Prawo do odprawy emerytalnej pracownika planującego kontynuować zatrudnienie u innego pracodawcy
W opinii autora, odprawę emerytalną należałoby wypłacić.
Zgodnie z przepisami, pracownikowi spełniającemu warunki do uzyskania emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, przysługuje odprawa w wysokości miesięcznego wynagrodzenia.
Pracownik, który już raz otrzymał odprawę emerytalną, nie może nabyć prawa do niej ponownie. Kwestia nabycia prawa do odprawy była wielokrotnie rozstrzygana przez sądy. Ukształtowało się stanowisko, że prawo do odprawy emerytalnej lub rentowej powstaje, gdy spełnione są łącznie 4 warunki:
- pracownik spełnia przesłanki do uzyskania emerytury lub renty,
- przechodzi na emeryturę lub rentę,
- dochodzi do rozwiązania stosunku pracy,
- istnieje związek między ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę lub rentę.
Spełnienie przez pracownika warunków uprawniających do emerytury lub renty, czyli po prostu nabycie prawa do tych świadczeń, nie wystarcza do przejścia na emeryturę lub rentę. Przejście na emeryturę lub rentę musi poprzedzać przyznanie przez organ rentowy jednego z tych świadczeń. Jednak także przyznanie świadczenia nie stanowi samo przez się o przejściu na emeryturę lub rentę. Przejście na emeryturę lub rentę następuje bowiem zawsze i tylko przez ustanie stosunku pracy. Zatem najpierw (albo równocześnie) muszą zostać spełnione warunki do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a dopiero wtórnie (albo jednocześnie) zatrudnienie pracownicze powinno się zakończyć. Zdarzeniem prawnym powodującym powstanie prawa do odprawy jest więc ustanie stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. W konsekwencji, jeden jest w istocie warunek nabycia prawa do odprawy emerytalnej lub rentowej – przejście na emeryturę lub rentę (wyrok SN z dnia 11.10.2007 r., III PK 40/07, LEX nr 338805). Innymi słowy, przejście na emeryturę (rentę) oznacza utratę statusu pracownika w zamian za uzyskanie statusu emeryta (rencisty). Odprawa emerytalna/rentowa przysługuje więc pracownikowi przechodzącemu na emeryturę/rentą nie abstrakcyjnie, lecz od pracodawcy, u którego pracownik przechodzący na emeryturę/rentą był zatrudniony w chwili przejścia na to świadczenie.
Związek między rozwiązaniem stosunku pracy, a nabyciem prawa do emerytury lub renty może mieć charakter czasowy tj. rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do świadczenia, niezależnie od przyczyny rozwiązania stosunku pracy.
Biorąc pod uwagę powyższe tezy, z jednej strony wydaje się, że skoro pracownik ma zamiar dalej pracować u innego pracodawcy, to odprawa emerytalna u obecnego pracodawcy mu nie przysługuje. Niemniej jednak po pierwsze pracownik spełnia warunki nabycia prawa do emerytury, po drugie następuje rozwiązanie stosunku pracy i tu można uchwycić opisany wyżej związek czasowy między tym ustaniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę.
Wydaje się, że nie należy odbierać prawa do odprawy z tego powodu, że pracownik na razie deklaruje chęć podjęcia dalszej pracy. Przepisy Kodeksu pracy nie wymagają by pracownik faktycznie składał wniosek do organu rentowego o przyznanie emerytury. Ponadto, może się zdarzyć, że mimo zamiaru pracownik jednak nie zechce kontynuować zatrudnienia i po pewnym czasie i tak wystąpi o odprawę, ponieważ jest to świadczenie, które każdy pracownik powinien raz w życiu otrzymać.
Gdyby natomiast pracownik podjął kolejne zatrudnienie i dopiero po jego zakończeniu przeszedł formalnie na emeryturę, drugi pracodawca nie byłby już zobowiązany do wypłaty odprawy (o jej wypłacie powinna znaleźć się informacja w świadectwie pracy).
