Od 1.1.2010 r. zgodne z prawem funkcjonowanie w systemie gospodarki odpadami wymaga wpisu do rejestru BDO, założenia w nim indywidualnego konta i sporządzania za jego pośrednictwem dokumentów ewidencji odpadów. Podmiot przekazując odpady powinien weryfikować w rejestrze podmiot, któremu zamierza je przekazać. Nieprzestrzeganie tych zasad grozi sankcjami:
- kto nie składa wniosku o wpis do rejestru, o zmianę wpisu do rejestru lub o wykreślenie z rejestru albo składa wniosek niezgodny ze stanem faktycznym, podlega karze aresztu albo grzywny (art. 179 ustawy z 14.12.2012 r. o odpadach [t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 701 ze zm.; dalej: OdpadyU]);
- kto gospodaruje odpadami niezgodnie z informacjami zgłoszonymi do rejestru podlega karze aresztu albo grzywny (art. 178 OdpadyU);
- kto, będąc posiadaczem odpadów, zleca, gospodarowanie odpadami podmiotom, które nie uzyskały wymaganego wpisu do rejestru podlega karze aresztu albo grzywny (art. 175 OdpadyU).
Rejestr BDO
Rejestr obejmuje:
- wprowadzających produkty,
- wprowadzających produkty w opakowaniach,
- prowadzących jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową,
- gospodarujących odpadami (art. 49 ust. 1 pkt 1‒4 OdpadyU).
Od 1.1.2020 r. dokumenty ewidencji odpadów będą sporządzane wyłącznie za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (art. 67 ust. 6 OdpadyU). Brak wpisu do rejestru BDO uniemożliwi założenie indywidualnego konta, a przez to realizację obowiązku ciążącego na posiadaczu odpadów, który jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji (art. 66 ust. 1 OdpadyU).
Podstawy wpisu do rejestru BDO z urzędu
Z urzędu do rejestru BDO wpisywane są podmioty, którym wydano decyzje administracyjne regulujące ich status w gospodarce odpadami.
Do rejestru BDO z urzędu wpisuje się posiadaczy odpadów, którzy uzyskali:
- pozwolenie zintegrowane,
- pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
- zezwolenie na zbieranie odpadów,
- zezwolenie na przetwarzanie odpadów (art. 51 ust. 1 pkt 1-3 OdpadyU).
Wpisowi z urzędu podlegają też podmioty, które uzyskały:
- decyzję zatwierdzającą program gospodarowania odpadami wydobywczymi,
- zezwolenie na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych,
- koncesję na podziemne składowanie odpadów (art. 51 ust 1 pkt. 4-5 OdpadyU).
Podstawy wpisu do rejestru BDO na wniosek
Kwalifikacja do przynajmniej jednego z 31 statusów uregulowanych w 7 ustawach generuje obowiązek złożenia wniosku o wpis do rejestru BDO.
Są to następujące statusy:
- wprowadzający na terytorium kraju produkty,
- prowadzący odzysk lub recykling odpadów powstałych z produktów,
- organizacje odzysku,
- dokonujący eksportu oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów powstałych z produktów w celu poddania ich odzyskowi lub recyklingowi,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 11.5.2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1932 ze zm.);
- wprowadzający pojazdy,
- prowadzący punkty zbierania pojazdów,
- prowadzący stacje demontażu,
- prowadzący strzępiarki,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 20.1.2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1610);
- wprowadzający sprzęt lub autoryzowani przedstawiciele,
- zbierający zużyty sprzęt,
- prowadzący zakład przetwarzania,
- organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
- prowadzący działalność w zakresie recyklingu,
- prowadzący działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 11.9.2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1895);
- wprowadzający baterie lub akumulatory,
- prowadzący zakłady przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów,
- podmioty pośredniczące,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 24.4.2009 r. o bateriach i akumulatorach (t.j. Dz.U. z 2019 r. 521 ze zm.);
- posiadacze odpadów prowadzący przetwarzanie odpadów zwolnieni z obowiązku uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów,
- transportujący odpady,
- sprzedawcy odpadów i pośrednicy w obrocie odpadami,
- prowadzący zakłady recyklingu statków,
- wytwórcy odpadów obowiązani do prowadzenia ewidencji odpadów,
‒ których obowiązki reguluje OdpadyU;
- organizacje samorządu gospodarczego i przedsiębiorcy:
– będący organizacjami odzysku opakowań,
– dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy odpadów opakowaniowych, produktów w opakowaniach,
– eksportujący odpady opakowaniowe, opakowania, produkty w opakowaniach,
– prowadzący recykling lub inny niż recykling proces odzysku odpadów opakowaniowych,
– wprowadzający opakowania,
– wprowadzający produkty w opakowaniach,
– przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 13.6.2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 542 ze zm.);
- punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych prowadzone samodzielnie przez gminę lub wspólnie z inną gminą lub gminami,
- podmioty, które uzyskały wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości,
‒ których obowiązki reguluje ustawa z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2010 ze zm.).
