W Dz.U. z 2019 r. pod poz. 1209 opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów z 27.6.2019 r. w sprawie rodzajów programów i projektów przeznaczonych do realizacji w ramach Krajowego systemu zielonych inwestycji.
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 17.7.2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1271 ze zm.; dalej: ZarzEmisjGazCieplU), utworzono Krajowy system zielonych inwestycji, w ramach którego środki pochodzące ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji oraz środki uzyskane w wyniku przeprowadzenia aukcji gromadzone na rachunku, są przeznaczane na dofinansowanie realizacji na terytorium RP m.in. programów lub projektów związanych z ochroną środowiska, działań związanych z ochroną powietrza, inwestycji w instalacje odnawialnych źródeł energii itd., refinansowanie funduszom ochrony środowiska kosztów sfinansowanych ze środków tych funduszy na dofinansowanie programów lub projektów z zakresu ochrony środowiska itd.
Rozporządzenie określa rodzaje programów i projektów przeznaczonych do realizacji w następujących obszarach:
- poprawy efektywności energetycznej w różnych sektorach gospodarki;
- poprawy efektywności wykorzystania węgla, w tym związanej z czystymi technologiami węglowymi;
- zamiany stosowanego paliwa na paliwo niskoemisyjne;
- unikania lub redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu;
- unikania lub redukcji emisji metanu przez jego odzyskiwanie i wykorzystywanie w przemyśle wydobywczym, gospodarce odpadami i ściekami oraz w gospodarce rolnej, a także przez wykorzystywanie go do produkcji energii;
- działań związanych z sekwestracją gazów cieplarnianych;
- innych działań zmierzających do ograniczania lub unikania krajowej emisji gazów cieplarnianych lub pochłaniania dwutlenku węgla (CO2) oraz adaptacji do zmian klimatu;
- prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz zaawansowanych i innowacyjnych technologii przyjaznych środowisku;
- działalności edukacyjnej, w tym prowadzenia szkoleń wspomagających wypełnianie krajowych zobowiązań wynikających z Protokołu z Kioto.
Rodzaje programów i projektów w obszarze:
poprawy efektywności energetycznej w różnych sektorach gospodarki:
- budowa lub przebudowa systemów ciepłowniczych w celu usprawnienia gospodarki energetycznej oraz rozwój systemów ciepłowniczych przez podłączanie nowych odbiorców
- modernizacja systemów oświetlenia
- budowa instalacji i modernizacja procesów produkcyjnych i technologicznych, polegająca w szczególności na: wymianie napędów na energooszczędne, budowie systemów zbiórki i odzysku surowców umożliwiających zmniejszenie energochłonności procesów technologicznych, zamianie surowców lub wykorzystaniu surowców odpadowych w celu zmniejszenia energochłonności procesów technologicznych
- odzysk energii w procesach przemysłowych
- termomodernizacja oraz budowa, przebudowa lub zakup urządzeń energetycznych stanowiących wyposażenie budynków
- przebudowa przesyłowych i dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych
- wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu poprawy efektywności energetycznej
- przebudowa instalacji wykorzystywanych do wytwarzania energii elektrycznej i ciepła lub chłodu w Kogeneracji
- wymiana urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych na urządzenia umożliwiające indywidualnym odbiorcom energii elektrycznej, gazu i ciepła dokonywanie odczytów o rzeczywistym zużyciu energii
poprawy efektywności wykorzystania węgla, w tym związanej z czystymi technologiami węglowymi:
- budowa lub przebudowa instalacji spalania w celu wdrożenia najlepszych dostępnych technik
- budowa lub modernizacja instalacji ochrony powietrza w instalacjach spalania
- w zakresie projektów dotyczących rozwoju technologii konwencjonalnych: modernizacja istniejących instalacji spalania w celu przystosowania do zaostrzonych norm emisyjnych lub poprawy ich sprawności energetycznej
- zastosowanie nowych technologii spalania z zastosowaniem spalania w warunkach czystego tlenu
