Zwrócił na to uwagę NSA w postanowieniu z 2.6.2020 r. (II FSK 826/20, Legalis).
Zgodnie z art. 61 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdminU) nie wstrzymuje wykonania zaskarżonej decyzji. Również wniesienie skargi kasacyjnej nie wywiera takiego skutku. Jak wynika z art. 61 § 3 PostAdminU sąd administracyjny może, ale nie musi, na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części zaskarżonego aktu lub czynności. NSA zwrócił uwagę, że przesłanką wstrzymania zaskarżonego aktu jest zajście niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.
Argumentację dotycząca którejkolwiek z przesłanek uzasadniających wniosek o udzielenie ochrony tymczasowej należy poprzeć dokumentami źródłowymi, zwłaszcza dotyczącymi sytuacji finansowej oraz majątkowej.
W omawianym przypadku w uzasadnieniu swojego wniosku skarżący wskazał, że jego sytuacja finansowa jest znana organom podatkowym z urzędu a względem skarżącego zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne na podstawie zagranicznego tytułu wykonawczego. Zdaniem NSA nie wykazano tu, ani nie uprawdopodobniono, aby sytuacja strony dotyczyła co najmniej jedną ze wskazanych przesłanek. Ochrona tymczasowa nie służy bowiem zabezpieczeniu strony postępowania przed jakimikolwiek skutkami wykonania zaskarżonej decyzji, lecz jedynie przed takimi, których nie można byłoby naprawić w razie ewentualnego uwzględnienia skargi czy skargi kasacyjnej.
NSA podkreślił, że faktu egzekwowania obowiązku pieniężnego nie można utożsamiać z niebezpieczeństwem wyrządzenia znacznej szkody czy spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Samo bowiem wykonanie świadczenia pieniężnego nie wywoła nieodwracalnych skutków, gdyż ewentualne uchylenie zaskarżonej decyzji spowoduje konieczność zwrotu wyegzekwowanej należności wraz z odsetkami.
W omawianym wyroku NSA stwierdził, że:
- skoro sąd orzeka o wstrzymaniu aktu lub czynności na wniosek skarżącego, to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wskazania we wniosku takich okoliczności, aby przekonać sąd do zastosowania ochrony tymczasowej;
- uzasadnienie wniosku powinno odnosić się do konkretnych okoliczności pozwalających wywieść, że wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności jest zasadne w stosunku do wnioskodawcy;
- wniosek trzeba poprzeć stosownymi dokumentami potwierdzającymi okoliczność spełnienia ustawowych przesłanek wstrzymania wykonania decyzji;
- sąd administracyjny nie jest uprawniony do wzywania strony o ich przedstawienie – w przypadku wniosku o wstrzymanie zaskarżonego aktu lub czynności PostAdminU, jak choćby w ramach instytucji prawa pomocy, możliwości skorzystania z uzupełniającego postępowania dowodowego.