Świadectwo dla funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej

Stan sprawy

Sprawa toczyła się z powództwa D.B. i B.G. przeciwko Izbie Administracji Skarbowej w K. o wydanie świadectw służby. D.B. oraz B.G. byli funkcjonariuszami służby celnej, jednak w maju 2017 r. otrzymali propozycję zatrudnienia na podstawie umów o pracę, zatem już nie w ramach administracyjnoprawnego stosunku służbowego. W ocenie powodów w związku z zakończeniem służby należało wydać odpowiednie świadectwo, potwierdzające dotychczasowy przebieg służby. Ze względu na spór co do powyższego, sprawa trafiła do sądu.

Wyrok Sądu Rejonowego

Sąd Rejonowy uwzględnił powództwa funkcjonariuszy i nakazał pozwanej Izbie Administracji Skarbowej w K. wydanie im świadectw służby. Sąd stwierdził, że istnieje luka prawna w zakresie dokumentowania zakresu służby, tak więc należy w sposób odpowiedni stosować art. 188 ust. 1 KASU. Przepis ten nie odnosi się do sytuacji zmiany (przekształcenia) stosunku służbowego w stosunek pracy, bowiem dotyczy trzech innych sytuacji, tj.: zwolnienia ze służby, wydalenia ze służby na podstawie prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej, jak i wygaśnięcia stosunku służbowego (w przypadku niezgłoszenia się funkcjonariusza do służby – z upływem 7 dni od dnia: a) doręczenia decyzji o uchyleniu decyzji o zwolnieniu ze służby albo b) doręczenia decyzji o stwierdzeniu nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby, albo c) doręczenia prawomocnego wyroku sądu uchylającego decyzję o zwolnieniu ze służby albo orzeczenie dyscyplinarne o wydaleniu ze Służby Celno-Skarbowej. W powyższych sytuacjach funkcjonariusz otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby.

Niemniej jednak, wydanie świadectwa służby przewiduje też art. 174 ust. 10 KASU, który wszedł w życie 1.1.2018 r. Zgodnie z tym przepisem przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy traktuje się jak zwolnienie ze służby w rozumieniu ustawy z 18.2.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin. Ponadto przepis jasno wskazuje, że funkcjonariusz, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy, otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby.

Pytanie prawne Sądu Okręgowego

Pozwana, Izba Administracji Skarbowej w K. złożyła apelacją od wyroku Sądu Rejonowego, zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w B. ze względu na powzięte wątpliwości, przekazał do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu istotne zagadnienie prawne, w zakresie tego czy funkcjonariusz Służby Celno – Skarbowej, który przyjął propozycję zatrudnienia w trybie art. 171 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 PWKASU, a skutkiem której jest przekształcenie dotychczasowego stosunku służby w stosunek pracy winien otrzymać świadectwo służby w myśl art. 188 ust. 1 KASU. Jeśli tak, to czy ten obowiązek obciąża Skarb Państwa, czy też nowego pracodawcę (Izbę Administracji Skarbowej)?

Jednocześnie Sąd Okręgowy stwierdził, że zmiana stosunku administracyjnoprawnego nastąpiła w myśl art. 170 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 PWKASU. Przyjęcie propozycji zatrudnienia powoduje, że dotychczasowy stosunek służby przekształca się w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, co prowadzi do wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonariusza celnego z uwagi na istotę i charakter tego stosunku administracyjnoprawnego.

Sąd Okręgowy wskazał na różne zapatrywanie się na podobne sprawy. Przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale 7 sędziów z 1.7.2019 r. (I OPS 1/19) stwierdził, że przyjęcie przez funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej propozycji zatrudnienia i przekształcenie, z dniem określonym w propozycji, na podstawie art. 171 ust. 1 pkt 2 PWKASU dotychczasowego stosunku służby w służbie przygotowawczej lub stałej w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, odpowiednio na czas nieokreślony albo określony, nie wiąże się z obowiązkiem właściwego organu do wydania decyzji orzekającej o zakończeniu stosunku służbowego. Skoro tak, to można byłoby domniemywać, że nie istnieje obowiązek wydania świadectw służby.

Wyrok Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy dokonał wykładni art. 188 ust. 1 KASU w zw. z art. 171 ust. 1 pkt 2 PWKASU. Uznając, że w przypadku przyjęcia propozycji zatrudnienia albo pełnienia służby, z dniem określonym w propozycji, dotychczasowy stosunek służby w służbie przygotowawczej albo stałej – przekształca się odpowiednio w stosunek pracy albo służby w Służbie Celno-Skarbowej, odpowiednio na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony albo określony, mianowania do służby przygotowawczej albo służby stałej. Przekształcenie to nie jest jest przekształceniem, o którym mowa w art. 174 ust. 1 KASU.

„Ustanie w takiej sytuacji stosunku służbowego, wynikające w istocie z uzgodnienia, że funkcjonariusz będzie zatrudniony jako pracownik, uzasadnia stwierdzenie, że dochodzi w istocie do zwolnienia z dotychczasowej służby. W konsekwencji były funkcjonariusz celny ma prawo do świadectwa służby na podstawie art. 188 ust. 1 KASU w zw. z art. 171 ust. 1 pkt 2 PWKASU (…). 7. Stosunek służby w sytuacji z art. 171 ust. 1 pkt 2 uległ zakończeniu i jest to okres zamknięty. Zatrudnienie pracownicze jest nowym okresem, do którego zalicza się okres poprzedniej służby. Tak ukształtowana ciągłość służby i pracy nie oznacza, że nie ustał stosunek służbowy. Decyduje bowiem zasadnicza odrębność stosunku służbowego i stosunku pracy. Odrębne są też regulacje dotyczące świadectw pracy i świadectw służby funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej. Świadectwo pracy nie jest dokumentem potwierdzającym okres służby funkcjonariusza. Dokumentem tym jest świadectwo służby (wskazane rozporządzenia z 28.10.2009 r. i 16.2.2018 r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej)”.

Ponadto zgodnie z rozporządzeniem z 16 2.2018 r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy Służby Celno- Skarbowej, świadectwo służby wydaje kierownik jednostki organizacyjnej, w której funkcjonariusz pełnił służbę (§ 4 ust. 1). Za Skarb Państwa podejmuje czynności procesowe organ państwowej jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się dochodzone roszczenie, lub organ jednostki nadrzędnej. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 9 KASU do zadań dyrektora izby administracji skarbowej należy m.in. realizacja polityki kadrowej w izbie administracji skarbowej. Wskutek powyższych, w zakresie niniejszej sprawy, obowiązek wydania świadectwa służby obciąża Skarb Państwa reprezentowany przez właściwą Izbę Administracji Skarbowej.