Rozwiązania zapisane w projekcie ustawy mają, zdaniem wnioskodawców, pomóc w rozliczeniu projektów dofinansowanych z programów operacyjnych. Wyjątkowa sytuacja powoduje, że ustawa wprowadzi rozwiązania, będące odstępstwem od zasad wdrażania projektów, realizowanych w ramach programów operacyjnych.

Jakie rozwiązania zaproponował Minister Funduszy i Projektów Europejskich? Projekt ustawy pozwala m.in. na zmianę kryteriów wyboru projektów w każdym czasie, a dla już zatwierdzonych projektów – stosowanie odstępstw w trakcie realizacji.

Poluzowaniu ulegną zasady przeprowadzania konkursów oraz naboru wniosków w trybie pozakonkursowym. Terminy na składanie wniosków o dofinansowanie będą dłuższe, a właściwa instytucja będzie mogła zmienić nawet regulamin konkursu, jeśli z powodu COVID-19 jego przeprowadzenie byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione. Przy uchybieniu terminu na złożenie wniosku o dofinansowanie, za zgodą instytucji, można będzie dostać dodatkowe 14 dni na jego złożenie.

Ustawa przewiduje odstępstwa też na etapie realizowania umowy. Tutaj bardzo ważnym przepisem jest art. 11 projektu ustawy, który umożliwia zmianę umowy o dofinansowanie projektu, jeżeli na skutek wystąpienia COVID-19 realizacja jej postanowień jest niemożliwa lub znacznie utrudniona. W takim przypadku obostrzenia określone w art. 52a PolitykaSpójU (projektodawcy mówią o ustawie „wdrożeniowej”), co do zmiany umowy nie będą stosowane.

To nie wszystko, bo art. 13 projektu ustawy wydłuża terminy, w których można składać wnioski o płatność, a także terminy zakończenia realizacji projektów, odpowiednio o 30 i 90 dni. Zakończenie realizacji projektu może być wydłużone do 31.12.2023 roku, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach można, na wniosek beneficjenta, jeszcze wydłużyć te terminy.

Beneficjenci skorzystają też w inny sposób, bo art. 6 projektu ustawy pozwala uznać za kwalifikowalne wydatki na niezrealizowane cele pod warunkiem, że beneficjent wykaże, że z dochowaniem należytej staranności i w odpowiednim czasie próbował odzyskać środki, albo udowodni, że jest to niemożliwe. To może rodzić niebezpieczeństwo nadużyć, dlatego dla zapewnienia, że nie dojdzie do podwójnego finansowania, środki pochodzące z budżetu państwa lub budżetu środków europejskich będą monitorowane przez trzy lata od uznania wydatku za kwalifikowalny i w przypadku ich odzyskania przez beneficjenta – będą podlegały zwrotowi.

Ustawa przewiduje też ułatwienia dla komisji oceny projektów. Tutaj wprowadzona została możliwość pracy zdalnej lub z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej, komitet monitorujący – pamiętać trzeba o ograniczeniach w przemieszczaniu się i unikaniu osobistego kontaktu. Także przeprowadzanie czynności kontrolnych może się odbywać zdalnie, a nawet można takie czynności (oraz audyt) zawiesić.