Stan faktyczny
Przedmiotem kontroli NSA w rozpatrywanej sprawie było zażalenie Sp. z o.o. (dalej: Skarżąca) na postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 18.2.2020 r. w przedmiocie odrzucenia skargi na decyzję organu – Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Zielonej Górze z 22.3.2019 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2015 r.
Zażalenie na postanowienie WSA
Skarżąca wniosła zażalenie na ww. postanowienie WSA w Gorzowie Wielkopolskim, w którego treści podniosła, że sąd I instancji niewłaściwie określił termin doręczenia pełnomocnikowi Skarżącej decyzji Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Zielonej Górze jako 25.3.2019 r., podczas gdy pełnomocnik Skarżącej pozyskał dostęp do zaskarżonej decyzji za pośrednictwem skrzynki ePUAP dopiero 27.3.2019 r. Zatem – zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Skarżącą – dopiero od tego dnia winien być liczony trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
Ponowne rozpoznanie sprawy
Postanowieniem z 10.9.2019 r. (II FZ 483/19) NSA uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. W ocenie NSA w rozstrzygnięciu WSA w Gorzowie Wielkopolskim zabrakło odniesienia się do tego, czy doręczenie decyzji w rozpoznawanej sprawie może zostać uznane za skuteczne w świetle regulacji art. 152 § 3 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm., dalej: OrdPU).
WSA w Gorzowie Wielkopolskim ponownie rozpoznając sprawę uznał, że skarga została wniesiona z uchybieniem terminu, dlatego podlegała odrzuceniu. Sąd ten stwierdził, że wraz z wygenerowaniem urzędowego poświadczenia doręczenia doszło do skutecznego doręczenia pełnomocnikowi Skarżącej przedmiotowej decyzji w trybie art. 152a § 1 OrdPU w dniu 25.3.2019 r. Zatem, w ocenie WSA w Gorzowie Wielkopolskim, skargę wniesioną 25.4.2019 r. (zgodnie z datą stempla pocztowego na kopercie) uznać należało za spóźnioną i jako taką – odrzucić.
Skuteczne doręczenie pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej
Nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem, Skarżąca złożyła zażalenie, zarzucając naruszenie art. 58 § 1 pkt 2, art. 83 oraz art. 197 § 2 w zw. z art. 190 zd. 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm., dalej: PostAdmU) przez ich niewłaściwe zastosowanie, które doprowadziło WSA do błędnego przyjęcia, że skarga podlegała odrzuceniu, albowiem Skarżąca nie uchybiła terminowi do złożenia skargi, w sytuacji gdy w sprawie wystąpiły problemy techniczne w zakresie odbioru pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej oraz gdy urzędowe poświadczenie doręczenia nie spełnia wymagań stawianych tego rodzaju dokumentom przez przepisy prawa (mianowicie nie zawiera wskazania konkretnie godziny doręczenia obok daty na urzędowym poświadczeniu doręczenia).
Zasady doręczania dokumentów drogą elektroniczną
NSA zwrócił uwagę, iż zgodnie z art. 152 § 3 OrdPU, w przypadku doręczenia pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej doręczenie jest skuteczne, jeżeli adresat potwierdzi odbiór pisma w sposób, o którym mowa w art. 152a § 1 pkt 3 OrdPU, tzn. poprzez podpisanie urzędowego poświadczenia odbioru. Zasady wymiany informacji, w tym doręczania dokumentów drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy ePUAP, określają przepisy ustawy z 17.2.2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (t.j.: Dz.U. z 2020 r. poz. 346 ze zm., dalej: InformPodPublU) oraz rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 14.9.2011 r. w sprawie sporządzania i doręczania dokumentów elektronicznych oraz udostępniania formularzy, wzorów i kopii dokumentów elektronicznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 180 ze zm., dalej: DokElR), wydanego w wykonaniu delegacji zawartej w art. 16 ust. 3 InformPodPublU. Przepisy tych aktów prawnych regulują szczegółowe kwestie związane m.in. z wymogami urzędowego poświadczenia odbioru, a także wytworzenia urzędowego poświadczenia doręczenia (UPD). Zgodnie z § 14 DokElR, urzędowe poświadczenie doręczenia jest udostępniane przez system informatyczny podmiotu publicznego w celu umożliwienia podpisania tego poświadczenia przez adresata dokumentu elektronicznego i zawiera:
- pełną nazwę podmiotu publicznego, który doręcza dokument elektroniczny;
- pełną nazwę podmiotu, któremu podmiot publiczny doręcza dokument elektroniczny;
- oznaczenie sprawy;
- jednoznaczne oznaczenie pisma, którego dotyczy;
- w przypadku podpisania poświadczenia doręczenia — datę i czas podpisania rozumiane jako data i czas doręczenia dokumentu elektronicznego.
NSA stanął na stanowisku, zgodnie z którym w niniejszej sprawie nie sposób zgodzić się z twierdzeniami pełnomocnika Skarżącej, że doszło do naruszenia przepisów prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wymienionych w zażaleniu.
