Dziedziczenie przedsiębiorstwa a obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn

Zgodnie z art. 4b PodSpDarU zwalnia się od podatku nabycie w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub udziału w nim, pod warunkiem:

1) zgłoszenia przez nabywcę nabycia własności przedsiębiorstwa lub udziału w nim właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego,

2) prowadzenia tego przedsiębiorstwa przez nabywcę przez okres co najmniej 2 lat od dnia jego nabycia.

Powyższe zwolnienie – w przeciwieństwie do zwolnienia określonego w art. 4a PodSpDarU – nie jest zastrzeżone dla konkretnej grupy odbiorców, co oznacza że również osoba należąca do trzeciej grupy podatkowej może z niego skorzystać, jednak pod warunkiem zgłoszenia nabycia w ciągu 6 miesięcy oraz prowadzenia przedsiębiorstwa przez okres co najmniej 2 lat od jego nabycia.

Jednak jeśli podatnik nie zgłosił w terminie 6 miesięcy nabycia przedsiębiorstwa, nie ma prawa do skorzystania z tego zwolnienia (jak i zwolnienia z art. 4a PodSpDarU), co oznacza, że nabycie to będzie podlegać u niego opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Deklaracja SD-3 powinna zostać złożona w terminie miesiąca od dnia od dnia powstania obowiązku podatkowego. W sytuacji podatnika powinien zrobić on to jak najszybciej, w zeznaniu wykazując wartość poszczególnych składników majątku wchodzących w skład przedsiębiorstwa oraz swój udział w nich. Warto wraz z deklaracją złożyć czynny żal, co pozwoli uniknąć odpowiedzialności na gruncie kodeksu karnego skarbowego za nieterminowe złożenie zeznania.

Wspomniany w pytaniu dział spadku nie ma w tej sytuacji znaczenia, bowiem dział spadku nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wdrażanie dyrektywy dotyczącej równości wynagrodzeń

Do celów obliczania luki płacowej wliczać należy wszystkie składniki wynagrodzenia, które pracownik otrzymuje od pracodawcy z racji swojego zatrudnienia, czyli podstawową lub minimalną płacę, składniki uzupełniające i zmienne. Dotyczy to zarówno wynagrodzenia pieniężnego, jak i rzeczowego, zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. a dyrektywy, który określa definicję „wynagrodzenia” jako zwykłą podstawową lub minimalną płacę godzinową lub płacę miesięczną oraz wszelkie inne świadczenia pieniężne lub rzeczowe, otrzymywane przez pracownika bezpośrednio lub pośrednio (składniki uzupełniające lub zmienne) od swojego pracodawcy z racji swojego zatrudnienia.

Tak przedstawiona w dyrektywie definicja wynagrodzenia oznacza szeroki zakres składników i wypłacanych pracownikom świadczeń i w zasadzie można ją odnieść również do polskich przepisów i orzecznictwa, gdzie poprzez wynagrodzenie rozumie się wszelkie elementy płacowe związane z wykonywaną pracą (por. m.in. postanowienie SN – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 6.11.2024 r. (II PSK 68/24). Wskazuje się w nich, że jedynym obligatoryjnym składnikiem wynagrodzenia za pracę jest wynagrodzenie zasadnicze. Obligatoryjność wynagrodzenia zasadniczego oznacza, że powinno zostać przekazane pracownikowi w każdym kolejnym terminie wypłaty wynagrodzenia za pracę. Natomiast pozostałe składniki mają charakter fakultatywny w tym sensie, że mogą one zostać wprowadzone w drodze odpowiedniego aktu płacowego (układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania, rozporządzenie) albo aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Są jednak również elementami wynagrodzenia.

Wynagrodzenie za nadgodziny oraz dodatki nocne powinny być wliczane do podstawy obliczeniowej, ponieważ są częścią wynagrodzenia za pracę. Podobnie w przypadku premii uznaniowych czy nagród oraz innych składników zmiennych – nawet jeśli nie mają charakteru roszczeniowego, to nie ulega wątpliwości, że mieszczą się w definicji wynagrodzenia, gdyż są związane z wykonywaną pracą i zatrudnieniem więc również powinny być uwzględnione, gdyż dyrektywa wskazuje na konieczność brania pod uwagę wszystkich składników, które pracownik otrzymuje z racji zatrudnienia.

W przypadku nieodpłatnych świadczeń, takich jak abonament medyczny opłacany przez pracodawcę, decyzja o ich uwzględnieniu zależy od tego, czy są one traktowane jako część wynagrodzenia w danej jurysdykcji lub układach zbiorowych. Jeśli tak, można je uwzględnić jako składnik wynagrodzenia.