Wytwórca odpadów niezobowiązany do wpisu do BDO
Najczęściej problem ustalenia obowiązku wpisu do rejestru BDO występuje w przypadku wytwórców odpadów, którzy nie są wpisywani do rejestru z urzędu. Dotyczy to głównie mikro, małych i średnich przedsiębiorców prowadzących działalność usługową lub handlową oraz jednostek organizacyjnych, które nie są przedsiębiorcami, a ich rola w gospodarce odpadami ogranicza się wyłącznie do wytwarzania odpadów.
Obowiązek wpisu do rejestru BDO ma tylko taki wytwórca odpadów, który jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów (art. 50 ust. 1 pkt 5 lit. e OdpadyU).
Wytwórcą odpadów jest każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów), oraz każdy, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej (art. 3 ust. 1 pkt 32 OdpadyU).
Umowne przeniesienie statusu wytwórcy odpadów na podmiot zewnętrzny świadczący usługi w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania konserwacji i napraw zdejmuje z podmiotu prowadzącego działalność status wytwórcy wszystkich lub niektórych rodzajów odpadów. Brak statusu wytwórcy odpadów oznacza brak obowiązku wpisu do rejestru BDO.
Do wpisu do rejestru BDO nie jest zobowiązany wytwórca odpadów, na którym nie ciąży obowiązek ewidencji odpadów. Obowiązku takiego nie ma wytwórca odpadów komunalnych. Odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych (art. 3 ust. 1 pkt 7 zdanie pierwsze OdpadyU).
Przedsiębiorcy lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, którzy są wytwórcami odpadów komunalnych, nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, a przez to wpisu do rejestru BDO. Do odpadów komunalnych wytwarzanych przez innych wytwórców niż gospodarstwa domowe można jednak zaliczyć wyłącznie odpady inne niż niebezpieczne, w dodatku podobne charakterem i składem do tych, które powstają w gospodarstwach domowych.
W przypadku odpadów innych niż komunalne obowiązkowi ewidencji odpadów nie podlegają niektóre rodzaje i ilości odpadów, określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu z 23.12.2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2531). W wykazie tych odpadów wymieniono 46 rodzajów, dla których określono ilości niepodlegające obowiązkowi ewidencji.
Jeżeli podmiot będący wytwórcą odpadów:
- przenosi status wytwórcy odpadów na podmiot zewnętrzny,
- wytwarza odpady komunalne,
- wytwarza odpady należące do rodzajów i mieszczące się w ilościach niepodlegających obowiązkowi prowadzenia ewidencji,
‒ nie ma obowiązku występowania z wnioskiem o wpis do rejestru BDO.
Wyłączenia spod obowiązku wpisu do rejestru BDO
Wpisowi do rejestru nie podlegają:
- osoba fizyczna oraz jednostka organizacyjna niebędące przedsiębiorcami wykorzystujące odpady na potrzeby własne,
- podmiot władający powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe, zwolniony z obowiązku uzyskania zezwolenia na przetwarzanie odpadów,
- podmiot prowadzący nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów,
- transportujący wytworzone przez siebie odpady,
- wytwórca odpadów będący rolnikiem gospodarującym na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha (art. 51 ust. 2 OdpadyU).