pobrane przez tego płatnika zaliczki. Należy przy tym zwrócić uwagę na konieczność wyodrębnienia przychodów uzyskanych przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, oraz te które podatnik osiągnął po ukończeniu wieku emerytalnego.

O ile w części E, w kolumnie C płatnik prezentuje faktycznie uwzględnione przy naliczaniu zaliczek podatkowe koszty uzyskania przychodu, o tyle wcześniej, w części D, odhaczając odpowiednio pozycję zamieszcza informację, czy naliczając zaliczkę ze źródła stosunek pracy stosował koszty podstawowe, czy może jednak podwyższone ze względu na ilość miejsc pracy, czy miejsce zamieszkania pracownika.

Są to jednak pozycje, podobnie jak pola poświęcone składkom na ubezpieczenia społeczne, które znane są płatnikom z poprzednich lat. Z tym jednak zastrzeżeniem, że w polu 97 płatnik musi pamiętać by wyszczególnić składki na ubezpieczenia społeczne, których podstawę stanowił przychód zwolniony już nie tylko w ramach zwolnienia dla młodych podatników (art. 21 ust. 1 pkt 148 PDOFizU), ale również na podstawie nowo dodanych regulacji konstytuujących zwolnienia:

Co prawda w przygotowywanym obecnie PIT-11 postępujemy podobnie jak w poprzednim roku, ale zważywszy na to, że przyzwyczajenia są drugą naturą człowieka, a przez wiele lat pomniejszaliśmy podatek o część zapłaconej składki zdrowotnej, warto przypomnieć, że w aktualnej, 29 wersji formularza, po polach przewidzianych dla kwot składek na ubezpieczenie społeczne nie odnajdziemy tych, w których prezentowane były składki zdrowotne do odliczenia.

Nie oznacza to jednak, że organ podatkowy i podatnik nie dowiedzą się z PIT-11 o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych przez płatnika. Otóż, w polu 122 formularza PIT-11 w wersji 29, czyli składanego za 2023 r., płatnik musi wskazać łączną kwotę składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych przez płatnika. Trzeba jednak wyraźnie zastrzec, że chodzi o pełną składkę, naliczoną wg stawki 9%.

Zatem, płatnik prezentuje w takim polu pełną, faktycznie pobraną w trakcie roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jak zostało wskazane w pkt 23 objaśnienia do formularza PIT-11 (stanowiące jego część): „Składki w poz. 122 są uwzględniane w kwocie składek na obliczenie w zeznaniu podatkowym dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci, zgodnie z art. 27f ust. 9 ustawy.”

Kierując się systematyką formularza, nim płatnik zaprezentuje w poz. 122 łączną składkę na ubezpieczenie zdrowotne, musi uzupełnić, względnie stwierdzić, iż nie ma podstaw do uzupełnienia, pozycji poświęconych przychodom zwolnionym.

W tej części blok G informacji PIT-11 został w istotny sposób rozbudowany. Oprócz znanych z wcześniejszych wersji formularza pól poświęconych zwolnionym przychodom ze stypendiów, przychodów zwolnionych zagranicznych, z bezzwrotnej pomocy zagranicznej oraz przychodów młodych podatników prawodawca oczekuje, że płatnik ujawni również informacje o przychodach objętych zwolnieniem właściwym:

Zaznaczyć przy tym należy, że zarówno w przypadku takich przychodów, jak i przychodów zwolnionych z uwagi na zastosowanie przepisów kierowanych do podatników, którzy nie ukończyli 26 roku życia (i płatników ich rozliczających), należy dokonać podziału uzyskanych przychodów ze względu na ich źródło na:

Przy czym, w ramach przychodów młodych podatników możliwe jest jeszcze jedno źródło, którym są praktyki absolwenckie lub staż uczniowski.

Osoby uzupełniające PIT-11, a wcześniej w trakcie roku naliczające zwolnienie, muszą zwrócić uwagę na to, że wszystkie ww. zwolnienia (włącznie ze zwolnieniem dla młodych podatników), objęte są wspólnym rocznym limitem 85 528 zł. Oznacza to, że bez względu na ilu zwolnień podatnik korzysta, kwota zwolnienie nie ulega multiplikacji.