Klauzula rzeczywistego właściciela dla celów podatku u źródła – objaśnienia MF
Od maja 2024 r. w Ministerstwie Finansów prowadzone były szerokie konsultacje w sprawie podatku u źródła (WHT) z udziałem przedstawicieli przedsiębiorców. Prace te prowadzone były przez trzy grupy robocze, każda odnośnie jednego z następujących zagadnień: beneficial owner (BO – rzeczywisty właściciel płatności), look-throug,h approach (LTA – czyli możliwość zastosowania preferencji przysługujących rzeczywistemu właścicielowi w sytuacji, jeżeli ten nie jest faktycznym odbiorcą płatności) oraz subject to tax (STT – zasady podlegania opodatkowaniu). Prace zakończyły się wydaniem objaśnień podatkowych Ministra Finansów z 3.7.2025 r. odnoszące się dostosowania tzw. klauzuli rzeczywistego właściciela dla celów podatku u źródła. Objaśnienia mają na celu ujednolicenie praktyki organów podatkowych oraz wspieranie płatników w prawidłowym stosowaniu klauzuli rzeczywistego właściciela w kontekście poboru podatku przez płatników ze względu na ciążący na nich obowiązek dochowania należytej staranności w określeniu czy dany podmiot jest uprawniony do preferencji podatkowej przewidzianej w art. 22 ust. 4 albo art. 21 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: PDOPrU) albo odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO).
Status rzeczywistego właściciela/beneficial owner (BO)
Weryfikacja statusu rzeczywistego właściciela w odniesieniu do odbiorcy należności jest w przypadku określonych płatności warunkiem zastosowania preferencyjnej stawki lub zwolnienia z WHT wynikającego z przepisów ustaw podatkowych lub UPO. Określenie „rzeczywisty właściciel” zostało zdefiniowane w art. 4a pkt 29 PDOPrU (odpowiednio art. 5a pkt 33d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej: PDOFizU). Przepisy PDOPrU/PDOFizU przewidują trzy przesłanki, które muszą być spełnione łącznie dla uznania odbiorcy należności za jej rzeczywistego właściciela, tj.:
1) otrzymanie danej należności dla własnej korzyści,
2) brak zobowiązania do przekazania całości lub części należności,
3) prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej.
Minister Finansów w objaśnieniach wskazuje, że pierwsze dwie przesłanki należy rozpatrywać łącznie i rozumieć jako konieczność posiadania przez odbiorcę ekonomicznego władztwa nad daną płatnością.
Podmiot, którego prawo do dysponowania dochodem jest ograniczone zobowiązaniem do przekazania otrzymanej należności innemu podmiotowi nie może być uznany za rzeczywistego właściciela. W objaśnieniach podano przykładowe sytuacje, które mogą budzić wątpliwości pod kątem posiadania przez odbiorcę takiego ekonomicznego władztwa (przy czym nie jest konieczne, aby wszystkie z nich wystąpiły łącznie): podmiot realizuje niewielką marżę na przekazywanych płatnościach; podmiot nie wykazuje przychodu podatkowego z tytułu otrzymanych należności; należności w krótkich odstępach czasu są przekazywane na rzecz innego podmiotu; podmiot nie dokonuje reinwestycji środków finansowych uzyskanych w związku z otrzymanymi należnościami; podmiot nie ma innych środków lub źródeł dochodów niż otrzymywana należność umożliwiających spłatę jego zobowiązań; podmiot nie ponosi ryzyka związanego z daną należnością.
Przesłanka prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej uzupełnia powyższe i odnosi się do cech danego podmiotu wymagając, żeby dany podmiot posiadał wystarczające dla danego typu działalności zasoby (ludzkie, informacyjne czy infrastrukturalne), aby to ekonomiczne władztwo nad daną należnością wykonywać. Objaśnienia wskazują na uniwersalne kryteria oceny substratu majątkowego i wymieniając m.in. posiadanie własnego majątku, posiadanie lokalu biura, zatrudnianie personelu, opłacanie rachunków, posiadanie kapitału służącego finansowaniu działalności, samodzielne podejmowanie czynności w obrocie gospodarczym czy posiadanie zarządu posiadającego adekwatne kwalifikacje. Celem tej przesłanki jest zatem ustalenie faktycznej możliwości spełnienia przez odbiorcę należności dwóch pozostałych przesłanek.
