Przepisami nowego rozporządzenia:

1. ujednolica się oraz doprecyzowuje zasady wydawania uprawnień do obsługi wózków jezdniowych, a także

2. określa się wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym spalinowym, elektrycznym i spalinowo-elektrycznym, zwanych dalej „wózkami jezdniowymi”, mających zastosowanie w transporcie wewnętrznym.

Na początek warto przywołać definicje pojęć używanych w dalszej części nowego rozporządzenia. I tak:

1. operator wózka to osoba, której organizator pracy powierzył czynności z zakresu obsługi wózka jezdniowego;

2. organizator pracy to z kolei pracodawca lub przedsiębiorca niebędący pracodawcą, organizujący pracę wykonywaną przez:

a) osobę fizyczną na innej podstawie niż stosunek pracy albo

b) osobę prowadzącą na własny rachunek działalność gospodarczą

– powierzający obsługę wózka operatorowi;

3. instrukcja wózka jezdniowego to instrukcja dotycząca użytkowania wózka jezdniowego opracowana przez jego producenta;

4. instrukcja bezpieczeństwa prac transportowych to instrukcja opracowana przez organizatora pracy, zawierająca szczegółowe wytyczne dotyczące organizacji prac transportowych w obszarze pracy wózka jezdniowego, z uwzględnieniem w szczególności informacji o:

a) warunkach panujących w miejscu wykonywania transportu,

b) podziale zadań i obowiązków osób zaangażowanych w prace transportowe,

c) charakterystyce transportowanych ładunków (gabaryty, masa, cechy szczególne, właściwości chemiczne, w tym cechy szkodliwe dla zdrowia osób) oraz

d) zasadach koordynacji działań i bezpieczeństwa wszystkich osób, które mogą pozostawać w ekspozycji na zagrożenia wynikające z prowadzenia prac transportowych (głównie osób bezpośrednio wykonujących te prace, lecz nie tylko).

Wymaga się, aby użytkowanie wózków jezdniowych, w tym ich obsługa, konserwacja, utrzymanie właściwego stanu technicznego oraz przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw było wykonywane zgodnie z instrukcją wózka jezdniowego.

Niedopuszczalne jest dokonywanie w użytkowanych wózkach jezdniowych:

1. zmian konstrukcyjnych lub

2. demontażu urządzeń ochronnych i sygnalizacyjnych.

Kluczowym elementem nowych przepisów jest określenie nowych wymagań kwalifikacyjnych dla operatorów wózków.

Do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia dopuszcza się osobę, która ukończyła 18 lat i posiada zaświadczenie kwalifikacyjne do obsługi wózków jezdniowych uzyskane na podstawie przepisów dotyczących trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.

Ważne

Do obsługi innych rodzajów wózków jezdniowych można dopuścić osobę, która:

1. ukończyła 18 lat i posiada zaświadczenie ukończenia odpowiedniego szkolenia potwierdzającego nabyte umiejętności w oparciu o programy opracowane lub zatwierdzone przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) lub

2. posiada dokumenty stwierdzające uprawnienie do kierowania pojazdami silnikowymi lub zespołami składającymi się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy uzyskane na podstawie przepisów w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, lub

3. ma kwalifikacje wymagane dla operatora wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia.

Przypominamy jednocześnie, że imienne zezwolenia uprawniające do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę osobie pełnoletniej (mającej ukończone 18 lat) ważne są tylko na terenie zakładu pracy tego pracodawcy (mowa o tym w § 4 ust. 1 pkt 2 poprzedniego rozporządzenia MG z 10.5.2002 r. w sprawie bhp przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym; Dz.U. Nr 70, poz. 650 ze zm.):

1. wystawione do 31 grudnia 2004 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2019 r.,

2. wystawione do 31 grudnia 2014 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2020 r.,

3. wystawione od 1 stycznia 2015 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2021 r.

Operator wózka zasilanego gazem oraz osoba dokonująca wymiany butli z gazem w tych wózkach muszą zostać jeszcze dodatkowo przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym także jej bezpiecznej wymiany. Zakres tematyki takiego szkolenia został określony w programie szkolenia dla operatorów wózków zasilanych gazem.

