Podatnicy nie będą musieli wykazywać w ewidencji odrębnie paragonów uznanych za faktury uproszczone

W Dzienniku Ustaw z 1.4.2020 r. pod poz. 576 opublikowane zostało rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług.

Zgodnie z rozporządzeniem do 31.12.2020 r. podatnicy nie będą wykazywać w ewidencji wysokości podstawy opodatkowania i wysokości podatku należnego wynikających z paragonów fiskalnych uznanych za tzw. faktury uproszczone. Jak wynika z uzasadnienia do projektu rozporządzenia, zaproponowana zmiana ma na celu uproszczenie obowiązków administracyjnych dla podatników w związku z rozprzestrzenianiem się zakażeń koronawirusem i z pojawiającymi się utrudnieniami w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Resort finansów przewidział, że podatnicy zainteresowani skorzystaniem z tego uproszczenia, muszą w omawianym okresie wykazywać wartość sprzedaży bez podatku (netto) oraz wysokość podatku należnego w zbiorczych informacjach z ewidencji sprzedaży, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106).

Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1.4.2020 r.

Ograniczenie działalności jednostek oświaty w okresie epidemii – zmiana przepisów

Począwszy od 11.3.2020 r. obowiązuje OgrOśwR. Rozporządzenie to wprowadziło w okresie od 12 marca do 10.4.2020 r. ograniczenie w funkcjonowaniu określonych w nim jednostek oświaty. Początkowo należały do nich:
1) przedszkola;
2) inne formy wychowania przedszkolnego;
3) szkoły wszystkich typów;
4) placówki oświatowo-wychowawcze;
5) placówki kształcenia ustawicznego oraz centra kształcenia zawodowego;
6) placówki artystyczne;
7) placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania;
8) kolegia pracowników służb społecznych.
Natomiast ograniczenie to nie dotyczyło co do zasady:
1) poradni psychologiczno-pedagogicznych;
2) przedszkoli i szkół specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej;
3) przedszkoli i szkół specjalnych funkcjonujących w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych;
4) szkół specjalnych funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
5) szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz szkół przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

Decyzja o wyłączeniu części jednostek oświaty z wprowadzonych ograniczeń w funkcjonowaniu wzbudziła krytykę, przym w praktyce możliwe było wprowadzenie przez pozostałe jednostki oświaty zawieszenia w funkcjonowaniu na podstawie przepisów rozporządzenia MEN z 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach – Dz.U. z 2003 r., Nr 6, poz. 69 ze zm.). Aktualnie stan prawny w tym zakresie uległ zmianie, wraz z wejściem w życie 6.4.2020 r. rozporządzenia MEN z 3.4.2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 595).

Objęcie dodatkowych jednostek ograniczeniami

W § 2 OgrOśwR dodany został nowy ust. 1a, zgodnie z którym w okresie od 6.4.2020 r. do 10.4.2020 r. na obszarze kraju ogranicza się funkcjonowanie następujących publicznych i niepublicznych jednostek systemu oświaty:
1) przedszkoli i szkół specjalnych zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej;
2) szkół specjalnych funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
3) specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych;
4) ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych;
5) poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych.
W przypadku ww. jednostek w okresie od 6 do 10 kwietnia ich zadania będą realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Jeżeli zadania te nie będą mogły być realizowane w tej formie – dyrektor jednostki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, powinien ustalić inny sposób realizowania przez jednostkę spoczywających na niej zadań, o czym należy poinformować organ sprawujący nadzór pedagogiczny. Jednocześnie w przypadku ww. jednostek został ograniczony obowiązek świadczenia pracy przez pracowników tych jednostek na ich terenie, z wyłączeniem przypadków, gdy jest to niezbędne do realizowania zadań jednostek z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość lub w inny w sposób (jeżeli zadania jednostki nie mogą być realizowane z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość), lub gdy jest to niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania tych jednostek.

W rezultacie ograniczenie w funkcjonowaniu nie dotyczy obecnie:
1) szkół specjalnych funkcjonujących w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
2) szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz szkół przy zakładach karnych i aresztach śledczych.

0114-KDIP3-1.4011.7.2020.2.MZ – Interpretacja indywidualna z dnia 06-04-2020

Interpretacja indywidualna z dnia 06-04-2020

Epidemia kontra projekty unijne – specustawa pomaga samorządom

Rozwiązania zapisane w projekcie ustawy mają, zdaniem wnioskodawców, pomóc w rozliczeniu projektów dofinansowanych z programów operacyjnych. Wyjątkowa sytuacja powoduje, że ustawa wprowadzi rozwiązania, będące odstępstwem od zasad wdrażania projektów, realizowanych w ramach programów operacyjnych.