Niespełnienie jednej z powyższych przesłanek uniemożliwia kwalifikacje danego podmiotu jako rzeczywistego właściciela płatności, gdyż dopiero łącznie odzwierciedlają one treść tego pojęcia.
Zakres płatności objętych obowiązkiem badania warunku rzeczywistego właściciela
W objaśnieniach zaznaczono, że wymóg badania rzeczywistego właściciela dotyczy tylko tzw. płatności biernych. Warunek rzeczywistego właściciela musi więc być badany dla zastosowania preferencji podatkowej wyłącznie w przypadku płatności z tytułu odsetek, należności licencyjnych i dywidendy. Oznacza to, że w przypadku usług niematerialnych (np. usługi reklamowe czy doradcze) po stronie płatnika nie występuje obowiązek weryfikacji warunku rzeczywistego właściciela.
Według objaśnień, warunek rzeczywistego właściciela stosować należy zarówno do zwolnień przewidzianych w PDOPrU (implementujących dyrektywę Rady 2011/96/UE z 30.11.2011 r., tzw. Parent-Subsidiary, dalej: dyrektywa PS oraz dyrektywę Rady 2003/49/WE z 3.6.2003 r., tzw. Interest-Royalties, dalej: dyrektywa IR), jak również do preferencji wynikających z UPO, nawet jeśli ich regulacje tego nie przewidują.
Minister Finansów zaznaczył, że zwolnienie dywidendy z WHT na podstawie dyrektywy PS może mieć zastosowanie zasadniczo tylko jeżeli jej rzeczywistym odbiorcą jest spółka z UE. Sprecyzował, że celem dyrektywy PS jest neutralność podziału zysku w granicach UE, co ma zastosowanie, kiedy spółka dominująca, na której rzecz jest wypłacany podział zysku, jest jego rzeczywistym właścicielem (przy czym spółką taką może być kolejna spółka w łańcuchu spółek zależnych i dominujących w rozumieniu dyrektywy PS).
Obowiązki płatnika w celu weryfikacji warunku rzeczywistego właściciela
W przypadku gdy zastosowanie danej preferencji podatkowej uzależnione jest od spełnienia warunku rzeczywistego właściciela, płatnik każdorazowo zobowiązany jest do weryfikacji czy dany podmiot faktycznie nim jest. Ustawy podatkowe określają, poprzez wskazanie formalnych obowiązków, zakres okoliczności badanych przez płatnika dla ustalenia, że zaszły fakty świadczące o spełnieniu warunku rzeczywistego właściciela.
W objaśnieniach stwierdzono, że przypadku podmiotów powiązanych konieczne jest zbadanie wszelkich okoliczności skutkujących kwalifikacją danego podmiotu jako rzeczywistego właściciela. Stwierdzono, że nie jest wystarczające uzyskanie oświadczeń i certyfikatów, ale konieczna jest weryfikacja innych dostępnych dokumentów potwierdzających spełnienie każdego elementu definicji, składających się na „wiedzę” płatnika, o której można jednocześnie powiedzieć, że nie uzasadnia przypuszczenia, że istniały okoliczności wykluczające możliwość zastosowania preferencji podatkowej. W przypadku wypłaty do podmiotu powiązanego nie jest więc wystarczające uzyskanie oświadczeń i certyfikatów. Są to przykładowo umowy świadczące o posiadaniu substratu majątkowo-osobowego czy sprawozdania finansowe świadczące o władztwie ekonomicznym nad otrzymywanymi należnościami.
W przypadku dokonywania płatności na rzecz podmiotów niepowiązanych zakres wymaganej weryfikacji jest mniejszy. W takich przypadkach możliwe jest ustalenie faktów koniecznych dla stwierdzenia czy spełniony został warunek rzeczywistego właściciela w oparciu o badanie określonego zakresu okoliczności, tj. w oparciu o uzyskany od podatnika certyfikat rezydencji i jego oświadczenie o spełnieniu warunku rzeczywistego właściciela.
