Zapomoga dla pracownika z Ukrainy związana ze śmiercią małżonka

Zgodnie z art. 12 PDOFizU za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednak nie wszystkie wypłaty pieniężne i przekazane świadczenia rzeczowe stanowią przychód pracownika ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu. Niektóre z nich korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego na mocy art. 21 PDOFizU.

I tak, zgodnie z art.21 ust. 1 pkt 26 PDOFizU wolne od podatku są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci:

W sytuacji, gdy przyczyną wypłaty zapomogi nie była jedna z wyżej wymienionych okoliczności, wartość zapomogi podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Przez zapomogę należy rozumieć jednorazowe świadczenie (najczęściej pieniężne) dla osoby, która wskutek zdarzeń losowych poniosła jakąś stratę lub w inny sposób znalazła się w trudnej sytuacji życiowej.

W mojej opinii w opisanej sytuacji otrzymana przez pracownika pochodzenia ukraińskiego w związku ze śmiercią męża będzie podlegać zwolnieniu.

Specustawa dotycząca pomocy obywatelom Ukrainy już obowiązuje

Obywatele Ukrainy, którzy na skutek rosyjskiej agresji opuścili swoją ojczyznę, będą mogli legalnie przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Będzie to dotyczyć osób, które przybyły do Polski bezpośrednio z Ukrainy i zadeklarowały zamiar pozostania na terytorium naszego kraju. W ramach wprowadzonych zmian przewidziano także ścieżkę dalszej legalizacji przebywania w Polsce. Osobom, którym pobyt na terytorium RP jest lub był uznawany za legalny, będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy. Będzie ono udzielne jednorazowo na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji. Ustawa zakłada nadanie numeru PESEL obywatelom Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z wojną. Rozwiązanie to pozwoli na realizację szeregu usług publicznych na rzecz tych osób. W tym celu przewidziano specjalny tryb uzyskania numeru PESEL, na wniosek zawierający katalog podstawowych danych. Będzie to odformalizowana procedura umożliwiająca uzyskanie numeru PESEL bez konieczności wykazywania podstawy prawnej dla jego posiadania. W celu ułatwienia dostępu do usług publicznych online przewiduje się, że wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany.

Otwarcie polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy

Jedną z najważniejszych zasad jakie wprowadza specustawa, jest dopuszczenie do polskiego rynku pracy osób z Ukrainy, które od 24.2.2022 r. przebywają na terytorium Polski w sposób legalny. Żeby skorzystać z prawa do zatrudnienia, podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiadomić za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – www.praca.gov.pl właściwy powiatowy urząd pracy o powierzeniu mu pracy. Pracodawca, który niedokonana zgłoszenia do urzędu pracy nie będzie mógł legalnie zatrudnić takiej osoby. Tego rodzaju obowiązek umożliwi monitorowanie sytuacji na lokalnych rynkach pracy. Zgłaszanie w sposób elektroniczny w ocenie rządu jest najszybszym sposobem na wypełnienie przez pracodawców tego obowiązku.

Treść powiadomienia do powiatowego urzędu pracy

W powiadomieniu skierowanym do powiatowego urzędy pracy, podmiot powierzający wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy przekazuje:

1) informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy:

2) dane osobowe obywatela Ukrainy:

3) rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;

4) stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy.

Przepisy pozwalają na zarejestrowanie się w powiatowych urzędach pracy obywateli Ukrainy, którzy zdecydują się przybyć do Polski na podstawie omawianej ustawy. Dzięki tym rozwiązaniom obywatele Ukrainy może skorzystać z usług rynku pracy w postaci:

Ustawy przewiduje ponadto możliwość podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, na zasadach obowiązujących obywateli polskich, przez obywateli Ukrainy, którzy legalnie przebywają w Polsce.

Pomoc nie tylko dla obywateli Ukrainy

Ustawa z 12.3.2022 r. określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przez obywatela Ukrainy ustawa rozumie także nieposiadającego obywatelstwa ukraińskiego małżonka obywatela Ukrainy, o ile przybył on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

Inna pomoc przewidziana dla osób uciekających przed wojną

Każdy podmiot, w szczególności osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo domowe, która zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną będzie mogła otrzymać świadczenie na podstawie umowy zawartej z gminą. Świadczenie to będzie mogło być wypłacane maksymalnie przez 60 dni, a jego wysokość zostanie określona w rozporządzeniu Rady Ministrów. Przewiduje się, że będzie to 40 zł dziennie, czyli ok. 1200 zł miesięcznie.