Jakie rozwiązania zaproponował Minister Funduszy i Projektów Europejskich? Projekt ustawy pozwala m.in. na zmianę kryteriów wyboru projektów w każdym czasie, a dla już zatwierdzonych projektów – stosowanie odstępstw w trakcie realizacji.

Poluzowaniu ulegną zasady przeprowadzania konkursów oraz naboru wniosków w trybie pozakonkursowym. Terminy na składanie wniosków o dofinansowanie będą dłuższe, a właściwa instytucja będzie mogła zmienić nawet regulamin konkursu, jeśli z powodu COVID-19 jego przeprowadzenie byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione. Przy uchybieniu terminu na złożenie wniosku o dofinansowanie, za zgodą instytucji, można będzie dostać dodatkowe 14 dni na jego złożenie.

Ustawa przewiduje odstępstwa też na etapie realizowania umowy. Tutaj bardzo ważnym przepisem jest art. 11 projektu ustawy, który umożliwia zmianę umowy o dofinansowanie projektu, jeżeli na skutek wystąpienia COVID-19 realizacja jej postanowień jest niemożliwa lub znacznie utrudniona. W takim przypadku obostrzenia określone w art. 52a PolitykaSpójU (projektodawcy mówią o ustawie „wdrożeniowej”), co do zmiany umowy nie będą stosowane.

To nie wszystko, bo art. 13 projektu ustawy wydłuża terminy, w których można składać wnioski o płatność, a także terminy zakończenia realizacji projektów, odpowiednio o 30 i 90 dni. Zakończenie realizacji projektu może być wydłużone do 31.12.2023 roku, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach można, na wniosek beneficjenta, jeszcze wydłużyć te terminy.

Beneficjenci skorzystają też w inny sposób, bo art. 6 projektu ustawy pozwala uznać za kwalifikowalne wydatki na niezrealizowane cele pod warunkiem, że beneficjent wykaże, że z dochowaniem należytej staranności i w odpowiednim czasie próbował odzyskać środki, albo udowodni, że jest to niemożliwe. To może rodzić niebezpieczeństwo nadużyć, dlatego dla zapewnienia, że nie dojdzie do podwójnego finansowania, środki pochodzące z budżetu państwa lub budżetu środków europejskich będą monitorowane przez trzy lata od uznania wydatku za kwalifikowalny i w przypadku ich odzyskania przez beneficjenta – będą podlegały zwrotowi.

Ustawa przewiduje też ułatwienia dla komisji oceny projektów. Tutaj wprowadzona została możliwość pracy zdalnej lub z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, komitet monitorujący – pamiętać trzeba o ograniczeniach w przemieszczaniu się i unikaniu osobistego kontaktu. Także przeprowadzanie czynności kontrolnych może się odbywać zdalnie, a nawet można takie czynności (oraz audyt) zawiesić.

Pomoc od gmin w zakresie wywiązywania się z podatku od nieruchomości – zmiany wprowadzone specustawą

W Dz.U. z 2020 r. pod poz. 568 opublikowano ustawę z 31.3.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ZmKoronawirusU20). Nowelizacja wprowadziła zmiany do KoronawirusU.

Zgodnie z art. 15p KoronawirusU, rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, za część 2020 r., zwolnienia z podatku od nieruchomości. Zwolnienie może dotyczyć gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.

Natomiast zgodnie z art. 15q KoronawirusU, rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do 30.9.2020 r.

Nowe przepisy systemu ochrony zdrowia w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania COVID-19.