Odniesiono się również do obowiązków tzw. płatnika technicznego (tj. podmiotu wypłacającego dywidendy lub odsetki z tytułu papierów wartościowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych albo na rachunkach zbiorczych) oraz tzw. organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.
W przypadku płatnika technicznego weryfikacja spełnienia warunku rzeczywistego właściciela także jest dokonywana w oparciu o enumeratywnie określoną listę dokumentów. Jest to konsekwencją uwzględnienia podejścia przyjętego przez ustawodawcę i wyrażonego m.in. w art. 30 § 5b czy art. 30 § 5c ustawy Ordynacja podatkowa, zakładającego ograniczenie w określonych przypadkach winy płatnika technicznego ze względu na nieprzekazanie informacji bądź przekazanie nieprawdziwych informacji przez inne podmioty. Podejście to wynika ze specyficznego położenia płatnika technicznego, który ze względu na swoją czysto techniczną funkcję i brak bezpośredniej relacji z odbiorcami płatności ma ograniczony dostęp do informacji na ich temat. Minister Finansów w objaśnieniach podał listę dokumentów i oświadczeń, jakie są wymagane celem wykazania dochowania przez nich należytej staranności przy ustalaniu statusu BO odbiorcy należności.
W odniesieniu do płatności na rzecz zagranicznych organizacji zbiorowego zarządzania płatnik (tj. krajowa organizacja zbiorowego zarządzania) wypłacający należności licencyjne, jest zobowiązany do uzyskania: certyfikatu rezydencji podatkowej kontrahenta, oraz oświadczenia kontrahenta, że jest podmiotem uznanym za organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi za granicą w państwie swojej siedziby. W odniesieniu do wypłat należności na rzecz zagranicznych organizacji zbiorowego zarządzania weryfikacja warunków zastosowania preferencji podatkowej w oparciu o listę dokumentów określoną w objaśnieniach jest wystraczająca dla dochowania obowiązku należytej staranności.
Klauzula „look-through approach” (klauzula LTA)
Objaśnienia dopuszczają klauzulę LTA, która wywodzi się z rozumienia klauzuli rzeczywistego właściciela i jest wprost wyrażona w komentarzu do MK OECD. Ta koncepcja była dotychczas uwzględniana w niektórych orzeczeniach.
W praktyce pozwala ona płatnikowi wypłacającemu należności na zastosowanie zwolnienia lub obniżonej stawki podatku, nawet jeżeli rzeczywisty właściciel tej należności nie jest jej bezpośrednim odbiorcą, a jest ona mu przekazywana przez pośredników. Stosowanie koncepcji LTA na etapie wypłaty należności jest fakultatywne dla płatnika. Płatnik przed zastosowaniem LTA powinien, w ramach należytej staranności, ustalić:
1) rzeczywistego właściciela należności;
2) czy rzeczywisty właściciel rozpoznaje w swoim kraju przychód podatkowy z tytułu otrzymanej należności;
3) czy płatności przekazywane w łańcuchu podmiotów są rodzajowo tożsame;
4) czy spełnione są warunki przewidziane dla danej preferencji podatkowej, omówione w dalszych częściach objaśnień.
Rodzajowa tożsamość płatności oznacza sytuację, w której należność wypłacana przez polskiego płatnika jest następnie przekazywana w łańcuchu płatności do rzeczywistego właściciela pod tym samym tytułem. Zatem objaśnienia dopuszczają LTA w przypadku, gdy płatności przekazywane w łańcuchu podmiotów są rodzajowo tożsame (odsetki-odsetki lub dywidendy-dywidendy), nie ma natomiast konieczności, aby była to tożsamość kwotowa (tj. okoliczność, że wypłacona należność nie została w całości przekazana przez pośrednika rzeczywistemu właścicielowi). Objaśnienia wskazują szczegółowo warunki, w jakich możliwe jest stosowanie koncepcji LTA. Klauzula LTA można zastosować wyłącznie, gdy na moment płatności wiadomo, że dojdzie do transferu płatności do rzeczywistego właściciela.