Jeżeli chodzi o sam PIT-11, to o ile przychody zwolnione ze względu na fakt, iż podatnik nie ukończył 26 roku życia prezentowane są „samodzielnie” (w podziale na cztery źródła), o tyle przychody zwolnione na podstawie trzech pozostałych regulacji, do których ma zastosowane wspólny limit roczny 85 528 zł (łącznie ze zwolnieniem dla młodych podatników) prezentowane są łącznie, zarówno jako cała kwota jak i z podziałem na źródła.

Łączna kwota przychodów zwolnionych w ramach zwolnienia dla powracający, rodziców plus czwórki dzieci i aktywnych zawodowo seniorów ujmowana jest w poz. 114, a do tego w poz. 118-120 odhacza odpowiednie pole wskazując, z którego zwolnienia korzystają przychody.

Zaznaczyć przy tym trzeba, że jest to wyłącznie informacja, o podstawie zwolnienie bez podziału i identyfikacji na kwoty, dla których właściwe są poszczególne zwolnienia z regulacji art. 21 ust. 1 pkt 152-154 PDOFizU.

Jeżeli płatnik pobrał z wypłacanego podatnikowi świadczenia składki członkowskie na rzecz związków zawodowych, wówczas ich kwota podlegająca odliczeniu od dochodu prezentowana jest w poz. 123 PIT-11. Przypomnieć należy, że kwota taka nie może przekroczyć w roku 840 zł (co prawda zmiana z kwoty 500 zł na 840 zł została wprowadzona od 1.1.2024 r., jednak na podstawie przepisu przejściowego ma zastosowanie do dochodów lub przychodów uzyskanych już od 1 stycznia 2023 r.).

5. Konsekwencje braku lub opóźnienia PIT-11

Jeżeli płatnik nie wywiąże się z obowiązku złożenia informacji PIT-11, również jeżeli przekaże ją organowi z opóźnieniem, musi liczyć się z tym, że może być pociągnięty do odpowiedzialności karnoskarbowej.

Niezłożenie w terminie informacji PIT-11 może skutkować nałożeniem na osobę odpowiedzialną, bo sankcją taką jest zagrożona konkretna osobę, kary grzywny nawet do 120 stawek dziennych. Gdyby taki PIT miał dotyczyć przychodów podatnika z działalności wykonywanej osobiście lub praw majątkowych, wówczas grzywna taka w może wynieść takich stawek nawet 180.

Warto przy tym wyjaśnić, że ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę m.in. dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być jednak niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej 400-krotności. W 2024 r. stawka dzienna definiowana jest w kwocie zawierającej się w przedziale od 141,40 zł do 56 560 zł.

W praktyce jednak, jeśli opóźnienie jest nieznaczne, to kara zostaje nałożona w formie mandatu karnego (postępowanie mandatowe). Mandatem karnym może być nałożona kara grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2024 r. mandat może wynieść nawet 21 210 zł.

6. Podsumowanie

Informacja PIT-11 ma szerokie zastosowanie. Jest ona składana przez płatników, którzy w trakcie roku naliczają i pobierają zaliczki na podatek dochodowy. Zaznaczyć przy tym należy, że nie składa go płatnik podatku zryczałtowanego, a jedynie zaliczek na PIT. W PIT-11 znajduje się również blok F, który jest wypełniany przez podmiot nie pełniący funkcji płatnika, a jedynie przekazujący informacje o przychodach z tzw. innego źródła. W takiej części PIT-11 kilka lat temu zastąpił uprzednio składany PIT-8C (obecnie PIT-8C ma inne przeznaczenie).

W niniejszej publikacji przybliżone zostały zasady wypełniana PIT-11 przez płatników, a ci muszą pamiętać, że PIT-11 cały czas jest „tylko” informacją, w której należy zamieścić informacje, o tym co się wydarzyło w trakcie roku, jak faktycznie były naliczane zaliczki na PIT odprowadzone do urzędu skarbowego.