- budowa układów gazowo-parowych zintegrowanych ze zgazowaniem węgla
- budowa lub przebudowa instalacji kogeneracyjnych w celu zwiększenia sprawności wytwarzania
zamiany stosowanego paliwa na paliwo niskoemisyjne:
- zamiana stosowanych paliw silnikowych na paliwa niskoemisyjne w sektorach innych niż transport
- zamiana paliw innych niż silnikowe na paliwa niskoemisyjne w sektorach innych niż transport
unikania lub redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu:
- zastępowanie silników spalających olej napędowy lub benzynę silnikami spalającymi gaz ziemny, silnikami spalającymi LPG, napędami hybrydowymi, silnikami elektrycznymi oraz silnikami przystosowanymi do spalania biopaliw ciekłych
- stosowanie napędów energooszczędnych, niskoemisyjnych oraz bezemisyjnych w sektorze transportu
- wybór, testowanie oraz wdrażanie procedur i urządzeń służących redukcji emisji w transporcie lotniczym i infrastrukturze towarzyszącej
unikania lub redukcji emisji metanu przez jego odzyskiwanie i wykorzystywanie w przemyśle wydobywczym, gospodarce odpadami i ściekami oraz w gospodarce rolnej, a także przez wykorzystywanie go do produkcji energii:
- budowa lub przebudowa instalacji wytwarzania biogazu lub biogazu rolniczego w celu wprowadzenia go do sieci dystrybucyjnej gazowej lub przetworzenia go na energię elektryczną lub cieplną
- budowa instalacji do odzysku i energetycznego wykorzystania metanu z kopalń węgla kamiennego
- budowa lub modernizacja instalacji do odgazowywania składowisk odpadów oraz fermentacji odpadów i osadów ściekowych i wytwarzania energii
działań związanych z sekwestracją gazów cieplarnianych:
- budowa instalacji do wychwytywania, transportu i podziemnego składowania dwutlenku węgla
- budowa innych instalacji redukujących dwutlenek węgla
- działania w zakresie zalesiania
- intensyfikacja przyrostu i zwiększanie zasobności drzewostanów
- ochrona mokradeł, w szczególności torfowisk
- ochrona obszarów leśnych, w tym rewitalizacja obszarów poklęskowych, podwyższanie wieku drzewostanów
- budowa infrastruktury technicznej i transportowej do podziemnego składowania dwutlenku węgla
innych działań zmierzających do ograniczania lub unikania krajowej emisji gazów cieplarnianych lub pochłaniania dwutlenku węgla oraz adaptacji do zmian klimatu:
- retencjonowanie wody
- ochrona trwałych użytków zielonych
- rolnictwo ekologiczne
prowadzenia prac badawczo-rozwojowych w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz zaawansowanych i innowacyjnych technologii przyjaznych środowisku:
- badania efektywności energetycznej urządzeń elektrycznych
- badania i rozwój nowych technologii biogazowych
- badania związane z bezpieczeństwem podziemnego składowania dwutlenku węgla, w tym badania zjawisk fazowych zachodzących w utworach geologicznych podczas składowania dwutlenku węgla, badania przepuszczalności skał i migracji dwutlenku węgla, modelowanie podziemnego zbiornika do składowania dwutlenku węgla w formacjach solankowych, inwentaryzacja potencjalnych składowisk dwutlenku węgla i analiza ich potencjalnej pojemności
- badania związane z wychwytywaniem dwutlenku węgla ze strumieni gazowych
- badania w zakresie zmniejszenia zawartości zanieczyszczeń w węglach przeznaczonych do energetycznego wykorzystania
- badania w zakresie technologii zgazowania węgla
- badania nad intensyfikacją upraw roślin energetycznych
- badania w zakresie dokumentowania krajowych zasobów wód termalnych
- badania nad poprawą sprawności instalacji ogrzewania niskotemperaturowego
- rozwój technologii wykorzystania ubocznych produktów spalania w produkcji betonów, cementu, spoiw i materiałów dla drogownictwa
- badania w zakresie ograniczania wpływu spalania biomasy na instalacje spalania
działalności edukacyjnej, w tym prowadzenia szkoleń wspomagających wypełnianie krajowych zobowiązań wynikających z międzynarodowych uregulowań w zakresie zmian klimatu:
- polityka informacyjna
- szkolenia w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych
- programy i kampanie społeczne.
