Zmiany wprowadzające decyzje zastępujące dotychczasowy tryb uznawania produktu ubocznego obejmują:

  • nowe zgłoszenia uznania, składane od 29.8.2018 r.;
  • zgłoszenia uznania złożone do organu przed 29.8.2018 r. ale nierozpatrzone przed tą datą (art. 3 ust. 2 OdpadyUZm).

Dotychczasowe uznania wygasną po 6 miesiącach, liczonych od 29.8.2018 r. (art. 3 ust. 1 OdpadyUZm).

Zmiany wprowadzone w procesie produkcyjnym, w którym powstają lub są wykorzystywane uznane produkty uboczne wymagają nowego zgłoszenia uznania (art. 11 ust. 4f ustawy z 14.12.2012 r. o odpadach (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 992 ze zm.; dalej: OdpadyU).

1. Kryteria uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny

Ustawodawca przepisami OdpadyUZm nie zmienił kryteriów uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny niebędący odpadem. Zgodnie z art. 10 OdpadyU przedmiot lub substancja, powstające w wyniku procesu produkcyjnego, którego podstawowym celem nie jest ich produkcja, mogą być uznane za produkt uboczny, niebędący odpadem, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1) dalsze wykorzystywanie przedmiotu lub substancji jest pewne;

2) przedmiot lub substancja mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez dalszego przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa;

3) dany przedmiot lub substancja są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego;

4) dana substancja lub przedmiot spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym prawne, w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi, dla określonego wykorzystania tych substancji lub przedmiotów i wykorzystanie takie nie doprowadzi do ogólnych negatywnych oddziaływań na środowisko, życie lub zdrowie ludzi.

Brak spełnienia choćby jednej z tych przesłanek powoduje, że dana pozostałość procesu produkcyjnego jest odpadem a nie produktem ubocznym.

2. Zastąpienie milczącej zgody decyzją

Procedura dotycząca uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny zobowiązywała i nadal zobowiązuje ich wytwórcę do przedłożenia właściwemu marszałkowi województwa zgłoszenia uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny (art. 11 ust. 1 OdpadyU), spełniającego wymagania określone w art. 11 ust. 2 OdpadyU z dołączonymi dowodami potwierdzającymi spełnienie wymaganych kryteriów (art. 11 ust. 3 OdpadyU). Ten etap postępowania pozostaje bez zmian.

Istotnej zmianie podlega tryb postępowania organu ze zgłoszeniem . Dotychczas zgodnie z art. 11 ust. 4 OdpadyU uznanie przedmiotu lub substancji za produkt uboczny następowało w trybie milczącej zgody, a tylko sprzeciwowi nadawano formę decyzji. Po zmianie wprowadzonej przez OdpadyUZm zarówno uznanie jak i odmowa uznania będzie następowała w drodze decyzji marszałka województwa (art. 11 ust. 4 OdpadyUZm).

W wyniku wprowadzonej zmiany decyzję o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny wydaje się na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat (art. 11 ust. 4a OdpadyU).

3. Współdziałanie organów w procedurze uznania i tryb odwoławczy

Marszałek województwa decyzje o uznaniu lub odmowie uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny będzie wydawał przy współdziałaniu wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska właściwego ze względu na miejsce wytwarzania tego przedmiotu lub tej substancji (art. 11 ust. 4 OdpadyU).

Mimo, że organ współdziałający wyraża swoje w stanowisko w formie opinii (art. 11 ust. 4 OdpadyU), to negatywna opinia w istocie staje się obligatoryjną przesłanką do wydania decyzji odmownej (art. 11 ust. 4c OdpadyU). Zgodne z zasadą współdziałania organów wyrażoną w art. 106 § 5 ustawy z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; dalej: KPA) zajęcie stanowiska przez organ współdziałający następuje w drodze postanowienia, na które stronie służy zażalenie. Dotychczasowe przepisy OdpadyU nie określały przesłanek, których zaistnienie implikowało wyrażenie sprzeciwu. Ustawodawca pozostawiał marszałkowi województwa swobodę uznania substancji lub przedmiotu za produkt uboczny, która odnosiła się do oceny spełnienia przez wnioskodawcę kryteriów, o których mowa w art. 11 ust. 2 i 3 OdpadyU. Co istotne pozytywna opinia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska nie będzie wiązała marszałka województwa, a co za tym idzie w sytuacji wydania pozytywnej opinii marszałek województwa może lecz nie musi wydać decyzji o uznaniu przedmiotu lub substancji za produkt uboczny.

Ustawodawca uprawnił organ współdziałający do przeprowadzenia kontroli w zakresie objętym zgłoszeniem uznania (art. 11 ust. 4b OdpadyU), w której może uczestniczyć marszałek województwa jako organ właściwy do wydania decyzji (art. 11 ust. 4c OdpadyU). Kontrola wstrzymuje bieg terminu do wydania opinii (art. 11 ust. 4e OdpadyU).

Ustawodawca uznając, że postępowanie w sprawie uznania lub odmowy uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny nie należy do rodzajów postępowań, w których udział organizacji społecznych byłby uzasadniony , zwłaszcza, że udział wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska gwarantuje właściwy poziom ochrony środowiska, wprowadził ust. 1a do art. 170 OdpadyU, wyłączający stosowanie w tym postępowaniu art. 31 KPA.

Organem odwoławczym od decyzji marszałka województwa będzie minister właściwy do spraw środowiska (art. 169 OdpadyU).

Ustawodawca uchylił przepis art. 12, który nakładał na marszałka województwa obowiązek przekazywania ministrowi właściwemu do spraw środowiska, w terminie do 31 marca następnego roku, zbiorczej informacji za dany rok o liczbie otrzymanych zgłoszeń uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny, wyrażonych sprzeciwów oraz o przypadkach uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny oraz ich masie.