Krajowe Programy Reform (KPR) były podstawowym instrumentem realizacji, przez państwa członkowskie UE, strategii „Europa 2020”. Okres obowiązywania tej strategii upłynął z końcem poprzedniej dekady. W grudniu 2019 r. Komisja Europejska (KE) przedstawiła nowy dokument, który zawiera wizję długofalowego rozwoju UE – Europejski Zielony Ład. Realizacja reform i inwestycji ma przebiegać w oparciu o cztery wzajemnie uzupełniające się wymiary: transformacja klimatyczna, poprawa produktywności gospodarki, sprawiedliwość społeczna oraz stabilność makroekonomiczna. Zmiana strategicznej podstawy rozwoju gospodarczego UE nie oznacza odejścia od sporządzania KPR. Dokumenty te wciąż będą opracowywane. Wyjątkiem był rok 2021, w którym państwa członkowskie, które przedkładały Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), w tym Polska, nie były zobowiązane do równoległego przygotowania KPR.
W 2022 r. zgodnie z zapisami aktualnej Rocznej Analizy Zrównoważonego Wzrostu Gospodarczego 2022, Semestr europejski, czyli cykl koordynacji polityk gospodarczych i społecznych w UE, ma powrócić do kształtu sprzed pandemii. Oznacza to powrót do przygotowania KPR. Wraz z KPR państwa członkowskie przekazują Komisji Europejskiej aktualizację Programów Stabilności lub Konwergencji, co ma potwierdzić spójność procesów programowania reform strukturalnych i planowania budżetowego.
Ograniczenie segmentacji rynku w ramach KPR
Poprzez ograniczenie segmentacji rynku autorzy KPR rozumieją wyeliminowanie przede wszystkim umów zlecenia, które nie są w pełni oskładkowanego (kiedy jest to kolejna umowa zlecenia z dobrowolnymi składkami na ubezpieczenia społeczne). Dzięki temu zwiększona zostanie ochrona socjalna wszystkich osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych, poprzez objęcie tych umów składkami na ubezpieczenia społeczne, niezależnie od uzyskiwanych przychodów. Planowane zmiany przyczynią się do uporządkowania systemu ubezpieczeń społecznych, uszczelnienia zasad podlegania ubezpieczeniom, zwiększenia ochrony ubezpieczeniowej czy podwyższenia przyszłych świadczeń długoterminowych. Tego rodzaju zmiana to z jednej strony większy koszt dla pracodawców (obowiązek zapłacenia składek) oraz zleceniobiorców (którzy otrzymają niższe świadczenie), ale finalnie w przyszłości będą mieli większy kapitały wypracowany na emeryturę. Zgodnie z założeniem pisanym w KPR wejście w życie przepisów dotyczących objęcia wszystkich umów zlecenia składkami na ubezpieczenie społeczne, niezależnie od osiąganych przychodów ma mieć miejsce w pierwszym kwartale 2023 r.
Udoskonalanie elastycznych form organizacji pracy i pracy w obniżonym wymiarze czasu
Druga ważna zmiana, która jest obecnie procedowana obejmuje uregulowanie na stałe pracy zdalnej w Kodeksie pracy, w tym obszarze są już przygotowane projekty ustaw, ale są one nadal w konsultacjach międzyresortowych. Zgodnie z KPR wskazano, że zmiany które zastąpią w Kodeksie pracy telepracę, mają ułatwić efektywne wykorzystanie potencjału zasobów ludzkich w gospodarce, i pozwoli na dostosowania do pojawiających się wyzwań rozwojowych, łącznie z niekorzystnymi trendami demograficznymi. Rozwiązanie to wychodzi naprzeciw godzeniu pracy zawodowej z obowiązkami rodzinnymi, w tym w opiece nad dziećmi w wieku do 8 lat czy też krewnymi wymagającymi opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Uchwalenie nowelizacji Kodeksu pracy w zakresie pracy zdalnej, z której będą mogli korzystać wszyscy pracownicy oraz uchwalenie nowelizacji Kodeksu pracy wprowadzającej rozwiązania umożliwiające szersze stosowanie elastycznych form organizacji czasu pracy dla rodziców dzieci do lat 8 ma zostać wdrożone jeszcze w trzecim kwartale tego roku.