Ustawodawca, mając na celu zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczaniem COVID-19, zdefiniował nowe pojęcie izolacji w warunkach domowych, precyzując, że izolacja może być zastosowana przez władze publiczne w przypadku osób o lekkim przebiegu choroby, który nie uzasadnia bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych.
W ustawie uchylono także ograniczenie polegające na obowiązku zgłaszania jedynie pozytywnych wyników badań i wprowadzono w stosunku do wybranych patogenów obowiązek zgłaszania również negatywnych wyników badań właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu przez diagnostów laboratoryjnych lub inne osoby uprawnione do samodzielnego wykonywania czynności diagnostyki laboratoryjnej. Powyższa zmiana zostanie również zrealizowana przez określenie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia zgłaszania również pozytywnych i negatywnych wyników badań w kierunku biologicznego czynnika chorobotwórczego.
W przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii przepisy ustawy uprawniają także Ministra Zdrowia do wydania rozporządzenia dotyczącego określenia uproszczonego sposobu prowadzenia oraz przechowywania dokumentacji medycznej.
Należy także zwrócić szczególną uwagę na zmianę przepisów dotyczącą polecenia pracy przy zwalczaniu epidemii. Zmiany w ustawie umożliwiają polecenie pracy przy zwalczaniu epidemii osobom, które wychowują dzieci do lat 18. Trzeba zaznaczyć, że nie będzie można jednak polecić pracy przy zwalczaniu epidemii kobietom w ciąży i osobom wychowującym samotnie dzieci do lat 18 oraz osobom wychowującym dziecko w wieku do 14. roku życia oraz wychowującym dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, osobom, u których orzeczono całkowitą lub częściową niezdolność do pracy, inwalidom i osobom z orzeczonymi chorobami przewlekłymi. Natomiast w przypadku, gdy dziecko w wieku powyżej 14 lat jest wychowywane przez dwoje osób, którym przysługuje władza rodzicielska, do pracy przy zwalczaniu epidemii może zostać skierowana jedna z nich.
Przepisy ustawy umożliwiają także kierownikom wszystkich podmiotów leczniczych udzielających świadczeń opieki zdrowotnej wykorzystywanie całodobowo przy organizacji pracy zatrudnianych pracowników wykonujących zawody medyczne dyżuru medycznego oraz tzw. klauzuli opt-out (zgody pracownika na wykonywanie pracy w wymiarze przekraczającym przeciętnie 48 godzin na tydzień na zasadach określonych w ustawie o działalności leczniczej). Jak wskazał ustawodawca, powyższa regulacja pozwoli na stosowanie wobec ww. dyżurujących pracowników równoważnych okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego, ich odpłatne zobowiązanie do pozostawania w gotowości do pracy, a także umożliwi przyznanie pracownikom medycznym dodatków za pracę w porze nocnej i święta.

Waszyngton wprowadza zasady regulujące rozpoznawanie twarzy przy pomocy technologii

Używanie nowoczesnych technologii umożliwiających identyfikację twarzy stanowi sferę problematyczną i nieuregulowaną prawnie w sposób jednoznaczny. Dopuszczalność innowacyjnych narzędzi tego typu była interpretowana różnorodnie przez rządy państwowe. Nowe prawo uchwalone w Waszyngtonie ma zagwarantować, by technologia spełniała cel, jakim jest ochrona społeczeństwa. Narzędzie to musi jednak zostać wdrożone w sposób, który umożliwi poszanowanie praw podstawowych.
Władze stanowe wprowadzą technologię rozpoznawania twarzy po przeprowadzeniu testów polegających na ocenie dokładności oraz ewentualnej nierówności w działaniu usługi pod kątem różnic pomiędzy subpopulacjami. Dystrybutorzy oprogramowania będą zobligowani do ujawnienia informacji o wszelkich zgłoszeniach i skargach dotyczących funkcjonowania usługi.
Ustawa kładzie duży nacisk na przejrzystość działania Sztucznej Inteligencji. Przed wprowadzeniem technologii do użytku właściwe władze będą musiały poinformować społeczeństwo o konkretnych celach, które będą realizowane w ramach użytkowania technologii. Publiczne oświadczenie woli stanowi nowy model rozliczalności. Agencje wykorzystujące omawiane rozwiązania, będą zobligowane określić zasady zarządzania danymi oraz zapewnić adekwatne środki zabezpieczeń cybernetycznych.
Odpowiedzialność za podejmowanie decyzji w ramach rozpoznawania twarzy z użyciem technologii spoczywać będzie na wyszkolonym personelu, a nie na Sztucznej Inteligencji. Ma to za zadanie zapewnić uniknięcie wydawania decyzji opartych na fałszywych wynikach.
Akt normatywny ma za zadanie zapewnić ochronę swobód obywatelskich. Ogranicza on w znacznym stopniu możliwość używania technologii rozpoznawania twarzy przez organy publiczne. Dodatkowo władze będą zobligowane do ujawnienia faktu wykorzystania omawianej technologii oskarżonym przed rozpoczęciem procesu. Umożliwi to zakwestionowanie jej użycia w sytuacji, gdy będzie ona wadliwa.

Źródło: https://blogs.microsoft.com/on-the-issues/2020/03/31/washington-facial-recognition-legislation/

Doręczanie decyzji o objęciu kwarantanną

Sposoby doręczeń przewidziane w KPA 

Kodeks postępowania administracyjnego, jako podstawową formę doręczenia wskazuje w art. 39 KPA doręczenia za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z 23.11.2012 r. – Prawo pocztowe (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2188 ze zm.; dalej jako: PrPoczt), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.

W razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany wyżej:

1) operator pocztowy w rozumieniu PrPoczt przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej – w przypadku doręczania pisma przez operatora pocztowego;

2) pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) – w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ.

Powyższe klasyczne sposoby doręczenia nie mogły mieć jednak zastawania w przypadku doręczenia decyzji w sprawie objęcia kwarantanną. Należy bowiem mieć na uwadze podmiot któremu jest doręczana decyzja. Decyzja jest kierowana do osoby zakażonej lub chorej na chorobę zakaźną lub osoby podejrzanej o zakażenie lub chorobę zakaźną lub osoby, która miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego. Nadto decyzji nadawany jest rygor natychmiastowej wykonalności a zagrożenie dla życia i zdrowia jest tak wysokie, iż powinna otrzymać decyzje w dniu jej wydania. Wysłanie więc decyzji poczta odwlekłoby w czasie informację o obowiązku odbycia kwarantanny. W obecnej sytuacji ogłoszenia stanu epidemii taka sytuacja byłaby niedopuszczalna i po pierwsze rodziłabym ryzyko, że osoby które powinny być objęte kwarantanną nie będą nią w praktyce objęte z uwagi na zbyt późne odebranie decyzji lub jej nie odebrania. Nadto osoby poddane kwarantannie nie powinny mieć styczności z innymi osobami. Doręczenia więc nie powinien dokonywać listonosz czy pracownik inspekcji sanitarnej ani innego organu chyba, że posiada specjalną odzież ochronną. Przy tak dużej liczbie osób objętych kwarantanna nie będzie to jednak możliwe.

Oprócz klasycznych form doręczenia Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje również formę doręczania pism drogą elektroniczną. W myśl art. 39¹ KPA doręczenie pism następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z 18.7.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 344 ze zm.). Doręczenie pism drogą elektroniczna możliwe jest jedynie jeżeli strona lub inny uczestnik postępowania spełni jeden z następujących warunków:

1) złoży podanie w formie dokumentu elektronicznego przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej;

2) wystąpi do organu administracji publicznej o takie doręczenie i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny;

3) wyrazi zgodę na doręczanie pism w postępowaniu za pomocą tych środków i wskaże organowi administracji publicznej adres elektroniczny.

Organ administracji publicznej może zwrócić się do strony lub innego uczestnika postępowania o wyrażenie zgody na doręczanie pism w formie dokumentu elektronicznego w innych, określonych przez organ kategoriach spraw indywidualnych załatwianych przez ten organ. Organ administracji publicznej może wystąpić o wyrażenie zgody, przesyłając to wystąpienie za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres elektroniczny strony lub innego uczestnika postępowania.

W przypadku decyzji dotyczących poddania danej osoby obowiązkowej kwarantannie forma doręczeń za pomocą poczty elektronicznej byłaby najbardziej pożądana. Skomplikowanie jej użycia jednak w praktyce może nie doprowadzić do skutecznego doręczenia decyzji w tej formie. Po pierwsze bowiem organ musi uzyskać uprzednią zgodę strony na taka formę doręczenia. Brak tej zgody uniemożliwia doręczenie decyzji w tej formie i koniecznym jest doręczenie decyzji z klasycznej formie.

W celu doręczenia pisma w formie dokumentu elektronicznego organ administracji publicznej przesyła na adres elektroniczny adresata zawiadomienie zawierające:

1) wskazanie, że adresat może odebrać pismo w formie dokumentu elektronicznego;

2) wskazanie adresu elektronicznego, z którego adresat może pobrać pismo i pod którym powinien dokonać potwierdzenia doręczenia pisma;

3) pouczenie dotyczące sposobu odbioru pisma, a w szczególności sposobu identyfikacji pod wskazanym adresem elektronicznym w systemie teleinformatycznym organu administracji publicznej, oraz informację o wymogu podpisania urzędowego poświadczenia odbioru w określony sposób.

W przypadku nieodebrania pisma w formie dokumentu elektronicznego w sposób określony wyżej organ administracji publicznej po upływie 7 dni, licząc od dnia wysłania zawiadomienia, przesyła powtórne zawiadomienie o możliwości odebrania tego pisma. W przypadku nieodebrania pisma doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni, licząc od dnia przesłania pierwszego zawiadomienia.

Należy jednak pamiętać, że nie każdy organ dysponuje możliwością przesłania decyzji drogą elektroniczną.

Zmiany w zakresie doręczania decyzji o objęciu kwarantanną od 1.4.2020 r. 

