1. Wyłączenie możliwości wystawiania faktur z NIP nabywcy do paragonów wystawionych bez NIP nabywcy

Najważniejszą znaną obecnie zmianą wprowadzaną z 1.1.2020 r. jest ograniczenie możliwości wystawiania faktur z NIP nabywcy dokumentujących sprzedaż zaewidencjonowaną przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Zmiana ta związana jest z tym, że – jak czytamy w uzasadnieniu ustawy nowelizującej z 4.7.2019 r. – „podatnik nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy też występuje w charakterze konsumenta. To znaczy, jeżeli w momencie dokonywania zakupu dany podmiot występuje w charakterze konsumenta i nabywa określony towar, jako konsument, wówczas nie ma możliwości późniejszej zmiany tego charakteru zakupu. Towar lub usługa nabyta na potrzeby osobiste lub prywatne nie może z czasem przekształcić się w zakup służący działalności gospodarczej z punktu widzenia VAT. Podatnik nie nabędzie prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupu dokonanego w charakterze konsumenta”.

Jednakże w praktyce powszechne jest ujawnianie się przez nabywców jako podatnicy VAT jakiś czas po zakupie. Teoretycznie w takich przypadkach nabywcom nie powinna być wystawiona faktura „na firmę” (z NIP nabywcy), jednak w praktyce powszechne jest w takich przypadkach wystawianie takich faktur żądającym tego nabywcom.

Aby temu zapobiec z 1.1.2020 r. dodany zostanie przepis pozwalający w przypadku sprzedaży udokumentowanej paragonami wystawianie faktury z NIP nabywcy jedynie wówczas, gdy NIP nabywcy został wskazany na paragonie (zob. dodawany art. 106b ust. 5 VATU). Zmiana ta – jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej z 4.7.2019 r. – jest „reakcją na zaobserwowany nieuczciwy proceder polegający na wystawianiu faktur na zaprzyjaźnione firmy, w zamian za korzyść majątkową, do paragonów fiskalnych wygenerowanych przez kasę, a nie odebranych przez klientów. Firmy na podstawie wystawionych faktur dokonują odliczenia VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, a tym samym zawyżają koszty podatkowe”.

Zmianie tej towarzyszyć będzie określenie sankcji nakładanych na podatników wystawiających faktury z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonami bez NIP nabywcy, jak również na podatników ujmujących wystawione na nich takie faktury w ewidencji VAT. Obu grupom podatników – za wyjątkiem osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo przestępstwo skarbowe – ustalane będzie przez organy podatkowe dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze wystawionej do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez NIP nabywcy – zob. dodawane art. 106b ust. 6 oraz art. 109a ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: VATU).

Omawiany zakaz nie będzie dotyczył podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0) (zob. dodawany art. 106b ust. 7 VATU). A zatem podatnicy świadczący takie usługi będą migli wystawiać faktury z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez NIP nabywcy. Zauważyć jednak należy, że – najprawdopodobniej przez przeoczenie – nie zostało wyłączone stosowanie art. 109a VATU, co teoretycznie oznacza, że podatnicy ujmujący w ewidencji VAT wystawiane przez podatników świadczących usługi taksówek osobowych faktury z NIP nabywcy wystawione do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez NIP nabywcy muszą się liczyć z ustaleniem im dodatkowego zobowiązania podatkowego (zapewne jednak w praktyce przyjmie się jednak korzystna dla podatników, wykluczająca to interpretacja przepisów).

Zauważyć przy tym należy, że w praktyce nie wszystkie używane przez podatników kasy rejestrujące umożliwiają wskazywanie NIP na paragonie. Podatnicy używający takie kasy od 1.1.2020 r. nie będą mogli wystawiać do sprzedaży udokumentowanej paragonami faktur z NIP nabywcy. Powoduje to, że przypadkach takich – jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej z 4.7.2019 r. – „nabywca powinien zadeklarować w momencie dokonywania zakupu, że nabywa towar lub usługę, jako podatnik – w takiej sytuacji sprzedawca nie powinien rejestrować zakupu na kasie rejestrującej, tylko powinien od razu wystawić fakturę”.

Omawiana zmiana wejdzie w życie 1.1.2020 r. (zob. art. 28 pkt 5 ustawy nowelizującej z 4.7.2019 r.), jednak nowe przepisy nie będą miały zastosowania w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed 1.1.2020 r. (zob. art. 15 ustawy nowelizującej z 4.7.2019 r.). Będą one miały zastosowanie do sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej od 1.1.2020 r.

2. Likwidacja obowiązku zawiadamiania o wpisie zarządcy sukcesyjnego do CEIDG oraz o zmianach w zakresie tego wpisu

Obecnie na podstawie art. 96 ust. 7a VATU podatnik będący osobą fizyczną jest obowiązany poinformować właściwego naczelnika urzędu skarbowego o:

1) dokonaniu wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) zarządcy sukcesyjnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym, w terminie 7 dni od dnia dokonania tego wpisu;

2) zmianach w zakresie wpisu, o którym mowa w pkt 1 – w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana.

Ustawą z 31.7.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1495) wprowadzi jednak z 1.1.2020 r. zmiany w treści art. 22 ustawy z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1291), które spowodują, że informacje powyższe zawarte będą w dostępnej dla naczelnika urzędu skarbowego Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W związku z tym wskazane powyżej obowiązku zostaną z początkiem 2020 r. zlikwidowane. Nastąpi to przez uchylenie art. 96 ust. 7a VATU i dostosowanie do tego treści art. 96 ust. 8a VATU.