Większość przepisów tzw. tarczy antykryzysowej 2.0, czyli ustawy z 16.04.2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. poz. 695) obowiązuje od 18 kwietnia 2020 r. Nowelizuje ona ustawę z 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 ze zm.), tj. specustawę, a także wprowadza poprawki do wielu innych aktów prawnych.

9 nowych rozwiązań dotyczących zatrudnienia w tarczy antykryzysowej 2.0

L.p. Rodzaj rozwiązania Sposób realizacji
1. Wprowadzenie e-szkoleń wstępnych bhp i wydłużenie ważności szkoleń okresowych

(art. 12e specustawy, wprowadzany art. 73 pkt 16 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Przeprowadzanie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii szkoleń wstępnych bhp i służby w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej

– E-szkolenia nie obejmą instruktażu stanowiskowego: pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym oraz na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych, pracownika przenoszonego na jedno z tych stanowisk, ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką

– Wydłużenie ważności szkoleń okresowych bhp do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii, jeśli termin przeprowadzenia nowych przypada w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego /epidemii albo w ciągu 30 dni od ich odwołania
2. Rozszerzenie uprawnień pracodawców związanych z działaniem infrastruktury krytycznej do „dyżurowania” w godzinach nadliczbowych i odpoczywania w zakładzie pracy

(art. 15x specustawy, zmieniany art. 73 pkt 30 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Dotychczasowe uprawnienia to: zmiana systemu lub rozkładu czasu pracy pracowników do odwołania zagrożenia epidemicznego/epidemii oraz możliwość polecania pracownikom świadczenia pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji

– Nowe uprawnienia to: zobowiązanie pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do jej wykonywania pracy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (wyłączenie art. 1515 § 2 KP), a także polecenie pracownikowi realizowania prawa do odpoczynku w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę
3. Zapewnienie legalności pracy cudzoziemców w Polsce

(art. 15z1 specustawy, wprowadzany art. 73 pkt 31 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Pobyt cudzoziemca na tym terytorium będzie legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu w Polsce wynikającego z wiz i dokumentów pobytowych wydanych przez państwo Shengen i pozostające w obszarze Shenegn, lub ruchu bezwizowego, do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, jeśli w dniu ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii przebywał w Polsce na podstawie wymienionych wiz lub dokumentów

– W czasie takiego pobytu cudzoziemcom przysługuje prawo do wykonywania pracy w Polsce, jeżeli posiadają ważne zezwolenie na pracę lub pracę sezonową albo oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy
4. Wydłużenie okresu wypłaty świadczeń postojowych dla samozatrudnionych oraz osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, tj. agencyjnej, zlecenia, o dzieło lub o świadczenie usług

(zmieniony art. 15zr i dodany art. 15zua specustawy na podstawie art. 73 pkt 34-37 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Zamiast jednorazowo świadczenie postojowe ma być wypłacane trzykrotnie

– Ponowna wypłata będzie realizowana na podstawie oświadczenia osoby, która otrzymała już raz świadczenie, po wykazaniu, że sytuacja finansowa nie poprawiła się
5. Przenoszenie pracowników samorządowych

(art. 15zzz1 specustawy, wprowadzany art. 73 pkt 50 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Możliwość przeniesienia w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, pracownika samorządowego, za jego zgodą, do wykonywania innej pracy, niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami, w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej, w tej samej lub innej miejscowości, jeżeli nie narusza to ważnego interesu jednostki, która dotychczas zatrudniała pracownika samorządowego, oraz przemawiają za tym ważne potrzeby po stronie jednostki przejmującej

– Wykonywanie pracy po prześnieniu ma nie trwać dłużej niż do 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii

– Postawą przeniesienia ma być porozumienie jednostek
6. Wliczenie okresu zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracowników młodocianych do okresu, za który przysługuje dofinansowanie

(art. 15zzzzm specustawy, wprowadzany art. 73 pkt 57 i art. 118 pkt 5 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Dotyczy okresu zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy pracowników młodocianych odbywających przygotowanie zawodowe w związku z czasowym ograniczeniem lub czasowym zawieszeniem funkcjonowania jednostek systemu oświaty

