Taki wniosek płynie z wyroku WSA w Krakowie z 10.3.2020 r. (III SA/Kr 1/20, Legalis).
Zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506 ze zm.; dalej: SamGminU), gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Co ważne w tym przypadku, jednostkę pomocniczą tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy.
Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami (art. 35 ust. 1 SamGminU).
A zatem, uchwałę dotyczącą statutu jednostki pomocniczej rada gminy powinna podjąć dopiero po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami tej jednostki pomocniczej, której samorząd pomocniczy ma regulować statut. Aby spełnić wymóg, o którym mowa w art. 35 ust. 1 SamGminU, konieczne jest więc uprzednie przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami tego sołectwa, któremu statut ma być nadany (por. m.in. wyr. WSA w Gdańsku z 19.10.2012 r., II SA/Gd 458/12, Legali; wyr. WSA w Krakowie z 10.10.2013 r., III SA/Kr 66/13, Legalis; wyr. NSA z 3.9.2013 r., II OSK 652/13, Legalis).
WSA w Krakowie podkreślił, że wynik konsultacji w sprawie statutu nie jest wprawdzie wiążący dla rady gminy, ale ich brak należy ocenić jako istotne naruszenie prawa, które powinno skutkować stwierdzeniem nieważności uchwał rady gminy podjętych w sprawie określenia statutów jednostek pomocniczych. A zatem, pomijając takie konsultacje rada gminy podjęła uchwałę z istotnym naruszeniem prawa, powodującym jej nieważność, tj. z naruszeniem przepisów regulujących procedurę jej podejmowania (art. 91 ust. 1 i 4 SamGminU).