Źródło: Objaśnienia podatkowe Ministra Finansów z 3.7.2025 r., DD9.8201.4.2025
Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych
W przypadku działalności gospodarczej różnice kursowe od własnych środków pieniężnych powstają wtedy, gdy dochodzi do zmiany wartości waluty w wyniku różnic kursowych między dniem jej nabycia a dniem jej rozchodu (sprzedaży).
W sytuacji, gdy wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych jest inna w dniu ich wpływu od wartości z dnia zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych (art. 15a ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, dalej: PDOPrU – dodatnie różnice kursowe; art. 15a ust. 3 pkt 3 PDOPrU – ujemne różnice kursowe; odpowiednio: art. 24c ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej: PDOFizU; art. 24c ust. 3 pkt 3 PDOFizU). Są to tzw. różnice kursowe od własnych środków pieniężnych. Dla możliwości ustalania tej kategorii różnic kursowych przesądzające znaczenie ma fakt otrzymania lub nabycia środków lub wartości pieniężnych i fakt ich wypływu/sprzedaży (por. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 2.11.2022 r., 0111-KDIB2-1.4010.507.2022.1.AR).
Aby doszło do powstania ww. różnic kursowych, zarówno wpływ waluty, jak i jej rozchód musi mieć związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Powstanie różnic kursowych od środków własnych w walucie obcej jest oderwane od istoty ekonomicznej operacji gospodarczych skutkujących ruchem waluty na rachunku, tj. nie ma znaczenia, czy związane są z zapłatą kosztu podatkowego. Tak stwierdził Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 1.9.2021 r. (0111-KDIB1-1.4010.266.2021.1.BS)
Stosownie do art. 15a ust. 2 pkt 3 PDOPrU (odpowiednio art. 24c ust. 2 pkt 3 PDOFizU) dodatnie różnice kursowe powstają, jeśli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Natomiast w myśl art. 15a ust. 3 pkt 3 PDOPrU (odpowiednio art. 24c ust. 3 pkt 3 PDOFizU) ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.
Ustalając różnice kursowe od środków własnych, należy pamiętać o zastosowaniu odpowiedniego kursu. Z art. 15a ust. 4 PDOPrU (odpowiednio art. 24c ust. 4 PDOFizU) wynika, że w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz zapłaty zobowiązań należy uwzględnić kurs faktycznie zastosowany. Jednak gdy do zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, wówczas stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.
Dopuszczalność żądania skanów dowodu osobistego
Nie, ponieważ bank nie ma podstawy prawnej do takiego żądania.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c) w związku z art. 6 RODO, administrator musi wykazać podstawę przetwarzania danych osobowych, jedną z określonych w art. 6 RODO.
Żądając w opisanej sytuacji skanu dowodów osobistych, bank musiałby wykazać, że dysponuje podstawą prawną do takiego żądania. Taka podstawa mogłaby wynikać z przepisów ustawy z o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.
Należy jednak podkreślić, że w myśl przepisów powołanej ustawy, tzw. Instytucja obowiązana (np. bank) ma obowiązek identyfikacji klienta, osoby upoważnionej do działania w jego imieniu, oraz tzw. beneficjenta rzeczywistego (art. 36 i art. 37 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu).
Taka identyfikacja polega m.in. na ustaleniu imienia i nazwiska, pogłębiona weryfikacja obejmuje sprawdzenie takich danych, jak obywatelstwo, numer PESEL, państwo urodzenia, seria i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość i adresu zamieszkania, jednakże dotyczy to sytuacji, gdy instytucja obowiązana już posiada takie informacje.
Pracownik firmy nie jest jednak ani beneficjentem rzeczywistym, ani klientem. Status beneficjenta posiada każda osoba fizyczna sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, wynikające z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna. Natomiast klientem jest każda osoba fizyczna, prawna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której instytucja obowiązana świadczy usługi lub dla której wykonuje czynności wchodzące w zakres prowadzonej przez nią działalności zawodowej, w tym z którą instytucja obowiązana nawiązuje stosunki gospodarcze, lub na zlecenie której przeprowadza transakcję okazjonalną.
