Istota sprzeciwu
W postępowaniu odwoławczym, prowadzonym przed KIO, poza stronami postępowania, tj. odwołującym i zamawiającym, mogą brać udział także inni uczestnicy. Są nimi wykonawcy, który skutecznie przystąpili do postępowania po jednej ze stron, zgodnie z postanowieniami art. 185 ust 2 ZamPublU.
Uczestnik, który przystąpił do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego, może skutecznie wpłynąć na dalsze postępowanie w przypadku, gdy zamawiający uwzględni zarzuty przedstawione w odwołaniu w całości lub części. W takiej sytuacji uczestnik postępowania może wnieść sprzeciw wobec uwzględnienia dokonanego przez zamawiającego w trybie art. 186 ust. 4 ZamPublU. W praktyce wykonawcą, który najczęściej przystępuje do postępowania odwoławczego po stronie zamawiającego, jest podmiot, którego oferta została wybrana w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. W jego interesie zatem pozostawać będzie utrzymanie w mocy decyzji zamawiającego. Z kolei uwzględnienie zarzutów przedstawionych w odwołaniu, zwłaszcza w całości, prowadzi niejako z mocy prawa do wykonania, powtórzenia lub unieważnienia czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia zgodnie z żądaniem zawartym w odwołaniu w zakresie uwzględnionych zarzutów, co w praktyce może oznaczać wybór oferty innego wykonawcy. Dlatego też wykonawca zainteresowany utrzymaniem aktualnego status quo ma prawo złożyć sprzeciw wobec uwzględnienia zarzutów odwołania przez zamawiającego i tym samym doprowadzić do dalszego procedowania w sprawie odwoławczej przed KIO oraz uzyskania orzeczenia merytorycznego.
Złożenie sprzeciwu co do uwzględnienia odwołania stanowi wyjątek od zasady, przewidzianej w art. 185 ust. 5 ZamPublU, zgodnie z którą czynności uczestnika postępowania odwoławczego nie mogą pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił. Uczestnik, który wniósł sprzeciw, przejmuje na siebie niejako zadania zamawiającego w sporze z odwołującym i to on będzie ponosił koszty postępowania w przypadku uwzględnienia odwołania[1].
Skutki wniesienia sprzeciwu
Wniesienie sprzeciwu przez uczestnika jest istotną czynnością w postępowaniu przed KIO, gdyż rzutuje ona na dalsze jego prowadzenie. Należy bowiem pamiętać, że w sytuacji, gdy zamawiający uwzględni zarzuty przedstawione w odwołaniu w całości albo w części, a w tym drugim przypadku odwołujący cofnie pozostałe zarzuty, a uczestnik, który przystąpił po stronie zamawiającego, nie złoży sprzeciwu co do czynności uwzględnienia zarzutów, wówczas Izba umarza postępowanie odwoławcze (art. 186 ust. 3 i 3a ZamPublU). Gdy uprawniony do tego uczestnik postępowania wniesie sprzeciw, postępowanie toczy się dalej, a Izba rozpoznaje odwołanie zgodnie z przepisami Ustawy.
Wykonawca, który wnosi sprzeciw, musi się liczyć ze swoją ewentualną odpowiedzialnością finansową za wynik sprawy.
W sytuacji gdy uczestnik postępowania, który przystąpił po stronie zamawiającego, wniósł sprzeciw wobec uwzględnienia zarzutów przedstawionych w odwołaniu w całości albo w części, gdy zamawiający uwzględnił część zarzutów, a odwołujący nie wycofał pozostałych zarzutów odwołania, a Izba uwzględniła odwołanie, wówczas zasądza od wnoszącego sprzeciw równowartość kwoty wpisu na rzecz odwołującego oraz uzasadnione koszty stron postępowania odwoławczego na rzecz odwołującego lub zamawiającego (§ 5 ust. 2 pkt. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania).
Gdy jednak Izba odrzuca lub oddala odwołanie, wówczas uzasadnione koszty stron postępowania odwoławczego są zasądzane od odwołującego na rzecz wnoszącego sprzeciw.
Na uzasadnione koszty stron postępowania odwoławczego składają się w szczególności koszty związane z dojazdem na wyznaczoną rozprawę lub rozprawy albo posiedzenia Izby oraz wynagrodzenie pełnomocników do maksymalnej kwoty 3600 zł.