Należało zatem wprowadzając dalsze zmiany związane ze stanem epidemii i uregulować również kwestie szybkiego i bezpiecznego doręczanie. Słusznie zatem ustawodawca w ustawie z 31.3.2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 567; dalej jako: ZmKoronawirusU) wprowadził zmiany do ustawy z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1239 ze zm.; dalej jako: ZapobChoróbU). W art. 8 pkt 7 ZmKoronawirusU postanowiono, że w art. 33 ZapobChoróbU po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

Decyzje, wydawane w przypadku podejrzenia zakażenia lub choroby szczególnie niebezpiecznej i wysoce zakaźnej, stanowiącej bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia innych osób:

1) mogą być przekazywane w każdy możliwy sposób zapewniający dotarcie decyzji do adresata, w tym ustnie;

2) nie wymagają uzasadnienia;

3) przekazane w sposób inny niż na piśmie, są następnie doręczane na piśmie po ustaniu przyczyn uniemożliwiających doręczenie w ten sposób.”

Strona na którą nałożony został obowiązek kwarantanny informowana może być zatem wydaniu decyzji i jej treści mailowo, faksem a także telefonicznie. Decyzje te nie wymagają również uzasadnienia. Co istotnym po ustaniu przyczyn uniemożliwiających doręczenie w sposób pisemny organ powinien doręczyć decyzje na piśmie. Zdaniem autora powinno to nastąpić po upływie terminu kwarantanny a nie dopiero po odwołaniu stanu epidemii na terytorium RP.

Termin nałożenia kary na członka zarządu spółki publicznej

Stan faktyczny

Przedmiotem skargi była kwestia oceny, czy wskazany w art. 96 ust. 7 ustawy z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 623 ze zm., dalej: OfertaPublU) termin 6-miesięcy pomiędzy wydaniem decyzji, o której mowa w art. 96 ust. 1 OfertaPublU, tj. nakładającej karę pieniężną za rażące naruszenie obowiązków informacyjnych na Spółkę, a nałożeniem kary pieniężnej na osobę fizyczną będącą członkiem zarządu tej Spółki należy liczyć od wydania decyzji I instancji, czy decyzji ostatecznej (zgodnie z art. 16 § 1 KPA decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne).

Zarzut skargi kasacyjnej

Skarżąca zarzuciła wyrokowi WSA w Warszawie z 14.10.2016 r. (VI SA/Wa 3012/15) naruszenie m.in. prawa materialnego, tj. art. 96 ust. 7 OfertaPublU, zgodnie z którym kara, o której mowa w ust. 6 lub 6a, nie może być nałożona, jeżeli od wydania decyzji, o których mowa w ust. 1, 1e lub 1f, upłynęło więcej niż 6 miesięcy. Zdaniem Skarżącej naruszenie polegało na błędnej wykładni tego przepisu, tj. na przyjęciu, iż „art. 96 ust. 7 OfertaPublU nie wymaga aby decyzja o nałożeniu kary na członka zarządu miała walor ostateczności” oraz że „norma prawna powyższego przepisu zostaje spełniona już w chwili doręczenia decyzji pierwszoinstancyjnej”, co spowodowało w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie tego przepisu polegające na jego niezastosowaniu i uznanie, że nałożenie kary pieniężnej na Skarżącego nastąpiło przed upływem przedawnienia, podczas gdy nałożenie tej kary nastąpiło w istocie po upływie przedawnienia, tj. po upływie 6 miesięcy od wydania decyzji, o której mowa w art. 96 ust. 1 OfertaPublU.

Uzasadnienie NSA

NSA uznał, że należy wziąć pod uwagę, iż zgodnie z art. 96 ust. 7 OfertaPublU administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona po upływie wyznaczonego w tym przepisie okresu czasu, tj. jeżeli od wydania decyzji zawierającej tzw. sankcję pierwotną wydaną wobec emitenta upłynęło więcej niż 6 miesięcy (obecnie 12 miesięcy). Na gruncie ww. przepisu w nauce prawa i w orzecznictwie sądowym ukształtowały się dwa odmienne stanowiska, które NSA zaprezentował w uzasadnieniu.

Zgodnie z pierwszym z nich, niedopuszczalne jest kontynuowanie postępowania odwoławczego po upływie terminu przedawnienia określonego w art. 96 ust. 7 OfertaPublU, niezależnie od tego, czy organ I instancji w wydanej decyzji nałożył obowiązek na jednostkę, czy nie. W uzasadnieniu tego stanowiska podkreśla się, że przemawia za tym istota administracyjnego toku instancji, w którym organ odwoławczy rozpatruje po raz drugi całą sprawę, korzystając z kompetencji do wydania nowej decyzji merytorycznej. W uzasadnieniu tego poglądu podnosi się także, że każda decyzja organu II instancji, niezależnie od jej treści, pozostaje decyzją wydaną w nowej sprawie bez jakiejkolwiek zależności od decyzji zapadłej przed organem I instancji. Dlatego przekroczenie daty przedawnienia nie pozwala organowi odwoławczemu na podejmowanie jakiegokolwiek działania merytorycznego, w tym na utrzymanie zaskarżonej decyzji w mocy.

