Świadczenie uzupełniające dla niepełnosprawnych

W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1622 opublikowano ustawę z 31.7.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (dalej: ustawa).

Świadczenie uzupełniające przysługuje:

1. osobom uprawnionym, tj. tym, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji (art. 2 ust. 1 ustawy);
2. takim osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.), zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie (art. 2 ust. 2 ustawy).

Świadczenie uzupełniające:

1. przysługuje osobie uprawnionej w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie, przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2 ustawy, nie może przekroczyć 1600 zł miesięcznie; w razie przyznania, ustania lub ponownego obliczenia wysokości świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2 ustawy, świadczenie uzupełniające podlega ponownemu obliczeniu z urzędu, w taki sposób, aby łączna kwota tych świadczeń wraz ze świadczeniem uzupełniającym, nie przekroczyła kwoty 1600 zł miesięcznie, z zastrzeżeniem wyłączeń;
2. nie przysługuje osobie uprawnionej, która jest tymczasowo aresztowana lub odbywa karę pozbawienia wolności, z wyjątkiem osoby uprawnionej, która odbywa karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego;
3. przysługuje od miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie.

Świadczenie uzupełniające, koszty obsługi wypłaty tego świadczenia oraz koszty obsługi wniosku o świadczenie uzupełniające są finansowane ze środków Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Koszty obsługi wynoszą łącznie 2% kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczenia uzupełniającego. Natomiast w przypadku prawa do świadczeń, o których mowa w art. 2 ust. 2 ustawy, lub ich zbiegu, wypłacanych przez organy właściwe inne niż ZUS lub KRUS, świadczenie uzupełniające oraz koszty obsługi sfinansuje budżet państwa.

Szacuje się, że wnioski o przyznanie świadczenia uzupełniającego może złożyć ok. 850 000 osób.

Natomiast art. 26 ustawy poświęcono osobom, które posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie posiadają orzeczenia wymienionego w art. 2 ust. 1 ustawy, czyli orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczenie o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji. W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (do 1.4.2020 r.), osoby posiadające w tym dniu wspomniane orzeczenie, mogą wystąpić z wnioskiem o wydanie tego orzeczenia wraz z wnioskiem o świadczenie uzupełniające, jeżeli jest spełniony warunek określony w art. 2 ust. 2 ustawy. W przypadku wydania orzeczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy, świadczenie uzupełniające przysługuje od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie uzupełniające, na zasadach określonych w ustawie.

Zmiany w innych ustawach

Świadczenie uzupełniające objęto przedmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego do osób fizycznych (art. 21 ust. 1 pkt 100a ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.; dalej: PDOFizU). Ponadto, świadczenie uzupełniające nie będzie wliczane do limitu dochodu umożliwiającego skorzystanie z ulgi rehabilitacyjnej, o którym mowa w art. 26 ust. 7e PDOFizU.

Poza wspomnianym dochodem ustawa wprowadził też zmiany w innych ustawach z zakresu pomocy społecznej oraz innego wsparcia, i tak:

1. ustalając całkowitą niezdolność do pracy, lekarz orzecznik, za zgodą osoby ubiegającej się o rentę socjalną lub jej przedstawiciela ustawowego, zgłoszoną nie później niż w trakcie badania tej osoby, ustala niezdolność tej osoby do samodzielnej egzystencji, na zasadach i w trybie określonym ustawą o emeryturach i rentach z FUS, w celu uzyskania świadczenia uzupełniającego (art. 5 ust. 2 ustawy z 27.6.2003 r. o rencie socjalnej, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1455);
2. w przypadku dochodu ustalonego jako kryterium dochodowe na potrzeby ustalenia prawa do świadczenia pieniężnego oraz opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszonej przez osoby bliskie, w dochodzie osoby lub rodziny nie uwzględnia się świadczenia uzupełniającego (art. 8 ust. 4a ustawy z 12.3.2004 r. o pomocy społecznej, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.);
3. ze środków Funduszu Pracy mogą być udzielane nieoprocentowane pożyczki do Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych na finansowanie kosztów świadczenia uzupełniającego, kosztów obsługi wypłaty świadczenia uzupełniającego i kosztów obsługi wniosku o świadczenie uzupełniające (art. 109l ustawy z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1482 ze zm.).

Zmianę wprowadzono też do ustawy z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 869 ze z.; dalej: FinPubU). Z art. 50 ust. 1a FinPubU wynika, że w przyjmowanych przez Radę Ministrów projektach ustaw, których skutkiem finansowym może być zmiana poziomu wydatków jednostek sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, określa się w treści projektu maksymalny limit tych wydatków wyrażony kwotowo, na okres 10 lat budżetowych wykonywania ustawy, oddzielnie dla każdego roku, poczynając od pierwszego roku planowanego wejścia w życie ustawy.

Przy czym przepisu tego nie stosuje się do przyjmowanego przez Radę Ministrów projektu ustawy, której skutkiem może być zwiększenie, w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, wydatków budżetu państwa wymienionych w art. 50 ust. 6 FinPubU, w tym także dotacji celowej dla Solidarnościowego Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych na dofinansowanie świadczenia uzupełniającego, kosztów obsługi wypłaty świadczenia uzupełniającego i kosztów obsługi wniosku o to świadczenie (art. 50 ust. 6 pkt 7a FinPubU). Zmiana ta wchodzi w życie 1.1.2020 r.