PIT-11 za 2023 rok
1. Wstęp
Przypomnijmy, że dokładnie tak samo jak w minionych latach informacja PIT-11 przekazywana jest do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, a przy obcokrajowcach do urzędu skarbowego właściwego w sprawie opodatkowania osób zagranicznych, w terminie do końca stycznia. Oczywiście, płatnik składa taką informację organowi podatkowemu wyłącznie w formie elektronicznej (e-deklaracje). Jeżeli płatnik jest osobą fizyczną, wówczas składając taką informację organowi może „podpisać” go posługując się danymi autoryzującymi. W pozostałych przypadkach należy zastosować e-podpis.
Informacja taka przekazywana jest również podatnikom, jednak tutaj płatnik ma więcej czasu, gdyż winno to być dokonane do końca lutego. Podatnikowi informacja może, ale nie musi być przekazana w formie elektronicznej (również przesyłając go za pośrednictwem e-maila). Cały czas możliwe jest wydanie pracownikowi PIT-11 w formie papierowej.
Oczywiście, prawodawca przewidział szczególny termin na przekazanie PIT-11, gdy w trakcie roku ustał obowiązek poboru zaliczki, jak również sam PIT-11 może pełnić funkcję informacyjną w odniesieniu do przychodów, dla których wypłacający nie był płatnikiem (kiedyś PIT-8C), jednak te zagadnienia nie są przedmiotem niniejszego opracowania.
2. PIT-11 to informacja, a nie rozliczenie podatkowe
Niezwykle ważnym i jako takie zasługujące na wyraźne podkreślenia jest to, że podobnie jak w minionych latach PIT-11 nie stanowi rozliczenia podatkowego, nie może też być traktowany jako narzędzie do korekty dokonanych w trakcie roku rozliczeń płatniczych. PIT-11 to cały czas jedynie informacja o naliczeniach płatniczych dokonywanych w trakcie roku. Płatnik wskazuje w nim kwoty przychodu uzyskane przez podatnika w związku z uzyskiwanymi od niego świadczeniami, zastosowane koszty, naliczone zaliczki czy składki odprowadzone do ZUS.
Wypełniając PIT-11 płatnik wskazuje swój numer podatkowy, którym oczywiście najczęściej jest NIP. Gdyby PIT-11 był sporządzany za przedsiębiorstwo w spadku, w tej części należy powołać NIP zmarłego przedsiębiorcy. Ponadto, płatnik musi wskazać, za który rok składana jest informacja. Oczywiście przygotowując obecnie informacje PIT-11 płatnik wskazuje rok 2023. Informacja o numerze PIT-11 jest istotna z tego względu, że możliwe jest, chociaż cały czas wyjątkowe, iż dla danego roku była już przygotowana informacja PIT-11 i nie była to korekta, wówczas w pozycji 5 obecnie składana informacja byłaby opisana właściwym jej kolejnym numerem, w innym razie możemy wskazać „1”, chociaż z przypisu nr 3 można wnioskować, że pole jest uzupełniane wyłącznie wówczas, gdy faktycznie jest to kolejna dla danego roku informacja PIT-11.
Przygotowując PIT-11 należy ustalić, naczelnik którego urzędu skarbowego jest właściwy dla podatnika, pamiętając że istotne jest miejsce jego zamieszkania, a nie zameldowania. Składając, a nie korygując PIT-11 w pozycji 7 odznaczamy kratkę przy „1”.
Dalej, w bloku danych B płatnik szerzej nieco (powyżej wskazał swój numer podatkowy) „przedstawia się” adresatowi oznaczając czy jest osobą fizyczną czy innym podmiotem oraz podając, odpowiednio, swoje imię (pierwsze) i nazwisko oraz datę urodzenia lub nazwę pełną (oczywiście takie oczekiwanie prawodawcy nie stoi na przeszkodzie temu by wskazana była skrócona forma prawna, np. sp. z o.o.).
3. Prezentacja danych podatnika
Oczywiście, w PIT-11 należy wskazać dane podatnika, pamiętając o tym, że dla niektórych jest to PESEL, dla innych NIP, a dla obcokrajowców jeszcze inny numer (podatkowy lub dowodu tożsamości wraz z jego nazwą).
Warto również przypomnieć, że fiskusa interesuje adres zamieszkania podatnika, a nie to gdzie one jest zameldowany, przy czym miejscem zamieszkania, w pewnym uproszczeniu, jest to, w którym podatnik przebywa z zamiarem stałego pozostania, gdzie znajduje się centrum jego interesów życiowych.
4. Dane kwotowe w PIT-11
W bloku E płatnik prezentuje informacje o uzyskanych przez podatnika przychodach, kosztach, które rozliczył płatnik i pobrane przez tego płatnika zaliczki. Należy przy tym zwrócić uwagę na konieczność wyodrębnienia przychodów uzyskanych przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, oraz te które podatnik osiągnął po ukończeniu wieku emerytalnego.
