Opis sytuacji: Mamy zawarte umowy o dzieło i zlecenia dot. praw autorskich. W jaki sposób prawidłowo je rozliczyć?

I umowa o dzieło zawarta z obywatelem Ukrainy posiadającym status uchodźcy, mieszkającym w Polsce (posiada PESEL, konto bankowe). Zapisy w umowie: przeprowadzenie wywiadów w celu zredagowania książki. Wykonawca oświadcza, że dzieło jest wynikiem twórczości, stanowi utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Utwór ten nie narusza praw autorskich innych osób, Wykonawca przenosi na Zamawiającego prawa autorskie z chwilą otrzymania płatności za wykonanie dzieła. Za wykonanie dzieła i przeniesienie praw autorskich Wykonawca otrzymuje wynagrodzenie.

Czy możemy zastosować 50% KUP? Czy jeśli zastosujemy 20% KUP, to można w rocznym rozliczeniu je skorygować? Czy przy umowie o dzieło można zastosować odroczenie poboru zaliczki na podatek dochodowy, oczywiście po złożeniu oświadczenia przez zleceniobiorcę. Czy będzie to przychód z praw autorskich?

II umowa zlecenie. Zleceniobiorca przyjmuje do wykonania: uporządkowanie tekstu do składu książki, uzupełnienie brakujących przypisów dolnych i indeksów, analizę i wprowadzenie zmian do tekstu, oraz tłumaczenie fragmentu. Zleceniobiorca (emeryt) oświadcza, że tłumaczenie jest wynikiem jego twórczości. Zleceniobiorca przenosi na zleceniodawcę prawa autorskie.

Czy możemy (powinniśmy) zastosować 50% KUP? Co w sytuacji, gdy błędnie rozliczyliśmy poprzednie rachunki (2022)? Czy zleceniobiorca sam w rozliczeniu rocznym może rozliczyć prawidłowe KUP? Czy powinniśmy skorygować poprzednie rachunki? Czy przy 50% KUP rozpoznać przychód z praw autorskich? Czy może wystąpią tu należności z tytułu umowy zlecenia z 20% kosztami (art. 13 pkt 8 PDOFizU)?

III umowa zlecenie. Zleceniobiorca (osoba zgłoszona do ZUS) przyjmuje do wykonania: korektę książki pod względem poprawności językowej. Zleceniobiorca przenosi na zleceniodawcę wszelkie majątkowe prawa autorskie do nieograniczonego w czasie rozporządzania i korzystania z tekstu zarówno w formie książkowej, jak i elektronicznej.

Czy zastosowanie 20% kosztów jest prawidłowe? Czy przy 50% KUP rozpoznać przychód z praw autorskich? Czy może wystąpią tu należności z tytułu umowy zlecenia z 20% kosztami (art. 13 pkt 8 PDOFizU)?

Więcej praktycznych wyjaśnień po zalogowaniu. Nie posiadasz dostępu? Przetestuj. Sprawdź

Koszty autorskie mogą być naliczane, gdy spełnione zostaną dodatkowe warunki, a przede wszystkim podatnik będzie tworzył utwory w rozumieniu prawa autorskiego. W przypadku większości prac określonych w pytaniu naliczenie kosztów autorskich jest ryzykowne. Stosowanie kosztów 20% jest zdecydowanie bezpieczniejsze.

 

Ad. I

Granica między umową o dzieło i umową zlecenia jest dość płynna – zgodnie z definicjami:

  • przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
  • przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

W efekcie umowa zlecenia to umowa należytego starania, a umowa o dzieło, to umowa rezultatu. Umowa zlecenia jest przy tym bezpieczniejsza (nikt nie będzie uznawał jej za dzieło), ale droższa, bo trzeba będzie płacić składki ZUS.

Z pytania wynika, że przedmiotem umowy jest przeprowadzenie wywiadów w celu zredagowania książki. I tu pojawiają się problemy. Po pierwsze przedmiotem umowy jest wyraźnie czynność, co niebezpiecznie zbliża nas do zlecenia i powoduje, że dzieło może zostać podważone przez ZUS.

Ważne

Umowy o dzieło co prawda nie podlegają składkom ZUS, ale trzeba je do ZUS zgłaszać.

 

Po drugie można mieć wątpliwości, czy w wyniku działania wykonawcy umowy powstaje utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Niestety zwrot „przeprowadzenie wywiadów w celu zredagowania książki” nie pozwala na jednoznaczną analizę, a jednocześnie stawia pod znakiem zapytania autorski charakter prac – sam zapis o przeniesieniu praw autorskich jest w tym przypadku niewystarczający.

Dodatkowo mamy do czynienia z obywatelem Ukrainy, w przypadku którego można mieć wątpliwości co do statusu rezydencji i zasad naliczania podatku.

Ważne

Wskazane byłoby otrzymanie od podatnika oświadczenia o tym, że ma miejsce zamieszkania (ośrodek interesów życiowych) w Polsce – zob. art. 52zj PDOFizU.

