Uczestniczka postępowania o stwierdzenie nabycia spadku złożyła w imieniu własnym oraz małoletnich skargę kasacyjną, którą SN odrzucił powołując jako podstawę swojego orzeczenia art. 3986 § 3 w zw. z art. 3986 § 2 i w zw. z art. 13 § 2 KPC. Sąd Najwyższy stwierdził, że sformułowany w skardze kasacyjnej wniosek o uchylenie zaskarżonego w całości postanowienia i jego zmianę poprzez orzeczenie co do istoty sprawy nie spełnia wymagań określonych w art. 3984§ 1 pkt 3 KPC, nie zawiera bowiem wniosku wskazującego na zakres żądanej zmiany zaskarżonego postanowienia.

K.S . wniosła skargę konstytucyjną o stwierdzenie czy:

„1) art. 3986 § 2 i 3 w zw. z art. 3984 § 1 KPC w zakresie w jakim przewiduje odrzucenia – bez wzywania do usunięcia braków – skargi kasacyjnej niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 KPC jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 2 oraz art. 2 Konstytucji RP,

2) art. 3986 § 3 w zw. z art. 3986 § 2 i art. 3941 § 1 KPC, w zakresie w jakim przewiduje niezaskarżalność postanowienia SN o odrzucenia skargi kasacyjnej, niespełniającej wymagań określonych w art. 3944 § 1 KPC jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP,

3) art. 3986 w zw. z art. 3984 § 1 i 2 KPC, w zakresie w jakim wprowadza odmienne skutki prawne dla braków konstrukcyjnych skargi kasacyjnej tej samej kategorii, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP”.

Skarżąca dowodziła, że przewidziana w art. 3986 § 2 i 3 KPC regulacja, odwołująca się wyłącznie do „braków konstrukcyjnych” skargi kasacyjnej, definitywnie zamyka możliwość merytorycznego rozpoznania sprawy. Skarżący nie ma możliwości konwalidacji skargi poprzez usunięcie braków, a skarga ulega „automatycznemu” odrzuceniu. Taki mechanizm uniemożliwia skarżącemu realizację zagwarantowanego mu konstytucyjnie prawa do sprawiedliwego i rzetelnego postępowania sądowego zainicjowanego wniesieniem skargi kasacyjnej. Nadmierną uciążliwość i nieadekwatność zastrzeżonych przez przedmiotową regulację skutków dostrzegają również sądy powszechne i SN, które mimo ewidentnego nakazu odrzucenia skargi kasacyjnej obarczonej brakami konstrukcyjnymi wielokrotnie tego nie czynią (zob. postanowienie SN z 15.6.2016 r., II CZP 42/16, Legalis; postanowienie SN z 14.1.2015 r., I CZ 116/14, Legalis).

W skardze zarzucano, że daleko posunięty formalizm przedmiotowej regulacji prowadzi do tego, że z horyzontu wyznaczonego przez cel postępowania kasacyjnego oraz sens, który stanowi ochrona interesu publicznego, znika materia jaką jest usuwanie z obrotu prawnego rażąco wadliwych orzeczeń sądów powszechnych. Skarżąca wskazuje, że mało zrozumiałe i niekonsekwent­ne jest rozróżnienie braków kasacyjnych, i skorelowanych z nimi skutków braków skargi kasacyjnej, na braki nieusuwalne i usuwalne. Kwestionowana regulacja stanowi wyraz nieadekwatnej i rażąco niewspółmiernej do zamierzonego przez ustawodawcę celu ingerencji w prawo do sądu, nie jest niezbędna z perspektywy interesu publicznego. Na skutek przewidzianej sankcji odrzucenia skargi, bez wzywania do usunięcia braku strona zostaje skutecznie pozbawiona uprawnień przyznanych przez ustawodawcę do złożenia skargi kasacyjnej i ochrony swych praw przed SN.

W wyroku wydanym przy jednym zdaniu odrębnym TK uznał, że wartością chronioną, uzasadniającą przyjęty przez ustawodawcę model skargi kasacyjnej, w tym podział braków na nieusuwalne i usuwalne, jest ochrona pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego. Trybunał Konstytucujny podkreślił, że w przeciwieństwie do postępowań przed sądami I i II instancji, w postępowaniu przed SN kontroli podlegają orzeczenia prawomocne. Możliwość wzruszania takich orzeczeń ze względu na interes publiczny zawsze będzie wprowadzać stan niepewności, co do ukształtowanej tym rozstrzygnięciem sytuacji i ingerować w zasadę ochrony pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego. Postępowanie kasacyjne jest postępowaniem nadzwyczajnym a nie kolejną instancją, w której strony postępowania do zakończenia wszystkich etapów tego postępowania muszą się liczyć z możliwością podważenia zapadłych w poprzednich instancjach orzeczeń.

Konieczność zapewnienia pewności i bezpieczeństwa obrotu prawnego w demokratycznym państwie stanowi dostateczne uzasadnienie wprowadzania ograniczeń prawa do sądu w zakresie ukształtowania procedury połączonej z zaostrzonymi skutkami niedochowania wymagań skargi kasacyjnej. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że elementy konstrukcyjne to obligatoryjne elementy składowe, które konstytuują skargę, sprawiając, że określone pismo procesowe strony jest skargą kasacyjną. Przesądzają zatem o istocie skargi kasacyjnej. Brak któregokolwiek z nich powoduje, że taki środek zaskarżenia nie jest w ogóle skargą kasacyjną i dlatego też braki te nie podlegają uzupełnieniu.

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że wysoki stopień sformalizowania skargi kasacyjnej łagodzony jest przez przymus adwokacko-radcowski. Wymaganie związane z realizacją obowiązku zawarcia w skardze wszystkich jej konstrukcyjnych elementów nie jest niemożliwe do spełnienia dla profesjonalnego pełnomocnika.