Drugie stanowisko, które zdaniem NSA należy podzielić, zakłada, że upływ terminu przedawnienia w trakcie toczącego się postępowania odwoławczego (albo z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) nie stanowi przeszkody dla organu ponownie rozpatrującego sprawę, czy organu odwoławczego dla podejmowania działania merytorycznego, w tym na utrzymania zaskarżonej decyzji w mocy (por. m.in.: wyrok SN z 23.9.1986 r., III AZP 11/86; wyrok NSA z 27.8.2015 r., I OSK 2815/13).

6 miesięcy (obecnie 12 miesięcy) od wydania decyzji I instancji

Zdaniem NSA termin określony w art. 96 ust. 7 OfertaPublU ma charakter materialny. W praktyce oznacza to, że wskazuje on okres, w którym nastąpić może ukształtowanie praw i obowiązków jednostki w ramach administracyjnoprawnego stosunku materialnego. W przedmiotowej sprawie, termin materialny łączy się z czynnością wywołującą, poza skutkami materialnymi, także skutki procesowe. Upływ terminu z art. 96 ust. 7 OfertaPublU wywołuje przede wszystkim skutek materialnoprawny w postaci wygaśnięcia kompetencji organu do wymierzenia kary w drodze decyzji administracyjnej.

NSA podkreślił także, że terminy o charakterze materialnoprawnym są co do zasady nieprzywracalne. Wobec tego szczególnie istotny jest sposób ich obliczania. Dlatego też zasadniczą kwestią podniesioną przez Skarżącą w skardze kasacyjnej jest to, czy upływ terminu, o którym mowa w art. 96 ust. 7 OfertaPublU należy wiązać z decyzją ostateczną, czy z decyzją nieostateczną. Zgodnie ze stanowiskiem NSA, przedmiotowy termin należy wiązać z decyzją pierwszoinstancyjną. Za przyjęciem takiego poglądu przemawiają argumenty wynikające z zasady prokonstytucyjnej wykładni przepisów ustawowych oraz wykładni systemowej. Przyjęcie przeciwnego stanowiska prowadziłoby bowiem do możliwości różnego traktowania podmiotów znajdujących się w takiej samej sytuacji, w zależności tylko od tego, czy wnoszą one wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (odwołanie), czy nie decydują się na skorzystanie z przysługującego im środka procesowego. Takie różnicowanie stanowiłoby naruszenie zasady równości, która wynika z art. 32 Konstytucji RP. Za przyjęciem zaprezentowanego stanowisko przemawiają także zasady wykładni celowościowej w odniesieniu do skutków wywoływanych przez terminy materialne. Skutki takie dotyczą ustalenia, stworzenia, zniesienia lub zmiany konkretnych praw i obowiązków skonkretyzowanego adresata, i są efektem stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania decyzji w I instancji.

Jako dodatkowy argument przemawiający za przyjęciem powyższego poglądu NSA przywołał stanowisko przyjęte w uchwale NSA z 27.7.2009 r., I OPS 4/09, która dotyczyła zbliżonego problemu prawnego powstałego na gruncie art. 145 ust. 2 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2020 r. poz. 65 ze zm., dalej: GospNierU). W omawianej uchwale przesądzono, że dla zachowania wskazanego w tym przepisie terminu materialnoprawnego w obrocie prawnym powinno istnieć rozstrzygnięcie organu I instancji wydane przed upływem terminu przedawnienia, przy czym rozstrzygnięcie to nie musi mieć przymiotu ostateczności.