– Okres zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy wlicza się od 12 marca 2020 r.
7. Zmniejszanie zatrudnienia i pogarszanie warunków zatrudnienia w administracji rządowej

(art. 15zzzzzo-art. 15zzzzzx specustawy, wprowadzany art. 73 pkt 57 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Ograniczanie kosztów wynagrodzeń osobowych ma dotyczyć osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędach obsługujących członków Rady Ministrów, urzędach obsługujących organy administracji rządowej w województwie, a także w jednostkach podległych i nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów, ministra kierującego działem administracji rządowej lub wojewodę

– Ma być wprowadzane rozporządzeniem rady ministrów w razie powstania stanu zagrożenia dla finansów publicznych państwa z powodu negatywnych skutków gospodarczych COVID-19, w formie obowiązku zmniejszenia zatrudnienia w wymienionych podmiotach lub wprowadzenia, na czas określony, nie dłuższy niż do końca danego roku budżetowego, mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy

– Zmniejszenie zatrudnienia będzie mogło nastąpić przez: rozwiązanie stosunku pracy (w tym z pracownikiem posiadającym ustalone prawo do emerytury lub renty), niezawarcie kolejnej umowy o pracę, , a także obniżenie wymiaru czasu pracy z jednoczesnym proporcjonalnym zmniejszeniem wynagrodzenia za pracę

– Wybór pracowników objętych zmniejszaniem zatrudnieniem nastąpi zgodnie z wcześniej ustalonymi kryteriami, przy zachowaniu przepisów ochronnych art. 39-41 KP, z tym że będzie możliwe wypowiedzenie stosunku pracy w czasie urlopu udzielonego na co najmniej 3 miesiące, a jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia – także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy; wypowiedzenie zmieniające ma być dopuszczalne niezależnie od okresu, na który urlop jest udzielony, lub okresu trwania innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy

– Przy zmniejszaniu zatrudnienia zostaną wyłączone przepisy odrębne dotyczące szczególnej ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy oraz ustalające szczególne przesłanki lub warunki nawiązywania lub rozwiązywania stosunku pracy, z wyjątkiem: działaczy związkowych, społecznych inspektorów pracy i inspektorów ochrony danych osobowych

– Zmniejszanie zatrudnienia ma wymagać zawiadomienia związków zawodowych, a gdy ich nie ma – przedstawicieli pracowników; art. 38 KO będzie wyłączony

– Osoby tracące pracę mają otrzymać odprawy pieniężne uzależnione od zakładowego stażu pracy

– Mniej korzystne warunki pracy mogą polegać na zawieszeniu prawa do dodatkowych składników wynagrodzeń, nagród, premii i innych świadczeń o takim charakterze, lub zawieszeniu uprawnień wynikających z innych przepisów, w tym prawa do dodatkowego urlopu, przy czym w czasie obowiązywania tych ograniczeń, nie będą stosowane przepisy stanowiące podstawę do przyznawania zawieszonych składników wynagrodzeń, świadczeń lub uprawnień
8. Zawieszenie pierwszych i okresowych ocen w służbie cywilnej oraz przedłużenie umów o pracę

(art. 95 tarczy antykryzysowej 2.0)

 – Zawieszenie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii wykonywania obowiązków wynikających z art. 38 ust. 1 oraz z art. 81 ust. 3 ustawy o służbie cywilnej

– Oceny mają być przeprowadzone w okresie nie dłuższym niż 30 dni od dnia odwołania danego stanu

– Umowy o pracę osób podejmujących po raz pierwszy pracę w służbie cywilnej zostaną przedłużone nie później niż do 90 dni od dnia odwołania danego stanu
9. Możliwość wprowadzenia dnia wolnego od pracy przez premiera

(art. 13 tarczy antykryzysowej)

 – Prezes Rady ministrów może rozporządzeniem określić dzień wolny od pracy w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego w Polsce

– Uprawnienie to zostało wprowadzone do ustawy z 18.01.1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 90)