W pierwszej kolejności NSA wskazał, że WSA zrealizował wytyczne NSA w zakresie wskazania konkretnie godziny obok daty na urzędowym poświadczeniu doręczenia oraz oceny skuteczności doręczenia decyzji. Sąd I instancji, realizując wskazania NSA, zarządzeniem z 26.9.2019 r. wezwał Dyrektora Izby Administracji Skarbowej m.in do wykazania daty i godziny udostępnienia przez system teleinformatyczny adresatowi do pobrania doręczanego dokumentu elektronicznego (zaskarżonej decyzji) wraz z podpisanym przez niego poświadczeniem doręczenia. Organ zwrócił się natomiast do Ministerstwa Cyfryzacji o udzielenie informacji w ww. zakresie. Zgodnie z odpowiedzią i danymi udostępnionymi przez Wydział Utrzymania Systemów Departamentu Systemów Państwowych Ministerstwa Cyfryzacji urzędowe poświadczenie doręczenia zostało dostarczone do adresata 22.3.2019 r. o godz. 20:21; użytkownik odebrał, odczytał i podpisał urzędowe poświadczenie doręczenia 25.3.2019 r. o godz. 9:39; dokument z decyzją wpłynął na skrytkę adresata 25.3.2019 r. o godz. 9:39 i był możliwy do odczytania oraz pobrania; adresat odczytał pismo 27.3.2019 r. o godz. 9:31 a następnie je pobrał.
Ponadto WSA zwrócił się do Centrum Pomocy Użytkowników ePUAP Centralnego Ośrodka Informatyki o udzielenie informacji, czy w dniach od 25 do 27.3.2019 r. wystąpiły problemy techniczne związane z funkcjonowaniem platformy ePUAP. Jednocześnie zwrócono się z zapytaniem, czy możliwe jest wygenerowanie urzędowego poświadczenia doręczenia korespondencji w dacie innej aniżeli data i godzina podpisania przez adresata poświadczenia odbioru. Z informacji zwrotnej wynika, że data odbioru pisma widoczna na urzędowym poświadczeniu doręczenia (25.3.2019 r.) wskazuje na datę odebrania i podpisania urzędowego poświadczenia doręczenia przez adresata, po czym na skrytkę wpływa docelowy dokument. Data 25.3.2019 r. informuje nadawcę, że w tym dniu użytkownik podpisał urzędowe poświadczenie doręczenia i po chwili na jego skrzynkę wpłynął dokument, który był możliwy do odczytania. Z informacji wynika również, że możliwym jest jak twierdzi pełnomocnik Skarżącej, że pismo (decyzja) zostało odczytane 27.3.2019 r., jednak było ono już dostępne na skrzynce użytkownika w dniu 25.3.2019 r. Ponadto wyjaśniono, że we wskazanych dniach nie odbywały się planowane ani nieplanowane niedostępności platformy ePUAP.
Zdaniem NSA, sąd I instancji w pełni zrealizował zalecenia z postanowienia NSA z 10.9.2019 r. W szczególności WSA w Gorzowie Wielkopolskim zbadał skuteczność doręczenia zaskarżonej decyzji w świetle art. 152 § 3 OrdPU. Sąd ten słusznie uznał, że pełnomocnik Skarżącej potwierdził odbiór pisma poprzez podpisanie urzędowego poświadczenia odbioru 25.3.2019 r. Należy stwierdzić, że pomimo tego, że na samym urzędowym poświadczeniu doręczenia zaskarżonej decyzji, znajdującym się w aktach sprawy, widnieje data 25.3.2019 r. bez wskazania godziny (art. 3 pkt 20 lit. c InformPodPublU), to WSA ponad wszelką wątpliwość wyjaśnił, że dokładną datą i godziną udostępnienia zaskarżonej decyzji do pobrania był 25.3.2019 r. godz. 9:39. Ponadto wskazać należy, że liczenie terminu do wniesienia skargi do sądu administracyjnego odbywa się według dni a nie godzin, zatem to data na urzędowym poświadczeniu doręczenia jest kluczowa w kwestii liczenia terminu, a nie godzina.
Mając powyższe na uwadze sąd I instancji słusznie odrzucił skargę z uwagi na przekroczenie terminu do jej wniesienia.W tym stanie sprawy NSA, na podstawie art. 184 PostAdmU w zw. z art. 197 § 2 PostAdmU, orzekł jak w sentencji, tj. oddalił zażalenie.
Analizowane postanowienie NSA dotyczy zasad wymiany informacji, w tym doręczania dokumentów drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy ePUAP. W postanowieniu tym NSA podkreślił, iż reguły takich doręczeń zostały określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego, zgodnie z którymi doręczanie pisma za pomocą środków komunikacji elektronicznej następuje dwuetapowo. W pierwszym etapie w celu doręczenia pisma w postaci dokumentu elektronicznego organ przesyła na adres elektroniczny strony postępowania zawiadomienie zawierające określone informacje. Natomiast kolejny – drugi etap doręczenia pisma – to jego pobranie przez adresata z adresu elektronicznego wskazanego przez organ i podpisanie przez adresata urzędowego poświadczenia odbioru. W dotychczasowym orzecznictwie NSA wskazuje się, że w przypadku dokonywanych doręczeń elektronicznych, organ z wyprzedzeniem jest w stanie precyzyjnie określić daty tych doręczeń (wyrok NSA z 10.10.2019 r., II FSK 3493/17, Legalis), co miało miejsce także w sprawie zakończonej niniejszym postanowieniem NSA.