Stanowisko EROD i Prezesa UODO w sprawie COVID-19

Przewodnicząca Europejskiej Rady Ochrony Danych (dalej jako: EROD) w oświadczeniu z 19.3.2020 r. zaznaczyła, że obecna sytuacja nadzwyczajna może uzasadniać ograniczenie wolności, pod warunkiem że ograniczenia te są proporcjonalne i ograniczone wyłącznie do okresu nadzwyczajnego. W oświadczeniu podkreślono, że w tak wyjątkowej i bezprecedensowej sytuacji administratorzy i podmioty przetwarzające nadal podlegają przepisom zapewniających ochronę danych osobowych. Tym samym EROD wskazał na szereg czynników gwarantujących zgodne z prawem przetwarzanie danych osobowych w związku z pandemią wirusa.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.4.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. L Nr 119 z 2016 r., s. 1 ze zm.; dalej jako: RODO) jest aktem prawnym, który zawiera przepisy mające zastosowanie również do przetwarzania danych osobowych w kontekście takim jak stan nadzwyczajny wywołany pandemią wirusa COVID-19. Oznacza to, że RODO umożliwia właściwym organom ds. zdrowia publicznego i pracodawcom przetwarzanie danych osobowych w kontekście pandemii, które powinno odbywać się zgodnie z prawem krajowym. Gdy przetwarzanie danych jest więc konieczne ze względu na istotny interes publiczny w dziedzinie zdrowia publicznego nie ma potrzeby, zdaniem EROD, polegania na zgodzie osób fizycznych, jako podstawie prawnej do przetwarzania danych osobowych, o której mowa w art. 6 RODO.

Przetwarzanie danych osobowych może być więc konieczne do wypełnienia obowiązku prawnego, któremu podlega pracodawca, np. obowiązków związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem w miejscu pracy lub z interesem publicznym, takim jak kontrola chorób i innych zagrożeń dla zdrowia. RODO przewiduje również odstępstwa od zakazu przetwarzania określonych, szczególnych kategorii danych osobowych, takich jak dane dotyczące zdrowia, gdy jest to konieczne ze względu na istotny interes publiczny w dziedzinie zdrowia publicznego zgodnie z art. 9 ust. 2 lit. i RODO, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego lub gdy istnieje potrzeba ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą w myśl art. 9 ust. 2 lit. c RODO. Zgodnie z motywem 46 preambuły RODO przetwarzanie danych osobowych należy uznać za zgodne z prawem również w przypadkach, gdy jest niezbędne do ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla życia osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej. Żywotny interes innej osoby fizycznej powinien zasadniczo być podstawą przetwarzania danych osobowych wyłącznie w przypadkach, gdy ewidentnie przetwarzania tego nie da się oprzeć na innej podstawie prawnej. W motywie tym wyraźnie podkreślono, że niektóre rodzaje przetwarzania mogą służyć zarówno ważnemu interesowi publicznemu, jak i żywotnym interesom osoby, której dane dotyczą, na przykład gdy przetwarzanie jest niezbędne do celów humanitarnych, w tym monitorowania epidemii i ich rozprzestrzeniania się lub w nadzwyczajnych sytuacjach humanitarnych, w szczególności w przypadku klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka.

Poza zagadnieniem podstaw prawnych umożliwiających przetwarzanie danych w obliczu pandemii, w oświadczeniu EROD wskazano, że dane osobowe, które są niezbędne do osiągnięcia zamierzonych celów powinny być przetwarzane w konkretnych i wyraźnych celach. Osoby, których dane są przetwarzane, powinny otrzymywać przejrzyste informacje na temat prowadzonych działań w zakresie przetwarzania oraz ich głównych cech, w tym okresu przechowywania gromadzonych danych i celów przetwarzania. Obowiązek informacyjny powinien więc spełniać wszystkie wymogi określone odpowiednio w art. 13 i 14 RODO.

Zwrócono także uwagę na konieczność przyjęcia odpowiednich środków bezpieczeństwa przetwarzania danych zebranych w związku z pandemią wirusa COVID-19, a także na wprowadzenie, bądź też aktualizacje postanowień dotyczących poufności przetwarzanych danych. Środki wdrożone w celu zarządzania bieżącą sytuacją nadzwyczajną powinny być odpowiednio udokumentowane zgodnie z obowiązującą zasadą rozliczalności, o której mowa w art. 5 ust. 2 RODO. Administratorzy oraz podmioty przetwarzające mogą zatem, z uwagi na sytuacje nadzwyczajną, otrzymać dostęp do danych osobowych, do których w normalnych okolicznościach by nie uzyskali. Z tego względu podmioty te powinny rozważyć czy nie zasadnym byłaby aktualizacja obecnie przyjętych środków w obliczu zbierania nowych informacji o osobach, których dane dotyczą, ze szczególnym uwzględnieniem przetwarzania danych szczególnej kategorii (art. 9 RODO).