O ile w części E, w kolumnie C płatnik prezentuje faktycznie uwzględnione przy naliczaniu zaliczek podatkowe koszty uzyskania przychodu, o tyle wcześniej, w części D, odhaczając odpowiednio pozycję zamieszcza informację, czy naliczając zaliczkę ze źródła stosunek pracy stosował koszty podstawowe, czy może jednak podwyższone ze względu na ilość miejsc pracy, czy miejsce zamieszkania pracownika.
Są to jednak pozycje, podobnie jak pola poświęcone składkom na ubezpieczenia społeczne, które znane są płatnikom z poprzednich lat. Z tym jednak zastrzeżeniem, że w polu 97 płatnik musi pamiętać by wyszczególnić składki na ubezpieczenia społeczne, których podstawę stanowił przychód zwolniony już nie tylko w ramach zwolnienia dla młodych podatników (art. 21 ust. 1 pkt 148 PDOFizU), ale również na podstawie nowo dodanych regulacji konstytuujących zwolnienia:
- dla osób przenoszących się na stałe do Polski (pkt 152),
- dla rodziców (opiekunów) czwórki i więcej dzieci (pkt 153),
- dla aktywnych zawodowo seniorów (pkt 154).
Co prawda w przygotowywanym obecnie PIT-11 postępujemy podobnie jak w poprzednim roku, ale zważywszy na to, że przyzwyczajenia są drugą naturą człowieka, a przez wiele lat pomniejszaliśmy podatek o część zapłaconej składki zdrowotnej, warto przypomnieć, że w aktualnej, 29 wersji formularza, po polach przewidzianych dla kwot składek na ubezpieczenie społeczne nie odnajdziemy tych, w których prezentowane były składki zdrowotne do odliczenia.
Nie oznacza to jednak, że organ podatkowy i podatnik nie dowiedzą się z PIT-11 o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych przez płatnika. Otóż, w polu 122 formularza PIT-11 w wersji 29, czyli składanego za 2023 r., płatnik musi wskazać łączną kwotę składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych przez płatnika. Trzeba jednak wyraźnie zastrzec, że chodzi o pełną składkę, naliczoną wg stawki 9%.
Obecnie, kolejny już rok, wskaźnik 7,76%, który uprzednio, we wcześniejszych latach wyznaczał kwotę składki do odliczenie nie funkcjonuje, nie ma żadnego zastosowania.
Zatem, płatnik prezentuje w takim polu pełną, faktycznie pobraną w trakcie roku składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Jak zostało wskazane w pkt 23 objaśnienia do formularza PIT-11 (stanowiące jego część): „Składki w poz. 122 są uwzględniane w kwocie składek na obliczenie w zeznaniu podatkowym dodatkowego zwrotu z tytułu ulgi na dzieci, zgodnie z art. 27f ust. 9 ustawy.”
Kierując się systematyką formularza, nim płatnik zaprezentuje w poz. 122 łączną składkę na ubezpieczenie zdrowotne, musi uzupełnić, względnie stwierdzić, iż nie ma podstaw do uzupełnienia, pozycji poświęconych przychodom zwolnionym.
W tej części blok G informacji PIT-11 został w istotny sposób rozbudowany. Oprócz znanych z wcześniejszych wersji formularza pól poświęconych zwolnionym przychodom ze stypendiów, przychodów zwolnionych zagranicznych, z bezzwrotnej pomocy zagranicznej oraz przychodów młodych podatników prawodawca oczekuje, że płatnik ujawni również informacje o przychodach objętych zwolnieniem właściwym:
- dla osób przenoszących się na stałe do Polski (pkt 152),
- dla rodziców (opiekunów) czwórki i więcej dzieci (pkt 153),
- dla aktywnych zawodowo seniorów (pkt 154).
Zaznaczyć przy tym należy, że zarówno w przypadku takich przychodów, jak i przychodów zwolnionych z uwagi na zastosowanie przepisów kierowanych do podatników, którzy nie ukończyli 26 roku życia (i płatników ich rozliczających), należy dokonać podziału uzyskanych przychodów ze względu na ich źródło na:
- przychody ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych,
- przychody z umów zlecenia,
- przychody z zasiłków macierzyńskich.
Przy czym, w ramach przychodów młodych podatników możliwe jest jeszcze jedno źródło, którym są praktyki absolwenckie lub staż uczniowski.
Osoby uzupełniające PIT-11, a wcześniej w trakcie roku naliczające zwolnienie, muszą zwrócić uwagę na to, że wszystkie ww. zwolnienia (włącznie ze zwolnieniem dla młodych podatników), objęte są wspólnym rocznym limitem 85 528 zł. Oznacza to, że bez względu na ilu zwolnień podatnik korzysta, kwota zwolnienie nie ulega multiplikacji.
Jeżeli chodzi o sam PIT-11, to o ile przychody zwolnione ze względu na fakt, iż podatnik nie ukończył 26 roku życia prezentowane są „samodzielnie” (w podziale na cztery źródła), o tyle przychody zwolnione na podstawie trzech pozostałych regulacji, do których ma zastosowane wspólny limit roczny 85 528 zł (łącznie ze zwolnieniem dla młodych podatników) prezentowane są łącznie, zarówno jako cała kwota jak i z podziałem na źródła.