Forma i termin złożenia
Sprzeciw wobec uwzględnienia przez zamawiającego zarzutów odwołania w całości lub w części, w myśl art. 186 ust. 5 ZamPublU, może być wniesiony przez uczestnika postępowania na piśmie lub ustnie do protokołu.
Jeśli chodzi o formę w sensie materialnym, sprzeciw może być wniesiony zarówno w wersji papierowej, jak i przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, przy czym nie jest tu wymagane zachowanie formy elektronicznej z kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Z § 7 OdwołaniaR wynika bowiem wprost, że korespondencja w sprawie odwoławczej (za wyjątkiem odwołania i zgłoszenie przystąpienia) kierowana przez strony i uczestników do Izby, a także przez Izbę, może być przesyłana przy użyciu środków komunikacji elektronicznej. Domniemywa się wówczas, że dzień przesłania korespondencji jest dniem doręczenia, jeśli została ona przesłana niezwłocznie również w formie pisemnej.
Termin złożenia sprzeciwu wobec uwzględnienia odwołania w całości lub części wynosi 3 dni od dnia otrzymania wezwania w tym przedmiocie, kierowanego z KIO do przystępującego po stronie zamawiającego uczestnika postępowania. Z § 13 OdwołaniaR wynika bowiem, że skład orzekający rozpatrujący sprawę w ramach czynności formalnoprawnych wzywa uczestnika postępowania odwoławczego, który przystąpił po stronie zamawiającego, do złożenia oświadczenia w przedmiocie wniesienia sprzeciwu co do uwzględnienia zarzutów przedstawionych w odwołaniu w całości lub części w terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem umorzenia postępowania odwoławczego. Zachowanie terminu do złożenia sprzeciwu jest zatem kluczowe dla dalszych losów postępowania, gdyż sprzeciw złożony po terminie nie wywoła skutków prawnych, a postępowanie mimo to zostanie umorzone.
W przypadku posiedzenia z udziałem stron, uczestników postępowania, świadków lub biegłych, Izba również wzywa uczestnika przystępującego do postępowania po stronie zamawiającego, do złożenia oświadczenia w przedmiocie sprzeciwu, z tą jednak różnicą, że nie wyznacza się uczestnikowi terminu. To oznacza, że uczestnik powinien złożyć takie oświadczenie od razu na tym samym posiedzeniu. Złożenie oświadczenia po zamknięciu posiedzenia nie wywoła już skutków prawnych, jakie wiążą się ze skutecznym wniesieniem sprzeciwu.
Treść sprzeciwu
Gdy sprzeciw jest wnoszony na piśmie, powinien zawierać dokładne oznaczenie stron i uczestników postępowania. Wskazując dane uczestnika postępowania, powinno się oznaczyć, po której stronie jest przystępującym. Sprzeciw kieruje się do KIO. Pismo zwierające oświadczenie w przedmiocie sprzeciwu powinno być oznaczone sygnaturą akt, co pozwoli na prawidłową identyfikację postępowania, którego dotyczy.
W samej treści pisma wystarczające pozostaje złożenie oświadczenia w przedmiocie tego, czy uczestnik postępowania składa sprzeciw wobec uwzględnienia przez zamawiającego zarzutów przedstawionych w odwołaniu w całości lub w części. Uczestnik nie jest zobowiązany do zgłaszania wniosków co do sposobu zakończenia postępowania, choć może to uczynić.
Uzasadnienie sprzeciwu nie jest jego elementem koniecznym i wymaganym. Niemniej jednak, jeżeli uczestnik postępowania zamierza w tym miejscu uszczegółowić swoje stanowisko, może to zrobić w treści uzasadnienia. Powołanie wszelkich okoliczności faktycznych, zgłoszenie wniosków dowodowych, jak również prezentacja prawnego uzasadnienia stanowiska uczestnika mogą pomóc w dalszej jego obronie w postępowaniu.
Sprzeciw powinien być podpisany przez osobę upoważnioną, legitymującą się stosownym pełnomocnictwem, albo przez samego uczestnika postępowania. Jeżeli zawiera załączniki, należy je wymienić w końcowej części pisma.
[1] M. Jaworska, D. Grześkowiak-Stojek, J. Jarnicka, A. Matusiak Prawo zamówień publicznych. Komentarz, Legalis 2019.