Szkolenia z zakresu podatków – aktualna lista szkoleń Sprawdź

Uwzględniając powyższe w przedstawionej sytuacji:

– nie sposób jednoznacznie określić, czy przysługują koszty 50%,

– istnieje ryzyko podważenia umowy o dzieło i autorskiego charakteru umowy, a tym samym stosowania kosztów 50%; stosowanie kosztów 20% jest zdecydowanie bezpieczniejsze,

– jeżeli podatnik, który miał naliczone 20% koszty uważa, że należą mu się koszty 50%, może wykazać je w zeznaniu rocznym, ale ryzykuje wtedy spór z urzędem skarbowym,

– w przypadku umowy o dzieło nie stosuje się odroczenia poboru części zaliczki (art. 53a PDOFizU).

Ad. II

Aby móc zastosować koszty autorskie podatnik musi przede wszystkim wykonać utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Utworem jest zaś każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Z pytania wynika, że przedmiotem umowy jest uporządkowanie tekstu do składu książki, uzupełnienie brakujących przypisów dolnych i indeksów, analiza i wprowadzenie zmian do tekstu, oraz tłumaczenie kazania.

Najprościej jest w przypadku tłumaczenia – tu zastosowanie kosztów autorskich znajduje oparcie w art. 2 PrAut. Uporządkowanie tekstu do składu książki, uzupełnienie brakujących przypisów dolnych i indeksów, analiza i wprowadzenie zmian do tekstu ma niewątpliwie wpływ na ostateczny kształt książki, a więc ma związek z powstawaniem utworu.

Ważne

Jednakże urzędy skarbowe skłonne są podważać autorski charakter takich prac, gdyż mają one jedynie pomocniczy charakter (co nie zmienia faktu, że są one konieczne w procesie tworzenia dzieła).

 

W efekcie w takim przypadku najlepszym rozwianiem byłoby określenie na umowie dwóch składników wynagrodzenia:

1) zwykłe wynagrodzenie za wykonanie umowy, w przypadku którego zastosowanie znajdą koszty w wysokości 20%, a przychód będzie pochodził z działalności wykonywanej osobiści (art. 13 pkt 8 PDOFizU),

2) honorarium (wynagrodzenie autorskie), w przypadku którego zastosowanie znajdą koszty w wysokości 50% (art. 18 PDOFizU).

Ważne

Koszty uzyskania przychodów przysługują podatnikowi, a nie płatnikowi. Oznacza to, że w przypadku, gdy podatnik uzna, że powinien mieć zastosowane koszty 50% – może uwzględnić je w zeznaniu rocznym, nawet jeśli płatnik na PIT-11 zastosował koszty 20%. Oczywiście w takim przypadku rośnie ryzyko sporu z urzędem skarbowym – zdecydowanie bezpieczniej jest w przypadku, gdy zeznanie roczne jest zgodne z informacjami PIT-11.

Bezpośrednie konsultacje z ekspertami od podatków dzięki poradni eksperckiej. Sprawdź

Korekta poprzednich rachunków nie jest konieczna, ale dopuszczalna. Może też dokonać korekty wypełniając PIT-11 – zastosowanie kosztów 50% na tej informacji spowoduje nadpłatę podatku, którą podatnik odzyska w zeznaniu.

Ad. III

Podobnie będzie w przypadku trzeciej umowy – korekta książki pod względem poprawności językowej obejmująca aspekt formalny, tzn. zgodność tekstu z przyjętymi w j. polskim regułami ortografii, gramatyki, stylistyki i interpunkcji niemal na pewno zostałaby podważona jako utwór podczas kontroli z urzędu skarbowego, a w konsekwencji podważone mogą zostać także koszty 50%.

W takim przypadku powinny być zastosowane koszty uzyskania przychodów w wysokości 20%, a przychód powinien być zaliczony do działalności wykonywanej osobiście (art. 13 pkt 8 PDOFizU).

 

Podsumowanie:

W przypadku tłumaczenia fragmentu można zastosować autorskie koszty uzyskania przychodów. W pozostałych przypadkach istnieje ryzyko podważenia takich kosztów, wobec czego bezpieczniej jest stosować koszty 20%. Jeżeli podatnik by się z tym nie zgadzał, może zastosować w zeznaniu rocznym koszty 50%, ale może to oznaczać kontrolę z urzędu skarbowego. Oczywiście koszty autorskie można zastosować we wszystkich przypadkach, ale trzeba być świadomym ryzyka, które jest dość wysokie. W przypadku naliczania płac przez biuro rachunkowe wskazane jest przekazanie klientowi informacji o ryzyku i zawarcie z nim porozumienia, że w przypadku zastosowania na jego żądanie kosztów autorskich, które zostaną następnie podważone, biuro nie będzie ponosić odpowiedzialności z tego tytułu.