Jeszcze przed dopuszczeniem do pracy operator wózka powinien zostać zapoznany w szczególności z:

1. instrukcją wózka jezdniowego w zakresie bezpiecznego wykonywania tych czynności, które zostały powierzone operatorowi przez organizatora pracy,

2. ryzykiem zawodowym, które związane jest z wykonywanymi przez operatora czynnościami,

3. instrukcją bezpieczeństwa prac transportowych.

Informacje te powinny być przekazywane operatorowi wózka podczas szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, określonego w przepisach w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp, ale także każdorazowo w przypadku zmiany warunków panujących w miejscu transportu (szkolenie uzupełniające powinno dotyczyć także sytuacji, gdy transportowane będą ładunki o specyficznych właściwościach fizycznych lub chemicznych).

Ważne

Przed rozpoczęciem pracy organizator pracy powinien również poinformować operatora wózka o dopuszczalnej prędkości ruchu wózków jezdniowych na poszczególnych odcinkach planowanych tras przejazdu, z uwzględnieniem:

1. nasilenia ruchu,

2. rodzaju transportowanych ładunków,

3. szerokości i stanu dróg oraz

4. lokalnych warunków widoczności.

Organizator pracy jest zobowiązany podejmować wszystkie niezbędne środki zapobiegające wtargnięciu osób na teren pracy wózków jezdniowych. Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej pracy nie jest możliwe zapewnienie warunków, które uniemożliwiłyby wejście pieszych na drogi transportowe wózków, organizator pracy powinien zastosować odpowiednie inne środki mające na celu ochronę osób przed skutkami zagrożeń powodowanych działaniem wózków jezdniowych.

Szczegółowy wykaz prac stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, związanego z warunkami panującymi w miejscu transportu, sporządza organizator pracy.

Ważne
Prace wykonywane przy użyciu wózka jezdniowego, stwarzające możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego operator wózka wykonuje na podstawie pisemnego polecenia otrzymanego od organizatora pracy, uzgodnionego z właścicielem lub użytkownikiem terenu, na którym prace są wykonywane.

Przypominamy, że wzór takiego polecenia wraz z zasadami rejestrowania poleceń omówiliśmy w jednym z poprzednich zeszytów poradnika. W tym miejscu przypomnijmy tylko, że pisemne polecenie wykonania pracy powinno zawierać w szczególności:

1. numer polecenia,

2. imię, nazwisko i stanowisko służbowe osób odpowiedzialnych za organizację oraz wykonanie pracy,

3. wskazanie zakresu i miejsca wykonania poleconych prac,

4. określenie warunków i środków ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych prac, w tym obowiązkowych środków ochrony indywidualnej dla operatora wózka,

5. wyznaczenie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz wszystkich przerw w ich wykonaniu.

Polecenie pisemne przechowuje się nie krócej niż 3 miesiące od daty zakończenia wykonywania pracy.

Sposób rejestrowania, wydawania, przekazywania, obiegu i przechowywania poleceń pisemnych ustala organizator pracy.

Przed rozpoczęciem wykonywania pracy wózkiem jezdniowym organizator pracy powinien zapewnić sprawdzenie stanu technicznego wózka, w tym w szczególności:

1. prawidłowości działania:

a) układu kierowniczego,

b) układów hamulcowego i napędowego,

c) mechanizmów podnoszenia oraz

d) osprzętu roboczego;

2. sprawności oświetlenia i sygnalizacji;

3. prawidłowości działania urządzeń pomiarowo-kontrolnych oraz

4. poprawności działania elementów i urządzeń zabezpieczających operatora wózka i osoby współuczestniczące w pracach transportowych.

W przypadku stwierdzonych jakichkolwiek nieprawidłowości wyniki sprawdzenia stanu technicznego wózka należy odnotować w dokumentach eksploatacyjnych wózka jezdniowego.

Niedopuszczalne jest wykonywanie pracy:

1. przy użyciu niesprawnego wózka jezdniowego, a także

2. w sposób niezgodny z przeznaczeniem (zastosowaniem) określonym w instrukcji obsługi danego wózka jezdniowego.

W przypadku wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia wymagane jest prowadzenie konserwacji przez osoby posiadające zaświadczenia kwalifikacyjne uzyskane w trybie określonym w przepisach dotyczących trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych.

Ładunki transportowane wózkami jezdniowymi należy rozmieścić i zamocować tak, aby nie stwarzały zagrożenia.