Łączna kwota przychodów zwolnionych w ramach zwolnienia dla powracający, rodziców plus czwórki dzieci i aktywnych zawodowo seniorów ujmowana jest w poz. 114, a do tego w poz. 118-120 odhacza odpowiednie pole wskazując, z którego zwolnienia korzystają przychody.
Zaznaczyć przy tym trzeba, że jest to wyłącznie informacja, o podstawie zwolnienie bez podziału i identyfikacji na kwoty, dla których właściwe są poszczególne zwolnienia z regulacji art. 21 ust. 1 pkt 152-154 PDOFizU.
W PIT-11 prezentuje się w odrębnej pozycji zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 148 PDOFizU (z podziałem na cztery źródła wypłaty) oraz łącznie kwoty przychodu zwolnione na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 152-154 PDOFizU (z podziałem na trzy źródła wypłaty), co nie zmienia faktu, iż wszystkie te zwolnienia są stosowane w ramach wspólnego rocznego limitu 85 528 zł.
Jeżeli płatnik pobrał z wypłacanego podatnikowi świadczenia składki członkowskie na rzecz związków zawodowych, wówczas ich kwota podlegająca odliczeniu od dochodu prezentowana jest w poz. 123 PIT-11. Przypomnieć należy, że kwota taka nie może przekroczyć w roku 840 zł (co prawda zmiana z kwoty 500 zł na 840 zł została wprowadzona od 1.1.2024 r., jednak na podstawie przepisu przejściowego ma zastosowanie do dochodów lub przychodów uzyskanych już od 1 stycznia 2023 r.).
5. Konsekwencje braku lub opóźnienia PIT-11
Jeżeli płatnik nie wywiąże się z obowiązku złożenia informacji PIT-11, również jeżeli przekaże ją organowi z opóźnieniem, musi liczyć się z tym, że może być pociągnięty do odpowiedzialności karnoskarbowej.
Niezłożenie w terminie informacji PIT-11 może skutkować nałożeniem na osobę odpowiedzialną, bo sankcją taką jest zagrożona konkretna osobę, kary grzywny nawet do 120 stawek dziennych. Gdyby taki PIT miał dotyczyć przychodów podatnika z działalności wykonywanej osobiście lub praw majątkowych, wówczas grzywna taka w może wynieść takich stawek nawet 180.
Warto przy tym wyjaśnić, że ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę m.in. dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być jednak niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej 400-krotności. W 2024 r. stawka dzienna definiowana jest w kwocie zawierającej się w przedziale od 141,40 zł do 56 560 zł.
W praktyce jednak, jeśli opóźnienie jest nieznaczne, to kara zostaje nałożona w formie mandatu karnego (postępowanie mandatowe). Mandatem karnym może być nałożona kara grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2024 r. mandat może wynieść nawet 21 210 zł.
6. Podsumowanie
Informacja PIT-11 ma szerokie zastosowanie. Jest ona składana przez płatników, którzy w trakcie roku naliczają i pobierają zaliczki na podatek dochodowy. Zaznaczyć przy tym należy, że nie składa go płatnik podatku zryczałtowanego, a jedynie zaliczek na PIT. W PIT-11 znajduje się również blok F, który jest wypełniany przez podmiot nie pełniący funkcji płatnika, a jedynie przekazujący informacje o przychodach z tzw. innego źródła. W takiej części PIT-11 kilka lat temu zastąpił uprzednio składany PIT-8C (obecnie PIT-8C ma inne przeznaczenie).
W niniejszej publikacji przybliżone zostały zasady wypełniana PIT-11 przez płatników, a ci muszą pamiętać, że PIT-11 cały czas jest „tylko” informacją, w której należy zamieścić informacje, o tym co się wydarzyło w trakcie roku, jak faktycznie były naliczane zaliczki na PIT odprowadzone do urzędu skarbowego.
Płaca minimalna wzrosła od 1 stycznia 2024 roku o 642 zł
Ponownie czeka nas podwójna podwyżka płacy minimalnej
Zgodnie z art. 3 ustawy z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, jeżeli prognozowany na rok następny wskaźnik cen, o którym mowa w art. 2 ust. 2 pkt 3 ustawy (tj. przyjęty do opracowania projektu ustawy budżetowej średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem) wynosi co najmniej 105% – ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.: od 1 stycznia i od 1 lipca. Po raz drugi, podobnie jak w 2023 r. również w 2024 r. będziemy mieli podwójną podwyżkę płacy minimalnej, ponieważ prognozowana inflacja na 2024 r. przekracza 6%. Warto przypomnieć, że od 1 lipca do 31 grudnia 2023 roku płaca minimalna wynosiła 3600 zł.
