W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1690 opublikowano ustawę z 19.7.2019 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Spośród zmian wprowadzonych do ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.; dalej: PomSpołU) część z nich dotyczy mieszkańców placówek pomocy społecznych.


1. Domy pomocy społecznej

Z dodanych do art. 55 PomSpołU przepisów ust. 2a–21 wynika, że:

  • dom pomocy społecznej (DPS) może określić zasady zgłaszania przez mieszkańców DPS personelowi tego domu wyjść poza jego teren;
  • jeżeli brak opieki zagraża życiu lub poważnie zagraża zdrowiu mieszkańca DPS będącego osobą z zaburzeniami psychicznymi, dyrektor lub kierownik tego DPS może ograniczyć możliwość samodzielnego opuszczania przez tego mieszkańca terenu domu pomocy społecznej na podstawie zaświadczenia lekarza wydanego na czas oznaczony, nie dłuższy niż 6 miesięcy, wskazującego zasadność takiego ograniczenia (ograniczenie może być wydane na czas oznaczony wskazany w zaświadczeniu lekarza, nie dłuższy niż 6 miesięcy);
  • ograniczenie wydaje się w formie pisemnej i zawiera ono wskazanie osoby, której to ograniczenie dotyczy, okresu, na jaki jest wydane, uzasadnienie ograniczenia oraz pouczenie o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się dom pomocy społecznej (w tych sprawach sąd opiekuńczy orzeka niezwłocznie po przeprowadzeniu rozprawy; rozprawa powinna się odbyć nie później niż w ciągu 14 dni od dnia wpływu wniosku o uchylenie ograniczenia);
  • ograniczenie doręcza się mieszkańcowi domu, a gdy jest on osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie, również jego przedstawicielowi ustawowemu; doręczając ograniczenie, dyrektor lub kierownik DPS poucza mieszkańca domu o prawie do złożenia wniosku o uchylenie ograniczenia;
  • informację o ograniczeniu dyrektor lub kierownik DPS przesyła do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się ten dom, w ciągu 3 dni od dnia doręczenia ograniczenia mieszkańcowi DPS;
  • mieszkaniec DPS, w tym również mieszkaniec ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy, małżonek, krewny w linii prostej, rodzeństwo oraz osoba sprawująca nad nim faktyczną opiekę mogą wystąpić do sądu opiekuńczego, w którego okręgu znajduje się DPS, z wnioskiem o uchylenie ograniczenia;
  • za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie w zakresie ograniczenia możliwości samodzielnego opuszczania terenu DPS przez jego mieszkańca odpowiedzialność ponosi podmiot prowadzący DPS lub, w przypadku DPS prowadzonego na zlecenie, odpowiedzialność solidarną ponoszą jednostka samorządu terytorialnego oraz podmiot prowadzący DPS na jej zlecenie.
Ważne
Analogiczne przepisy wprowadzono w odniesieniu do placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku (art. 68 ust. 2a–2h PomSpołU).


2. Ośrodki wsparcia i mieszkania chronione

W art. 97 PomSpołU, który określa zasady odpłatności w za pobyt w ośrodkach wsparcia i mieszkaniach chronionych.

Co do zasady, osoby nie ponoszą opłat, jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego. Jednak nowelizacja dodaje do art. 97 PomSpołU ust. 1a, zgodnie z którym w przypadku osoby bezdomnej skierowanej do schroniska dla osób bezdomnych albo schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zasada ta nie ma zastosowania. Jeżeli dochód osoby samotnie gospodarującej lub dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty kryterium dochodowego, opłata nie może być wyższa niż 30% dochodu osoby samotnie gospodarującej lub dochodu na osobę w rodzinie osoby skierowanej do schroniska dla osób bezdomnych, a w przypadku schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi nie może być wyższa niż 50% tego dochodu.

3. Opieka dla osób pełnoletnich w placówce

Wprowadzono też nowe przepisy, tj. art. 68b i 68c PomSpołU, zgodnie z którymi w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku może być zapewniana opieka wyłącznie osobom pełnoletnim. Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie może być umieszczona w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku za pisemną zgodą jej przedstawiciela ustawowego. Przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie. Przepisy te wejdą w życie 1.1.2020 r.


4. Zmiany w zakresie kar

W art. 130 PomSpołU dodano ust. 4a, zgodnie z którym kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez zezwolenia wojewody placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku prowadzi bez zezwolenia wojewody inną placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, podlega karze pieniężnej w wysokości 40.000 zł.

Natomiast zgodnie z ust. 6 dodanym do art. 130 PomSpołU w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w DPS lub w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, prowadzonej na podstawie zezwolenia, wojewoda może, cofając zezwolenie, wydać decyzję nakazującą wstrzymanie prowadzenia tej placówki lub DPS, z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności.

Ważne
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego prowadzi w systemie teleinformatycznym wykaz nałożonych kar oraz udostępnia dane z tego wykazu wojewodom do celów prowadzenia postępowań w zakresie nałożenia kary lub wydania albo cofnięcia zezwolenia na prowadzenie placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku (art. 131b PomSpołU).

Przepisy te wejdą w życie 1.1.2020 r.