Chodzi o głównie o zastosowanie art. 16 ust. 1 ZamPublU, z którego wynika, że wspólne działania obejmujące przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego i udzielenie tego zamówienia, mogą być prowadzone przez zamawiających.
Przepisu tego nie należy odczytywać jako podmiotowego ograniczenia tworzenia grup zakupowych, ale raczej jako dopuszczenie wyjątku od zasady samodzielnego przygotowywania i prowadzenia postępowań przez zamawiającego.
Korzyści i zagrożenia zamówień udzielanych wspólnie
W opracowaniu zwrócono uwagę, że wspólne udzielanie zamówień przez zamawiających wiąże się z jednej strony z możliwością osiągnięcia ekonomicznych korzyści, które mogą dotyczyć zarówno konkretnej jednostki, jak i określonego rynku, na którym ta jednostka funkcjonuje. Z drugiej jednak strony stworzenie grupy zakupowej może mieć również negatywny wpływ na rynek, na którym będzie ona funkcjonować. W skrajnych przypadkach może być nawet mowa o naruszeniu równowagi na rynku. Przekroczenie odpowiednich dla konkretnego rynku przedmiotowych lub podmiotowych granic optymalnego zrzeszania się może przynieść skutki w postaci wyeliminowania z rynku określonych podmiotów po stronie podażowej (wykonawców).
Oczywiste jest, że największe prawdopodobieństwo uzyskania oczekiwanych efektów przez zamawiających istnieje w przypadku tożsamości przedmiotu zamówienia, a połączenie do wspólnego postępowania wymaga tylko zwiększenia ilości lub rozszerzenia zakresu. Nie jest to jednak wymóg ustawowy. Granicą możliwości łączenia przedmiotów zamówienia do wspólnego postępowania jest zachowanie zasad uczciwej konkurencji i równości wykonawców.
W praktyce, przy wspólnym udzielaniu zamówień, zamawiający muszą uwzględnić trzy rodzaje kosztów:
1) koszty stałe zamawiającego upoważnionego, związane z wypełnianiem obowiązku stosowania ZamPublU,
2) koszty dotyczące bezpośrednio prowadzonego postępowania oraz
3) koszty przygotowania postępowania.
Kto może udzielać zamówień wspólnie
Podkreśla się, że istnienie po stronie określonego podmiotu obowiązku stosowania przepisów ZamPublU nie stanowi samo w sobie przeszkody w udzieleniu przez taki podmiot zamówienia, na podstawie art. 16 ust. 1 ZamPublU, łącznie z innym podmiotem, który obowiązku takiego nie ma. Z przepisów zawartych w ZamPublU nie wynika bowiem zakaz wspólnego przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia publicznego przez podmioty o niejednorodnym statusie, tj. posiadające status zamawiającego w rozumieniu art. 2 pkt 12 i art. 3 ust. 1 ZamPublU łącznie z innymi podmiotami, które co do zasady tego statusu nie posiadają. W ZamPublU nie zawarto również jakichkolwiek przesłanek lub warunków odnośnie do podjęcia decyzji o wspólnym udzieleniu zamówienia. Stąd też zamawiający mogą skorzystać z możliwości art. 16 ust. 1 ZamPublU w każdym przypadku, który zostanie uznany przez niego za uzasadniony.
Zamawiający mogą wyznaczyć spośród siebie zamawiającego upoważnionego zarówno do przeprowadzenia postępowania i udzielenia zamówienia w ich imieniu i na ich rzecz, jak i jedynie do przeprowadzenia postępowania. Wówczas w następstwie tej drugiej możliwości, tj. jedynie przeprowadzenia postępowania, każdy z zamawiających zawiera odrębną umowę, której przedmiotem jest jego część zamówienia. Podstawą dopuszczalności odrębnego zawierania umów przez zamawiających wspólnie prowadzących postępowanie jest zastrzeżenie takiego sposobu działania w ogłoszeniu o zamówieniu i SIWZ, oczywiście w korelacji z ewentualnym podziałem przedmiotu zamówienia na części.
Nie jest możliwe wyznaczenie przez porozumiewających się zamawiających do przeprowadzenia postępowania podmiotu, który nie jest sygnatariuszem takiego porozumienia. Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby wyznaczony w trybie art. 16 ust. 1 ZamPublU zamawiający powierzył (na podstawie art. 15 ust. 2 ZamPublU) własnej jednostce organizacyjnej lub osobie trzeciej przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.
Pozycja zamawiającego działającego w imieniu i na rzecz pozostałych członków grupy zakupowej jest podkreślana poprzez wskazanie, że wypełnienie przez wykonawcę obowiązku wobec tego zamawiającego jest równoznaczne z wypełnieniem tego obowiązku wobec wszystkich zmawiających działających wspólnie. Przykładowo, wskazanie w gwarancji ubezpieczeniowej wyłącznie tego zamawiającego, który w imieniu innego jeszcze podmiotu prowadzi postępowanie nie dyskwalifikuje wniesionego wadium.
