Dzięki Dyrektywie Omnibus została wzmocniona pozycja konsumenta

Projekt ustawy implementującej Dyrektywę Omnibus

Projekt ustawy jest odpowiedzią na coraz częściej spotykane działania skutkujące wprowadzaniem konsumentów w błąd. Nowe przepisy to szansa dla konsumentów na bezpieczne zakupy. Dowiedz się wszystkiego, co warto wiedzieć o Dyrektywie Omnibus (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z 27.11.2019 r. zmieniająca dyrektywę Rady 93/13/EWG z 5.4.1993 r., dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/29/WE oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia przepisów UE dotyczących ochrony konsumenta). Projekt ustawy implementującej Dyrektywę – ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw z 20.7.2022 r. został przekazany do I czytania na posiedzeniu Sejmu. Przewiduje się, że uchwalenie ustawy i jej wejście w życie powinno nastąpić jesienią 2022 r.

Przejrzystość cen promocyjnych

Jak dotąd brakowało regulacji prawnych dotyczących cen promocyjnych, czyli informowania klientów o rzeczywistej cenie danego produktu przed jej obniżką, a następnie o cenie po. To dawało pole do pewnych niezgodnych z etyką sprzedaży działań. Na krótko przed planowaną promocją sprzedawcy znacznie podwyższali cenę, by efekt promocji zrobił wrażenie na konsumencie. Obecnie będzie to niemożliwe – teraz będzie trzeba poinformować klienta o najniższej cenie za dany produkt, która obowiązywała w ciągu 30 dni przed planowaną obniżką. Reguła zobowiązuje i sklepy stacjonarne, i platformy sprzedażowe online.

Manipulacja opiniami

Z pewnością każdy świadomy internauta zdał sobie sprawę, jak działają sekcje z recenzjami i opiniami o produktach w wielu sklepach internetowych – nawet tych, co do których nikt nie jest podejrzliwy. Nie od dziś wiadomo, że każdy przedsiębiorca zawsze chce przychylnie wypowiadać się o swoim produkcie. Sprzedawcy jednakże potrafili kolorować rzeczywistość, publikując opinie osób, które nawet nie miały styczności z danym produktem. Czasami przychylne komentarze były pisane na zlecenie a wszelkie negatywne kasowano. Dyrektywa Omnibus stanowczo zakazuje takich działań. Opinie mają być weryfikowane, czy faktycznie pochodzą od osób, które kupiły i używały danego produktu lub korzystały z usługi. Na stronie internetowej będą miały być publikowane i pozostawiane wszystkie komentarze o produkcie/usłudze, również te negatywne.

Kim jest sprzedający oraz dane kontaktowe

W erze szybko rozwijającego się handlu elektronicznego kupujący często nie zastanawiają się, od kogo kupują produkty lub kto oferuje usługi. Wchodzi zatem w życie obowiązek powiadomienia konsumenta, czy sprzedawca jest przedsiębiorcą. Co więcej, informacje o tym ma zbierać dostawca platformy internetowej na podstawie oświadczenia sprzedającego i w sposób jasny i zrozumiały przekazywać dalej tę wiedzę dalej.

Zmianie ulegną również obowiązki dotyczące informacji o ewentualnym kontakcie ze sprzedawcą. Dane te nie będą ukryte ani trudne do znalezienia na stronie – konsumenci powinni mieć łatwy dostęp do numeru telefonu i adresu e-mail sprzedawcy, aby w razie potrzeby można było się z nimi szybko skontaktować. Jako ciekawostkę warto dodać, że Dyrektywa Omnibus zdejmuje z przedsiębiorców konieczność podawania numeru faks –ta forma kontaktu powoli przechodzi do historii.

Zindywidualizowana cena

Dyrektywa Omnibus w dużej mierze reguluje aspekt przejrzystości cen. Dotyczy to również wyboru ceny w oparciu o algorytm oceniający zachowanie konsumentów na stronie sklepu. Według nowych zasad kupujący musi być poinformowany o tym, że cena, którą widzi, została wygenerowana poniekąd dla niego przez algorytm i może różnić się od ceny, którą zobaczy za parę dni lub z innego urządzenia. Zasada dotyczy tylko transakcji online. Samo korzystanie z tego typu algorytmów nie jest negowane, ale pojawiła się konieczność informowania klientów o ich użyciu .

Koniec ery botów wykupujących bilety

Być może nic nie denerwuje fanów kultury bardziej niż to, że gdy tylko pojawią się bilety na zaplanowane wydarzenie, od razu ukazuje się komunikat ,,wyprzedane’’. I nie byłoby w tym nic aż tak drażniącego, gdyby nie fakt, że niektóre podmioty kupują masowo bilety za pomocą odpowiednio przygotowanego oprogramowania tzw. botów. Dyrektywa Omnibus stawia jasny cel – trzeba zakazać odsprzedaży biletów nabytych taką drogą. Oznacza to, że wielu przedsiębiorców nie będzie już mogło dystrybuować zakupionych w ten sposób biletów na wydarzenia sportowe, muzyczne czy kulturalne po wyższej cenie, a konsumenci zyskają szansę zakupu biletów bezpośrednio od organizatora.

