Darowizna firmy na rzecz rodzeństwa a skutki w VAT

Darowizna przedsiębiorstwa jako czynność zwolniona z VAT

Zgodnie z zasadami ogólnymi, każde przekazanie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel na rzecz innej osoby, stanowi na gruncie VAT czynność podlegającą opodatkowaniu. Dotyczy to również czynności nieodpłatnych, jeśli podatnikowi przy nabyciu tych towarów przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego.

Jednakże, darowizna firmy jako całego przedsiębiorstwa będzie traktowana jako czynność w ogóle niepodlegająca opodatkowaniu VAT. Zgodnie z art. 6 pkt 1 VATU przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Aby powyższy przepis mógł znaleźć zastosowanie musielibyśmy mieć do czynienia z darowizną całego przedsiębiorstwa, przez które rozumie się jednolita całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, obejmującą cały majątek wykorzystywany do prowadzenia działalności, taki jak budynki, urządzenia, środki transportu, wyposażenie, materiały, towary, a także wartości niematerialne i prawne (np. licencje do oprogramowania komputerowego używanego w firmie), czy koncesje i pozwolenia (jeśli rodzaj działalności tego wymaga).

VAT a zmiana przeznaczenia składników majątku

W kontekście VAT warto jeszcze zwrócić uwagę na kwestię ewentualnej korekty VAT, o której mowa w art. 92 VATU. Dokonuje się jej wówczas, gdy podatnik nabywając dany składnik majątku odliczył VAT naliczony, ale z czasem przeznaczenie tego składnika uległo zmianie i wówczas zobowiązany jest do dokonania odpowiedniej, proporcjonalnej korekty VAT (przez okres 5 bądź 10 letni). Jednakże w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, takiej korekty nie dokonuje zbywca, lecz nabywca takiego przedsiębiorstwa (wynika to wprost z art. 91 ust. 9 VATU).

Oznacza to, że to na siostrze będzie ciążył obowiązek analizy, czy nie doszło do zmiany przeznaczenia składników majątku firmy. Jednakże, jeśli jej zamiarem jest kontynuowanie prowadzenia działalności gospodarczej, a więc nadal wykorzystywanie nabytych przez poprzednią właścicielkę firmy składników majątkowych tej firmy, do celów działalności gospodarczej, to obowiązek takiej korekty nie wystąpi.

Forma przekazania przedsiębiorstwa

Przepisy podatkowe nie przewidują żadnej szczególnej formy przekazania przedsiębiorstwa, dlatego taka darowizna może być dokonana na podstawie zwykłej umowy pisemnej, z tym zastrzeżeniem, że jeśli elementem majątku przedsiębiorstwa jest również nieruchomość, to wymagana będzie umowa notarialna, gdyż z godnie z prawem cywilnym nie można przenieść prawa własności nieruchomości inaczej niż poprzez umowę notarialną. W umowie darowizny powinny być wyszczególnione wszystkie składniki majątku przedsiębiorstwa, aby nie było wątpliwości co do tego, które z nich faktycznie są przedmiotem darowizny.

Przekazanie przedsiębiorstwa a amortyzacja jego składników

Dla celów amortyzacji podatkowej (jeśli nabywca zamierzałby rozliczać się z podatku dochodowego również na zasadach ogólnych) wskazane byłoby wyszczególnienie w umowie jaka jest wartość początkowa środków trwałych i wartości niematerialnych używanych firmie, wysokość dotychczas zrealizowanych odpisów amortyzacyjnych oraz ich wartość rynkową. Ma to znaczenie z tego powodu, że – zgodnie z art. 22g ust. 15 PDOFizU – wartością początkową przejętych w ramach darowizny środków trwałych jest suma ich wartości rynkowej.