Do pozyskania informacji o stanie zdrowia może dojść w ramach realizacji obowiązków nałożonych przez prawo krajowe na pracodawcę. W takim przypadku na szczególną uwagę zasługuje konieczność realizacji zasady propocjonalności i minimalizacji. Pracodawca może więc zostać zobowiązany do przeprowadzania badań lekarskich na obecność wirusa. EROD podkreśla, że informacja o wynikach testu oraz o tożsamości pracownika powinna podlegać szczególnej ochronie. W przypadkach, w których konieczne jest ujawnienie nazwiska pracownika, który jest zarażony wirusem (a prawo krajowe na to zezwala) pracownicy, których sprawa dotyczy, powinni zostać o tym poinformowani z wyprzedzeniem, przy zachowaniu wspomnianych zasad.

EROD w pkt. 1.3 oświadczenia wypowiedziała się także w zakresie przetwarzania danych telekomunikacyjnych, takich jak dane dotyczące lokalizacji. Podkreślono, że dane dotyczące lokalizacji mogą być wykorzystywane przez operatora tylko wtedy, gdy są anonimowe lub ich wykorzystywanie odbywa się za zgodą osób fizycznych oraz zgodnie z prawem krajowym. Jednakże art. 15 dyrektywy 2002/58/WE parlamentu europejskiego i rady z dnia 12.7.2002 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej), (Dz.Urz. L Nr 201 z 2002 r., s. 37) umożliwia państwom członkowskim wprowadzenie środków prawnych mających na celu ochronę bezpieczeństwa publicznego. W oświadczeniu zaznaczono jednak, że takie wyjątkowe przepisy są możliwe tylko wtedy gdy stanowią konieczny, odpowiedni i proporcjonalny środek w ramach społeczeństwa demokratycznego. Środki te muszą pozostać bowiem w zgodzie z Kartą Praw Podstawowych i Europejską Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Powyższe ponadto podlega kontroli sądowej Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Niektóre państwa członkowskie przewidują wykorzystanie danych z sieci komórkowych dotyczących lokalizacji jako możliwy sposób monitorowania rozprzestrzeniania się COVID-19, co oznaczałoby możliwość geolokalizacji osób lub wysyłania wiadomości dotyczących zdrowia publicznego do osób znajdujących się na określonym obszarze za pomocą telefonu lub wiadomości tekstowych. Organy publiczne, zdaniem EROD, powinny więc w pierwszej kolejności przetwarzać dane dotyczące lokalizacji w sposób anonimowy (tj. przetwarzać dane zagregowane w sposób uniemożliwiający ponowną identyfikację osób). Jeżeli jednak zostałyby wprowadzone środki umożliwiające przetwarzanie niezanonimizowanych danych dotyczących lokalizacji, państwo członkowskie jest zobowiązane do wprowadzenia odpowiednich zabezpieczeń, takich jak zapewnienie osobom korzystającym z usług łączności elektronicznej prawa do środka prawnego. Geolokalizacje osób fizycznych, zdaniem EROD, można uznać za proporcjonalne w wyjątkowych okolicznościach i w zależności od konkretnych sposobów przetwarzania. Powyższe oznacza wzmożoną kontrolę i wprowadzenie proporcjonalnych zabezpieczeń w celu zapewnienia przestrzegania zasad ochrony danych (proporcjonalność środka pod względem czasu trwania i zakresu, ograniczone zatrzymywanie danych i ograniczenie celu).

Oświadczenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dalej jako: Prezes UODO ) w sprawie wirusa COVID-19 z 12.3.2020 r. wydaję się pozostawać w spójności ze stanowiskiem wyrażonym przez EROD 19.3.2020 r. Prezes UODO podkreślił, ze przepisy o ochronie danych osobowych nie mogą być stawiane jako przeszkoda w realizacji działań w związku z walką z wirusem. Prezes UODO odwołał się do specustawy, która daje narzędzia do podejmowania przez pracodawców określonych działań, które wynikają zarówno z zaleceń Głównego Inspektora Sanitarnego, jak i Prezesa Rady Ministrów.

W oświadczeniu przywołano art. 17 ustawy z 2.3.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374), w którym wskazano, że Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia państwowy wojewódzki inspektor sanitarny może wydawać pracodawcom m. in. decyzje nakładające obowiązek podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych i współdziałania z innymi organami administracji publicznej oraz organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Ponadto Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, po poinformowaniu ministra właściwego do spraw gospodarki, ma prawo do wydawania poleceń przedsiębiorcom w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Polecenia te, wydawane w formie decyzji administracyjnej, podlegają natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia oraz nie wymagają uzasadnienia. Powyższe postanowienia odwołują się zarówno do motywu 46 preambuły RODO (przetwarzanie danych w związku z realizacją celów humanitarnych w tym monitorowania epidemii), jak i do art. 9 ust. 2 lit i art. 6 ust. 1 lit d RODO.