Wynagrodzenie chorobowe, zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, stanowi element wynagrodzenia więc powinien być wliczony do średniej wynagrodzenia, ale już zasiłki ZUS – raczej nie.

Aktualnie trwają rozmowy i prace m.in. pomiędzy Ministerstwem Pracy a GUS dotyczące stworzenia narzędzia służącego pracodawcom do przekazywania organowi monitorującemu informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1 Dyrektywy, za pośrednictwem systemu GUS. Pracodawcy wprowadzaliby do narzędzia wskaźniki, o których mowa w art. 9 ust. 1., które trafiałyby do organu monitorującego odpowiedzialnego za zbieranie i publikowanie tych danych zgodnie z art. 29 ust. 3 lit. c) Dyrektywy.

Sprzedaż lokali użytkowych niewprowadzonych do ewidencji środków trwałych a PIT

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c PDOFizU odrębnym źródłem przychodu jest odpłatne zbycie nieruchomości (ich części oraz udziału w nieruchomości), a także wymienionych w tym przepisie praw majątkowych związanych z nieruchomościami, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia tych nieruchomości i praw majątkowych – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Z pytania wynika jednak, że zastosowanie znajdzie tu art. 10 ust. 2 pkt 3 PDOFizU, zgodnie z którym art. 10 ust. 1 pkt 8 PDOFizU nie ma zastosowania do składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 PDOFizU, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

Z art. 14 ust. 2 pkt 1 PDOFizU wynika zaś, że przychodem z działalności gospodarczej jest przychód z odpłatnego zbycia składników majątku będących:

1) środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

2) składnikami majątku, o których mowa w art. 22d ust. 1 PDOFizU, z wyłączeniem składników, których wartość początkowa nie przekracza 1500 zł,

3) składnikami majątku, które ze względu na przewidywany okres używania równy lub krótszy niż rok nie zostały zaliczone do środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych,

4) składnikami majątku stanowiącymi spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które zgodnie z art. 22n ust. 3 PDOFizU nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

– wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej.

A zatem chodzi tu o przychód z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, które podlegały wpisaniu do ewidencji środków trwałych – co istotne: podlegających wpisaniu, a niewpisanych do tej ewidencji.

W związku z tym, jak wynika z pytania, w tym przypadku nie ma zastosowania określony w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c PDOFizU pięcioletni okres przedawnienia.

Opisane wyżej zasady opodatkowania odpłatnego zbycia lokali użytkowych nie dotyczą nieruchomości mieszkalnych, do których zgodnie z art. 10 ust. 3 oraz art. 14 ust. 2c PDOFizU stosuje się pięcioletni okres przedawnienia na zasadach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a–c PDOFizU.

Ujęcie w księgach rachunkowych wystawienia upomnienia do zapłaty

Jeśli kontrahent opłaci samą fakturę, to nadal należności dotyczące odsetek i kosztów upomnienia są należnościami wymagalnymi i podatnikowi przysługuje roszczenie o ich zapłatę.

Opodatkowanie dywidend wypłacanych na rzecz podmiotów niemieckich

W przypadku osób fizycznych dywidendy (inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych) są opodatkowane w Polsce według stawki 19%.

W przypadku osób prawnych podatek dochodowy od przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu (dochodu). Jednocześnie jednak można skorzystać ze zwolnienia – przychody te zwalnia się od podatku, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1) wypłacającym dywidendę oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

2) uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych jest spółka podlegająca w Rzeczypospolitej Polskiej lub w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania (np. niemiecka spółka GMBH),

3) spółka, o której mowa w pkt 2, posiada bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, o której mowa w pkt 1,

4) spółka, o której mowa w pkt 2, nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Zwolnienie to ma zastosowanie w przypadku, kiedy spółka uzyskująca dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej posiada udziały (akcje) w spółce wypłacającej te należności w wysokości nieprzerwanie przez okres dwóch lat, także wtedy, gdy okres dwóch lat nieprzerwanego posiadania udziałów (akcji), w wysokości 10% upływa po dniu uzyskania tych dochodów (przychodów). W przypadku niedotrzymania warunku posiadania udziałów (akcji) w wymaganej wysokości, nieprzerwanie przez okres dwóch lat spółka jest obowiązana do zapłaty podatku, wraz z odsetkami za zwłokę, w wysokości 19% dochodów (przychodów) do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym utraciła prawo do zwolnienia. Odsetki nalicza się od następnego dnia po dniu, w którym po raz pierwszy skorzystano ze zwolnienia.

Powyższe stosuje się jednak z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. W myśl art. 10 polsko-niemieckiej umowy dywidendy wypłacane przez spółkę mającą siedzibę w Polsce, na rzecz osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, mogą być opodatkowane w Niemczech.