Do 4300 zł od lipca 2024 roku
W Rozporządzeniu o minimalnym wynagrodzeniu Rada Ministrów wskazała, że:
minimalne wynagrodzenia za pracę w 2024 r. będzie wynosiło:
- od 1.1.2024 r. 4242 zł,
- od 1.7.2024 r. 4300 zł;
minimalna stawka godzinowa za pracę w 2024 r. będzie wynosiła:
- od 1.1.2024 r. 27,70 zł,
- od 1.7.2024 r. 28,10 zł.
Kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę od 1.1.2024 r., tj. 4242 zł, oznacza wzrost o 752 zł w stosunku do kwoty obowiązującej od 1.1.2023 r. (3490 zł), czyli o 21,5 %. Podwyższenie płacy minimalnej od 1.7.2024 roku do 4300 zł oznacza wzrost o 700 zł w stosunku do kwoty z 1.7.2023 r. (3600 zł), czyli o 19,4%. Przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2024 r. wyniesie 4271 zł.
Minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych od 1.1.2024 r., tj. 27,70 zł, oznacza wzrost o 4,9 zł w stosunku do kwoty obowiązującej od 1.1.2023 r., czyli o 21,5%. Podwyższenie minimalnej stawki godzinowej od 1.7.2024 r. do 28,10 zł oznacza wzrost o 4,6 zł w stosunku do kwoty z 1.7.2023 r., czyli o 19,5%.
Koszt podwyżki płacy minimalnej w 2024 r. dla małych i średnich firm to około 23,966 miliarda złotych rocznie, a dla dużych 6,776 miliarda złotych – tak wskazano w ocenie skutków regulacji rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r.
Wzrost płacy minimalnej oznacza również wzrost wielu świadczeń, dodatków a także wpływa na PPK.
Nowe limity obniżenia wpłaty podstawowej w ramach PPK od stycznia 2024 roku
Limity obniżenia wpłaty podstawowej w ramach PPK
Uczestnik, którego łączne wynagrodzenie jest nie większe niż 120% płacy minimalnej, ma prawo do obniżenia wysokości wpłaty podstawowej z 2% do co najmniej 0,5% np. do 1% lub do 1,25% swojego wynagrodzenia. W pierwszej połowie 2024 r. limit ten będzie wynosił 5090,40 zł i wzrośnie w stosunku do limitu z drugiej połowy 2023 r. o 770,40 zł. W drugiej połowie 2024 r. limit wzrośnie do kwoty 5160 zł a podstawą jego wyliczenia będzie minimalne wynagrodzenie w wysokości 4300 zł obowiązujące od 1.7.2024 r. Dzięki możliwości obniżenia wpłaty podstawowej o wysokość minimalnego wynagrodzenia zdecydowanie większa część pracowników może skorzystać z tego rodzaju możliwości. Tego rodzaju możliwość sprawia, że pracodawcy, u których uczestnicy PPK korzystają z obniżenia wpłaty podstawowej do PPK, będą mieli większą liczbę obowiązków w ramach PPK, bowiem każdą taką osobę należy weryfikować w każdym miesiącu, ponieważ nawet jedna premia może spowodować, że uczestnikowi w którymś miesiącu nie przysługuje prawo do obniżenia wpłaty podstawowej.
Warto przypomnieć, że w każdym przypadku decyzję co do obniżenia wpłaty podstawowej podejmuje uczestnik (dopóki nie złoży on deklaracji, to obowiązkiem pracodawcy jest niezmiennie wnoszenie 2% za takiego uczestnika, bez względu na to, ile będzie wynosiło jego wynagrodzenie). Natomiast po złożeniu przez uczestnika PPK deklaracji, pracodawca będzie miał obowiązek w każdym miesiącu weryfikować, czy uczestnik może nadal skorzystać z tego uprawnienia.
Warto podkreślić, że nawet jeżeli w jednym miesiącu uczestnik otrzyma np. 160% minimalnego wynagrodzenia (w związku z otrzymaniem jakiejś nagrody np. premii), a w kolejnym miesiącu będzie ponownie otrzymywał np. 114% minimalnego wynagrodzenia, to pracodawca – mimo jednorazowego odprowadzenia wpłaty podstawowej pracownika w wysokości 2% – ponownie będzie miał obowiązek odprowadzać niższy procent do PPK do momentu, kiedy uczestnik nie odwoła swojej dyspozycji co do obniżenia wpłaty podstawowej.
Przykład dla osoby zarabiającej 5000 zł i oszczędzającej w PPK z obniżoną wpłatą podstawową
Obniżenie wpłaty podstawowej w ramach PPK oznacza, że uczestnicy, którzy zdecydują się z tego rodzaju możliwości skorzystać i zarabiają np. 5000 zł, w wariancie maksymalnego obniżenia swojej wpłaty (do 0,5%), będą wnosili do PPK w każdym miesiącu tylko 25 zł, co w skali roku da 300 zł.
Pracodawca wniesie w ramach swojej 1,5% wpłaty podstawowej 75 zł w każdym miesiącu, czyli 900 zł w skali roku.
Do tego ze środków publicznych Fundusz Pracy przekaże na rachunek uczestnika 240 zł dopłaty rocznej (pod warunkiem, że na koniec roku kalendarzowego uczestnik będzie miał na rachunku 223 zł).