W opisanej sytuacji bank nie dysponuje zatem podstawą prawną do żądania skanów dowodów osobistych pracowników klienta (ani też samego klienta w takiej sytuacji). Firma jako pracodawca również nie jest uprawniona do pozyskiwania kopii dowodu tożsamości.
Dla uniknięcia wątpliwości można poprosić bank o podanie podstawy prawnej żądania dotyczącej pracowników wykonawcy.
Opodatkowanie wynajmu busa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej
Wynajem busa opodatkowany jest według skali podatkowej (8,5%/12,5%).
Przychody z wynajmu samochodów osobowych i furgonetek bez kierowcy (PKWiU 77.11.10.0) zostały wskazane w art. 12 ust.1 pkt 4 lit. f ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (dalej: RyczałtU). Pojazdy w rodzaju busa do 9 osób (plus kierowca) podatkowo zaliczane są jednak do samochodów ciężarowych (innych niż osobowe, w których jest 9 miejsc, ale łącznie z kierowcą – art. 5a pkt 19a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Również najem tych pojazdów, jako najem pozostałych pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli) bez kierowcy (PKWiU 77.12.1), został wskazany w art. 12 ust.1 pkt 4 lit. f RyczałtU jako opodatkowany według skali podatkowej. Niezależnie więc od liczby pasażerów wynajem opodatkowany będzie według skali podatkowej (8,5%/12,5%) przy progu 100 000 zł.
Nie ma także przeszkód, by taką działalność opodatkować liniowo, według stawki określonej w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Należy zauważyć, że tego rodzaju najem może być także opodatkowany ryczałtem według skali, bez prowadzenia działalności gospodarczej (art. 12 ust.1 pkt 4 lit. a RyczałtU), jako przychód ze źródła najem. Obecnie przyjmuje się, że to podatnik decyduje, czy wykonuje najem w ramach działalności gospodarczej, czy prywatnie. Przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze są zaliczane bez ograniczeń do przychodów z najmu prywatnego, chyba że podatnik zdecyduje się wprowadzić samochód do majątku związanego z wykonywaniem działalności gospodarczej (uchwała NSA z 24.5.2021 r., II FPS 1/21, Legalis).
Sprzedaż z wykorzystaniem punktów a powstanie obowiązku podatkowego na gruncie VAT
Jeśli za punkty można nabyć towary i usługi opodatkowane różnymi stawkami VAT, to będziemy mieli do czynienia z bonem różnego przeznaczenia. Jeśli można je wymienić na towary i usługi opodatkowane jedną stawką VAT, to będziemy mieli do czynienia z bonem jednego przeznaczenia.
Jeśli punkty są bonem:
1) jednego przeznaczenia – opodatkowanie następuje w momencie „zakupu” punktów,
2) różnego przeznaczenia – opodatkowanie następuje w momencie „wykorzystania” punktów.
Zdaniem Autora punkty, o których mowa, to tzw. bony (vouchery). Zgodnie bowiem ze stosowną definicją bon to instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług, w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.
Taki właśnie charakter mają te punkty. Są one przyjmowane jako wynagrodzenie za towary lub usługi od określonych dostawców (usługodawców).
Sposób opodatkowania tego zdarzenia jest uzależniony od tego, czy te punkty są bonem jednego przeznaczenia, czy bonem różnego przeznaczenia.
Bon jednego przeznaczenia to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane w chwili emisji tego bonu. Bon różnego przeznaczenia to bon inny niż bon jednego przeznaczenia.
W praktyce sprowadza się to do tego, że jeśli za punkty można nabyć towary i usługi opodatkowane różnymi stawkami VAT, to będziemy mieli do czynienia z bonem różnego przeznaczenia. Jeśli można je wymienić na towary i usługi opodatkowane jedną stawką VAT, to będziemy mieli do czynienia z bonem jednego przeznaczenia.