Jednakże dywidendy takie mogą być opodatkowane także w Polsce i zgodnie z polskim prawem, ale jeżeli osoba uprawniona do dywidend ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech, to podatek tak wymierzony nie może przekroczyć:

1) 5% kwoty dywidend brutto, jeżeli osobą uprawnioną jest spółka (inna niż spółka osobowa), której bezpośredni udział w kapitale spółki wypłacającej dywidendy wynosi co najmniej 10%,

2) 15% kwoty dywidend brutto we wszystkich pozostałych przypadkach.

Aby skorzystać ze stawki podatku określonej w polsko-niemieckiej umowie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, należy przedłożyć niemiecki certyfikat rezydencji. Certyfikat nie jest wymagany w przypadku spółki GmbH, o ile posiada ona wymagane udziały.

Możliwość skorzystania z ulgi na start i ​Małego ZUS

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Powyższe ograniczenie dotyczy wyłącznie działalności gospodarczej, a tym samym wcześniejsze prowadzenie jednoosobowej spółki z o.o. nie pozbawia prawa do tej preferencji.

Jeżeli jednak podatnik będzie cały czas prowadzić jednoosobową spółkę z o.o., będzie zobowiązany do opłacania składek społecznych z tego tytułu. Prowadząc jednoosobową spółkę z o.o. i JDG podatnik – co do zasady – może wybrać, z której działalności będzie opłacał składki społeczne. Jeżeli w odniesieniu do JDG korzystamy z ulgi na start, to nie ma zbiegu, a tym samym składki społeczne należy odprowadzić w odniesieniu do spółki z o.o.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, którzy prowadzą JDG lub spółki cywilne, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Powyższe nie ma zastosowania do osób, które:

1) prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność,

2) wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę, że jednoosobowa spółka z o.o. jest formą pozarolniczej działalności, prowadzenie takiej spółki w ciągu poprzednich 60 miesięcy pozbawia podatnika prawa do skorzystania z Małego ZUS.

Wykupienie pojazdu z leasingu i jego późniejsza sprzedaż

Bywa tak, że przedsiębiorcy wykupują samochód z leasingu do majątku prywatnego. Polega to na tym, że podatnik rezygnuje z prawa do odliczenia podatku od nabycia, uznając środek transportu za niezwiązany po wykupie z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zgodnie z aktualnym stanowiskiem fiskusa sprzedaż samochodu osobowego uprzednio wykupionego z leasingu do majątku osobistego bez prawa do odliczenia VAT, nawet jeśli pojazd był czasowo użytkowany przed zbyciem w działalności gospodarczej, nie skutkuje po stronie przedsiębiorcy obowiązkiem odprowadzenia podatku należnego (por. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 19.1.2024 r., 0111-KDIB3-1.4012.826.2023.2.IK). Sprzedaż takiego pojazdu poczytywana jest za sprzedaż prywatną podatnika, realizowaną poza jego profesjonalną aktywnością zawodową.

Skoro sprzedawca, który dokonuje zbycia pojazdu wykupionego z leasingu, nie będzie dział w charakterze podatnika VAT, to nie może udokumentować transakcji za pomocą faktury. Tego rodzaju dokumenty są bowiem uprawnieni/zobowiązani wystawić tylko podatnicy VAT (art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług).

Sprzedaż samochodu najlepiej będzie potwierdzić umową sprzedaży sporządzoną w formie pisemnej, zaopatrzoną we własnoręczne podpisy stron.

Na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 4 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanych uprzednio na potrzeby związane z działalnością gospodarczą na podstawie umowy leasingu. Przychód z odpłatnego zbycia tych ruchomości (a więc m.in. pojazdów samochodowych) powstaje przez okres 6 lat, liczonych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu wycofania z działalności gospodarczej rzeczy w związku z ich wykupem z leasingu oraz dniem ich odpłatnego zbycia.

W przypadku wykupu samochodu z leasingu, przez wycofanie pojazdu z działalności gospodarczej rozumie się przekazanie tego samochodu po wykupie do majątku osobistego przedsiębiorcy.

W konsekwencji podatnik sprzedający samochód po wykupie z leasingu, przed upływem 6 lat od dokonania tej czynności, zobowiązany jest włączyć przychód uzyskany ze sprzedaży do pozostałych przychodów osiągniętych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. W razie prowadzenia w dniu zbycia pojazdu działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przedsiębiorca zapłaci ryczałt w stawce 3% na mocy art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Jeżeli w roku zbycia pojazdu przedsiębiorca wybierze inną formę opodatkowania przy prowadzeniu działalności, podatek od sprzedaży zapłaci zgodnie z zasadami opodatkowania obowiązującymi dla danej formy opłacania podatku dochodowego.