Łącznie uczestnik zarabiający 5000 zł wnoszący do PPK tylko 0,5% swojego minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, będzie miał na swoim rachunku za 2024 r. wpłaty w wysokości 1440 zł.
Przekrój uczestników i wartość aktywów w PPK na koniec listopada 2023 roku
W PPK według najnowszych danych, na koniec listopada 2023 r., uczestniczy 3,37 mln osób, na łącznie 3,92 mln aktywnych rachunkach PPK. To oznacza, że część osób uczestniczących w PPK posiada więcej niż jeden rachunek PPK. Wartość aktywów PPK na dzień 30.11.2023 r. wynosiła 20,44 mld zł. Wartość aktywów netto w porównaniu do października zwiększyła się̨ o 1,14 mld zł a 318 tys. pracodawców utworzyło PPK. Częściej uczestnikami PPK są mężczyźni, których jest w programie 1,54 mln, a 1,44 mln uczestników PPK stanowią kobiety. Nie ma danych co do płci wśród 0,39 mln osób uczestniczących w PPK. Średnia wieku uczestników PPK wynosi 39 lat, a największą grupę stanowią osoby w wieku 30–54 lata, to łącznie 2,42 mln osób.
Grupa stanowiąca 94,26 % oszczędzających w PPK to Polacy (3,17 mln osób), wśród osób innej narodowości dominuje narodowość ukraińska (117,91 tys. osób) na drugim miejscu są osoby z narodowością białoruską (13,88 tys. osób) a na trzecim osoby z narodowością indyjską (4,19 tys. osób). Największa partycypacja w ramach PPK jest w województwie mazowieckim, wielkopolskim oraz dolnośląskim, a najniższa w województwie świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim i lubuskim. Na rachunki osób uczestniczących w PPK dotychczas przekazano wpłaty powitalne w wysokości 768 mln zł oraz dopłaty roczne w wysokości 1,064 mld zł łącznie.
Pobieranie i zwrot PCC – nowe rozporządzenie
Od 1.1.2024 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie Ministra Finansów z 17.11.2023 r. w sprawie pobierania i zwrotu podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 2542).
Ustawą z 7.10.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw uchylono (Dz.U. z 2022 r., poz. 2180) art. 10 ust. 3a pkt 3 i art. 10 ust. 4 pkt 3 PCzCywU. Z tego powodu wyniknęła konieczność wydania omawianego rozporządzenia. Przepis art. 10 ust. 3a pkt 3 PCzCywU nakładał obowiązek na notariuszy jako płatników PCC przekazywanie naczelnikowi urzędu skarbowego, właściwemu ze względu na siedzibę płatnika, sporządzonej w formie papierowej albo elektronicznej, informacji zawierającej treść aktów notarialnych lub dane z tych aktów, dotyczące czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego.
Od 1.3.2023 r. obowiązek ten został zastąpiony obowiązkiem informacyjnym, uregulowanym w art. 84a OrdPU. Przepis ten nałożył na notariuszy obowiązek przekazywania informacji o sporządzonych aktach notarialnych obejmujących czynności prawne, o których mowa w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, wyłącznie elektronicznie, zgodnie z zasadami określonymi dla przekazywania danych do systemu teleinformatycznego służącego przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (SI*GIIF), z wykorzystaniem nowego wzoru dokumentu elektronicznego – schemy XSD. Jednocześnie zrezygnowano z przepisu określającego sposób przekazywania przez płatników organowi podatkowemu informacji zawierających treści aktów notarialnych dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.
Natomiast w związku z uchyleniem art. 10 w ust. 4 pkt 3 PCzCywU – zmianie uległo upoważnienie do wydania rozporządzenia. W rezultacie zmienił się zakres informacji z rejestru podatku, które mogą być ujęte w księdze notarialnej repertorium A, do którego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące tego rejestru.
Dokonano również zmian we wzorze deklaracji PCC-3, który stanowi załącznik do omawianego rozporządzenia.
Pobieranie podatku od spadków i darowizn przez płatników – nowe rozporządzenie
Od 1.1.2024 r. zacznie obowiązywać rozporządzenie Ministra Finansów z 17.11.2023 r. w sprawie pobierania podatku od spadków i darowizn przez płatników (Dz.U. z 2023 r., poz. 2532).
Ustawą z 7.10.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2180) uchylono art. 18 ust. 2 pkt 4 i art. 18 ust. 5 pkt 3
ustawy z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1774 ze zm.; dalej: PodSpDarU). Z tego powodu wyniknęła konieczność wydania omawianego rozporządzenia.
Przepis art. 18 ust. 2 pkt 4 PodSpDarU nakazywał notariuszom jako płatnikom podatku od spadków i darowizn przekazywać naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na siedzibę płatnika sporządzoną w formie papierowej albo w formie elektronicznej informację zawierającą treść aktów notarialnych lub dane z tych aktów dotyczące czynności, o których mowa w art. 18 ust. 1 PodSpDarU.