Ważna jest jakość

Niestety, niektórzy przedsiębiorcy są mistrzami w małych „oszustwach” mających na celu zwiększenie ich zysków. Dyrektywa Omnibus zwraca uwagę na podwójną jakość „takich samych” produktów i zakazuje niezgodnych z zasadami etyki praktyk. Co oznacza podwójna jakość? Chodzi o wprowadzanie na rynek produktów, które nie różnią się od siebie wyglądem – na pierwszy rzut oka konsument nie jest w stanie znaleźć różnicy. A mimo to te dwie rzeczy różnią się np. składem, właściwościami materiału itd. a tych różnic nie da się obiektywnie uzasadnić. Najczęściej spowodowane to było wprowadzaniem produktów na różne rynki, np. wschodni i zachodni. O różnicy jakości pomiędzy produktami przedsiębiorca zatem będzie musiał poinformować konsumenta albo w ogóle wyeliminować je z linii produkcyjnej.

Pozycjonowanie produktów

Pozycjonowanie produktów stało się jednym z filarów sprzedaży internetowej. Ma realny wpływ na zwiększenie zainteresowania danym produktem. Dyrektywa wprowadzi obowiązek informowania konsumentów o technikach stosowanych do korygowania lub obniżania pozycji najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową. Przepisy wprowadzać będą także obowiązek ujawnienia płatnej reklamy lub innych opłat, które mają przełożenie na pokazywanie się „opłaconych” produktów w wynikach wyszukiwania. Zgodnie z projektem ustawy konsument będzie musiał zostać poinformowany o tym, jakie parametry decydują o tym, które oferty zobaczy jako pierwsze.

Za co będzie odpowiedzialny przedsiębiorca?

Dyrektywa Omnibus podkreśla istotę odpowiedzialności sprzedającego za zgodność towaru/ świadczonej usługi z umową. Co to oznacza w praktyce? Oznacza to tyle, że przedsiębiorca, będąc w pełni odpowiedzialny za dostarczenie towarów o nieskazitelnej jakości, bez wad, jest zobowiązany o poinformowaniu o powyższym konsumenta. Dotyczy to również świadczenia usług – mają być wykonane zgodnie z ustaleniami i konsument powinien mieć tego świadomość. Mowa o wszystkich możliwych produktach i usługach, w tym tych wysyłanych/świadczonych online.

Umowy zawierane podczas zorganizowanych wycieczek, pokazów, nieumówionych wizyt

Dyrektywa Omnibus przedstawia modyfikacje w zawieraniu umów przez przedsiębiorców m.in. w trakcie zorganizowanych wycieczek, pokazów lub w trakcie nieumówionych wizyt w miejscu zamieszkania konsumenta. Istotną różnicą jest to, że przedsiębiorca będzie mógł otrzymać zapłatę za swoje działania dopiero po upływie terminu na odstąpienie od umowy. Jeśli chodzi o konkretny wymiar czasowy, to termin 14 dniowy na odstąpienie od umowy, zostanie wydłużony do 30 dni.

Gratisy w zamian za dane osobowe

Udostępnianie komuś treści/usług cyfrowych w zamian za dane osobowe? Doskonale znana praktyka.! Przedsiębiorcy, którzy w ten sposób gromadzili dane o klientach, zostaną dotknięci zmianami projektowymi. Ochrona konsumentów i ich danych osobowych co do zasady zostanie rozszerzona właśnie w kontekście towarów cyfrowych. Klient może mieć pewność, że to, co przekazuje o sobie firmom, jest bezpieczne i nie zostanie wykorzystane do innych niż ustalone celów.

Dyrektywa Omnibus a rękojmia

Zmiany zachodzące dzięki nowym przepisom dotyczące rękojmi kładą nacisk na zgodność rzeczy z umową i szczegółowo precyzują, co oznacza, że produkt jest z nią niezgodny, a nie jak dotychczas – opierając się na pojęciu wady fizycznej lub prawnej rzeczy.

Co będzie świadczyć o tym, że produkt jest zgodny z zawartą umową? Dyrektywa Omnibus dokładnie definiuje taki towar. Na pewno muszą zgadzać się tak podstawowe parametry, jak rodzaj, zgodność z opisem, jakość i przystosowanie do celu, w którym towar ma być wykorzystywany przez konsumenta (po wcześniejszym uzgodnieniu tego ze sprzedawcą). Aby towar uzyskał status zgodnego z umową, musi być dostarczony z niezbędnymi akcesoriami i w pełni nadawać się do wykorzystania w taki sposób, w jaki zwyczajowo używa się danego rodzaju produktu. Ponadto, jeśli wcześniej klient miał styczność z próbką lub też wzorem zamawianego towaru, to przedsiębiorca zobowiązany będzie zapewnić pełnowymiarową rzecz w dokładnie takiej samej jakości, jaką udostępniał jeszcze przed zawarciem umowy. W innym razie produkt będzie uznany za niezgodny z umową.

Prawo odstąpienia od umowy lub złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny będzie możliwe tylko wtedy, gdy przedsiębiorca odmówi wymiany lub naprawy towaru, działania będą nieskuteczne bądź gdy z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności będzie wyraźnie wynikać, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Jakie grożą sankcje?

Sankcje związane z nieprzestrzeganiem nowych obowiązków i zaleceń będą motywować przedsiębiorców do podjęcia odpowiednich, zgodnych z prawem i uczciwych działań. W przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nałoży na przedsiębiorcę karę pieniężną do wysokości 20 tys. zł, zaś w przypadku dopuszczenia się przynajmniej 3-krotnie zaniedbań w okresie 12 miesięcy od pierwszego naruszenia, do wysokości 40 tys. zł. W niektórych okolicznościach nienależyte informowanie o obniżkach cen może stanowić również nieuczciwą praktykę rynkową, naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, która zagrożona jest karą pieniężna w wysokości do 10% obrotu.