Obywatele Ukrainy mogą ubiegać się o jednorazowe świadczenie pieniężne na utrzymanie w wysokości 300 zł na osobę. Chodzi w szczególności o pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.

Ustawa została 12.3.2022 r. opublikowana w Dz. U. pod poz. 583.

Ustawa weszła w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od 24.2.2022 r.

Przetwarzanie danych osobowych uchodźców z Ukrainy a RODO

Należy zacząć od zadania pytania – czy powyższe zagadnienie w ogóle regulują przepisy RODO? W opinii autora jak najbardziej tak.

Są przy tym dwa podstawowe zagadnienia w tym względzie. Po pierwsze, przetwarzanie danych osobowych Ukraińców, którzy przyjechali do Polski. Po drugie, dane osobowe Polaków transferowane do Ukrainy.

Dodatkowo należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w tym wypadku dane osobowe Polaków będą transferowane do państwa trzeciego, czyli poza obszar EOG. Jest to również istotne w kontekście działań takich jak zbiórki pieniędzy czy organizowanie pracy wolontariuszy. Chodzi o to, żeby podobne akcje nie były jednak przeprowadzane za pośrednictwem firm niemających serwerów na terenie EOG (np. Google). Autor ma tutaj na myśli orzeczenie Schrems II.

Jak wspomniano, autor stoi na stanowisku, że nie zachodzi żadna z przesłanek RODO, która pozwalałaby stwierdzić, że w opisanej sytuacji RODO nie należy stosować. Zgodnie z art. 2 ust. 2 RODO nie ma zastosowania:

Przede wszystkim należy wskazać, że obywatelki i obywatele Ukrainy przyjeżdżający do Polski przekraczają granicę na podstawie następujących dokumentów:

Ostatni przypadek został uregulowany w art. 32. ust. 1 CudzUst, w którym z kolei znajduje się odesłanie do art. 6 ust. 5 lit. c kodeksu granicznego Schengen. Zgodnie z tymi przepisami obywatele państw trzecich, którzy nie spełniają jednego lub większej liczby warunków wjazdu obywateli państw trzecich (w tym wypadku Ukrainki i Ukraińcy), mogą uzyskać zezwolenie państwa członkowskiego na wjazd na jego terytorium ze względów humanitarnych. W Polsce zezwolenia na taki wjazd udziela komendant placówki Straży Granicznej, po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej.

Wiele osób, które przybyły do Polski z terenów objętych działaniami wojennymi, już złożyło lub w najbliższym czasie złoży wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, czyli np. o nadanie statusu uchodźcy. To zagadnienie jest uregulowane m.in. w Dyrektywie 2011/95/UE.

Przykładów można wskazać więcej: ustawa z 13.6.2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dokonuje (w zakresie swojej regulacji) wdrożenia następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:

Również i w takich aktach dla Unii, jak: Karta Praw Podstawowych UE zawarto przepisy dotyczące uchodźców. Tak więc stosowanie do art. 18 prawo do azylu gwarantuje, prawo do azylu z poszanowaniem zasad Konwencji genewskiej z 28.7.1951 r. i Protokołu z 31.1.1967 r. dotyczących statusu uchodźców oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanych dalej „Traktatami”).

Dalej w art. 19 przewidziano ochronę w przypadku usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub ekstradycji. Tak więc w ust. 1 mowa jest, że wydalenia zbiorowe są zakazane. Ustęp 2 natomiast wskazuje, że nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Nie broni się zatem argument, jakoby wspomniana sytuacja mogła zostać uznana za działalność nieobjętą zakresem prawa Unii Europejskiej.

W związku z powyższym podmioty, które w Polsce będą przetwarzać dane osobowe Ukrainek i Ukraińców, będą administratorami w rozumieniu RODO.

Pytanie jakie może się nasunąć to, czy informacja, że ktoś reprezentuje mniejszość ukraińską lub rosyjską – należy uznać to za szczególne kategorie danych w rozumieniu art. 9 ust. 1 RODO (Zabrania się przetwarzania danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne). W ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Odpowiedź znajduje się w art. 2 ust. 2 MniejNarodU, gdzie wskazano, że Za mniejszości narodowe uznaje się następujące mniejszości: 1) białoruską; 2) czeską; 3) litewską; 4) niemiecką; 5) ormiańską, 6) rosyjską; 7) słowacką; 8) ukraińską; 9) żydowską. Jak widać ustawa wyraźnie to wskazuje.