Od 1.3.2023 r. obowiązek ten został zastąpiony obowiązkiem informacyjnym, uregulowanym w art. 84a
ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.; dalej: OrdPU). Przepis ten nałożył na notariuszy obowiązek przekazywania informacji o sporządzonych aktach notarialnych obejmujących czynności prawne, o których mowa w PodSpDarU, wyłącznie elektronicznie, zgodnie z zasadami określonymi dla przekazywania danych do systemu teleinformatycznego służącego przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (SI*GIIF), z wykorzystaniem nowego wzoru dokumentu elektronicznego – schemy XSD. Jednocześnie zrezygnowano z przepisu określającego sposób przekazywania przez płatników organowi podatkowemu informacji zawierających treści aktów notarialnych dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.
Natomiast wskutek uchylenia art. 18 ust. 5 pkt 3 PodSpDarU – zmianie uległo upoważnienie do wydania aktu wykonawczego, które nie obejmuje już przepisu, na podstawie którego Minister Finansów określał zakres oraz sposób przekazywania przez płatników informacji zawierającej dane dotyczące czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego.
Badania lekarza medycyny pracy a użytkowanie samochodu prywatnego do celów służbowych
W każdym przypadku, w którym pracownik korzysta z samochodu czy to służbowego, czy to prywatnego (za zgodą lub na polecenie pracodawcy, gdy pracodawca zwraca mu poniesione koszty) do celów służbowych, powinien mieć ten fakt uwzględniony w skierowaniu na badania profilaktyczne, bez względu na częstotliwość wykonywania takich czynności. Niemniej jednak o tym, jakie badania specjalistyczne będzie musiał przejść pracownik, decyduje lekarz medycyny pracy.
Profilaktyczna opieka lekarska
Stosownie do postanowień art. 229 KP pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań:
1) wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe;
2) okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy, oraz
3) kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą. Zgodnie art. 229 § 4 KP pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.
Skierowanie na badania wydane przez pracodawcę
Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy związanych z badaniami profilaktycznymi jest wydanie skierowania, którego wzór określa załącznik nr 3a do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (dalej: BadLekR), a które zgodnie z § 4 ust. 2 BadLekR, powinno zawierać następujące informacje:
1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
2) określenie stanowiska pracy, na jakim osoba ta ma być zatrudniona (w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy),
3) określenie stanowiska pracy, na jakim pracownik jest zatrudniony (w przypadku badań okresowych lub kontrolnych),
4) opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt. 2 i 3, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Określenie przez lekarza medycyny pracy zakresu i częstotliwości badań profilaktycznych
W oparciu o powyższe informacje lekarz medycyny pracy określa zakres i częstotliwość badania profilaktycznego, wykorzystując do tego celu „Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, stanowiące załącznik nr 1 do BadLekR, a także inne, szczegółowe akty prawne (np. rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców). Dlatego tak istotne jest szczegółowe scharakteryzowanie stanowiska pracy w skierowaniu na badania profilaktyczne (np. zawarcie w nim informacji o wykorzystywaniu przez pracownika pojazdu prywatnego do celów służbowych).
W opisanych przypadkach, w których pracodawca zamierza powierzać pracownikowi (nawet incydentalnie) pojazd służbowy, powinien niezwłocznie skierować go na badania profilaktyczne, a w skierowaniu zawrzeć informację o powyższym fakcie. Dopiero wydane przez lekarza medycyny pracy orzeczenie lekarskie o braku przeciwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, będzie stanowiło podstawę do umożliwienia pracownikowi korzystania z pojazdu prywatnego do celów służbowych.
Warto również przypomnieć, że w grudniu 2020 r. weszła w życie nowelizacja omawianego rozporządzenia, której celem była optymalizacja dostępności do badań profilaktycznych i racjonalizacji ich przeprowadzania. Polega ona w szczególności na rezygnacji w możliwych przypadkach z obligatoryjnych konsultacji specjalistycznych. Autorzy przepisu uznali bowiem, że lekarze medycyny pracy są przygotowani do samodzielnej oceny podstawowych parametrów objętych badaniami lekarzy specjalistów, co wynika ze zmienionego kilka lat temu programu specjalizacji w zakresie medycyny pracy. Natomiast pozostawiono możliwość kierowania przez lekarza medycyny pracy na specjalistyczne badania konsultacyjne, w zależności od wskazań wynikających z warunków pracy lub stanowiska pracy, wskazując w szczególności na badania lekarskie w zakresie: otolaryngologiczne, neurologiczne, okulistyczne, dermatologiczne, alergologiczne lub psychologiczne.
Mając na uwadze powyższe, zawsze tylko lekarz medycyny pracy decyduje o zakresie badania profilaktycznego danego pacjenta, a pracodawca nie może wpływać na ten zakres.
Sporządzając skierowanie na badania profilaktyczne, pracodawca powinien uwzględnić wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy na danym stanowisku, w tym również informację o wykorzystywaniu do celów służbowych pojazdów określonej kategorii (np. „B”).