Termin udzielenia urlopu okolicznościowego w związku ze zgonem członka rodziny

Zgodnie z § 15 rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy:

1) na 2 dni – w przypadku ślubu pracownika, urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,

2) na 1 dzień – w przypadku ślubu dziecka, zgonu i pogrzebu siostry, brata, teścia, teściowej, dziadka, babci, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Z powyższej regulacji wynika, że tzw. urlop okolicznościowy to płatne zwolnienie od pracy, które przysługuje w celu umożliwienia załatwienia spraw bezpośrednio związanych z określonym, ważnym zdarzeniem życiowym – np. pogrzebem osoby bliskiej. Zazwyczaj obejmuje on jeden lub dwa dni robocze.

Choć przepisy nie precyzują terminu, w jakim należy wykorzystać zwolnienie, przyjmuje się, że musi ono mieć związek czasowy i funkcjonalny ze zdarzeniem, którego dotyczy. Pracodawca, jako podmiot ponoszący koszt zwolnienia (wypłacający wynagrodzenie mimo nieobecności pracownika), ma prawo żądać uzasadnienia i udokumentowania zasadności wniosku o udzielenie urlopu.

W praktyce oznacza to, że wniosek złożony po upływie kilku tygodni lub miesięcy od zdarzenia może zostać uznany za nieuzasadniony, jeśli nie jest związany z organizacją pogrzebu czy innymi bezpośrednimi obowiązkami wynikającymi ze śmierci osoby bliskiej.

W przypadku odmowy udzielenia zwolnienia przez pracodawcę, pracownik może dochodzić swoich praw przed sądem pracy. Zgodnie z art. 262 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, sąd pracy jest właściwy do rozpoznawania sporów wynikających ze stosunku pracy, w tym dotyczących odmowy udzielenia urlopu okolicznościowego.

Przepisy nie wskazują dokładnego terminu, w jakim należy skorzystać z urlopu okolicznościowego po śmierci osoby bliskiej, jednak przyjmuje się, że powinien on przypadać w możliwie bliskim czasie od zdarzenia – tak, aby zachować związek z jego istotą (np. przygotowaniem i uczestnictwem w pogrzebie).

W analizowanym przypadku, w którym zgon osoby bliskiej nastąpił 28.5.2025 r., a pracownik złożył wniosek o urlop dopiero pod koniec sierpnia 2025 r., powołując się na konieczność załatwienia spraw spadkowych, uważam, że pracodawca może zasadnie odmówić udzielenia urlopu okolicznościowego. Celem tego zwolnienia nie jest bowiem załatwianie spraw majątkowych czy spadkowych, lecz umożliwienie pracownikowi uczestnictwa w pogrzebie lub realizacji zadań organizacyjnych bezpośrednio z nim związanych.

Prawo do pełnego odliczenia VAT a konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań technicznych pojazdu

Autor nie wie, czy ten samochód w ogóle spełnia warunki pozwalające na pełne odliczenie VAT, z uwagi na jego cechy konstrukcyjne. Autor zakłada, że jest to samochód mający dopuszczalną masę całkowitą nieprzekraczającą 3,5 tony. W związku z tym pojazd ten może być objęty pełnym odliczeniem VAT z uwagi na swoje cechy konstrukcyjne, ale tylko wtedy, jeśli ma jeden rząd siedzeń.

Taki samochód kwalifikuje się do pełnego odliczenia, jeśli ma określone cechy konstrukcyjne. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dla takiego samochodu należy przeprowadzić (dodatkowe) badanie techniczne, aby potwierdzić (udowodnić) takie jego cechy. Przeprowadzenie tych badań nie jest warunkiem materialnoprawnym odliczenia podatku, ale zaświadczenie z badania jest jedynym legalnym środkiem dowodowym pozwalającym na potwierdzenie tych cech.

Innymi słowy – koń jaki jest każdy widzi, ale jeśli organ podatkowy będzie domagał się od podatnika, aby przedstawił dowód na to, że koń to koń, to wówczas podatnik będzie musiał poddać rzeczonego konia (tj. Forda Transit) badaniom u weterynarza (tj. w okręgowej stacji kontroli pojazdów), celem uzyskania zaświadczenia, że koń to istotnie koń.

Niektóre organy podatkowe skłonne są uważać, że koń bez papierów to nie koń. To oczywisty nonsens, zaś po stronie podatników stają sądy administracyjne. W wyroku WSA w Bydgoszczy z 19.2.2020 r. (I SA/Bd 784/19, Legalis) wskazano, że:

Kodeks postępowania w zakresie AI ogólnego przeznaczenia

Dobrowolny charakter Kodeksu GPAI