Obliczanie 31 dni do badań kontrolnych przy przerwie weekendowej
Badania kontrolne wynikają z absencji łącznie przez 36 dni, a więc z przerwą weekendową.
Zgodnie z art. 229 § 2 Kodeksu pracy, pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Sumuje się okres niezdolności do pracy, który wystąpił bez przerw. Przerwę należy przy tym rozumieć jako okres, gdy pracownik odzyskał zdolność do pracy. Zatem, w sytuacji gdy zwolnienie lekarskie nie obejmuje weekendów, okres weekendu wlicza się do 31 dni, od których zależy obowiązek wykonania badań kontrolnych. Trudno bowiem uznać, że pracownik odzyskał w weekend zdolność do pracy.
Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 6.3.2024 r. uznał, że okres 31 dni liczy się poprzez zsumowanie wszystkich następujących bezpośrednio po sobie okresów niezdolności do pracy spowodowanych chorobą pracownika, a więc chodzi tu wyłącznie o zwolnienia lekarskie związane z chorobą jego samego. Nie dotyczy to zaś ewentualnie występujących w międzyczasie okresów przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim w związku z koniecznością osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny (np. dzieckiem). Nie ma znaczenia, czy poszczególne okresy dotyczą tego samego, czy innego rodzaju choroby pracownika. Zatem przykładowo do łącznego czasu niezdolności do pracy powinniśmy zliczać następujące po sobie bezpośrednio: zwolnienie lekarskie od lekarza rodzinnego (np. wystawione w związku z infekcją układu oddechowego), jak też zwolnienie lekarskie od lekarza ortopedy (np. w związku ze schorzeniem narządu ruchu).
Limit przychodów uprawniający do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego
Biorąc pod uwagę wysokość przychodów, w 2025 r. podatnik może stosować ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zarówno do działalności wykonywanej samodzielnie, jak i w ramach spółki cywilnej. Badając prawo do stosowania ryczałtu w 2026 r., podatnik odrębnie powinien sprawdzić możliwość zastosowania tej formy opodatkowania do działalności wykonywanej samodzielnie, biorąc pod uwagę przychody z takiej działalności w 2025 r., i oddzielnie do spółki cywilnej. W drugim przypadku ważna będzie wysokość przychodów uzyskanych w 2025 r. w ramach spółki cywilnej, ale łącznie przez jej wspólników.
W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że przekroczenie w trakcie roku progu przychodowego wyznaczanego równowartością 2 000 000 euro nie pozbawia podatnika prawa do stosowania opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w danym roku, a dopiero od roku następnego. To oznacza, że w analizowanej sytuacji – biorąc pod uwagę wysokość przychodów – w 2025 r. podatnik może stosować ryczałt od przychodów ewidencjonowanych tak do działalności wykonywanej samodzielnie, jak i w ramach spółki cywilnej (w zasadzie – wobec dokonanego wyboru – do działalności samodzielnej podatnik musi stosować tę formę do końca 2025 r., tak samo będzie po wyborze tej formy opodatkowania dla działalności w formie spółki cywilnej).
Badając, czy w 2026 r. podatnik będzie mógł stosować ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i w jakim zakresie, podatnik powinien uwzględnić przychody z 2025 r.
Wyjaśnić należy, że podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności gospodarczej, jeżeli w roku poprzedzającym rok podatkowy:
1) uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej równowartości kwoty 2 000 000 euro, lub
2) uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła równowartości kwoty 2 000 000 euro.
Jak zatem widać, analiza jest odrębna, przy czym przy działalności prowadzonej w formie spółki ważna jest suma przychodów wszystkich wspólników – nie można zatem mówić o bezpośredniej multiplikacji limitu przychodowego.
Wskazać jednocześnie należy, że jeżeli podatnik w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadził działalność samodzielnie, a także w formie spółki, opłaca on w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych:
1) odrębnie z działalności wykonywanej samodzielnie i odrębnie z działalności wykonywanej w formie spółki, gdy spełnia warunki odnoszące się do wysokości przychodu dla obu form działalności, albo
2) z działalności wykonywanej samodzielnie, gdy spełnia warunek określony dla takiej działalności, a z działalności wykonywanej w formie spółki – gdy spełnia warunek określony odrębnie dla działalności w ramach spółki.