Jednakże w tym zakresie sprawa jest bardziej skomplikowana. Autor spotkał się z sytuacją, gdy do ośrodka przyjadą obywatele Ukrainy będący przedstawicielami mniejszości romskiej. Wspomniana wyżej ustawa wskazuje, że art. 2 ust. 3 mniejszość romska stanowi mniejszość etniczną a więc odpowiadać to będzie definicji z art. 9 ust. 1 RODO. Oznacza to, że zbierając takie dane trzeba będzie spełnić przesłanki z art. 9 ust. 2 RODO.

Autor widzi tutaj kolejne argumenty natury funkcjonalnej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że prawo do ochrony danych zostało opracowano ze względu na ograniczoną skuteczność prawa do prywatności oraz problemy w jego dochodzeniu w prawie cywilnych oraz karnym. Autor też nie widzi uzasadnienia, aby skoro OPS miał pozyskać dane kilkudziesięciu lub kilkuset osób i mógł je nie chronić, nie odpowiadać za ich ochronę, udostępniać bez podstawy prawnej, czy upubliczniać. Tzn. ochrona byłaby, ale jako prawo do prywatności.

Warto zadać pytanie o podstawę prawną, na której będą oni opierać wykonywanie operacji na danych. W pierwszym momencie warto przemyśleć art. 6 ust. 1 lit. d) RODO, czyli przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej. Jednakże nie jest do końca jasne, jak należy rozumieć sformułowanie żywotne interesy osoby. Pojawia się pytanie, czy chodzi tu o ujęcie wąskie, obejmujące interesy związane z ochroną życia, czy też należy to pojęcie rozumieć szerzej, jako interesy ważne z punktu widzenia osoby, której dane dotyczą. Trzeba zaznaczyć, że decyzja, czy w danym przypadku zainteresowany nie jest w stanie sam tych interesów w inny sposób chronić, musi być podjęta przez administratora. Ma to jednak zawsze charakter oceny. Ponadto warto uwzględnić motyw 112 RODO, który wskazuje, że Przekazywanie danych osobowych należy uznać za zgodne z prawem również w przypadkach, gdy jest niezbędne w celu ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby, w tym integralności fizycznej lub życia, a osoba, której dane dotyczą, nie jest w stanie wyrazić zgody. W razie braku stwierdzenia odpowiedniego stopnia ochrony prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego może z uwagi na ważne względy interesu publicznego wyraźnie nakładać ograniczenia na przekazywanie konkretnych kategorii danych do państwa trzeciego lub organizacji międzynarodowej. O takich przepisach państwa członkowskie powinny powiadomić Komisję. Każde przekazanie danych osobowych osoby, której dane dotyczą, będącej fizycznie lub prawnie niezdolną do wyrażenia zgody, do międzynarodowej organizacji humanitarnej, aby mogła wykonać zadanie nałożone na nią konwencjami genewskimi lub by mogła spełnić wymogi międzynarodowego prawa humanitarnego mającego zastosowanie w konfliktach zbrojnych, można uznać za niezbędne z uwagi na ważny wzgląd interesu publicznego lub za leżące w żywotnym interesie osoby, której dane dotyczą. Zgoda zawsze wiąże się ze znaczną ilością problemów praktycznych w codziennej pracy inspektora.

W związku z tym autor stoi na stanowisku, że w omawianym przypadku zdecydowanie lepiej jest wskazać inną podstawę przetwarzania danych.

Chodzi o art. 6 ust. 1 lit. e) RODO czyli, przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi. W zakresie tego pojęcia mieści się bowiem aktywność wszelkich organów władz publicznych, czyli organów administracji państwowej oraz samorządowej, którym przepisy prawa powierzają realizację spraw publicznych w formach władczych. W opisywanym kontekście interes publiczny należy rozumieć jako ochronę wartości, które są wspólne i ważne dla społeczeństw demokratycznego świata. Chodzi o poszanowanie wolności i sprawiedliwości, zachowanie przyrodzonej godności człowieka, poszanowanie życia, nienaruszalności cielesnej itd.

Jak zatem wskazano, podmioty takie jak urzędy gminy, szkoły, OSP, Powiatowe Urzędy Pracy itd. będą zobligowane do wypełniania wszystkich obowiązków nałożonych na administratora przez RODO. Jednym z nich będzie obowiązek informacyjny, który został uregulowany – w zależności od sytuacji – w art. 13 i 14 RODO.

Administratorzy powinni pamiętać, że przekazanie informacji ma służyć nie tyle wypełnieniu obowiązku nałożonego przepisami prawami, tylko mają stanowić realny sposób udzielenia osobie, której dane są przetwarzane, podstawowych informacji związanych z przetwarzaniem jej danych. Sformułowanie informacji w taki sposób, aby wyjaśnić odbiorcom które dane, na jakiej podstawie przetwarza administrator i jakie prawa w odniesieniu do danych przysługują danej osobie, leży w interesie administratorów również dlatego, aby w oczach klientów i kontrahentów być postrzeganym jako rzetelna firma, która dba o przetwarzane dane osobowe. W tym kontekście warto przemyśleć spełnienie obowiązku informacyjnego w języku ukraińskim lub rosyjskim. Z doświadczenia autora wynika, że każdy Ukrainiec mówi, a w każdym razie rozumie po rosyjsku.

W sytuacji jakieś pomocy, czy współpracy z kolei dane osobowe obywateli ukraińskich będą przekazywane do Ukrainy na podstawie art. 49 ust. 1 lit d) RODO. Stosownie do niego przekazanie jest niezbędne ze względu na ważne względy interesu publicznego. W literaturze wskazuje się, że: Przekazanie danych osobowych do państwa trzeciego jest dopuszczalne, jeżeli jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, których dane dotyczą, lub innych osób, jeżeli osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody. Przez pojęcie żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, należy rozumieć interesy związane z ochroną życia, zdrowia i bezpieczeństwa osobistego podmiotu danych (…) Do przekazania danych nie jest przy tym wymagane istnienie żadnej umowy transferowej, która gwarantowałaby odpowiedni poziom ochrony danych osobowych. Analogicznie do przypadku działania dla dobra publicznego, przekazanie danych osobowych dla ochrony żywotnych interesów podmiotu danych powinno być niezbędne do realizacji tego celu i może nastąpić wyłącznie w niezbędnym zakresie. (Sakowska Baryła, Komentarz 2018, do art. 49).

Polski Ład. Od 10.3.2022 r. zmiany w rozliczaniu wynagrodzeń

10.3.2022 r. weszła w życie ustawa z 24.2.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin (Dz.U. z 2022 r. poz. 558; dalej: ustawa zmieniająca).

Ustawa ta przejęła mechanizm wprowadzony 8.1.2022 r. rozporządzeniem z 7.1.2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28). Legalizuje ona ten instrument, nadając mu właściwą rangę prawną, bo rozporządzenie było ostro krytykowane i podważane za przekroczenie upoważnienia ustawowego. Ustawa zmieniająca stanowi tym samym podstawę do przeciwdziałania niezamierzonym skutkom Polskiego Ładu, czyli ustawy z 29.10.2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Założenia o zwiększeniu wynagrodzeń (do wypłaty) lub braku wpływu na ich wysokość w wielu przypadkach nie tylko się nie sprawdziły, lecz wręcz przyniosły odwrotne efekty, tj. obniżenie pensji „na rękę”.

Przy okazji łagodzenia konsekwencji Polskiego Ładu ustawa zmieniająca wyeliminowała dotychczasowy termin składania PIT-2 i nadała prawo jego złożenia pracującym emerytom i rencistom.

Zmiany w przepisach o wspólnym opodatkowaniu małżonków

Preferencyjne opodatkowanie małżonków

Podstawową regułą, stosowaną w przypadku rocznych rozliczeń podatku dochodowego dokonywanych przez osoby fizyczne w zakresie dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, jest złożenie indywidualnego zeznania. Jednak niektórym osobom w tam małżonkom ustawodawca dał możliwość skorzystania w zeznaniu rocznym z tzw. preferencyjnego sposobu opodatkowania.

Wybór preferencyjnego rozliczenia w zeznaniu rocznym nie jest skomplikowany. Wystarczy, że osoby uprawnione do tej metody rozliczenia wniosek w tym zakresie wyrażą w zeznaniu podatkowym poprzez zaznaczenie właściwego kwadratu formularza PIT-36 lub PIT-37. Uprawnienie do preferencyjnego opodatkowania nie jest przy tym uwarunkowane terminowym złożeniem zeznania podatkowego. Wniosek o łączne opodatkowanie małżeńskich dochodów może być również wyrażony wyłącznie przez jednego z małżonków. Traktowany jest wówczas na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Zasady i sposób rozliczania małżonków regulują art. 6 oraz 6a PDOFizU. Na podstawie art. 6 ust. 1 PDOFizU małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Art. 6 ust. 2 PDOFizU określają to, kto może z tej preferencji podatkowej skorzystać.

Na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2021 roku aby skorzystać ze wspólnego rozliczenia małżonkowie musieli spełnić szereg warunków:

Warto zwrócić uwagę, iż art. 6 ust. 2a PDOFizU wskazywał, iż wniosek może być wyrażony przez jednego z małżonków i jest on równoznaczny ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Przy czym oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Uregulowania wprowadzone Polskim ładem

Prawo do wspólnego opodatkowania mają małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu pozostający w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej:

1. przez cały rok podatkowy albo
2. od dnia zawarcia związku małżeńskiego do ostatniego dnia roku podatkowego – w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w trakcie roku podatkowego.

Oznacza to, że prawo do wspólnego rozliczenia małżonków zyskały w 2022 r. również małżeństwa, które zawarły związek małżeński w dowolnym miesiącu 2021 r. i pozostawały w nim do końca roku. Jeżeli jednak w trakcie roku doszło do rozwodu, podatnicy nie będą mogli rozliczać się wspólnie za tę część roku, w którym pozostawali w związku małżeńskim.

Nieograniczony obowiązek podatkowy małżonków

W myśl art. 3 ust. 1 PDOFizU osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

Działalność opodatkowana podatkiem liniowym lub ryczałtem a wspólne opodatkowanie

Zgodnie z art. 6 ust. 8 PDOFizU wspólne opodatkowanie nie może być zrobione w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków:

1. stosuje przepisy:

a) art. 30c czyli dotyczące podatku liniowego lub

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a RyczałtU

– w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2. podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z PodTonażU lub AktywPrzemOkrU.

 

Na gruncie poprzednio obowiązujących przepisów taka możliwość była wyłączona, nawet jeżeli małżonek miał działalność przez cały rok zawieszoną, ale opodatkowaną podatkiem liniowym czy ryczałtem. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20.4.2015 r., IPPB1/4511-261/15-2/KS1 gdzie możemy przeczytać:

„Jeżeli podatnik posiada zarejestrowaną działalność gospodarczą, opodatkowaną zgodnie ze sposobem, o którym mowa w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mimo zawieszenia tej działalności, jest pozbawiony możliwości wspólnego rozliczenia podatkowego za ten rok, w którym był opodatkowany na ww. zasadach.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawne stwierdzić należy, że Wnioskodawca nie ma możliwości skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów osiąganych przez małżonków zgodnie z brzemieniem art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w sytuacji, gdy w roku poprzedzającym rok, którego dotyczy rozliczenie Wnioskodawca zawiesił wykonywaną działalność gospodarczą (opodatkowaną podatkiem liniowym 19%) oraz powiadomił o tym właściwy urząd skarbowy”.

Zagraniczny małżonek

Zasady i sposób opodatkowania dotyczący wspólnego opodatkowania małżonków mają zastosowanie również do:

– jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych; przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio.

Wspólne rozliczenie po śmierci małżonka

Wspólnego rozliczenia rocznego mogą dokonywać również niektóre wdowy i niektórzy wdowcy, na co wskazuje art. 6a ust. 1 PDOFizU. Zgodnie z tym przepisem wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który pozostawał w związku małżeńskim w roku podatkowym, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego albo zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego za ten rok.

Wniosek ten powinien zostać zawarty, podobnie jak w przypadku typowego małżeńskiego rozliczenia, w rocznym zeznaniu podatkowym.

Dochód zerowy lub strata małżonka

Rozliczenie łączne jest dopuszczalne również w przypadku, gdy jeden z małżonków nie osiągnął w roku podatkowym przychodów lub jeżeli koszty jego przychodów były wyższe od kwoty zarobku.

Stratę należy traktować jak brak dochodów małżonka. Nie można jej odliczać od dochodu drugiego z małżonków, pozostaje ona przyporządkowana wyłącznie małżonkowi, który ją poniósł. Stratę odlicza się tylko u tego podatnika, który ją poniósł i nie można jej kompensować z dochodem małżonka, nawet jeśli pochodzi on z tego samego źródła przychodów.

Sposób wspólnego rozliczenia

W wyniku wniosku wyrażonego we wspólnym zeznaniu rocznym małżonkowie podlegają opodatkowaniu łącznie od sumy swoich dochodów (po uprzednim dokonaniu odliczeń od dochodu odrębnie przez każdego z nich). W takim przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

Ulga dla klasy średniej a wspólne rozliczenie

Ulga dla klasy średniej to rozwiązanie wprowadzone Polskim ładem pojawiło się w przepisach podatkowych od 1 stycznia. Jej celem est amortyzacja zmian w składce zdrowotnej, czyli likwidacja odliczenia tej daniny od podatku. Ulga obejmuje osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie oraz z działalności gospodarczej w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł, czyli od 5 701 zł do 11 141 zł brutto miesięcznie. Z ulgi mogą skorzystać także małżonkowie przy wspólnym rozliczeniu za 2022 r.

W przypadku wspólnego opodatkowania małżonków, każdy z małżonków może skorzystać z odliczenia, jeżeli spełnia warunki do jego zastosowania (uzyskuje przychody ze wskazanych źródeł i jego roczne przychody mieszczą się w przedziale od 68 412 zł do 133 692).

Pomoc Ukrainie z preferencjami podatkowymi

Osoby poszkodowane w wyniku zbrojnej agresji na Ukrainę, które przybywają z terytorium tego kraju do Polski, otrzymują wsparcie materialne od wielu podmiotów.

Darowizny na rzecz NGO

Obowiązujące już dziś przepisy pozwalają na odliczenie określonych darowizn przekazywanych zarówno w formie pieniężnej, jak i rzeczowej. Dotyczy to m.in. darowizn przekazywanych na działalność pożytku publicznego. Taką działalność prowadzą organizacje pozarządowe (NGO), którymi są zarówno Organizacje Pożytku Publicznego (OPP), jak i niemające takiego statusu fundacje i stowarzyszenia. Preferencja podatkowa dotyczy darowizn przekazywanych na rzecz takich organizacji działających na terenie UE i EOG.

Przekazaną im wartość darowizny odlicza się od podstawy opodatkowania, którą jest kwota dochodu. W przypadku osób fizycznych (PIT) odliczenie może wynieść maksymalnie do 6 proc. dochodu. W przypadku firm (CIT) – do 10 proc. dochodu.

Z tych preferencji mogą korzystać wszyscy, którzy pomagają, również osoby i firmy, które pomagają Ukrainie.

Tym samym osoby i firmy, które pomagają Ukrainie przekazując zarówno pieniądze, jak i dary rzeczowe za pośrednictwem działających na terenie UE i EOG organizacji pozarządowych, mogą zmniejszać swoje obciążenie podatkowe odliczając darowizny w rocznym zeznaniu PIT lub CIT.

Żeby skorzystać z tej preferencji trzeba jedynie udokumentować fakt przekazania darowizny. W przypadku darowizny pieniężnej – dowodem wpłaty na rachunek bankowy. A w przypadku darowizny rzeczowej – dokumentem wskazującym dane darczyńcy i wartość darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.

Możliwość skorzystania z tej preferencji mają podatnicy składający:

Jednocześnie obdarowany przez organizację pozarządową obywatel Ukrainy nie musi płacić PIT. Korzystanie z pomocy humanitarnej organizacji pozarządowych nie generuje bowiem obowiązku podatkowego w tym podatku.

Preferencje dla krwiodawców

Odliczeniu od dochodu podlegają również już dzisiaj darowizny przekazane na cele krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi. Taka darowizna również odliczana jest od dochodu i pozwala na odliczenie ekwiwalentu, który przysługiwałby dawcy z tytułu przekazania krwi lub osocza. Ulga dla krwi i osocza jest jedną z ulg z tytułu darowizn, zatem limity kwotowe rozpatruje się w jej przypadku łącznie z darowizną na rzecz pożytku publicznego. Tym samym łączny limit wszystkich tych darowizn (ich suma) w roku podatkowym nie może przekroczyć wartości 6% dochodu podatnika.

Bez podatku od darowizny

Teraz jest tak, że osoby otrzymujące darowizny nie płacą podatku o ile wartość świadczenia (pieniężnego lub rzeczowego) nie przekracza 4 902 zł w ciągu 5 lat. W przypadku czteroosobowej rodziny jest to kwota 19 608 zł (po 4 902 zł na każdą osobę).

Koszty dla firm

Trwają prace nad rozwiązaniami umożliwiającym zaliczenie do kosztów podatkowych – zarówno w PIT i CIT – wydatków na wytworzenie lub ceny nabycia rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny w okresie od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r. na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy przekazywane:

Kosztem uzyskania przychodów będą również koszty poniesione z tytułu nieodpłatnych świadczeń, a więc np. darmowej pomocy medycznej na rzecz organizacji pozarządowych. Skorzystają na tym przedsiębiorcy (lekarze, weterynarze), którzy w ramach swojej działalności chcą pomagać i oferować swoje usługi za darmo obywatelom Ukrainy.

