Część pracodawców, zwłaszcza mniejszych podmiotów, boryka się z licznymi formalnościami  w związku zawieraniem umów o prace i umów zlecenia. Dotyczy to przede wszystkim podmiotów takich jak mikroprzedsiębiorcy, rolnicy i osoby fizyczne a problemy dotyczą zgłaszania pracowników do ZUS i KAS oraz rozliczania zawartych umów. Wykorzystanie systemów informatycznych i zautomatyzowanie tego procesu umożliwi poprawę sytuacji, bez konieczności zmiany samych przepisów związanych z powierzaniem pracy.

W ramach planowanych działań rząd proponuje:

  • udostępnienie przez ministra właściwego do spraw pracy systemu teleinformatycznego umożliwiającego zawieranie umów według gotowych szablonów; dostęp do systemu teleinformatycznego będzie zapewniony po zalogowaniu się za pomocą profilu zaufanego, na indywidualnym koncie na portalu praca.gov.pl; będzie to platforma, na której każdy uprawniony podmiot będzie miał możliwość zawarcia takiej umowy;
  • upowszechnienie zastosowania podpisu zaufanego ze spraw urzędowych na zwieranie umów o pracę oraz umów zlecenia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem na portalu praca.gov.pl; dzięki temu, podpis zaufany będzie mógł zostać wykorzystany do większej ilości spraw;
  • wprowadzenie gotowych do wypełniania wzorów umów o pracę oraz umów zlecenia, które będą udostępniane w systemie teleinformatycznym, co zapewni ich sprawną dystrybucję oraz ułatwi wszystkim osobom zainteresowanym ich zawarciem  obsługę całego procesu.

Założenia projektu ustawy

Resort pracy w założeniach wskazuje, że projektowana ustawa przyczyni się do znacznego zmniejszenia obciążeń dla mikroprzedsiębiorców, gospodarstw rolnych oraz gospodarstw domowych, związanych z obowiązkami administracyjnymi przy powierzaniu pracy. Uwolni tym samym zasoby tych podmiotów, które będą mogły być przeznaczone – w przypadku mikroprzedsiębiorców oraz gospodarstw rolnych – na prowadzenie zasadniczej działalności, a w przypadku gospodarstw domowych przyczyni się do zaoszczędzenia zasobów finansowych oraz czasu.

Głównym założeniem ustawy jest rozbudowa istniejącego już systemu teleinformatycznego na portalu praca.gov.pl o nowe funkcjonalności. Będą one zawierały elementy niezbędne do zawarcia zgodnego z prawem danego rodzaju umowy.

W przypadku umowy o pracę będą to w szczególności:

  • strony umowy,
  • rodzaj umowy,
  • data zawarcia umowy,
  • rodzaj pracy,
  • miejsce wykonywania pracy,
  • wynagrodzenie za pracę,
  • wymiar czasu pracy,
  • termin rozpoczęcia pracy.

Natomiast w ramach umowy zlecenia:

  • strony umowy,
  • datę jej rozpoczęcia i wygaśnięcia,
  • przedmiot zlecenia,
  • wynagrodzenie,
  • czy zleceniobiorca posiada inny tytuł do ubezpieczenia społecznego, a jeśli tak to jaki.

Zgodnie z założeniami resortu pracy nie będą to tzw. „wzory urzędowe umowy o pracę”. Jednocześnie system nie będzie przewidywał pełnej elastyczności w udostępnianych szablonach umów. W sytuacji, kiedy strony umowy o pracę albo umowy zlecenia będą chciały w treści konkretnej umowy zawrzeć dodatkowe postanowienia, konieczne będzie zawarcie umowy w sposób określony w przepisach prawa pracy albo prawa cywilnego.

Funkcjonalności systemu informatycznego 

Projekt ministerialny przewiduje umożliwienie zawierania umów o prostej treści, tak żeby ułatwić pracodawcom ich podpisywanie. Resort zapowiada również, że system ma zostać uzupełniony o kilka dodatkowych możliwości, przede wszystkim o wystawianie przez pracownika wniosków urlopowych, naliczanie i rozliczanie urlopu udzielonego pracownikowi.

W propozycji resortu pracy wskazano ponadto, że system informatyczny nie będzie opracowywał rozkładu czasu pracy pracownika na kolejne okresy czasu pracy, z upływem kolejnych okresów nie będzie rozliczał jego czasu pracy. Zgodnie z obowiązującymi przepisami Kodeksu pracy to pracodawca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w postaci papierowej lub elektronicznej dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników (dokumentacja pracownicza).

Projekt zakłada, że całość procedury zgłoszeń do ZUS i KAS zostanie dokonana przez system teleinformatyczny. Podobnie będzie to wyglądało w ramach wyliczenia i opłacenia składek i zaliczek podatkowych. System udostępniony przez ministerstwo ma również dokonać obliczenia wysokości wynagrodzenia należnego pracownikowi a także dokonać jego przelewu na konto pracownika. Tego rodzaju rozwiązanie, niewątpliwie będzie powodowało, że pracodawca z jednej strony będzie miał mniej obowiązków księgowo kadrowych, ale z drugiej strony państwo będzie miało większy nadzór nad działaniem pracodawców.

Zmodernizowany system teleinformatyczny publicznych służb zatrudnienia ma dodatkowo umożliwić po utracie pracy przez pracownika kontakt w sposób elektroniczny z organem zatrudnienia. Osobą odpowiedzialną za czynność z zakresu prawa pracy będzie minister właściwy do spraw pracy, który będzie sprawował nadzór nad prawidłowością działania systemu. Przewiduje się, że rozwiązanie w takim zakresie, ułatwiające pracodawcy procedowanie i ograniczenie obowiązków może stanowić zachętę do zawierania umów w nowej i uproszczonej formie. Dodatkowo, minister właściwy do spraw pracy będzie administratorem danych osobowych odpowiedzialnym za przestrzeganie przepisów dotyczących przetwarzania danych osobowych określonych w RODO.

Kto skorzysta z proponowanych rozwiązań

W opinii projektodawcy najwięcej problemów z formalnościami związanymi przy zatrudnianiu pracowników doświadczają:

  • osoby fizyczne chcące zatrudnić np. nianię lub pomoc domową,
  • mikroprzedsiebiorcy,
  • rolnicy.

Założeniem ministerstwa pracy, jest przygotowanie takiego narzędzia, które umożliwi zawarcie i rozliczenie umowy (o pracę albo zlecenia), co oznacza, że rola tej aplikacji nie będzie się kończyła w momencie zawarcia umowy, ale będzie towarzyszyła pracodawcy w trakcie  zatrudnienia pracownika przy wykorzystaniu tej umowy. Ustawodawca nie zakłada, że zostaną wprowadzone zmiany do Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego, dotyczące formy zawierania umowy o prace i umowy zlecenia, opisane zmiany mają być przepisem szczególnym do rozwiązań kodeksowych.