Tarcza antykryzysowa – projektowane przepisy dotyczące samorządów

Chodzi o projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 299) – dalej: nowelizacja.

Zmiany wprowadzono przede wszystkim do KoronawirusU.

Wśród bardzo wielu zmian nowelizacja przewiduje m.in. zadania dla organów zarządzających (wykonawczych) JST. Zgodnie z art. 15zn KoronawirusU, w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa może:

1. dokonać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu JST, w tym dokonać przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej;
2. dokonać czynności, o których mowa w art. 258 ust. 1 pkt 2–4 FinPubU, chodzi o przekazywanie uprawnień i dokonywanie zmian w planie dochodów i wydatków;
3. dokonać zmian w wieloletniej prognozie finansowej oraz w planie wydatków budżetu JST związanych z wprowadzeniem nowych inwestycji lub zakupów inwestycyjnych przez jednostkę, o ile zmiana ta nie pogorszy wyniku budżetu tej jednostki;
4. dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celowej utworzonej w budżecie JST bez uzyskania opinii komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego tej jednostki;
5. tworzyć nową rezerwę celową bez uzyskania opinii komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego tej jednostki, przenosząc do niej zablokowane kwoty wydatków;
6. dokonać zmiany limitu zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych polegających na zwiększeniu limitu zobowiązań.

Z art. 15zo KoronawirusU wynika zaś, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii i związanego z tym ryzyka istotnego naruszenia terminów i warunków realizacji zadań JST:

1. wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa może dokonać zmian i czynności, o których mowa w art. 15zn pkt 1 i 2 KoronawirusU,
2. zaciągnięcie lub wyemitowanie przez JST zobowiązań, o których mowa w art. 91 ust. 2 FinPubU (m.in. kredyt i pożyczka), nie wymaga uzyskania opinii regionalnej izby obrachunkowej (RIO) o możliwości spłaty zobowiązań, o ile zobowiązania te były przewidziane w prognozie kwoty długu i jednostka uzyskała pozytywną opinii RIO o tej prognozie

– do odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Ponadto, przewidziano przepisy dla JST odnoszące się do stosowania przewidzianych przepisami ulg. Zgodnie z art. 15zzzf KoronawirusU, organ stanowiący JST może, w drodze uchwały, postanowić o odstąpieniu od dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym przypadających JST lub jej jednostkom organizacyjnym, wymienionym w art. 9 pkt 3, 4 i 13 FinPubU (m.in. jednostkom budżetowym, zakładom budżetowym i instytucjom kultury), w stosunku do podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 i które złożą wniosek o odstąpienie od dochodzenia należności.

Do czasu określenia przez organ stanowiący JST zasad udzielania ulg, o których mowa w art. 59 ust. 1 FinPubU (w zakresie należności cywilnoprawnych), dotyczących należności pieniężnych z tytułu oddania nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie przypadających za okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym wymienionym wyżej, należności te mogą być umarzane, terminy ich spłaty mogą zostać odroczone lub płatność tych należności może zostać rozłożona na raty przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa (art. 15zzzg ust. 1 KoronawirusU).

W szczególnie uzasadnionych przypadkach kolegialne organy administracji publicznej mogą zdecydować o odbyciu swoich posiedzeń przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, co obejmuje w szczególności:

1. transmisję posiedzenia w czasie rzeczywistym pomiędzy uczestnikami posiedzenia danego organu,
2. wielostronną komunikację w czasie rzeczywistym, w ramach której uczestnicy posiedzenia danego organu mogą wypowiadać się w toku jego posiedzenia

– z zachowaniem niezbędnych zasad bezpieczeństwa.

W tym przypadku kolegialny organ administracji publicznej może podejmować rozstrzygnięcia także w trybie obiegowym (art. 15zzzi KoronawirusU).

Utworzono Fundusz Przeciwdziałania COVID-19 (dalej: fundusz), w celu wsparcia realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Fundusz jest państwowym funduszem celowym, którego dysponentem jest Prezes Rady Ministrów (art. 6 ust. 1 i 2 nowelizacji).

Istotne dla JST przepisy przewidziano w art. 65 ust. 12–15 nowelizacji. Wynika z nich, że państwowe jednostki budżetowe i JST gromadzą środki z funduszu na wydzielonym rachunku dochodów i przeznaczają na wydatki związane z przeciwdziałaniem COVID-19 w ramach planu finansowego tego rachunku.

Wsparcie ze środków Funduszu stanowi przychód jednostek sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 9 pkt 5–8 i 14 FinPubU, którymi są:

1. agencje wykonawcze;
2. instytucje gospodarki budżetowej;
3. państwowe fundusze celowe;
4. ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS;
5. inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz spółek prawa handlowego, a także z wyłączeniem państwowych i samorządowych instytucji kultury.

W planie finansowym jednostka wyodrębnia przychody z tytułu wsparcia i koszty związane z przeciwdziałaniem COVID-19, o którym mowa w art. 2 ust. 2 KoronawirusU, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.