Ważne
Przewożenie osób na wózkach jezdniowych lub przyczepach jest dopuszczalne, o ile wózki jezdniowe lub przyczepy zostały do tego przystosowane przez producenta.

Podnoszenie osób przy użyciu wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia na pomostach dostosowanych i specjalnie zamontowanych do tego celu jest dopuszczalne, o ile instrukcja wózka jezdniowego wyraźnie dopuszcza taką możliwość. Przy czym wysokość podnoszenia oraz udźwig wózka jezdniowego podnośnikowego z mechanicznym napędem podnoszenia wyposażonego w pomost nie mogą przekraczać wielkości określonych w instrukcji konkretnego wózka jezdniowego.

Przed wjazdem do wagonów kolejowych, na skrzynie ładunkowe pojazdów samochodowych oraz na rampy statków powietrznych i wodnych operator wózka obowiązkowo:

1. sprawdza, czy masa wózka jezdniowego wraz z ładunkiem nie przekracza dopuszczalnych obciążeń i umożliwia bezpieczny wjazd i wyjazd z tych miejsc,

2. stosuje odpowiednie środki mające na celu zabezpieczenie przed możliwością przemieszczenia się transportowanego ładunku,

3. otrzymuje od organizatora pracy informację dotyczącą odpowiedniego sposobu załadunku i wyładunku.

Ważne

W pomieszczeniach pracy jest dopuszczalne używanie wózków jezdniowych z silnikiem spalinowym, o ile:

1. substancje szkodliwe wydalane z silnika oraz

2. hałas związany z jego pracą

3. nie powodują przekroczenia wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, określonych w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, i jednocześnie nie istnieje zagrożenie wybuchem.

W pomieszczeniach zamkniętych niedopuszczalne jest używanie wózków jezdniowych z silnikami spalinowymi zasilanymi benzyną etylizowaną lub zawierającą inne substancje toksyczne.

Organizator pracy powinien zapewnić odpowiedni nadzór nad pracami przy użyciu wózków jezdniowych, w szczególności podczas transportowania ładunków mogących stwarzać zagrożenie.

W pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem jest dopuszczalne używanie wyłącznie wózków jezdniowych:

1. dostosowanych przez producenta do pracy w tych warunkach oraz

2. oznaczonych zgodnie z przepisami dotyczącymi wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej znakiem – .

Po każdej wykonanej naprawie wózków jezdniowych dostosowanych przez producenta do użytkowania w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem poddaje się je badaniom w celu stwierdzenia, czy nadal zostały zachowane wymagania dostosowania ich do pracy w takich pomieszczeniach.

Przed rozpoczęciem pracy:

1. w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem oraz

2. związanej z transportem materiałów niebezpiecznych

3. sprawdza się stan techniczny elementów współpracujących wyposażenia wózka jezdniowego oraz urządzeń niezbędnych do bezpiecznego wykonania pracy i zapewnienia bezpieczeństwa otoczeniu.

Niedopuszczalne jest:

1. transportowanie ładunków niedostosowanych do wymiarów podstawy ładunkowej wózka jezdniowego (ładunków o zbyt dużych gabarytach);

2. używanie wózka jezdniowego w miejscach o nawierzchni (niestabilna, nierówna) lub jej nachyleniu nieodpowiadającym warunkom określonym w instrukcji konkretnego wózka jezdniowego;

3. używanie wózka jezdniowego w miejscach o niesprawdzonej wytrzymałości podłoża lub o wytrzymałości mniejszej niż wymagana dla obciążonego wózka jezdniowego (masa wózka wraz z ładunkiem);

4. używanie wózka jezdniowego w miejscach nieoświetlonych, chyba że wózek jezdniowy został wyposażony w światła odpowiednie do rodzaju i miejsca wykonywanej pracy;

5. obciążanie wózka jezdniowego ponad jego dopuszczalną ładowność określoną w instrukcji danego wózka jezdniowego;

6. używanie wózka jezdniowego do:

a) pchania innych pojazdów lub

b) ciągnięcia wózków jezdniowych doczepnych,

c) jeżeli ich liczba lub masa ładunku przekraczają dopuszczalne wielkości określone w instrukcji danego wózka jezdniowego;

7. używanie wózka jezdniowego w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego bezpieczne transportowanie ładunku.