Patrząc na kalendarz prac parlamentarnych, należy się spodziewać, że projekt będzie procedowany jesienią 2021 r. w Sejmie, co oznacza, że zmiany dla pracodawców prowadzących PPE powinny wejść w życie 1.4.2022 r.
PPE są częścią drugiego filaru emerytalnego i w związku z tym, że niektóre PPE zwalniały z obowiązku tworzenia PPK, wielu pracodawców zwłaszcza w latach 2018–2020 postanowiło utworzyć takie PPE. Ustawodawca natomiast chce uporządkować i ułatwić pracodawcom prowadzenie PPE, przenosząc część obowiązków na instytucje finansowe.
Z perspektywy pracodawcy najważniejsze są cztery omówione poniżej zmiany w ramach nowelizacji ustawy o PPE.
Obowiązek raportowania poziomu partycypacji w PPE
Proponowany art. 23a w ust. 1 zobowiązuje pracodawcę, który utworzył PPE do przekazania Polskiemu Funduszowi Rozwoju (PFR) oświadczenia o liczbie uczestników programu oraz liczbie pracowników zatrudnionych u pracodawcy według stanu na dzień 1 stycznia i według stanu na dzień 1 lipca w danym roku kalendarzowym. Dana ta jest konieczna do wyliczenia wskaźnika uczestnictwa w PPE (liczba uczestników/liczba pracowników). Z kolei wartość wskaźnika uczestnictwa jest istotna, ponieważ PFR weryfikuje, czy pracodawcy prowadzący PPE i nie posiadający PPK spełniają ustawowe przesłanki uprawniające ich do niewdrażania PPK; wśród tych przesłanek jest m.in. zapewnienie partycypacji w PPE na poziomie co najmniej 25% (art. 133 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 ustawy z 4.10.2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych). W ust. 2 określono sposób i termin przekazywania tej informacji. I tak proponuje się aby oświadczenie pracodawcy było przekazywane w postaci papierowej albo elektronicznej odpowiednio do 31 stycznia i do 31 lipca w danym roku kalendarzowym. Jeżeli ustawa wejdzie w życie w proponowanym brzmieniu ten obowiązek po raz pierwszy powstanie w lipcu 2022 r.
Informacja roczna przekazywana przez instytucje finansową a nie pracodawcę
W obecnym stanie prawnym (art. 23 ustawy o PPE) podmiotem zobowiązanym do przekazywania informacji dotyczącej realizacji prowadzonego programu jest pracodawca prowadzący program. Po zmianie, do raportowania zobowiązana byłaby instytucja finansowa zarządzająca programem. Podmiot zarządzający, będący profesjonalnym uczestnikiem rynku finansowego, jest właściwym adresatem obowiązku wynikającego z art. 23 ustawy o PPE, gdyż posiada odpowiednie zasoby personalne, techniczne i organizacyjne, które gwarantują wywiązywanie się z przedmiotowego obowiązku w sposób terminowy i rzetelny. Stąd proponuje się nałożenie obowiązków informacyjnych na zarządzających PPE do przekazywania corocznie – na początku roku (np.: do 31 stycznia danego roku za rok poprzedni) informacji dotyczących realizacji programów, których zakres określa rozporządzenie ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego wydane na podstawie ust. 3 art. 23. Jeżeli zmiana wejdzie w życie w proponowanym zakresie to od marca 2023 r. pracodawcy nie będą mieli obowiązku przekazywania informacji rocznej o PPE do KNF do 1 marca. Ostatni raz taka informacja zostanie przekazana za rok 2021 do 1.3.2022 r.
Brak obowiązku sfinansowania składek podstawowych za okres jednostronnego zawieszenia finansowania składek przez pracodawcę
Przepis określający zasady zawieszania składki podstawowej i ograniczania jej wysokości (art. 38 ustawy o PPE) jest nieprecyzyjny. Nie reguluje on bowiem maksymalnego terminu jednostronnego ograniczenia składki podstawowej przez pracodawcę oraz nie rozstrzyga w sposób jednoznaczny kwestii, czy po okresie jednostronnego zawieszenia składki podstawowej istnieje konieczność wpłaty do instytucji finansowej zawieszonych kwot składek podstawowych. Powyższe utrudnia stosowanie przepisu art. 38 ustawy o PPE. Brak jest również w art. 38 ustawy o PPE regulacji, która zobowiązywałaby pracodawcę do przekazania do organu nadzoru informacji o jednostronnym zawieszeniu składki podstawowej albo ograniczeniu jej wysokości. Utrudnia to organowi nadzoru sprawowanie skutecznego nadzoru bieżącego nad programami prowadzonymi przez pracodawców. Po zmianie zostałoby doprecyzowane, że pracodawca nie będzie miał obowiązku finansowania składek do PPE za okres jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek do PPE.
Składka dodatkowa uczestnika PPE już nie będzie mogła zostać zakazana
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o PPE, umowa zakładowa określa minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej, jeżeli umowa zakładowa nie zakazuje deklarowania składki dodatkowej. Składka dodatkowa najczęściej jest określona na minimalnym poziomie 25/50 albo 100 zł w zależności od tego jaką decyzje podjął pracodawca ze stroną społeczną w ramach negocjowania treści umowy zakładowej. Suma składek dodatkowych wniesionych przez uczestnika do jednego programu w ciągu roku kalendarzowego nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej czteroipółkrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub w ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.
W przypadku gdy kwota ustalona w sposób określony powyżej będzie niższa od kwoty ogłoszonej w poprzednim roku kalendarzowym, wówczas obowiązuje kwota ogłoszona w poprzednim roku kalendarzowym. W 2021 r. limit składki dodatkowej w PPE wynosi 23 665,50 zł. Dotychczasowa praktyka pokazuje, iż obecne regulacje dotyczące zasad deklarowania składki dodatkowej są̨ mało efektywne, gdyż̇ ograniczają̨ ilość środków, jakie mogłyby być przekazywane do programu z tytułu składki dodatkowej. Autorzy projektu ustawy wskazują, że analiza umów tworzących PPE występujących w obrocie prawnym pokazuje, że zakaz deklarowania składki dodatkowej w praktyce nie występuje, a uczestnicy mają prawo wnoszenia składek dodatkowych. Dlatego też postulują wprowadzenie do ustawy o PPE bezwarunkowej możliwości deklarowania składki dodatkowej. Zgodnie z propozycją pkt 10 otrzymałby brzmienie: „10) minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania składki dodatkowej”.
Zniesienie zakazu deklarowania składki dodatkowej będzie stanowiło ze strony ustawodawcy wyraźny sygnał do aktywizacji uczestników PPE w zakresie gromadzenia dodatkowych oszczędności na poczet przyszłej emerytury. PPE obok wdrażanego w ostatnich latach PPK, tworzą drugi filar emerytalny i wraz ze wzrostem aktywów w tych programach będą stanowić istotne źródło kapitału w okresie po osiągnięciu 60. roku życia.
Inne projektowane zmiany
Pozostałe zmiany planowane w ustawie o PPE dotyczą przede wszystkim obowiązków instytucji finansowych prowadzących PPE, a także PFR i KNF, które wprost nie wpływają na działanie pracodawcy.