Tak więc rozpoczęcie działalności w formie spółki cywilnej w trakcie 2025 r. nie wpływa na możliwość opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym działalności wykonywanej samodzielnie w trakcie tego roku.
Funkcja ksiąg pomocniczych w systemie „FK”
Księgi pomocnicze mogą być prowadzone w odrębnych modułach i dane z nich odpowiednio importowane do systemu księgi głównej. W przypadku wynagrodzeń takie rozwiązanie jest podyktowane m.in. zasadą poufności wynagrodzeń.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy o rachunkowości: „Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla:
1) środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych;
2) rozrachunków z kontrahentami;
3) rozrachunków z pracownikami, a w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia;
4) operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do celów podatkowych);
5) operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i do celów podatkowych);
6) kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów;
7) operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy”.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o rachunkowości: „Konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej. Prowadzi się je w ujęciu systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), komputerowych zbiorów danych, uzgodniony z saldami i zapisami na kontach księgi głównej”.
Nie ma przeszkód, aby funkcję ksiąg pomocniczych pełnił odrębny moduł lub program księgowy. Wówczas należy zapewnić odpowiednie przekazywanie danych do systemu FK. Dane te mogą być przekazywane w sposób zintegrowany. W tym wypadku w polityce rachunkowości należy wskazać, iż dane z programu kadrowego będą przekazywane albo na konto syntetyczne albo odpowiednio konto analityczne dotyczące rozrachunków z tytułu wynagrodzeń. Nie jest wymagane, aby tego typu dane były ujmowane w JPK w podziale na osoby. Zatem – w celu uniknięcia wątpliwości – należy opisać, iż dane dotyczące płac są prowadzone w odrębnym module, natomiast w księgach rachunkowych są ujmowane jedynie w formie zagregowanej.
Termin składania deklaracji ZUS za pracowników zatrudnionych w jednoosobowej spółce z o.o.
W opisanym przypadku spółka z o.o. powinna złożyć deklaracje ZUS i opłacić składki za pracowników do 15. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.
Obowiązek złożenia deklaracji rozliczeniowych oraz opłacenia składek na konta ZUS w przypadku zatrudniania pracowników należy wykonać nie później niż do:
1) 15. dnia następnego miesiąca – dla płatników posiadających osobowość prawną, do których należą m.in. spółki akcyjne, spółki z o.o., spółdzielnie, stowarzyszenia i fundacje,
2) 20. dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników składek, czyli przedsiębiorców opłacających wyłącznie składki za siebie, przedsiębiorców i innych podmiotów nieposiadających osobowości prawnej zatrudniających ubezpieczonych, w tym spółek osobowych (spółka cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna – wspólnicy opłacają składki za siebie i pracowników), wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. oraz prostej spółki akcyjnej.
Pracownik zatrudniony na podstawie stosunku pracy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu. Pracownicy objęci ubezpieczeniami społecznymi mają zapewnioną równość praw i gwarancję wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zasada równego traktowania dotyczy objęcia systemem ubezpieczeń społecznych, obowiązku opłacania składek oraz wypłaty świadczeń pieniężnych.
Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne jest pracodawca, który ma obowiązek zgłosić pracownika do ubezpieczeń na piśmie w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń, czyli od dnia nawiązania stosunku pracy. Zgłoszenie pracownika do ZUS odbywa się na formularzu ZUS ZUA i obejmuje:
- ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe),
- ubezpieczenie zdrowotne,
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Ponadto pracodawca jest zobowiązany do ewidencjonowania i rozliczania wynagrodzeń, naliczania i odprowadzania podatku dochodowego od osób fizycznych. Dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i tych wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia.
Płatnik składek składa do ZUS imienne raporty miesięczne oraz deklarację rozliczeniową ZUS DRA za każdy miesiąc, a składki za ten miesiąc musi opłacić do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczeniowym.