Od stycznia 2022 r. obowiązują nowe zasady opłacania składki zdrowotnej. Zarówno wysokość, jak i sposób naliczania składki zdrowotnej uzależniony jest obecnie od wybranej formy opodatkowania. Nowe przepisy nie ograniczyły się jednak tylko do zmian w zakresie samej składki zdrowotnej, lecz wprowadziły również zupełnie nowy obowiązek polegający na konieczności sporządzania deklaracji rocznej w zakresie składki zdrowotnej. To całkowicie nowe rozliczenie przedsiębiorcy złożą po raz pierwszy w 2023 r., rozliczając składki zdrowotne należne za rok 2022.
Co istotne, nowe rozliczenie roczne jest całkowicie odrębnym dokumentem od rocznego rozliczenia PIT. Rozliczenie to będzie jednak skonstruowane na podobnych zasadach. Miesięczne składki zdrowotne są bowiem jedynie zaliczkami na roczną wysokość składki zdrowotnej. Zaliczki zapłacone w 2022 roku teraz będą musiały zostać wykazane przez niemal każdego przedsiębiorcę w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej, a ich suma będzie porównywana z należną roczną składką zdrowotną.
Kto musi złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej?
Aktualnie obowiązujące przepisy nakładają obowiązek złożenia rocznej deklaracji składkowej na zdecydowaną większość osób prowadzących działalność gospodarczą. Rocznego rozliczenia składki zdrowotnej będą bowiem musieli dokonać przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania wybrali:
- podatek liniowy
- skalę podatkową lub
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Obowiązek sporządzenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej nie dotyczy więc jedynie tych osób, które w 2022 roku rozliczały podatek na podstawie karty podatkowej.
Po co rozliczać składkę zdrowotną?
płacone co miesiąc składki zdrowotne są jedynie zaliczkami na właściwą kwotę składki zdrowotnej, której wysokość ostatecznie wyliczana jest dopiero na podstawie rocznego dochodu lub przychodu przedsiębiorcy.
Sposób wyliczania nowych składek zdrowotnych powoduje jednak, iż w wielu przypadkach suma dwunastu miesięcznych składek zdrowotnych nie zawsze będzie tożsama z wartością rocznej składki wyliczonej na podstawie rocznego przychodu (w przypadku ryczałtowców) lub rocznego dochodu (w przypadku liniowców i firm na skali podatkowej).
Powstanie różnic kwotowych pomiędzy sumą zaliczek a ostateczną roczną kwotą składki zdrowotnej może mieć różne przyczyny. Najczęściej jednak różnice te wynikają z dwóch powodów.
W przypadku liniowców i przedsiębiorców na skali podatkowej, w niektórych miesiącach w ciągu roku mógł wystąpić obowiązek zapłaty tzw. składki minimalnej. Przedsiębiorca, który w danym miesiącu osiągnął stratę lub dochód niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia, zobowiązany jest pomimo to do zapłaty składki zdrowotnej w kwocie ustawowej składki minimalnej. Minimalna składka zdrowotna w 2022 roku wynosiła 270,90 zł . Przedsiębiorca, który opłacił składkę minimalną chociaż raz w ciągu roku, może spodziewać się, że roczna kwota składki zdrowotnej nie będzie odpowiadać sumie zapłaconych wcześniej składek miesięcznych.
Jeszcze większe różnice mogą powstać w przypadku ryczałtowców. W tym przypadku jednak różnice te najczęściej wynikać będą z przekroczenia progów przychodowych. Osoby na ryczałcie opłacają co miesiąc jedną z trzech kwot składki zdrowotnej, w zależności od przedziału, w jakim kształtują się ich roczne, prognozowane przychody. Jeśli jednak na koniec roku okaże się, że rzeczywiste przychody firmy były mniejsze lub większe od wcześniej zakładanych, przedsiębiorca zobowiązany będzie do wyrównania składki zdrowotnej do wartości obowiązujących w danym przedziale przychodowym.
Jak złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej?
W przeciwieństwie do rocznego rozliczenia PIT, dla rocznego rozliczenia składki zdrowotnej nie przewidziano dodatkowej, oddzielnej deklaracji. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej składamy bowiem wraz z deklaracją ZUS DRA lub ZUS RCA za miesiąc kwiecień 2023 roku. Deklarację tę składamy w terminie do 22.5.2023 roku.
Przedsiębiorca zobowiązany jest zatem do wypełnienia dodatkowej sekcji w kwietniowej deklaracji ZUS. Dane dotyczące rozliczenia rocznej składki zdrowotnej ujmowane są w sekcji XII deklaracji ZUS DRA lub w sekcji III.F raportu imiennego ZUS RCA.
Co istotne, aktualnie obowiązujące formularze ZUS nie zawierają jeszcze pól potrzebnych do rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Przypomnijmy jednak, że wzory tych formularzy ulegną zmianie z dniem 1.5.2023 r. Nowe formularze, które zaczną obowiązywać od tego dnia, umożliwią dokonanie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Z nowymi deklaracjami ZUS można zapoznać się na tej stronie.
Jak sporządzić roczne rozliczenie składki zdrowotnej?
Co do zasady, roczne rozliczenie składki zdrowotnej polega na wyliczeniu kwoty rocznej składki zdrowotnej, a następnie porównaniu jej z sumą zapłaconych wcześniej dwunastu składek miesięcznych.
Rozliczenie takie będzie jednak wyglądało inaczej w przypadku ryczałtowców, a inaczej w przypadku liniowców i firm na skali podatkowej. Różnice wynikać będą jednak nie tylko z samego sposobu wyliczania składki zdrowotnej, lecz również z różnej definicji tzw. roku składkowego.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej – Podatek liniowy i skala podatkowa
W przypadku tych dwóch grup przedsiębiorców, wyliczenie rocznej składki zdrowotnej polegać będzie na przemnożeniu rocznego dochodu osiągniętego w roku 2022 przez właściwą stawkę procentową. Przypomnijmy, że stawka procentowa dla składki zdrowotnej wynosi:
- 4,9% – w przypadku liniowców
- 9,0% – w przypadku firm na skali podatkowej.
Co ważne, roczna składka zdrowotna nie może być niższa od kwoty rocznej składki minimalnej. Minimalna kwota rocznej składki zdrowotnej stanowi 12-krotność minimalnej miesięcznej składki zdrowotnej, tj.:
- 12 x 270,90 = 3250,80 zł
W przypadku więc, gdy roczna składka zdrowotna wynikająca z przemnożenia rocznego dochodu przez właściwą stawkę procentową okazałaby się niższa od kwoty 3250,80 zł, przedsiębiorca i tak zobowiązany będzie do uiszczenia kwoty rocznej składki minimalnej.
Wyliczoną kwotę rocznej składki zdrowotnej porównujemy następnie z sumą zapłaconych wcześniej dwunastu składek miesięcznych należnych za tzw. rok składkowy.
W przypadku liniowców i firm na skali podatkowej, rok składkowy nie jest tożsamy z rokiem kalendarzowym. Zgodnie z aktualnymi przepisami, rok składkowy zaczyna się w lutym, a kończy w styczniu kolejnego roku. Na potrzeby rocznego rozliczenia składki zdrowotnej uwzględniamy zatem składki należne za okres od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. Będą to zatem składki zdrowotne zapłacone od marca 2022 r. do lutego 2023 r.
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej – Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
W przypadku ryczałtowców, wyliczenie rocznej składki zdrowotnej polegać będzie na porównaniu rzeczywistego rocznego przychodu osiągniętego w 2022 r. z przedziałami przychodowymi dla składki zdrowotnej. Przypomnijmy:
- przychody < 60 000 zł -> roczna składka zdrowotna = 12 x 335,94 zł = 3732,62 zł
- przychody 60 000 – 300 000 zł -> roczna składka zdrowotna = 12 x 559,89 zł = 6221,04 zł
- przychody > 300 000 zł -> roczna składka zdrowotna = 12 x 1007,81 zł = 11197,87 zł
Tak otrzymaną kwotę rocznej składki zdrowotnej porównujemy następnie z sumą zapłaconych wcześniej dwunastu składek miesięcznych należnych za rok składkowy.
W przypadku ryczałtu, rok składkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Oznacza to, że na potrzeby rocznego rozliczenia składki zdrowotnej uwzględniamy składki należne za okres od stycznia 2022 r. do grudnia 2022 r. Będą to zatem składki zdrowotne zapłacone od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r.
Rozliczenie nadpłaty składki zdrowotnej
W sytuacji, w której suma zapłaconych składek miesięcznych okaże się niższa od wyliczonej kwoty składki rocznej, na koncie przedsiębiorcy w ZUS powstanie niedopłata. Kwotę takiej niedopłaty należy uiścić w terminie do 22.5.2023 r.
W sytuacji odwrotnej, tj. wtedy, gdy suma zapłaconych składek miesięcznych przewyższa kwotę należnej składki rocznej, z rozliczenia wynikać będzie nadpłata składki. W tej sytuacji przedsiębiorcy przysługiwać będzie zwrot nadpłaconych środków.
Co istotne, wniosek o zwrot nadpłaty zostanie wygenerowany automatycznie i pojawi się na koncie przedsiębiorcy na portalu PUE ZUS. Naszym zadaniem jest wówczas jedynie sprawdzenie jego poprawności, podpisanie oraz wysłanie wniosku przez PUE w terminie do 1.6.2023 r. ZUS przekaże wówczas kwotę nadpłaty na nasz rachunek bankowy w terminie do 1.8.2023 r.
Jeśli jednak we wskazanym terminie, tj. do dnia 1 czerwca nie wyślemy do ZUS wniosku o zwrot nadpłaty, to kwota nadpłaty zostanie zaliczona na poczet przyszłych składek ZUS.
Źródło: ZUS
