1. Wprowadzenie podatku minimalnego
W prowadzenie podatku minimalnego do PDOPrU nastąpiło 1.1.2022 r. i było tłumaczone jako uszczelnienie systemu podatkowego oraz miało na celu ograniczenie przerzucania dochodów do zagranicznych spółek o korzystniejszym poziomie opodatkowania. Jednak z uwagi na sytuację polityczno-gospodarczą (skutki pandemii, wojna na Ukrainie) zawieszono obowiązywanie przepisów dotyczących podatku minimalnego zawartych w art. 24ca PDOPrU do końca 2023 r.
Ustawą z 7.10.2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2180) dodano art. 38ec do PDOPrU zgodnie z którym, podatnicy zobowiązani do zapłacenia podatku minimalnego zostali zwolnieni z tego obowiązku za okres od 1.1.2022 r. do 31.12.2023 r. (dotyczy to podatników, których rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym). Natomiast w przypadku roku podatkowego innego niż rok kalendarzowy, to zwolnienie obowiązuje, jeśli rok podatkowy rozpoczął się przed 1.1.2024 r., a zakończył się po 31.12.2023 r. (w takiej sytuacji zwolnienie obowiązuje do końca tego roku podatkowego). Ponadto ustawą nowelizującą wprowadzono zmiany w dotychczasowych regulacji dotyczących podatku minimalnego zawartych w art. 24ca PDOPrU.
2. Podatnicy podatku minimalnego
Podatek minimalny jest należny, co do zasady, w przypadku, gdy spółka poniesie stratę podatkową lub nie przekroczy 2% progu rentowności i może go zapłacić spółka będąca podatnikiem CIT (akcyjna, sp. z o.o., prosta spółka akcyjna, komandytowa, komandytowo-akcyjna, wybrane spółki jawne lub ich zagraniczne odpowiedniki, jeśli prowadzą działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład). Podatek ten obejmuje:
- podatników, którzy mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania,
- podatkowe grupy kapitałowe,
- podatników prowadzących działalność poprzez położony na terytorium RP zagraniczny zakład,
– którzy z działalności operacyjnej za dany rok podatkowy ponieśli stratę albo u których udział dochodu w przychodach nie przekroczył wysokości 2%.
3. Wyłączenia z podatku
Zgodnie z art. 24ca ust. 14 PDOPrU podatku minimalnego nie stosuje się m.in. do podatników:
- którzy rozpoczęli działalność oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym;
- będących przedsiębiorstwami finansowymi;
- jeżeli w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy;
- których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada:
a) bezpośrednio lub pośrednio, więcej niż 5%: udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną,
b) innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;
5) wchodzących w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli:
a) rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz
b) obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 2
– przy czym przy ustalaniu warunków, o których mowa w lit. a i b, uwzględnia się wszystkie spółki z grupy będące podatnikami o krajowej rezydencji podatkowej lub należące do PGK;
7) będących małymi podatnikami.
4. Podstawa opodatkowania
Stawka minimalnego podatku dochodowego od osób prawnych wynosi 10% podstawy opodatkowania.
Podstawę opodatkowania podatkiem minimalnym stanowi 1,5% przychodów podatnika (innych niż z zysków kapitałowych) oraz “nadmiernych” kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych. Podatnik będzie mógł też wybrać uproszczony sposób obliczenia podstawy opodatkowania (art. 24ca ust. 3a PDOPrU), czyli stanowiącej kwotę odpowiadającą 3% wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych. O wyborze takiego sposobu ustalania podstawy opodatkowania poinformuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, za który dokonał takiego wyboru.
Należy zauważyć, że ustawa nowelizująca w art. 24ca ust. 2 PDOPrU wprowadziła zmiany w sposobie wyliczania straty oraz udziału dochodów w przychodach poprzez dodatkowe wyłączenia:
- z kosztów podatkowych opłat z tytułu umowy leasingu, w tym odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego wykorzystywanego na podstawie umowy leasingu finansowego,
- z przychodów oraz kosztów podatkowych wartości należności handlowych zbywanych na rzecz podmiotów z branży faktoringowej,
- z kosztów podatkowych 20 proc. kosztów z tytułu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne oraz wpłat do pracowniczych planów kapitałowych,
- z kosztów podatkowych wzrostu wartości energii elektrycznej, cieplnej i gazu przewodowego w odstępach rocznych,
- wartości podatku akcyzowego (przy uwzględnieniu także obrotu wyrobami akcyzowymi), podatku od sprzedaży detalicznej, podatku od gier, opłaty paliwowej oraz opłaty emisyjnej.
Kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie będzie się pomniejszać o należny za ten sam rok podatkowy podatek obliczony na zasadach ogólnych. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe, następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy. Jeśli rok podatkowy spółki jest równy kalendarzowemu, to pierwszym rokiem podatkowym za który spółka spełniająca ww. warunki zapłaci podatek minimalny będzie 2024 rok. Podatek ten będzie płacić do końca marca 2025 r.