Jak już wcześniej wspomniano, zakres badań profilaktycznych ustala lekarz medycyny pracy na podstawie informacji zawartych w skierowaniu. Dla pracodawcy istotne jest jedynie orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku.
Faktura za energię elektryczną bez NIP w kosztach jednoosobowej działalności gospodarczej
Rozważając zasadność ujęcia kup, należy każdorazowo dokonać analizy poprzez pryzmat art. 22 ust. 1 PDOFizU – w myśl którego to przepisu – kup są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 PDOFizU.
JDG mająca siedzibę we własnym mieszkaniu może w kup ujmować część wydatków związanych z jego eksploatacją. Kluczowym jest tutaj kwestia zgłoszenia miejsca zamieszkania jako prowadzenia działalności na druku CEIDG-1.
W sytuacji, gdy do celów działalności wyznaczone zostało określone pomieszczenie, wówczas koszty ustala się na podstawie współczynnika stanowiącego udział powierzchni pomieszczenia w ogólnej powierzchni mieszkania, natomiast, jeżeli tak jak w opisanym przypadku – na działalność gospodarczą przeznaczone zostało całe mieszkanie – to kup będzie cała kwota wynikająca z faktury.
W tej szczególnej sytuacji nie ma znaczenia to, że na fakturze nie ma NIP nabywcy. Wydatki takie jak energia elektryczna w gospodarstwie domowym są, co do zasady, kosztem stricte prywatnym, natomiast oczywiście istnieje możliwość wykorzystywania mieszkania na potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w związku z czym ponoszone przez podatnika koszty związane ze zużyciem energii elektrycznej mogą stanowić kup.
Czy składki na ubezpieczenie NWW stanowią przychód pracownika i koszt pracodawcy?
Składka ubezpieczenia NNW zapłacona za pracownika
Praktycznie każde świadczenie otrzymane przez pracownika od pracodawcy stanowi przychód podatkowy. Tak też jest ze składkami na ubezpieczenie NNW/na życie.
Skoro składki są przychodem domyślnie należy odprowadzać od nich PIT i ZUS. Składek można uniknąć, jeżeli ubezpieczenie byłoby formą pracowniczego programu emerytalnego lub gdyby została wprowadzona odpłatność za ubezpieczenie. Podstawy wymiaru składek nie stanowią bowiem korzyści materialnie wynikającej z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegającej na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
Opłacone za pracownika składki w kosztach pracodawcy
Obie ustawy o podatkach dochodowych analogicznie definiują kup – są nim wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w katalogu wyłączeń. Powoduje to, że aby uznać dany koszt za kup należy powiązać go z przychodami i wykazać brak wyłączenia.
W przypadku świadczeń na rzecz pracowników powiązanie z przychodami jest dość oczywiste – pracodawca zatrudniając pracowników ma na celu rozbudowę swojej firmy, a przechodząc na grunt podatkowy – pracownicy generują przychody pracodawcy. Powoduje to, że z reguły wystarczy wykazać brak wyłączenia, a dane świadczenie stanowić będzie kup.
Zarówno w PIT, jak i CIT nie zalicza się do kup składek opłaconych przez pracodawcę z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników, z wyjątkiem umów dotyczących ryzyka, o którym mowa w dziale I w grupach 1, 3 i 5 oraz w dziale II w grupach 1 i 2 załącznika do DziałUbezpReasU, jeżeli uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest pracodawca i umowa ubezpieczenia w okresie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ją zawarto lub odnowiono, wyklucza:
a) wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,
b) możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,
c) wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie.
Ubezpieczenie NNW/na życie mieści się w powyższym zakresie, a tym samym, jeżeli spełnione są powyższe warunki, pracodawca może zaliczyć polisę do kup.
Firmy będą mogły uzyskać branżowe certyfikaty zgodności przetwarzania danach osobowych z RODO
„Zatwierdzony dokument to ważny krok w kierunku regulacji mechanizmów certyfikacji w zakresie ochrony danych osobowych. W ramach certyfikacji oceniana jest zgodność operacji przetwarzania danach osobowych z kryteriami certyfikacji, zatwierdzonymi przez organ nadzorczy” – powiedział Jakub Groszkowski, Zastępca Prezesa UODO.
Dodatkowe wymogi akredytacji podmiotów certyfikujących zostały podpisane po uwzględnieniu pozytywnej opinii Europejskiej Rady Ochrony Danych. Dokument sporządzono w oparciu o Wytyczne 4/2018 w sprawie akredytacji podmiotów certyfikujących na podstawie art. 43 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (2016/679).
W Polsce certyfikacji będą dokonywały akredytowane podmioty certyfikujące posiadające akredytacje udzielane przez Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). Akredytacja będzie odbywała się na podstawie normy ISO/IEC 17065/2012 oraz Dodatkowych wymogów akredytacji podmiotów certyfikujących zatwierdzonych właśnie przez Prezesa UODO.
