Eksport towarów, o którym mowa w art. 2 pkt 8 lit. a VATU określany jest mianem eksportu bezpośredniego, natomiast eksport wskazany w art. 2 pkt 8 lit. b VATU to eksport pośredni. Zgodnie z art. 41 ust. 6a pkt 1 i pkt 2 VATU dokumentem potwierdzającym wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej jest:
- dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
- dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność.
Zgodnie z art. 2 pkt 8 VATU pod pojęciem eksportu towarów rozumie się dostawę towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:
a) dostawcę lub na jego rzecz, lub
b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz, z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażenia lub zaopatrzenia statków rekreacyjnych oraz turystycznych statków powietrznych lub innych środków transportu służących do celów prywatnych
– jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez właściwy organ celny określony w przepisach celnych.
Eksport towarów, o którym mowa w art. 2 pkt 8 lit. a VATU określany jest mianem eksportu bezpośredniego, natomiast eksport wskazany w art. 2 pkt 8 lit. b VATU to eksport pośredni.
Zgodnie z art. 41 ust. 6a pkt 1 i pkt 2 VATU dokumentem potwierdzającym wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej jest:
- dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
- dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność.
Należy zauważyć, że w powołanych regulacjach ustawodawca nie wskazuje jednoznacznie rodzaju dokumentu, jakim powinien dysponować podatnik, dla celów stosowania w eksporcie towarów stawki VAT 0%. Co do zasady, dokumentem, o którym mowa w powołanych regulacjach będzie otrzymany w formie elektronicznej (w tzw. systemie ECS) dokument IE-599 lub kopia takiego dokumentu, bądź też dokument IE-599 pochodzący z systemu ECS, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność.
Należy przyznać, że wymieniony wyżej katalog dokumentów jest w pewnym sensie katalogiem otwartym. Potwierdził to m.in. WSA w Gliwicach w wyroku z 23.2.2021 r., I SA/Gl 1459/20, Legalis, czy WSA w Rzeszowie w wyroku z 24.6.2021 r., I SA/Rz 385/21, Legalis. Podatnicy zatem mogą udokumentować eksport towarów również za pomocą innych dowodów, jednakże pod warunkiem, że zgromadzenie ww. dokumentów wskazanych w przepisach nie jest możliwe. Istotne jest jedynie, aby z takiego dowodu wynikała tożsamość eksportowanego towaru. W zakresie tego rodzaju dokumentów alternatywnych wielokrotnie wypowiedziały się organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych oraz sądy administracyjne.
Przykładowo, zgodnie ze stanowiskami prezentowanymi przez piśmiennictwo i orzecznictwo, dowody potwierdzające wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, dla celów stosowania w eksporcie towarów stawki VAT 0% mogą stanowić:
- komunikat IE-599 wystawiony przez urząd celny innego państwa członkowskiego UE otrzymany poza systemem (interpretacja indywidualnej Dyrektora KIS z 13.8.2018 r., 0112-KDIL1-3.4012.388. 2018.2.PR,
- dokument EX (interpretacja indywidualnej Dyrektora KIS z 26.6.2018 r., 0114-KDIP1-2.4012.275. 2018.1.IG,
- komunikat IE-599 z błędnie wskazanymi danymi, poprawnie wypełnione zgłoszenie importowe towarów w kraju trzecim i dodatkowa dokumentacja, np. zamówienia oraz dokumenty dostawy (interpretacja indywidualnej Dyrektora KIS z 22.1.2019 r. 0114- KDIP1-2.4012.779.2018. 1.KT),
- łącznie Wywozowy Dokument Towarzyszący (EAD) oraz deklaracja importowa otrzymane w formie elektronicznej (Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 2.2.2017 r., I SA/Po 993/16.
Póki co, stosownie do art. 41 ust. 6a pkt 3 VATU możliwe jest ponadto dokumentowanie eksportu zgłoszeniem wywozowym w formie papierowej (co do zasady jest to 3 karta dokumentu SAD), ewentualnie kopią takiego dokumentu, potwierdzoną przez urząd celny. Ta jednak forma dokumentacji możliwa jest w przypadku stosowania tzw. procedury awaryjnej (zob. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 26.6.2018 r., 0114-KDIP1-2.4012.275.2018.1.IG).
