Sposób ustalania wysokości współczynnika służącego do ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy określają przepisy rozporządzenia MPiPS z 8.1.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2, poz. 14 ze zm.).

Współczynnik ekwiwalentowy dla pracowników pełnoetatowych

Współczynnik ten ustala się odrębnie na każdy rok kalendarzowy i stosuje się przy obliczaniu ekwiwalentu za urlop, do którego pracownik nabył prawo w związku z ustaniem stosunku pracy w tym roku (§ 19 ust. 1 ww. rozporządzenia).

Przykład

W dniu 30.4.2021 r. rozwiązuje się umowa o pracę zawarta na czas określony. Pracownikowi pozostało do wykorzystania 9 dni urlopu wypoczynkowego za okres od stycznia do kwietnia 2021 r., a także 6 dni z 2020 r. Zatem w sumie pracownik ma do wykorzystania 15 dni urlopu. Jeżeli pracownik nie wykorzysta tych dni w naturze, to będzie mu w zamian za nie przysługiwał ekwiwalent za urlop. Do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za wszystkie te 15 dni urlopu, w tym za dni z ubiegłego roku, należy stosować współczynnik obowiązujący w 2021 r. Prawo do urlopu w naturze przekształca się bowiem w prawo do ekwiwalentu pieniężnego w dniu ustania stosunku pracy.

Współczynnik ustala się odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, a otrzymany wynik dzieli się przez 12 (§ 19 ust. 2 ww. rozporządzenia).

W celu obliczenia współczynnika należy w pierwszej kolejności ustalić łączną liczbę:

  • niedziel, 
  • świąt i 
  • dni wolnych od pracy wynikających z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy na dany rok kalendarzowy. 

Liczba niedziel oraz świąt wynika bezpośrednio z kalendarza − w 2021 r. są to 52 niedziele i 9 świąt (przypadających od poniedziałku do soboty).

Natomiast dni wolne wynikające z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy nie wynikają wprost z kalendarza − ich liczbę ustala się na podstawie wymiaru czasu pracy. Nie u każdego pracodawcy dniem tym jest sobota. Pracodawca może wyznaczyć każdy z dni między poniedziałkiem a sobotą, przy czym mogą to być różne dni tygodnia w kolejnych tygodniach, a dodatkowo – różne dni u różnych pracowników. U wielu pracodawców dniem takim jest sobota, ale nie jest to regułą – inaczej jest np. w przypadku pracowników zatrudnionych
w zakładach pracy funkcjonujących 6 i 7 dni w tygodniu.

Roczny wymiar czasu pracy w 2021 r. wynosi 2016 godzin, tj. maksymalnie 252 dni pracy (2016 : 8). Zatem liczba dni wolnych wynikających z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy wynosi w tym roku 52 (365 dni kalendarzowych – 252 dni pracy – 52 niedziele – 9 świąt).

Następnie łączną (maksymalną) liczbę dni wolnych od pracy należy podzielić przez liczbę miesięcy, tj. 12.

Na 2021 r. obliczenia są następujące:

  • 365 dni w roku – 52 niedziele – 9 świąt (w dni inne niż niedziela) – 52 dni wolne wynikające z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy = 252
  • 252 : 12 = 21.

Zatem w 2021 r. wysokość współczynnika ekwiwalentowego dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 21.

Współczynnik ekwiwalentowy dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy

Dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze etatu wysokość współczynnika obniża się proporcjonalnie do ich wymiaru czasu pracy (§ 19 ust. 3 ww. rozporządzenia).

W przypadku pracowników zatrudnionych na część etatu wysokość tego współczynnika wynosi zatem:

– w razie zatrudnienia w wymiarze 1/5 (0,2) etatu – 4,2

– w razie zatrudnienia w wymiarze ¼ (0,25) etatu – 5,25

– w razie zatrudnienia w wymiarze ½ (0,5) etatu – 10,5

– w razie zatrudnienia w wymiarze ¾ (0,75) etatu – 15,75

– w razie zatrudnienia w wymiarze 4/5 (0,8) etatu – 16,8

– w razie zatrudnienia w wymiarze 9/10 (0,9) etatu – 18,9.

Przykład

Pracownik jest zatrudniony w wymiarze 0,4 etatu. W dniu 28.2.2021 r. rozwiązuje się zawarta z nim umowa o pracę, wskutek upływu miesięcznego okresu wypowiedzenia. Pracownikowi z tytułu zatrudnienia na 0,4 etatu przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 11 dni (0,4 x 26 dni, po zaokrągleniu w górę do pełnego dnia). W 2020 r. pracownik wykorzystał 9 dni urlopu, zatem do wykorzystania pozostało mu 2 dni urlopu + 2 dni urlopu za 2021 r. (2/12 x 11 dni, po zaokrągleniu w górę do pełnego dnia). Zatem jeżeli do dnia ustania stosunku pracy pracownik nie wykorzysta 4 dni urlopu, to pracodawca będzie mu musiał wypłacić za nie ekwiwalent pieniężny, stosując przy jego obliczaniu współczynnik ekwiwalentowy 8,4 (0,4 x 21).

Dla obliczania ww. współczynnika nie ma natomiast znaczenia ani dobowa ani tygodniowa norma czasu pracy, obowiązująca pracownika. Ww. wysokość współczynnika dotyczy więc także np. pracowników będących osobami o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, których obowiązuje 7-godzinna dobowa i 35-godzinna tygodniowa norma czasu pracy, a także wszystkich innych pracowników, których dobowe i tygodniowe normy czasu pracy .