Mieszkanie za darmo bez PIT

Zwolnimy też z podatku dochodowego (PIT) świadczenia uzyskiwane przez obywateli Ukrainy przybywających na terytorium RP z Ukrainy od zwykłych osób fizycznych i firm. Chodzi o podatek do zapłaty którego zobowiązana jest osoba otrzymująca takie świadczenie. Obecnie nie jest nim objęta pomoc otrzymana za pośrednictwem organizacji pozarządowych (NGO), ale podatek uregulować trzeba, gdy wsparcie pochodzi bezpośrednio od osoby fizycznej czy przedsiębiorcy.

Źródło: Ministerstwo Finansów

Pomoc dla przedsiębiorców, którzy mają problemy z opłacaniem składek na skutek konfliktu zbrojnego w Ukrainie

Możliwe formy pomocy to:

Ponadto należności z tytułu składek mogą być umarzane po spełnieniu ustawowych warunków.

O wsparcie można zwrócić się do doradcy ds. ulg i umorzeń w ZUS, który udzieli wszelkich informacji o pomocy udzielanej przez ZUS. Doradca pomoże wypełnić wniosek i skompletować niezbędne dokumenty. Z doradcą można skontaktować się telefonicznie lub umówić się na e-wizytę.

Źródło: zus.pl

Wydłużenie terminów ewidencyjnych i sprawozdawczych określone w przepisach o rachunkowości

W rozporządzeniu Ministra Finansów zmieniającym rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji – wydłużono odpowiednio o 3 miesiące lub 1 miesiąc niektóre terminy wynikające z przepisów o rachunkowości dotyczące: inwentaryzacji, sporządzenia zestawienia obrotów i sald, sporządzenia sprawozdania finansowego, jego przekazywania oraz zatwierdzenia dla wybranych jednostek.

Wydłużono również terminy dotyczące sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdania z działalności, sprawozdania z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności, skonsolidowanego sprawozdania z płatności, sprawozdania nt. informacji niefinansowych oraz sprawozdanie grupy kapitałowej nt. informacji niefinansowych.

Ponadto wydłużono termin określony w art. 45 ust. 5 PDOFizU do 1 sierpnia 2022 r. Termin ten dotyczy podatników prowadzących księgi rachunkowe zobowiązanych do sporządzenia sprawozdania finansowego i przekazania go za pomocą środków komunikacji elektronicznej Szefowi KAS przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej udostępnianej na podstawie art. 45 ust. 1g ustawy o rachunkowości.

Wydłużone terminy mają zastosowanie do obowiązków dotyczących roku obrotowego kończącego się po 29.9.2021 r., jednak nie później niż 30.4.2022 r., których termin wykonania nie upłynął przed 31.3.2022 r.

Wydłużenie terminu o 30 dni przypadającego w 2022 r. dotyczy również sprawozdań finansowych jednostek samorządu terytorialnego, o których mowa w art. 270 ust. 1 i 4 ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Pomoc w zatrudnianiu obywateli Ukrainy. Infolinia 19524

Jedną z takich instytucji jest Centrum Informacyjno-Konsultacyjne Służb Zatrudnienia „Zielona Linia”. Jest to nowoczesny urząd pracy online – otwarty dla każdego, o każdej porze. To portal internetowy oraz Infolinia, na których dostępne są wszystkie niezbędne informacje o pomocy udzielanej przez 16 wojewódzkich, 340 powiatowych urzędów pracy oraz Ochotnicze Hufce Pracy. Na portalu dostępna jest również wyszukiwarka ofert pracy oraz informacje, porady, filmy jak poszukiwać pracy.

Zielona Linia zawiera szeroki zakres kanałów komunikacji: telefoniczny, mailowy, za pośrednictwem serwisów społecznościowych oraz w formie czatu z konsultantem.

Na jakie wsparcie może liczyć obywatel Ukrainy?

Wybierając numer 19524 lub wchodząc na stronę www.zielonalinia.gov.pl można otrzymać informacje na temat:

Konsultanci infolinii poinformują o obowiązujących procedurach zatrudniania i najważniejszych wydarzeniach na rynku pracy oraz o formach wsparcia jakie mogą otrzymać z urzędu pracy bezrobotni i poszukujący pracy. Doradzą oraz pomogą w znalezieniu odpowiednich szkoleń, wskazując możliwości dofinansowania szkoleń z urzędu pracy oraz innych.

Aktualnie informacje na portalu oraz pomoc na Infolinii jest udzielana w języku polskim, rosyjskim i angielskim, ale już wkrótce będzie udzielana również w języku ukraińskim. Infolinia działa w godzinach od 8:00 do 18:00 od poniedziałku do piątku.

Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej we współpracy z Komendą Główną OHP przygotowało materiały informacyjne o infolinii w języku ukraińskim. Materiały zostały przekazane wojewódzkim i powiatowym urzędom pracy w celu realizacji działań informacyjnych wśród uchodźców z Ukrainy.

Źródło: gov.pl

Polski Ład: Od 1 lipca 2022 r. podatnicy będą mogli tworzyć grupy VAT i wspólnie rozliczać podatek

Grupy VAT są już w blisko 20 państwach UE, a kolejne kraje – w tym również Francja i Polska – czynią kroki w kierunku umożliwienia ich działania.

W Polsce grupy VAT staną się dostępne dla podatników od 1 lipca 2022 r. Dzięki temu po raz pierwszy od 1993 r. podatek od towarów i usług nie będzie pobierany od podmiotów, które mimo powiązań, zachowują odrębność prawną.

Win-win

Najważniejszą korzyścią płynącą z utworzenia grupy VAT jest neutralność obrotów pomiędzy członkami grupy. Dzięki temu Polska stanie się jeszcze bardziej atrakcyjnym miejscem do inwestowania zarówno dla inwestorów zagranicznych i krajowych. To rozwiązanie to win-win zarówno dla biznesu, jak i administracji.

Jak jest teraz

Obecnie podatnicy powiązani finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie rozliczani są odrębnie. W efekcie musza wystawiać sobie faktury VAT, odrębnie składać plik JPK_VAT, który zawiera w sobie deklarację VAT i ewidencję. Do ich rozliczeń stosuje się też wymogi jak dla podmiotów kompletnie od siebie niezależnych. Obowiązuje np. weryfikacja kontrahenta w wykazie podatników VAT (tzw. biała lista) czy stosowanie mechanizmu podzielonej płatności (split payment) – choć gospodarczo i ekonomicznie podmioty te stanowią jedność.

Korzyści z grup VAT

Sytuacja zmieni się od 1 lipca 2022 r., bo od tego czasu firmy powiązane będą mogły rozliczać się wspólnie, jako jeden podatnik.

Najważniejszą korzyścią płynącą z utworzenia grupy VAT jest neutralność obrotów pomiędzy członkami grupy. Ponieważ obroty w ramach grupy nie podlegają VAT i nie są dokumentowane fakturami, to przestaje również obowiązywać konieczność stosowania mechanizmu podzielonej płatności (split paymentu), czy weryfikacji kontrahenta w wykazie podatników. Podatnikiem jest grupa VAT jako całość, więc składany jest także jeden zbiorczy JPK, zamiast odrębnych JPK dla każdego podmiotu.

Korzyścią są też efektywniejsze przepływy pieniężne (cash-flow) w grupie, dzięki możliwości elastycznego zarządzania podatkiem naliczonym. Przykładowo, jeśli dany podmiot był przed przystąpieniem do grupy podatnikiem, który regularnie miał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, to wówczas musiał oczekiwać na zwrot VAT – standardowo do 60 dni.

Jeśli podmiot ten wejdzie do grupy, która jako całość wykazuje nadwyżkę podatku należnego nad naliczonym, to wówczas ten podatek wykazywany wcześniej jako VAT do zwrotu będzie „na bieżąco” uwzględniany w rozliczeniach grupy. W efekcie podmioty działając jako grupa VAT per saldo efektywniej „wykorzystują” VAT naliczony i żaden z podmiotów nie czeka na zwrot VAT. To rozwiązanie jest również korzystne dla podmiotów, które przed wejściem do grupy nie miały prawa do odliczenia podatku naliczonego, z uwagi na wykonywanie świadczeń wykluczających to prawo (np. zwolnionych z VAT usług finansowych).

Kto może stworzyć grupę

Podmioty, które będą chciały utworzyć Grupę VAT nie muszą posiadać statusu Podatkowej Grupy Kapitałowej na gruncie CIT.

Muszą one być jednak powiązane jednocześnie finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie.

W przypadku powiązania finansowego przyjęte zostało kryterium 50-proc. udziału kapitałowego. Chodzi o to by, jeden z podatników posiadał bezpośrednio ponad 50 proc. udziałów lub akcji w kapitale zakładowym lub ponad 50 proc. praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50 proc. prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy;

Grupy VAT będą mogły tworzyć w Polsce krajowe podmioty oraz polskie oddziały zagranicznych podmiotów. Rozwiązanie to będzie otwarte dla każdej formy prawnej, w tym dla małego i średniego biznesu.

Czas funkcjonowania grupy VAT nie może być krótszy niż 3 lata. Będzie jednak można przedłużyć ten okres.

Źródło: Ministerstwo Finansów