„Mechanizmy certyfikacji, w tym kryteria certyfikacji, mogą być opracowane przez podmioty chcące uzyskać certyfikację zgodnie z wymaganiami charakterystycznymi dla poszczególnych branż. Musimy mieć świadomość, że zastosowanie uniwersalnych zasad ochrony danych osobowych nie zawsze jest wystarczające. Często potrzebne są wskazówki uwzględniające specyfikę danej branży. Takie szczegółowe kryteria sprawdzone przez podmiot certyfikujący pomogą skuteczniej chronić dane osobowe, a na tym nam wszystkim zależy” – powiedział Jakub Groszkowski, Zastępca Prezesa UODO.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych akredytacji podmiotów ubiegających się o uprawnienie do certyfikacji w zakresie ochrony danych osobowych, o której mowa w art. 43 RODO, udzielać będzie PCA. Zatwierdzenie i publikacja Dodatkowych wymogów akredytacji podmiotów certyfikujących nie oznacza jednak, że podmioty zainteresowane udzielaniem certyfikacji mogą już dziś występować do PCA z wnioskiem o akredytację, o której mowa w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych. Pierwszym krokiem musi być stworzenie przez rynek mechanizmów certyfikacji, w tym kryteriów certyfikacji, o których mowa w art. 42 ust. 5 RODO, gdyż akredytacja będzie dokonywana w ramach konkretnego mechanizmu certyfikacji.
Kryteria certyfikacji podlegają zatwierdzeniu przez właściwy organ nadzorczy lub Europejską Radę Ochrony Danych (w przypadku, gdy kryteria są zatwierdzane przez EROD, może to skutkować wspólną certyfikacją, europejskim znakiem jakości ochrony danych).
„Certyfikacja to niezmiernie ważny element regulacji ochrony danych osobowych. Podmioty, które otrzymają certyfikat dostają potwierdzenie, że procesy przetwarzania danych osobowych realizowane w ramach ich działalności są zgodne, od strony operacyjnej, z wymogami organu nadzorującego i certyfikowane w ramach konkretnej specyfiki ustalonej przez akredytowany podmiot w ramach certyfikatu branżowego. To swojego rodzaju znak jakości przyznawany dla procesu ochrony danych osobowych. Muszę tu jednak podkreślić, że podmioty posiadające ważny certyfikat nie będą mogły liczyć na ulgowe traktowanie przez UODO i w przypadku zgłoszenia naruszenia ochrony danych osobowych będą w stosunku do nich stosowane standardowe procedury kontroli.” – powiedziała Monika Krasińska, Dyrektor Departamentu Orzecznictwa i Legislacji UODO.
Więcej informacji na temat certyfikacji można znaleźć w zakładce Certyfikacja na stronie internetowej UODO: Certyfikacja – UODO
Pierwszy webinarium z serii „Certyfikacja w ochronie danych” odbędzie się we wtorek 12 grudnia br. o godzinie 10.00 za pośrednictwem strony internetowej UODO – link do transmisji:
https://uodo.clickmeeting.com/196628259/?r=AGZ2ZGZ3BQE8sSEvkMiRu3k8MI90MJWkoKu2DTuvpJVhqTWcYzA5sUj1AGRlAmZ5Zj____
Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc o udziale decyduje kolejność przyłączenia się do wydarzenia.
Kolejne spotkanie planowane jest na styczeń 2024 r.
Źródło: https://uodo.gov.pl/pl/138/2927
Czy awaria prądu w pracy zdalnej uzasadnia zwolnienie z powodu działania siły wyższej?
Uważam, że awaria prądu uniemożliwiająca pracownikowi świadczenie pracy zdalnej, nie kwalifikuje się do tego, aby udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej. Może być natomiast potraktowane jako usprawiedliwiona nieobecność pracownika w pracy bez prawa do wynagrodzenia.
Stosownie do art. 1481 KP pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia od pracy, o którym mowa powyżej, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.
Pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Zwolnienie to udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.
Analizowany przepis nie definiuje pojęcia siły wyższej, toteż należy w tym zakresie odwołać się do sposobów jej ujmowania w orzecznictwie oraz w nauce prawa. W wyroku z 13.5.2021 r. (V CSKP 83/21, Legalis) Sąd Najwyższy zdefiniował siłę wyższą jako zdarzenie zewnętrzne, nadzwyczajne i nieuchronne, w danym układzie stosunków niemożliwe do przewidzenia.
Aby skorzystać z powyższego uprawnienia, muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki:
1) powodem zwolnienia jest działanie siły wyższej,
2) siła wyższa dotyczy pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem,
3) niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.
Uważam, że awaria prądu uniemożliwiająca pracownikowi świadczenie pracy zdalnej nie kwalifikuje się do tego, aby udzielić pracownikowi zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej. Nie jest to bowiem sytuacja związana „z pilnymi sprawami rodzinnymi spowodowanymi chorobą bądź wypadkiem”. W analizowanym przypadku pracodawca może potraktować nieobecność pracownika w pracy, jako usprawiedliwioną, ale bez prawa do wynagrodzenia.