Specyfika postępowania prowadzonego wspólnie przez zamawiających
Zauważa się, że w ZamPublU nie sformułowano odrębnych przepisów dotyczących prowadzenia postępowania przez zamawiającego działającego w imieniu i na rzecz zamawiających wspólnie realizujących zamówienia. Samo wykonywanie czynności również w imieniu innych zamawiających narzuca jednak w postępowaniu pewną specyfikę. Dotyczy to zwłaszcza następujących czynności:
1) ewentualnego podziału obowiązków pomiędzy zamawiającymi wspólnymi na etapie przygotowania postępowania lub wykonywania ich przez jednego z zamawiających, w szczególności wyznaczonego do przeprowadzenia postępowania;
2) zamieszczania ogłoszeń, w szczególności ogłoszenia o zamówieniu przez wyznaczonego zamawiającego oraz wskazywania w ogłoszeniach, że występuje on w imieniu podmiotów wspólnie realizujących zamówienia i określenie tych podmiotów;
3) sporządzenia protokołu przez zamawiającego wyznaczonego do przeprowadzenia postępowania w imieniu i na rzecz pozostałych zamawiających; jest on wtedy zobowiązany do realizacji wymogów ZamPublU dotyczących przechowywania protokołu i załączników, a także obowiązków w zakresie jawności tego protokołu, w szczególności wynikających z przepisów o dostępie do informacji publicznej;
4) obowiązku informowania o wspólnym zamówieniu w rocznym sprawozdaniu o udzielonych w danym roku zamówieniach przez zamawiającego upoważnionego do przeprowadzenia postępowania i udzielenia wspólnego zamówienia. Jeżeli jednak określony zamawiający jest upoważniony nie do zawarcia umowy, ale tylko do przeprowadzenia postępowania wspólnie w swoim imieniu oraz w imieniu i na rzecz innych zamawiających, a na skutek przeprowadzonego postępowania umowy zawierane są indywidualnie przez poszczególnych zamawiających, na rzecz których działał zamawiający, obowiązek ujęcia w sprawozdaniu rocznym udzielanych w taki sposób zamówień spoczywa odrębnie na każdym z zamawiających, który udzielił zamówienia (zawarł umowę);
5) zawarcia umowy – jeżeli zamawiający zawierają odrębne umowy w zakresie właściwych dla siebie części, to w tych umowach zamieszcza się te specyficzne, właściwe dla nich treści. Jeżeli wyznaczony zamawiający zawiera umowę w imieniu i na rzecz pozostałych zamawiających, to jej treść musi uwzględniać specyfikę wynikającą z konieczności realizacji przez wykonawcę świadczenia na rzecz poszczególnych zamawiających, tj. musi z niej wynikać nie tylko jasny podział przedmiotu zamówienia pomiędzy poszczególnych zamawiających, odpowiednie wskazanie miejsc realizacji przedmiotu zamówienia czy specyfikę sposobu świadczenia na rzecz konkretnego zamawiającego, ale również jasne zasady rozliczeń finansowych pomiędzy zamawiającymi a wykonawcami.
Dobre praktyki w zakresie pozyskiwania innowacyjnych rozwiązań technologicznych
Na stronie internetowej UZP zamieszczono opracowanie „Dobre praktyki w zakresie pozyskiwania innowacyjnych rozwiązań technologicznych w procedurze konkursowej”. Ma ono na celu przybliżenie regulacji ZamPublU dotyczących konkursu, a także przedstawienie możliwości, jakie daje konkurs w zakupie narzędzi IT. Przedstawiono również przykładowy sposób postępowania instytucji publicznych w procesie od identyfikacji potrzeby z zakresu IT do pozyskania produktu.
W opracowaniu podkreśla się, że w związku z postępem technologicznym coraz większą rolę w gospodarce i administracji odgrywają innowacje. Wraz z nowymi możliwościami rodzą się również nowe wyzwania i potrzeby w zakresie pozyskiwania i wykorzystywania nowoczesnych technologii. W przeciwieństwie do gotowych produktów, innowacje rzadko się jednak kupuje. Najczęściej trzeba je stworzyć od podstaw, a zamawiający zazwyczaj posiada jedynie informacje, jakie funkcje ma posiadać docelowe rozwiązanie oraz ile może na nie wydać. Dlatego, w ocenie autorów, dobrym rozwiązaniem mającym umożliwić nabycie takich rozwiązań jest konkurs, który pozwala na zaangażowanie w opracowywanie rozwiązań znacznie szerszej niż zwykle bazy wykonawców: start-upów, małych software house’ów, ośrodków akademickich czy podmiotów doskonale sprawdzających się w realizacji projektów o niskim lub umiarkowanym stopniu trudności.
Opracowanie zawiera szereg wskazówek dla podmiotów chcących zastosować konkurs w zamówieniach o wartości mniejszej od progów unijnych. Dotyczą one w szczególności etapu przygotowania konkursu (m.in. identyfikacji potrzeb, stworzenia odpowiedniego zespołu decyzyjnych ludzi, rozważenia przeprowadzenia konsultacji z wykorzystaniem dialogu technicznego, zastanowienia się nad formą finansowania konkursu), a następnie przebiegu konkursu (m.in. wyłonienia faktycznie najlepszej pracy, czyli takiej, która zawiera najlepsze rozwiązanie, biorąc pod uwagę potrzeby, ograniczenia i inne uwarunkowania zamawiającego).